Morgunblaðið - 04.02.1968, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1968
17
Þórarinn Björns-
son látinn
Eftir meira en fjörutíu ár er
myndin af Þórarni Björnssyni
hin sama og festist í huga þegar
við fyrstu kynni. í einn stað
kemur hvort til hans er hugsað
sem skólapilts fyrir norðan og
hér í Reykjavík, stúdents í
París, kennara og síðan skóla-
meistara á Akureyri, ætíð var
hann hið sama yfirlætislausa
ljúfmenni. Á námsárum sínum
var Þórarinn á me'ðal beztu
námsmanna, gáfaður, skýr í
hugsun og samvizkusamur svo
af bar. Sigurður Guðmundsson,
skólameistari, fékk strax á hon-
um miklar mætur og var Þór-
arinn í hópi þeirra norðan-
manna, sem luku námi undir
stúdentspróf við Akureyrar-
skóla, en þurftu að ganga undir
sjálft prófið hér fyrir sunnán.
Að loknu háskólanámi í París
réðist Þórarinn til kennslu við
Menntaskólann á Akureyri und-
ar handarjaðri Sigurðar velunn-
ara síns og varð þegar vinsæll
á meðal nemenda. Þórarinn var
ágætur lærdómsmaður, málhag-
Vetrarmynd frá Reykjavikurhöfn. — Ljósm.: Ól. K. M.
langa, sem keppast eftir að
komast á sem bezt farrými,
vafalaust í því skyni að njóta
til fulls ánægjulegs ferðalags
og gæða lífsins. Út af fyrir sig
mætti afsaka blaðið með því, að
þarna væri einungis um óheppi-
lega samlíkingu að ræða, ef
þetta kæmi ekki óhugnanl. vel
heim við hegðun forystumanna
Framsóknar, þegar í harðbakka
slær. Árið 1958 var raunar
mesta aflaár, sem yfir Island
hafði gengið þangað til. Engu
að siður sköpuðust miklir efna-
hagsörðugleikar þegar á árið
leið. En í stað þess að bregðast
við þeim erfiðleikum af mann-
dómi, hlupu Framsóknar-
broddarnir af skútunni þegar að
syrti. Aumari uppgjöf hefur
aldrei þekkzt í íslenzkum stjórn
málum. Þeir vildu sannarlega fá
að njóta gæðanna af því að
vera á fyrsta farrými. Hinu
gleymdu þeir, áð vandi fylgir
vegsemd hverri, þ.á.m. að valda-
maður verður að fullnægja
þeim skyldum, sem völdin leggja
honum á herðar og hlaupast
ekki umsvifalaust frá ábyrgð, ef
á móti blæs.
Glötuð samúð
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 3. feb.
ur og smekkvís á bókmenntir,
eins og prýðilegar þýðingar
hans bera vitni um. Þegar liðið
var á seinni hluta 5. tugs ald-
arinnar, var Sigurður Guð-
mundsson farinn að lýjast í
skólameistarastarfi og hugði
gott til hvíldar en vildi ekki
hverfa frá skólanum fyrr en
tryggt væri, að Þórarinn Björns-
son yrði eftirmaður sinn. —
jafnskjótt og hann taldi
svo vera, sagði Sigurður
af sér og Þórarinn tók við.
Sumir höfðu óttazt, að óvenju
viðkvæm lund Þórarins tor-
veldaði honum áð sýna nægan
skörungsskap í skólameistara-
stöðu. Raunin varð sú, að hann
leysti hið vandasama starf af
hendi með ágætum. Hans með-
fæddu manngæði og augljós
umhyggja fyrir heill nemend-
anna hjálpuðu honum yfir allar
torfærur. Afburða tryggð hans
og góðvild mun lifa í hugum
þeirra, sem við hann höfðu veru
leg samskipti. Að fáum íslend-
ingum er meiri eftirsjá en Þór-
arni Björnssyni.
Kvenskörunour
o
Ekki verður þáð sagt um frú
Ben Gurion, að hún hafi verið
ljúf í framkomu eða sett ljós
sitt undir mæliker, en jafnvel
við örskömm kynni sannfærð-
ust menn um að hún var mikill
persónuleiki. Þegar þau hjón
komu hingað til lands, fengu
þau mikið dálæti á Ólafi Thors
og buðu honum að koma í opin
bera heimsókn til ísrael. Úr
þeirri heimsókn gat því miður
ekki orðið og endurnýjaði
eftirmaður Ben Gurions heim-
bo'ðið til eftirmanns Ólafs, sem
þáði boðið. Meðal þess minnis-
stæðasta úr þeirri ferð er mót-
taka Ben Gurions og frúar hans
í glæsilegu hóteli, þar sem sá
út yfir Miðjarðarhafið. Heim-
kynni þeirra hjóna var að vísu
í kibutz, sameignarbúi, ein-
hvers staðar inni í landi, en
þarna dvöldu þau sér til hress-
ingar og heilsubótar. Frúin
hafði allt á hornum sér við
þjóna og fylgdarlið, og sáu gest-
irnir það fremur en skildu, því
að allt fór fram á hebrezku
heimamanna í milli. Gestina
spubði hún í þaula um ástæðu
þess, að Ólafur Thors hefði
látið af embætti og fannst auð-
sjáanlega köttur vera kominn í
ból bjarnar. Nokkuð blíðkaðist
hún þó, þegar hún var fullviss-
uð um, að Ólafur hefði af heilsu-
farsástæðum verið ófáanlegur
til að gegna stöðu sinni lengur.
Lét hún það gott heita, en að-
komumönnum duldist ekki, a'ð
þótt hún væri þarna að tala um
ísland átti hún ekki síður við
ísrael, því að einmitt um þessar
mundir sótti Ben Gurion það
fast að taka við forsætisráð-
herraembættinu á ný, sem hann
hafði þó nokkru áður sagt af
sér af eigin hvötum. Þótt frú
Ben Gurion þætti ekki ætíð blíð
á manninn við aðra, kom öllum
saman um, að hún hefði verfð
manni sínum ómetanleg stoð.
Hann er mikill afreksmaður,
höfuðstofnandi ísraelsríkis, og
þurfti marga hildi að há jafnt
við andstæðinga sem sína eigin
fylgismenn. 1 þeirri viðureign
bar hann lengst af sigur af
hólmi, en þótti þó ekki ýkja
veraldarlegur í aðra röndina.
Þess vegna hefur kona hans
vafalaust hert sig upp til að
veita honum það skjól, sem hún
vissi, að hann mátti ekki án
vera.
Arnarclráp
í ritdómi, sem dr. Þórður
Þorbjarnarson skrifaði í Vísi um
hina fögru og fró'ðlegu bók
Birgis Kjarans „Haförninn",
þakkar dr. Þórður dr. Finni
Guðmundssyni fyrir það að bera
blak af langafa sínum, Pétri
Eggerz, föður Sigurðar forsæt-
isráðherra og þeirra systkina.
,Sök“ Péturs var sú, að hann
var lífið og sálin í félagsskap,
er nefndist „Æðarræktarfélagið
á Breiðafirði og við Stranda-
flóa“, sem stofnað var 1884 og
veitti ver'ðlaun, fyrst 20 krónur
en síðar 12 krónur, fyrir að
drepa örn. Talið er að þessar
og þvílíkar aðgerðir hafi valdið
mestu um fækkun arnar um og
fyrir aldamótin síðustu, en Dr.
Finnur segir:
„Það skal tekið fram, að það
er óréttmætt að áfellast þá
menn, sem að þessum aðgertS-
um stóðu, því að þetta var í
fullu samræmi við ríkjandi
skoðanir fræðimanna á þeim
tíma.“
Hérlendis breyttu menn þó
snemma um skoðun á þessu, því
að á íslandi hefur örn verið al-
friðaður allt frá árinu 1913 og
var sú ákvörðun engum manni
einum meira að þakka en Peter
Nielsen, verzlunarstjóra á Eyr-
arbakka. Þetta er rifjað upp
vegna þess, a'ð Nordisk Kontakt
janúarhefti segir það fyrst nú
hinn 1. jan. '68 sem viðunandi
friðunarlög taki gildi í Svíþjóð,
þar sem í Noregi sé enn í lögum
að greidd eru verðlaun fyrir
arnardráp, og er sagt frá því,
að á árinu 1966 hafi verið greidd
verðlaun fyrir 189 drepna erni.
Þá er sagt, að allur arnarstofn-
inn í Sviþjóð, bæði konungs-
ernir og hafernir, sé nú innan
við 200 fuglar, þ.e.a.s. sennilega
færri en drepnir voru á einu
ári í Noregi!
Kveður við kalli
Alkunnur er danski málshátt-
urinn: „Som man ráber i skoven
far man svar“, sem Magnús
Torfason sýslumaður þýddi á
snjallan hátt: „Kveður við kalli“.
Þess verður furðu oft vart, að
menn gæta þessara sanninda
ekki svo sem skyldi, og móðg-
ast því eða þykir illa að
sér vegið, ef þeim er svar-
að í sama dúr og þeir hafa
sjálfir talað. — Júlíus Bom-
holt, fyrrverandi menningar-
málaráðherra í Danmörku og
þióðþingsforseti, víkur að svip-
úðu efni í kveðjuorðum sínum
til Norðurlandaráðs, er hann
skrifar í umgetið hefti af Nor-
disk Kontakt. Hann segir:
„1 upphafi vorum við varúð-
arfullir. Maður þurfti ekki að
láta undan landa sínum — en
hvernig mundi t. d. Svíi eða Is-
lendingur bregðast við? Mundi
árás á þá verða tekin sem árás
á þjóðir þeirra?
Lítil rösk, norsk frú eyddi
allri varasemi. Nú orðið er eng-
inn, sem tekur illa upp rök-
færslu, sem er andstæð hans
eigin rökum. Þvert á móti. Það
er mikilsvirYSi að allar skoðanir,
bæði með og á móti, geta komið
fram.“
Menn þurfa ekki að vera af
ólíku þjóðerni til þess, að þeir
bregðist misjafnlega við sér and-
stæðri rökfærslu. Úr sölum Al-
þingis íslendinga má minnast
þess, að Áki Jakobsson, sem gat
verið manna harðskeyttastur í
ádeilum á aðra, virtist furðu
lostinn, ef hann hlaut harða
gagnrýni eftir að hann sjálfur
var or’ðinn ráðherra.
Auðvitað ber stranglega að
gera upp á milli persónulegra
árása og narts annarsvegar og
rökræðna hinsvegar. Áreitni í
garð annarra er sjaldan til fram
dráttar, og er þó einkennilegt
hversu þeir, sem áreitni tíðka,
þola hana illa, ef þeir verða
sjálfir fyrir henni. Þ«S, sem
máli skiptir, er, að rökræður
geta því aðeins leitt til góðs, að
menn þoli rök bæði með og á
móti. Gagnrýni er naúðsyn, en
það er einnig nauðsynlegt að
þola svör við gagnrýni. En
stundum virðist svo sem gagn-
rýnandinn telji það móðgun við
sig, ef sá, sem gagnrýndur er,
hefur einhver rök fyrir sinni af-
stöðu. Aðalatriði er, eins og
Julius Bomholt segirí að allar
skoðanir og öll rök með og móti
fái að koma fram.
Á hezta farrými
Framsóknarmenn halda áfram
a'ð láta eins og ekkert óvenju-
legt og ófyrirsjáanlegt hafi skeð
í íslenzku þjóðlífi á árinu 1967,
þegar útflutningstekjur lands-
manna minnkuðu frá því, sem
var á árinu áður um 2000 millj.
kr. eða sem næst einum þriðj-
ung. Það hefur engin áhrif á
þá, þó að fiskimálastjóri skýri
t. d. frá því, að hann hafi at-
hugað, að á 60 ára tímabili hafi
jafn mikil rýrnun á aflabrögð-
um ára í milli einungis orðið
einu sinni áður, þ. e. á milli ár-
anna 1944 og ’45. Óþarft ætti
þó að vera að minna á, hversu
aðstæður voru þá gersamlega
ólíkar og lagaðar til þess a'ð eyða
áhrifum aflarýrnunarinnar á
þjóðarafkomuna vegna hinnar
miklu eftirspurnar, sem þá var
eftir ísl. afurðum og hins háa
verðlags og setuliðsvinnunnar.
— Nú bætist gífurlegt verð-
fall og sölutregða ofan á
aflarýrnunina og er því ekki
furða, þó að erfiðleika gseti
víða. En Tíminn heldur áfram
a'ð láta eins og ekkert sé. Skiln-
ingur hans og raunar a.m.k.
sumra Framsóknarbroddanna á
viðfangsefnum stjórnmálanna
lýsir sér einstaklega vel í for-
ustugrein, sem birt var hinn 30.
janúar, þar sem m.a. segir:
„Ríkisstjórnin pantaði sér hik-
laust far á bezta farrými inn í
stjórnarráðið aftur, þótt hún
ætti ekkert fyrir fargjaldinu. Það
var hennar pólitíska siðgæði.
„Öll kosningaloforðin voru inn-
stæðulausar ávísanir."
Vildu vegsemd
en ekki vanda
Þarna er því gleymt, að í
kosningunum var barist um
gerólíkar stjórnarstefnur, að svo
miklu leyti, sem upp úr Fram-
sóknarmönnum fékkst, hvað
fyrir þeim vekti í raun og veru.
Eftirtektarverðast er samt,
hversu blaðið lýsir þarna
óskammfeilið skilningi sínum á
hlutverki stjórnmálaforingja.
Tíminn líkir þeim vi'ð ferða-
Því miður hafa oddvitar eig-
enda hraðfrystihúsanna haldið
þannig á málum, að þeir hafa
glatað eða e.t.v. réttara sagt
fyrirbyggt nauðsynlega samúð
með málsta'ð sínum. 1 verðlags-
ráði sjávarútvegsins benti
Bjarni Magnússon, fulltrúi SÍS,
þó á þá höfuðstaðreynd málsins,
sem mestu máli skiptir, að
gengisbreytingin gerir ekki bet-
ur en að vega upp á móti því
verðfalli, sem hefur orðið síðan
1966. Þess vegna er, þegar virt
eru öll áföll, sem þessi atvinnu-
rekstur að öðru leyti hefur orðið
fyrir, ekki óeðlilegt, að hann
þurfi frekari aðstoðaf við en
gengislækkunin ein veitti. Það
sannar engan veginn, að hyggi-
legt hefði verið að hafa gengis-
lækkunina meiri, heldur einung-
is, að svo langt sem hún náði,
þá var hún óhjákvæmileg. Fyrir
hraðfrystihúsaeigendur ríður á
að sannfæra menn um þetta
með rökum. Vinnslustöðvun,
hvað þá valdbeiting, er þeirra
málstað sízt til framdráttar.
Sannleikurinn er og sá, sem
þessir menn áttu að vita af fyrri
reynslu og hafa nú vonandi enn
sannfært sig um, að þeir unnu
ekki hætishót vfð vinnslustöðv-
unina hvað þá hið fráleita um-
búðabann. Hvorttveggja og þó
einkum hið síðarnefnda var
þvert á móti mjög lagað til
þess að vekja í garð þeirra tor-
tryggni og beina andúð.
Eítii veriandiim
Þjóðviljinn notaði þegar í stað
þessar ráðstafanir til ögrunar
við verkalýðinn og hamraði á
því, a'ð úr því að atvinnurek-
endur færu svona að, þá væri
verkalýðnum ekki vandara um.
Með þessu hafa hraðfrystimenn-
irnir þess vegna hafið uppvakn-
ingu á draug, sem þeir því mið-
ur munu eiga erfitt með að ráða
við, ef þeir kunna ekki betur
fótum sínum forráð en hingað
til. Og harla athyglisvert er, að
hinir einu, sem hafa gerzt beinir
málsvarar valdbeitingarinnar,
eru Framsóknarmenn, sem létu
Tímann hinn 27. janúar birta
forystugrein til að vekja tor-
tryggni í garð frystihúsa bæjar-
útgerðanna fyrir a'ð hafa ekki
tekið þátt í stöðvuninni. 1 grein
Tímans segir m.a.:
„Þau halda rekstri sínum
áfram, líkt og allt sé í góðu lagi.
Af hverju stafar þetta? Hefur
rekstur bæjarútgerðanna gefizt
svona miklu betur en einka-
reksturinn og félagsreksturinn,
að þær geti haldi’ð rekstri á-
fram, þe^ar hinir aðilarnir
treysta sér ekki til þess“.
Staðreyndin er auðvitað sú, að
forystumenn bæjarútgerðanna
vissu. að tiltektir hinna voru
til þess lagaðar a'ð spilla mál-
stað hraðfrystihúseigenda en
ekki bæta, og vildu þessvegna
ekki taka þátt í þeim.