Morgunblaðið - 18.08.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 1968
Norrænn búfræðikennara-
fundur á Hvanneyri
Um 130 gestir þar í vikutíma
ÞESSA viku hafa dvalið hér á
landi 130 skólastjórar og kenn-
arar bændaskóla á Norðurlönd-
um og konur þeirra. Erindið var
að sitja norrænan búíræðikenn-
arafund á Hvanneyri og hefur
hópurinn dvalið þar. Þessi norr-
æni búfræðikennarafundur er
sá tíundi í röðinni og sá fyrsti,
sem haldin er á íslandi. Er frétta
maður Mbl. kom við á Hvann-
eyri um hádegi á föstudag, voru
konurnar á leið í Borgarnes tii
að skoða mjólkurbúið þar og
karlmennirnir ætluðu að halda
áfram umræðum sínum. En aðal-
viðfangsefni búfræðikennara-
fundarins er að þessu sinni verk-
ieg kennsia. Annars kvað Guð-
mundur Jónsson, skólastjóri á
Hvanneyri, innbyrðis kynningu
fulltrúa og umræður þeirra a
milli um sameiginleg áhugamál,
jafn mikið atriði og fundastarfið
sjálft.
Alla vikuna höfðu skipzt á
fyrirlestrar, umræður og kynn-
ing á I&landi. Guðmundur Jóns-
son skólastjóri opnaði ráð-
sitefniuina. Irugtólfiuir Jónsson
brugsskole í Risskov í Dan-
mörku í staðinn. Þetta er stærsti
búnaðarskóli í Danmörku með
250 nemendur. Þar í er þá talinn
húsmæðraskólinn, Aarhusegnets
HusholdingsskoLe, sem er deild
með sérstökum skólastjóra, en
þar hafa margar íslenzkar stúlk-
ur stundað nám.
— Jú, landbúnaður á íslandi
er mjög ólíkur því sem er í Dan-
mörku, sagði Elmose. í>að viss-
um við áður en við komum hing
að. Bn við Danirnir höfum orðið
mjög hrifnir af því að sjá af hví-
líkum krafti landbúmaður er
rekinn hér á Íslandi. Við höfum
selzt ek.ki, vinnukrafturinn er of
dýr og þar hlýtur að verða of-
framleiðsla. Með svo dýrutn
vimmukrafti hljóti fól'ksfrekar
greinar að dragast saman. Mjólk
urkýr hverfa fyrir kjötfram-
leiðslu og við akuryrkju er korn
rækt sigUTsælust. Öll grasrækt-
un verður líka að vélvæðast, eins
og hér er gert, til að Leysa vinnu
aflið af hólmi.
Af þessum ástæðum kvað
Elmose danska landbúnaðar-
skóla ekki fullnýtta nú. Á s.l.
5-6 árum hefur nemendum fækk
að úr 2000 í nærri 1000. En þetta
hefur verið bætt upp með þvi
að taka yngri aildursflokkana fyr
ir. Áður voiru nemendur 20-25
ára. Nú eru teknÍT 14-18 ára líka
á sérstök námskeið. Og efnt er til
alls konar sérnámskeiða. T. d.
er nú farið að menmta tækni-
menn (mellemteknikere) í bún-
aðarskólumum. Og einnig er kom
ið á námskeiðum fyrir menn í
Guffmundur Jónsson á Hvanneyri, Jan Pehrson frá Sviþjóff og
John Peder Tandberg frá Noregi.
breytilegir eftir landshlutum,
eins og landbúnaðurinn í hinum
ýmsu 'héruðum í þessu „langa“
larndi. f austurhluta landsins eru
t.d. miklir skógar og er skógrækt
arfcennsla þar stór liður í fcemnsl
unni. Að ýmsu öðru ileyti er
margt líkt með íslenzkum og
Hópmynd af norrænu búfræffikennurunum fyrir framan skólahúsiff á Hvanneyri.
Niels Elmose frá Danmörku
landbúnaðarráðherra kom í
heimsókn og hélt erindi,
ræddi um framþróun í landbún-
aði á Íslandi. Jónas Haraldz
ræddi um hagfræðileg efni, Sig-
urður Þórarinsson um jarðfræði
isilands, kennarar á Hvamneyri
um tilaunastarfsemi, Grétar
Unnsteinsson um garðrækt og
Árni Pétursson um sauðfjárrækt.
Svo fundurmenn fengu staðgóða
fræðslu um íslenzk málefni.
Fréttamaður Mbl. átti stuttar
viðræður við formenn sendinefnd
anna frá hinum Norðurlömdum
og fleiri, meðan snæddur var há-
degisverður.
Fækkun bætt upp meff
fjölbreytni.
Danski formaðurinn var þó
farinm, en rætt var við Niels
Elmose, skólastjóra Vejlby Land
tekið eftir hinni gífurlegu vél-
væðingu, sem er í landbúnaðin-
um. Og eitt kom okkur mjög á
óvart. Það er að meðalbúið hér
ct svipað að stærð og í Dan-
mörku. Á því áttum við ekki
vom. Það leymir sér ekki að hér
er rekinn landbúnaður af ein-
stakri at.orku.
Elmose sagði, að landbúnaðar-
framleiðsla Dana hefði í mörg ár
verið jöfn að magni til. Þó hef-
ur bændum fækkað um 7 þúsund
á ári. Nú eru þar við landbúnað-
arstörf um 140 þús-umd manns,
en voru yfir 200 þúsund fyrir 10
árum. En framleiðslugetan hef-
ur aukizt svo mikið að heildar-
magnið stendur í stað. Um %
af landbúnaðarframleiðslu Dana
er til útflutnings. En þar eru nú
miklir erfiðleikar. Efnahags-
bandalagslöndin eru Dönum nú
að mestu lokuð, og erfitt að selja
landbúnaðarafurðir. — En við
höldum áfram að framileiða
sama magn, í von um að þetta
lagist, sagði Elmose. Sannileik-
urinn er sá, að iandbúnaðurinr
í Dammörku hefur ekki átt við
svo mikla erfiðleika að stríða í
fjöidamörg ár, ekki síðan um
19.30. Ekki kvað Elmose áform
starfi, sem vilja koma til að end-
urnýja kunnáttu sína. Þann lið
telur Elmose að eigi eftir að
aukast í framtíðinni. Landbún-
aðarskólunum er sem sagt ekki
fækkað, heldur gerðir fjölbreytt
ari og fleira tekið fyrir.
Að lokum bað Elmose um að
haft vrði eftir sér, að danski hóp
norskum landbúnaði, þar sem
byggðin liggur svo mikið að sjó
í báðum löndunum og loftslag
víða svipað, að því er Tamdberg
sagði. Og báðar þjóðimar leggja
áherzlu á að hafa kýr og kind-
ur.
— Annars er norsfcur landbún
aður í öldudal, sagði Tand-
berg. Unga fólkið sækir í önnur
störf, eins og víða anmars staðar.
Og mesta vandamálið í norsfcum
landbúnaði eru smáibúin. Þau
hverfa srnám saman, en ekki
nógu hratt, þetta síðasta er mín
skoðun, sagði Tandberg.
Að lokum spurðum við um til-
raumastarfsemi í búnaðarskólun-
um í Noregi og Tandiberg sagði
að hún færi þar mininfcandi, væri
meiri miðvídd í sambandi við
bændasamtökim.
Allt blandaff skógarvinnslu.
Finnski formaðurin er Raavo
Veitomaki, ráðunautur hjá land-
búnaðarstjóminni í Helsinki.
Hann og Robbe Karlsson fræddu
okkur skamma stund um þessi
mál í Finnlandi. Þar sögðu þeir
vera 74 landbúaðarskóla. En títt
væri að margir skólar af ýmsum
gerðum væru á sama stað og ef
um að minnka skipulega fram- Björn> frá LT:forlaginu í Svíþjóff adlt væri talið, væri skólamir
leiðsluna, en vissar greinar land
búnaðar mundu ósjálfrátt drag-
ast saman. T.d. væru mjólkur-
kýmar í 'hættu, þar sem smjör
Finnarnir Paavo Veitomáki og Rabbe Karlsson.
urimrn teldi það mikinn viðburð
að koma til þessa fundar á ís-
landi, ekki aðeins vegna landbún
aðarfræðsilu, heldur ekki síður
til að sjá landið og máttúru þess.
Gestrisnin á Hvanneyri og amn-
ars staðar hefði líka verið alveg
einstök.
Mesta vandamáliff smábúin.
John Peder Tamdberg frá Nor-
egs Landbrugshögskale í Noregi
var formaður norska hópsins.
Aðalskólinn er í Aas, en sjálfur
stjómar hann deiildinmi í Asker,
þar sem haldinn eru námskeið
fyrir kennarahópa.
Tamdberg upplýsti, að í Noregi
eru um 40 venjúlegir landbúmað-
arskólar, auk sérskóla fyrir skóg
rækt, igarðrækt o.fl., svo þeir
verða alls um 55 talsims. Eru
allir skólarnir fulílsetnir. Ekki
er gott að segja frá þessoom skól-
um í einu lagi, því þeir eru mjög
134 talsins
í Finnlandi sögðu þeir Veito-
maki og Karisson állan Landbún-
að blandaðan skógarvinnslu.
Skógræktin er því mjög mikil-
væg kennsílugrein í bæmdasfcól-
unum. Þó lamdbúnaðargreinar
Finna séu að mögu leyti svo ólík
ar því s-em er sums staðar annars
staðar á Norðurlöndum, þá
kváðu þeir kemnslumálin í
bændaskólunum alils staðar eins
og því mjög gagnlegt fyrir norr-
æna búnaðarkennar'a að hittast
og skiptast á skoðunum, eins og
nú er gert.
í Finnlandi fækk-ar bændum,
en mjög hægt og mest þeim sem
reka minnstu búin. Mesta vamda-
málið sögðu, Finnarnir, offram-
leiðslu á mjólkurafunðum og
einnig að skógarafurðir eru nú
í mjög lágu verði á heimsmark-
aði. Ekki kváðu þeir þó nein
skipulögð áform um að draga úr
nokkurri framleiðslu, nema hvað
sykurrófnarækt ætti að mininka.
í Fimnlandi er ekki margt fé, eða
aðeins 97 þúsund kindur að því
er Finnarnir sögðu, en kýr eru
yfir milljón talsins. Út er flutt
smjör og ostur.
Meff stærri búgörðum þurfa fleiri
menntun.
Jan Pehrson, frá landbúnaðar-
skólanum í Réttvik er formaður
Svíanna. Hann kvað vera 47 bún
aðarskóla í Svíþjóð og algengast
að taka 60 nememdur í einu. En
í skólunum eru svo námskeið af
ýmsum gerðum. Nemendur skipt
ast aðallega í tvo hópa. Annars
vegar eru 16 ára unglingar, sem
koma beint úr skyldunáminu og
hafa mjög litla reynslu og sömu
ieiðis bæjarunglingar. Bn hins
vegar koma svo eldri nemendur
með meiri reynslu í landbúnaðar
greinum. Amnars kvað Pehrsom
mikið til sömu vandamálin varð
andi kennslutilhögun á öllum
Norðurlöndunum. Sænsfcu skó’-
arnir eru yfirleitt fulilsetnir, því
þó bændum fækki, þá þurfa sí-
fellt ipeiri einhverja menntun í
búgreinum, þar sem búgarðarn-
ir stækka.
Landbúnað í Svíþjóð kvað
Pehrson nokkuð frábrugðinn því
sem 'hamn hefur séð hér, og þó
eiinkum miklu fjöilbreyttari. Hér
er lögð öll áherzla á kindur, kýr
og hesta, en í Svíþjóð að auki
mikil áherzla á svínarækt og
eggjaframleiðslu, og jarðargróð-
ur er þar miklum mun fjölbreytt
ari í ræktun. Þá koma til skóg-
arnir og er skógræktarkennsla
liður í náminu í bændaskólun-
um.
Tilraunastarfsemi er ekki
nærri eins mikil í sænskum bún
aðarskólum sem á Hvanneyri.
SkipuJagning er önnur. Land-
búnaðarháskólarnir annast tals-
verða tilraunastarfsemi. Hún fer
fram hjá ríkisstofnunum og er
samanþj öppuð og miðvædd. Búm
aðarskólarnir fá svo niðurstöð-
urnar ti'l kennslu og úrvinnsilu.
Sænsk landbúnaðarmál bar
einnig á góma í samtali við Karl
Fredrik Bjöm frá LT’s bókafor-
laginu, sem m.a. gefur út bún-
aðarritið í Svíþjóð, sem kemur
út í 3 þús. eintökum. Það hefur
þó dregizt saman. Síðustu 4-5 ár
in hefur bændum líka fækkað í
Svíþjóð um 10 þúsund á ári að
því er Björn tjáði okkur. Bú-
garðarnir verða stærri og færri
og faimleiðsilan eykst. Stefnan er
reyndar að minnfca fnamleiðsl-
una um ákveðna hundraðstölu,
og auka innflu’tning á vissum
landbúnaðarvörum. Tilgangurinn
er að halda uppi framleiðslu-
verði og bæta aðstöðu þeirra,
sem fyrir eru.
Útgefandi Gunnars Gunnarsson-
ar.
Annars er sérgrein Bjöms
ekki aðeins landbúnaðarrit.
Bókaforlagið LT:s gefur árlega
út 100 bækur. Meðal 'höfunda eru
t.d. Gunnar Gunnarsson og
Tarje Vesas. Og var Bjöm ein-
mitt að flýta sér til Reykjavíkur
til að hitta Gunmar Gummarsson
að máli. Oig Tarje Vesas er mik-
ill vinur þeirra hjónanna Karl-
Fredriks Björn og frú Karin
Bjöm, sem er með í Íslandsför-
inni.
Framhald á bls. 12