Morgunblaðið - 18.08.1968, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 1968
21
árinu 1900, úr 1600 kg. miðað við
4% feita mjólk og upp I 3000
árið 1966. Nytin hefur því hækk
a'ð um 21,2 kg á ári í sl. 66 ár.
Mjólkurframleiðslan árið 1900
er talin hafa verið u.þ.b. 27 þús.
tonn. Innvegin mjólk fer í há-
mark 1965 og er þá 106.456 tonn
hjá öllum mjólkurbúum lands-
ins. I árslok 1967 er innvegin
mjólk til mjólkurbúa 101.698
tonn og heimanotuð mjólk það
ár og seld utan samlaga var 19.
500 tonn, þannig að alls er mjólk
urframleiðslan það ár rúmlega
121 þús. tonn.

Krakkar að horfa á uppsetta seli í hlunnindadeild.
Sauðfó — kynbætur —
kjötframleiðsla
Sauðfjáreign landsmanna var
tæp 500 þúsund um síðustu alda
mót og þar af var helmingurinn
ær á móti sauðum og gemling-
um. Um 1930 er sauðfjáreignin
orðin tæp 700 þús. og þar af
eru 544 þús. ær. Þá eru fráfærur
hættar og markaður hefur unn-
izt fyrir dilkakjöt. Þá kemur
stórt áfall, mæðiveikin og arna-
veikin til sögunnar og barátta
bændastéttarinnar við þær pest-
ir stóð í um 20 ár og er að vísu
ekki lokið að fullu ennþá, en
afhroði sauðfjársins linnti og 1952
var sauðfé landsmanna aðeins
411 þús. 1961 er sauðfjárstofninn
kominn upp í 834 þús., en fækk-
ar þá aftur árin ’63 og ’64 aðal-
lega vegna misræmis í verðlagi
sauðfjárafurða og mjólkurafurða.
Þegar það misræmi hafði ferið
leiðrétt hefur verið lögð meiri
áherzla á sauðfjárræktina hjá
bændum og í ársbyrjun 1967 var
sauðfé alls 847.337 þúsund og
þar af voru 714 þús. ær.
Kjötframleiðsla kindakjöts var
9623 tonn árið 1935, 1955 var hún
14840 tonn og 1966 var hún
18950 tonn.
Síðastliðin 30 ár hefur yfirleitt
verið unnið markvisst að kyn-
bótum sauðfjársstofnsins með
aukinni áherzlu síðustu ár og
bætt me'ðferð sauðfjár og kyn-
bætur hafa aukið frjósemi stofns
ins.
hluti þessa stofns er á einu og
sama búinu, Minni-Vatnsleysu á
Vatnsleysuströnd, en hitt er
dreift á milli bænda að mastu
leyti. Horfir mjög til bóta á fram
leiðslu svínakjöts á fslandi.
Nafnið alifuglar á fyrst og
fremst um hænsni og þegar hæns
eru fyrst talin árið 1921 eru þau
um 15 þús., en þeim fjölgar á
næstu 10 árum upp í liðlega 50
þús. 1967 var talið að um 120
þús. hænsni væru hérlendis en
líklegt er talið að stofninn sé
vantalinn þar sem ólíklegt er að
sá fjöldi geti fætt landsmenn af
eggjum eins og hann gerir.
Um aldamótin voru 304 geitur
hérlendis, en 1931 voru þær orðn
ar 2857 og ná þá algjöru há-
marki. Síðan hefur þeim stöðuigt
ræktun rófna saman upp úr 1945
þegar kálmaðkurinn komst til
landsins, en þrátt fyrir það að
fundin hafa verið upp varnar-
lyf gegn maðkinum hefur rækt-
unin ekki náð sér og h efur
hlaupið á 3—8 þús. tunnum síð-
ustu ár, en var langlægst 1966,
eða um 2000 tunnur.
Tómatarækt — gúrkur — gróður
hús.
Síðan 1930 hefut falatarmál
stöðugt aruíkizt, en það ár va>r
flatarmálið um 1800 fenm.. 1955
eir það komið í 7500 fenm, og 1967
er það komið upp í 107.000 ferm.
Fyrsta gróðurhús landsins, sem
hitað var með jarðhita var byggt
að Reykjum í Mosfellssveit. vor-
ið 1924 og var um 120 ferm.
Tómatarækt hefur stöðugt auk
ist frá 1947, en fékk smá bak-
slag 1967, þegar hún fór niður
i 290 tonn. 1947 nam tómata-
framleiðsla 74 tonnum en 1967
nam hún 345 tonnum.
Gúrkuuppskera hefur stöðugt
aukist siðan 1945, og 1967 nam
hún um 40 þús. kössum.
um 60 að tölu.
Þessi litli lierramaður var alveg óhræddur við skolla í hlunn
ildadeild, enda var þessi fallegi hvíti refur uppstoppaður.
Ljósm. Mbl. Ól. K. M.
Aukinn áhugi á hestum
Frá upphafi Islandsbyggðar
hefur þarfasti þjónninn fylgt
manninum og þá að langmestu
leiti, sem vinnuþjarkur. Með
aiukinni tækni hafa félarnar leyst
hestinn af hólmi, en hesta-
mennska sem tómstundagaman
riður sér rúms. 1901 var hesta-
stofn landsmanna 43199 hestar,
1941 var hann 57968 og 1967 var
hann 35490 og fjölgar heldur.
Geitur — svín — alifuglar.
Upp úr 1930 ier farið að kalla
svín búfjértegund, en þá mun
þeim eitthvað hafa verið farið
að fjölga og 1941 aru talin 93
svín á fslandi. Síðain hleypur
talan á 5 hundruð upp í 700
og niður í 400 þar til árið 1960
að þeim fer að fjölga ört, en
langmest fjölgun hefur orði á síð
ustu árum og nú eru í landinu
um 3500 fullorðin svín. Fimmti
farið fækkaindi, en hafa haldið
í horfinu síðustu árin og eru
nú um 170.
Kartöflur og gulrófur.
Kartöfluuppskera hórlendiis er
mjög misjöfn og fer að mestu
eftir árferði. 1901 fylltu kart-
öflur 18814 tunnur og alilt fram
til ársinis 1953 hljóp talan upp
og niður, en það ár rauk hún
upp í 158.508 tunnur og svo t.d.
1966 niður í 36000 tunnur, en
Venjuleg uppskera er um 75—
85 þús. tunnur.
Gulrófnauppskera hefur stöð-
ugt minnkað frá 1901—‘05, en þá
var hún 17.059 tunnur og það
magn hélzt svipað fram til 1940,
en þá fer ræktunin að dala og
helzt um tíma í um 10 þús. tunn-
um. 1953 kemur svo einstakt
garðár og ræktunin fer upp í
20. þús. tunnur. Upphaflega dregst
Utflutningur — fjárfesting
— verðmæti.
Árið 1905 skapaði sjávarútveg
ur 61,8 prs. þjóðarteknanna, en
landbúnaður 21,4 prs. Árið 1935
skapar sjávarútvegur 88,4 prs.
en landbúnaður 10,4 prs. og ár-
93,3 prs. og lnadbúnaður 6,2 prs.
Hliutdeild landbúnaðar í vinnu
afli 1910 var 47,6 prs. 1940 var
það 32,3 psrs. og 1965 12,7 prs.
Þrátt fyrir minnkandi prósentu-
tölu hefur fjölbreytnin og af-
köstin margfaldast og verðmæt
in einnig.
Verðmæti landbúnaðarfram-
leiðslu miðað við verðlag 1967
var 1176 millj. árið 1935, 1704
millj. árið 1955 og 2314 millj.
árið 166.
Fjáirfesting í landbúnaði t.d.
árin ’65 og ’66 var um 600 millj.
hvort ár og skiptist þetta fé
niðuir á byggingar á íbúum, og
yfir fénað, ræktunarframkvæmd
búvéla og bifreiðakaupa um 89
prs. hvort ár. Mikið af fjárfest-
ingu í landbúnaði hefur faírið
til vélakaupa síðustu áratugina
og t.d. hafa verið fluttar inn um
10.000 hjóladráttavélar frá 1942.
Lög um stofnlánadeild land-
búnaðarins, landnám, ræktun og
byggingar í sveitum voru sett
1962 og hafa þær valdið mikl-
um breytingum til bóta í land-
búnaðinum og eiga eftir að þró-
ast til enn meiri vegs.
Samtök bænda og samvinnufé
lögin hafa átt mikinn þátt í því
að stuðla að þeirri öru uppbygg-
ingu landbúnaðarins, en lána-
stofnanir landbúnaðarins eflast
og styrkjast stöðugt.
Tækni — skólarnir — fram-
tíðin.
Það er löngu liðin tíð er bænd-
ur höfðu ekki önnur tæki að
vinna með en kvísl, skóflu og
ofanristuspaða og heyskapurinn
byggðist á orfi, ljá og hrífu. Vél
arnar hafa tekið við og á því sviði
fleygir fram með hverju ári. Til-
raunastarfsemi í jarðrækt hefur
aukist til mikilla muna og sár-
staklega á síðustu árum og árið
1965 var gerð ný skipan á öll-
um tilraunamálum landbúnaðar-
ins. Undir Rannsóknarstofnun
landbúnaðarins heyrir nú öll
rannsóknar- og tilraunarstarfsemi
landbúnaðarins og þar með tal-
in landbúnaðardeild Atvinnu-
deildar háskólans, sem fellur inn
í þetta nýja skipulag.
Ný skipan var og gerð á sand
græðslumálum 1965 með stofn-
un Landgræðslunnar.
Lengi vel var mjög erfitt fyrir
æskufólk sveitanna að stunda
skólanám vegna þess hve skól-
ar voru dreifðir, en stöðugt hefur
rætzt úr þessum málum og þau
sigla áfram í viðunandi horf með
byggingum skóla víða úti um
landið.
Bændafjöldi fyrr og nú.
Árið 1890 bjuggu 63.075, lands
menn í sveitum, en 7852 í bæj-
um og kaupstöðum. Smám saman
breyttist þetta með fjölgun lands
manna, því að það er dýrara að
rækta land og byggja hús fyl'ir
einstaklinga, heldur en að reisa
sér hús í þéttbýli og árið 1930
búa 49.477 landsmenn í sveit-
um, en 59.384 í bæjum og kaup-
stöðum. 1966 búa 34.190 í sveit-
um, en 162.743 í bæjum og kaup-
stöðum og sama ár er fjöldi full-
gerðra nýrra íbúa í sveit, 93,
en í bæjum og kaupstöðum 1600.
Árið 1966 bjuggu 5.736 bænd-
ur á 4.948 lögbýlisjörðum, en
þeirri hefur fækkað mikið. Tölu-
vei-t hefur það tíðkast að bænd-
ur hafi keypt nærliggjandi eyði
jarðir og nytji þær frá búum sín
um.
En sem fyrr segir eykst land
búnaðarframleiðslan þrátt fyrir
það að bændum fækkar og lög-
býlisjörðum einnig. Þetta sýnir
að framtíð íslenzks landbúnaðar
á að byggjast á raunhæfri for-
ystu svo sem verið hefur undan
farið, á skipulagningu og auk-
inni kunnáttu í meðferð auðæfa
landsins og meðferð vélanna.
Hér að framan hefur aðeins
verið stiiklað á stóru í þeim kjam
mikla fóðurpoka um íslenzkan
landbúnað í þróunar- og hlunn-
ildadeild á Landbúnaðarsýning-
unni og dregin hafa verið fram
nokkur mikilvæg atriði íslenzks
landbúniaðair, sem þó aldrei er
hægt að hætta að ræða um því að
ætíð er möguleiki á fullkomnari
vinnubrögðum. Á.J.
Gjafir vitringanna
Matthías guðspjallamaður segir
frá því, áð þrír vitringar frá
Austurlöndum hafi komið til
Jerúsalem nokkru eftir að Jesú
fæddist, og spurt: „Hvar er hinn
nýfæddi Gyðingakonungur- Vér
höfum séð stjörnu hans austur-
frá og erum komnir til þess að
veita honum lotningu“. Og er
þeim var sagt, að því hefði verið
spáð, að hann ætti að fæðast í
Betlehem, þá héldu þeir áfram
för sinni þangað. Og stjaman
fylgdi þeim alla leið og stað-
næmdist yfir húsi því, þar sem
Jesúbarnfð var. Þeir gengu inn
í húsið, féllu fram fyrir baminu
og veittu því virðingu. Svo
færðu þeir því gjafir sinar: gull,
reykelsi og myrru.
Þetta voru táknrænar gjafir.
Gullið var tákn auðs og valds,
og var því virðuleg gjöf handa
konungi. Þetta munu allir geta
skilið. En um táknrænt gildi
hinna gjafanna er allt meira á
huldu.
Reykelsi er trjákvoða, gúm-
kennd, og fæst af tré því er
kallast „Boswellia Carterii“ og
vex nú aðallega í Somalilandi.
En á dögum Krists var það aðal
lega ræktað í Arabíu, og gúm-
kvoðan var þá seld afar háu
verði. Bændur, sem ræktuðu
þetta tré, græddu því vel á
henni, og höfðingjar þeirra
græddu líka, því áð þeir lögðu
háan útflutningstoll á gúmkvoð-
una. Ennfremur urðu farand-
kaupmenn að greiða toll af henni
í hverju landi, sem þeir fóru um.
Þegar gúmkvoðan harðnar
krystallast hún og er þá annað-
hvort litlaus, eða með rauðleit-
um blæ og setjast á hana hvít
korn, eins og hrím. Hún er ram-
beisk á bragð og hefir ekki þægi
legan ilm, en þegar hún er
brennd, er anganin af reyknum
sterk og þægileg. Það var því
siður í Austurlöndum fyrrum að
bera reykelsisker um híbýli þeg-
ar fagna skyldi góðum gestum.
Þvi var einnig brennt í muster-
um til þess að eýða óþef og
krydda andrúmsloftið.
Á Kristsdögum var það talið
hið hreinasta og dýrlegasta ang-
anefni sem til var. Á hebrezku
var það kallað „lebonah", sem
þýðir hreint eða hvítt. Og vegna
þess að það var notáð við helgi-
siði og fórnir, má það vera ljóst
að vitringarmir hafa fært Kristi
það sem tákn þess að hann væri
guðlegur og ríki hans ekki af
þessum heimi.
Myrran var einnig trjákvoða,
sem nefndist „Commiphora
Myrrha“, og var talin gulls
í gildi. Þetta var sú hreinasta og
dýrasta trjákvoða, sem til var.
Hún var höfð í smyrsl, er kon-
ungar voru smurðir til tignar.
Maðurinn maut hennar í lifanda
lífi og hann naut hennar einnig
í dauðanum, því að hún var not-
úð í líksmyrsl. Getið er myrru
í Gamlatestamentinu, en menn
halda að sú myrra hafi verið af
anmarri tegund, sem kölluð var
„ladanum" og fékkst af hinni
svokölluðu Gallipolirós. En sú
myrra er miklu lakari en hin,
sem vitringarnir færðu Kristi,
og vildu með því sýna að hann
væri verður hinna æðstu gjafa.
Á þeirri öld var myrra talin
kvalastillandi. Guðspjallamaður-
inn Markús segir frá því, að
þegar komið var með Jesús til
Golgata, buðu menn honum „vín
myrru blandið, en hann tók ekki
vfð því“. Ekki er þess gietið,
hvort það voru vinir hans, eða
hermennirnir, sem buðu honum
þennan drykk. Hafi það verið
hermennirnir, gæti þetta bent
til þess, að þeir hafi viljað koma
í veg fyrir að þjáningamar á
krossinum yfirbuguðu hann fljót
lega, svo að þeir gætu ekki haft
ánægjuna af því að sjá hann
kveljast nógu lengi.
Þegar Jesús var dáinn fékk
Jósef frá Arimapeu leyfi til þess
að taka lík hans af krossinum og
leggja hann í gröf. Og þá kom
þar Nikodemus „og hafði með
sér hér um bil hundrað pund af
myrrublöndúðu alóe“ til þess að
smyrja líkið. Þannig fylgdi myrr
an Jesú frá vöggu til grafar.
Við dánarfregn skólabræðra 44
(Jóns Hallvarðssonar lögfræð-
ings og Péturs Jónssonar læknis)
Aldnir kveðja, einnig hinir,
ævin líður, skammt til nætur:
en þegar fara fornir vinir,
finn ég svíða í hjartarætur.
Richard Beck.