Morgunblaðið - 20.04.1968, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. APRÍL 1968
Jón Armann Héðinsson:
Síldarsöltun á krossgötum
Undanfarna daga hafa átt sér
stað umræður um hvað hugsan-
legt væri að gera á komandi
síldarvertíð tiil þess að tryggja
sem mesta söltun síldar. Ég held,
að öllum sem fylgjast með í síld-
veiðum okkar og annarra þjóða,
sé ljóst, að til einhverra sér-
stakra ráðstafana þarf að grípa,
ef við eigum að halda áfram að
salta síld á venjulegum tíma í
júlí og ágúst.
Því miður benda allar líkur
til þess, að síldin muni liggja
í meira en 3ja sólarhringa sigl-
ingu frá Austfjörðum. Veiðar
svo langt í burtu munu leiða
af sér stórkostlegt vandamál,
ekki aðeins varðandi veiðarnar
sjálfar heldur einnig varðandi
nýtingu hráefnisins. Þetta er
svo viðamikið og stórt vanda-
mál, að það verður ekki leyst
af neinum einum aðila sérstak-
lega. Þetta er flestum ljóst, en
þó ekki öllum sem skilja mættu.
Á Alþingd hafa átt sér stað
umræður um síldarútvegsnefnd
og breytingu á lögum nr._ 62
frá 21. apríl 1962 um S.Ú.N.
þessi nýju viðhorf í síldveiðum
og verkun síldar spunnust inn
í umræður.
Tilefni frumvarpsins um breyt
ingu á S Ú N var upphaflega
krafa frá síldarsaltendum um
endurskoðun laga um nefndina.
Sjávarútvegsmálaráðherra skip
aði 2. ágúst s.l. nefnd 7 manna
til þess eins og segir í gögnum
til sjávarútvegsnefndar „að gera
tillögur um framtíðar skipulag
verkaðrar síldar til útlanda."
f þessa nefnd voru valdir 2
þingmenn, þeir Jón Skaptason
og Sverrir Júlíusson. Hinir
voru: Erlendur Þorsteinsson,
Sveinn Benediktsson, Margeir
Jónsson, Jón L. Þórðarson, Jón
Þ. Árnason og Tryggvi Helga-
son.
Árangur eða niðurstaða nefnd
arinnar um þetta mikla vanda-
mál og framtíðarskipulag verk-
aðrar síldar til útlanda var þessi:
„Samþykkt er að setja í reglu
gerð ákvæði um að a.m.k. einn
aðalfundur verði haldinn með
saltendum árlega í maí eða júní.
Samkomulag varð um að leggja
til að 1. gr. laganna nr. 62 1962
orðist svo: Síldarútvegsnefnd
skipuleggur og hefur eftirlit með
verkun saltaðrar síldar, svo og
með útflutningi hennar eins og
nánar er kveðið á um í lögum
þessum.
Nefndin skal skipuð átta
mönnum til 3ja ára í senn sem
hér segir: (Talið upp hverjir til-
nefni mennina)
Séu atkvæði jöfn við atkvæða
greiðslu í nefndinni, ræður at-
kvæði formanns úrslitum.
Nefndin skal hafa skrifstofur
í Reykjavík, Siglufirði og á
Austurlandi.
Nefndin ræður sér starfsfólk.
Ráðherra ákveður laun nefnd
armanna og greiðast þau af tekj-
um nefndarinnar“.
Sjávarútvegsnefnd efri deild
ar Álþingis flutti frumvarpið að
beiðni ráðherra, en nefndar-
menn tóku fram, að þeir hefðu
óbundnar hendur um stuðning
við það.
í umræðum á Alþingi um frum
varpið fyrir skömmu mælti ég
m.a. eftirfarandi:
„Það er mikið vandaverk, sem
liggur fyrir að ná sem mestri
síld í söltun fyrir þjóðarbúið, og
það verður ekki leyst, nema gera
sér grein fyrir því, að það þarf
átak, og það þarf nýtt skipulag
og það þarf nýja hugsun frá
síldarútvegsnefnd í því efni að
ná því markmiði, sem nauðsyn-
legt er. Síldin mun örugglega
liggja, því miður langt frá landi.
Það eru allar líkur, sem benda
til þess, og það verður að koma
fram einhver hreyfing og ein-
hver vilji, til þess að ná þeirri
síld í land eða salta hana um
borð í bátunum.
Ennþá hefi ég ekki séð eða
heyrt frá síldarútvegsnefnd svo
mikið sem að hún rétti upplitla
putta til þess að nálgast þetta
mark, sem er lífsskilyrði fyrir
gjaldeyristekjur okkar, að gert
sé verulegt átak í áttina að
tryggja það, að söltun sé stöð-
ug og eins mikil og unnt er.“
Síðar segi ég: „því að það er
vitað mál að nú sækja aðrar
þjóðir fram í því að salta á
hafinu og það er staðreynd, að
verksmiðjan, sem hefur verið við
ströndina eða verkunarstöðin hef
ur verið við ströndina eða verk-
unarstöðin hefur færzt bæði á
freðfiski út á hafið og er að
byrja að gera það á saltsíld
líka. — Og full ástæða er til
þess, að síldarútvegsnefnd efni
til ráðstefnu með þeim aðilum,
sem hagsmuna hafa að gæta, til
þess að mæta þeim vanda sem
við blasir.“
Er ég tók til máls í seinna
sinn, sagði ég þetta m.a.: (tveim-
ur dögum seinna, en umræðum
var frestað í bili)
„Ég vil hér í nokkrum orðum
í framhaldi af því, sem sagt
var við þessar umræður í fyrra-
dag, bæta við og undirstrika
það, að ég tel, ásamt mörgum
fleirum, að nýtt viðhorf blasi
við, varðandi það að tryggja
söltun á síld hér á landi eða
um borð í skipum út á hafi.
Það hefur nú komið í ljós,
að það eru fleiri en ég um þessa
skoðun, og m.a. síldarútvegs-
nefnd hefur séð ástæðu til þess
að boða til fundar með nokkr-
um aðilum varðandi það vanda-
mál, sem liggur fyrir og verð-
ur sá fundur haldinn síðdegis
í dag. Þó deila menn á um það,
hvað hlutverk síldarútvegs-
nefndar er víðtækt og segja flest
ir eða allir fulltrúar í nefnd-
inni, að verk S Ú N sé ein-
jEaldlega að selja síldina, hafa
síðan eftirlit að nokkru leyti
með söltun, og búið. Eins og seg-
ir í tillögunum: Síldarútvegs-
nefnd skipuleggur og hefur eft-
irlit með verkun saltaðrar síld-
ar, svo og með útflutningi henn-
ar eins og nánar er kveðið á
um í lögum þessum".
Ég fæ ekki séð, að það sé
breyta lögum um S Ú N, nema
gera sér grein fyrir því eins
og segir í erindisbréfi til þess-
arar háttv. nefndar sem átti að
undirbúa þetta frumvarp, að
gera tillögur um framtíðarskipu-
lag verkaðrar síldar til útlanda,
og þá hlýtur hið nýja viðhorf,
sem hefur skapast, varðandi
verkun á saltsíld að vigta hér
eitthvað inn í tillögurnar.“ —
„Því miður er ekki nein á-
kveðin stofnun hér á landi, sem
telur sér skilt að hafa forustu
í því efni að tryggja það, að vel
sé fylgst með því, að hægt sé
að koma síld að landi. — en
þær breyttu aðstæður, sem skap
ast hafa, sýna okkur það, að
ekki verður lengur setið auðum
höndum, og við verðum að bregð
ast við á nýjan hátt og einhver
aðili í þjóðfélaginu, hvort sem
það er ríkisvaldið eða sameigin-
leg saimtök sjávarútVegsins,
verða að hafa forustu um það
að reyna að gera eitthvað til
þess að ná í síldina“. — Það
er mín skoðun, að verði ekki
gert átak til að salta um borð
í júlí og jafnvel ágúst, missum
við af sölumöguleikum. Ég vil
benda hv. þingm. á það, að það
eru ákveðin tímamót í söltun
síldar. Rússar hafa komið hér
með stóran flota og eru þegar
byrjaðir að salta mikið á haf-
inu“.
Þessi orð virðast hafa ert ein-
hverja í síldarútvegsnefnd sbr.
athugasemd formannsins í Morg
unblaðinu dags. 10. s.l. En eins
og lesendur sjá, snérust umræð-
ur um hvað þarf að gera gagn-
vart framtíðinni og það sem
fyrst, en ekki um það sem SUN
hefur afrekað á liðinni tíð.
Það er von mín, að sú hreyf-
ing, sem hafin er til þess að
finna lausn á aðsteðjandi vanda
máli við söltun og flutninga á
síld, leiði af sér úrræði til hags-
bóta fyrir sem flesta. Hér eru
svo stórir hagsmunir í veði fyrir
þjóðarbúið, að þær stofnanir,
sem eru til í þágu sjávarút-
vegsins og þjóðarheildarinnar
verða að sjá sóma sinn í því
að leggjast á eitt til lausnar að-
steðjandi vanda. Oft hefur ver-
ið þörf á samstarfi en nú er
nauðsyn og tjóar ekki að ein-
blína aðeins á þröngan lagabók-
staf um starfssvið viðkomandi
aðila.
f grein form. SÚN í Morgun-
GREIN sína kallar Gunnlaugur
Pétursson (Mbl. 24. janúar)
FRIÐLAND EKKI FERÐA-
MANNALAND" og er grein
hans gagnrýni á grein minni
„FERÐAMANNALAND" í Morg
unblaðinu fyrri hluta janúarmán
aðar, mig minnir þann 9.
íslenzk tunga er mjög rík og
auðug af orðum til að lýsa gagn-
rýni á eitt og annað á hófleg-
an hátt og finnst mér miður, að
Gunnlaugur getur ekki betur
lýst áhrifum þeim, er grein mín
vakti — en með þessum orð-
um orðrétt. „Heitur kökkur tók
að bifast í brjóistinu, en kalda
stroku lagði niður hryigginn.“
Og ennfremur segir hann síðar
orðrétt: „Ég ákvað að hlífa mér
hvergi, beit á jaxlinn, skaut
fram hökunm og las hvert orð.“
Ég vona, að Gunnlaugur hafi
ekki bi'tið svo fast á jaxlinn að
tennur brotnuðu og hakan þurfi
afréttingar við vegna framskots
ins. Gunnlaugur hefði vissuleiga
getað lýst þessum áhrifum af að
lesa grein mína á viðfelldnari
hátt, fyrir lesendum blaðsins,
því 'hver hefur áhuga á heitum
kökk i í brjósti hans, köldum
strokum niður hrygginn, saman
bitnum tönnum af greinarlestr-
inum betur, en ef til vill er
Gunnlaugur æstur maður í skapi
með slæma meltingu og grípur
til þess ráðs að lýsa áhrifunum
á sem auðveldaistan hátt fyrir
hann sjálfan.
Ekki hefði Gunnlaugur held
ur þurft að flækja „Laxerolíu“
dæminu inn í grein sdna um
ferðamál, því hvorugt á sam-
leið með hinu. Helzt væri að
slæm melting orsakaði reiðilest-
ut Gunnlaugs, að laxerolían
gæti orðið honum úrlausn til
betri skrifa í framtíðinnL
feland sem ferðamannaland
verður ekki þaggað í hel af eins
röklausri grein eins og Gunn-
laugur skrifaði. Hann virðist
villja hafa allt landið fyrir sjálf-
an sig, en öf unda alla landa okk
ar, sem hafa farið til útlanda, eft
ir ferðatög að mestu leyti voru
gefin frjáls fyrÍT nokkrum ár-
um, en áður voru í gildi all-
strangar g j a ld eyr ish ö mlur, er
takmörkuðu utanlandsferðir al-
mennings. Vissulega hafa land-
ar okkar haft mjög mikið gagn
af utanferðum sínum, ekki aðal-
lega til innkaupa, eins og Gunn-
lagur telur, heldur að sjá með
eigin augurn nýjungar í verzlun
og iðnaði í löndum þeim, er
settar á srvið hér heima af þess-
um ferðamönnum, til hagsbóta
fyrir land og þjóð. Gunnlaugur
faefur sennilega mest lagt leiðir
sínar í „dalina“ eða „dilmmu-
borgir", svo þröngsýnn virðist
faann vera.
Það er vissulega ekkert sam-
hengi milli utanlandsferða landa
okkar og aukningu erlendra
ferðamanna heimsókna til ís-
’landls. Hver heilbrigt hugsandi
maður getur séð, að þótt Islend-
ingar hefðu 1920 milljónir króna
í tekjuir af erlendum ferðamönn-
blaðinu 10. s.l. og einnig í grein
Jóns Skaptasonar í Tímanum 6.
s.l. er þess getið, að SÚN hafi
tekið m.s. Héðin á leigu til
rannsókna á flutningi síldar o.fl.
Hér er nákvæmlega sagt frá.
SÚN fór þess á leit við okk-
ur eigendur, að aðstaða fengist
í skipinu til þess að gera til-
raunir með mismunandi móti ti)
flutninga og söltunar á síld.
Þetta var samþykkt af okkur
gegn því, að það sem á vant-
aði til þess að skipið kæmi með
fullfermi að landi (331 tonn)
yrði greitt með bræðslusíld-
arverði. Svo fór að tæp 70 tonn
vantaði í farm skipsins að 331
tonni og kostaði því aðstaðan
um borð rúmlega kr. 80.000,oo
eða því sem næst sömu tölu
og endurskoðun áðurnefndra
laga. Hins vegar hefur mér ver-
ið sagt, að annar kostnaður hafi
verið meira en helmingi hærri
við þessa tilraun.
um mundu íslendingar ekki endi
lega finna hvatningu hjá sér til
að ferðast tifl útlanda og eyða
6000 milljónum króna, eins og
Gunnlaugur heldur fram í grein
sinni. Miðað við núverandi fólks
fjölda á íslandi mundi láta nærri
að hvert mannsibarn í landinu'
ætti að eyða kr. 3000.00 á ári
hiverju til utanfara, ef tekin eT
til greina hin óraunhæfa stað-
hæfing Gunnlaugs. Svona fárán-
legar tölur, gripnar úr lausu
lofti, hafa ekkert gildi eða rök
í sambandi við mál það, sem hér
er til umræðu.
Gunnlaugur bendir réttilega
á að hér á landi séu níu mán-
uði'r vetur, vor og haust og að-
eins þrír mánuðir er talizt get-
ur sumar. Hann telur því ísland
fikki heppilegt ferðamannaland
og segir að núVerandi gistihús
ekki skili ágóða nema þessa þrjá
sumarmánuði. Eins og nú er
mun þetta ekki fjarri lagi, þótt
undanteknlngar séu. Um hina
níu mánuði segir Gunnlaugur
orðrétt: „Þann tíma allan verð-
um við, íslenzkur almenninguir
og oddborgarar að sækja sali
giistihúsanna svíkalaust og
drekka baki brotonu". Þetta er
pá H'sing hans á íslenzkum gisti
húsarekstri og er ömurleg ef
sönn væri, en tæplega hugsa ég
að allir giistihúsaeigenduT lands-
ins taki undir þetta með Gunn-
laugi. Létt vín og sterkt áfengi
í heilum flöskum eru seld í veit
ingasölum gistihúsanna með til-
töl-ulega lítilli álagninigu og ef
Gunnlaugur skildi teljast til
hópsins sem „drekkur baki
brotnu" til að halda gistihúsun-
um gangandi, geri ég ekki ráð
fyrir að hann, eða félagar hans,
biðji um svona SJÚSS OG
SJÚSS í einu og getur þá litlu
munað fyri'r gistihúsin hvað
hagnaðinn snertir. Virðingarvert
er þó hversu hagur gistihúsanna
heggur nærri Gunnlaugi.
í igrein minni, sem orsakaði að
Gunnlaugur fann sig knúinn til
að „bíta á jaxlinn" gerði ég grein
fyrir hugmyndum mánum um
uppbyggingu gistihúsarekstuns
fyrir erlenda ferðamenn og
benti á, að gistifaúsin ættu helzt
að vera staðsett í sem fegurstu
umhverfi þar sem nógur jarð-
hiti er fyrir hendi og upphitun
kostar lítið. Ég held, að ef heppi-
leg staðsetning væri valin og ný
tízku fyrirkomulag upptekið
með heitum sundlaugum, gufu-
böðum, leirböðum, tennisvöll-
um, minni gólfvöllum og mörg-
um öðrum heilsusamlegum leikj-
um, sem hægt er að leika innan-
dyra undir plasti eða gleri,
hvernig sem veður er, væri hægt
að kenna við hin sólríkari lönd
heims. Svo má heldur ekki
gleyma, að hér er hægt að
stunda skautaíþróttina, undir
beru lofti en alltaf, ef óskað er,
innandyra með þar til gerðu fyr
irkomulagi er tíðkast mjög ut-
andlands. Áreiðanlega má og stað
setja nokkur hótel þar sem fyrir
eru góðar skíðabrekkur 1 ná-
munda við jarðhita.
Ég stunda sund í laugum
Reykjavíkur svo til daglega og
næstum daglega mæti þar útlend
um ferðamönnum er dásama að
geta synt í vel heitri laug þótt
frost sé og snjór á jörðu. Þetta
er sérstakt fyrirbrigði á landi
voru og við eiigum að nota okk-
ur af því til gjaldeyrisöflunar og
betri efnahagslegrar afkomu
þjóðarnnar.
Annars ætla ég ekki að svo
stödidu að bæta fleiru við fyrri
grein mína, en vona aðeins, að
menn með heilbrigða skynsemi
og án æsinga vilji skrifa um
málið, gefa ný og betri ráð en
ég hef gert, en ekki óraunhæf-
ar vangaveltur, sem ekki er
svaravert. Gunnlaugur getur ver
ið viss um, að enda þótt hann
fari á stað í blöðunum að nýju,
þá getur hann ekki búiist við
svari frá mér, nema hann vilji
ræða málið af meiri rökum en
hingað til.
Svo að endingu vil ég láta í
Ijós þá skoðun mína, að ísland
getur mæta vel verið „FRIÐ-
LAND“ þótt það væri „FERÐ-
MANNALAND" nema ef vera
skyldi að Gunnlaugur og skoð-
anabræður hans (ef hann þá hef
ur marga?) taki sér stöðu ó flug
völlum og hafnarbökkum lands-
ins og taki á móti erlendum
ferðamönnum með barsmíð og
illum látum. Vonandi bítur
Gunnlaugur aldrei svo fast á
jaxlinn, að til slíkrar óhæfu geti
komið.
Ég ráðlegg Gunnlaugi til að
gefa aldrei svona marga „högg-
staði“ á sér, þegar hann stíg-
ur út á ritvöllinn. Þegar „heiti
kökkurinn“ tekur að bitfast í
brjósti hans og „köldu strokurn-
ar“ liggja niður hrygginn, á
hann helzt að leggjaist undir
felld og hugsa málið æsinga-
laust, með björtum vonum á
framtíðina fyrir land og þjóð,
en ekki sem einamgrunarsinni
liðinna tíma, sem ekki lengur
finnur hljómgrunn meðal landa
okkar, er af velvild og skynsemi
vilja tryggja íslandi betra efna
hagsöryggi, með fjölbreyttari at-
vinnuvegum en nú tíðkast.
Svo þakka ég Gunnlaugi fyrir
að hafa haldið málinu vakandi
á opinberum vettvangi ag sendi
honum beztu kveðjur í sátt og
samlyndi, þótt við séum á önd-
verðum meiði.
Bjarni Guðjónsson,
Hátúni 4, Bvík.
Naiiðunganippboð
Annað og síðasta uppboð á hraðfrystihúsi Atlan-
tors h.f, við Framnesveg 1, Keflavík fer fram á
eigninni sjálfri þriðjudaginn 23. apríl 1968 kl. 14.30.
Bæjarfógetinn í Keflavík.
Naiiðungariippboð
Annað og síðasta uppboð á tveimur birgða-
skemmum, (skreiðarskemmum) við Nónvörðu í
Keflavík, eign Atlantors h.f., fer fram við skemm-
urnar sjálfar þriðjudaginn 23. apríl 1968 kl. 14.
Bæjarfógetinn í Keflavík.
Svar við blaðagrein
Gunnlaugs Péturssonar: Friðland