Morgunblaðið - 30.08.1968, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 30.08.1968, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. ÁGÚST 1908 JMwgmirliifrife Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstj ór narf Ulltr úl Fréttastjórl Auglýsingast j óri Ritstjóm og afgreiðsla Auglýsingar Askriftargjald kr 120.00 1 iausasölu. Hf Arvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Sigurður Bjamason frá Vigur Matthías Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónsson. Þorbjörn Guðmundsson. Bjöm Jóhannsson. Árni Garðar Kristinsson. Aðalstræti 6. Sími 10-100. Aðalstræti 6. Sími 22-4-80. á mánuði innanlands. Kx. 7.00 eintakið. FRELSISBARA TTU TÉKKÖSL Ó VAKA ER EKKI LOKIÐ l/'iðbrögð almennings í " Tékkóslóvakíu við nauð ungarsamningunum sem gerð ir voru í Moskvu eru ótvíræð. Fólkið er á móti þessum samn ingum, ef samninga skyldi kalla og lætur þá afstöðu í ljós, svo ekki verður um villzt. Miðstjórn kommúnista flokksins í Tékkóslóvakíu hef ur lýst því yfir, að forustu- menn flokksins hafi orðið að láta undan ofurefli en að kommúnistaflokkur Tékkó- slóvakíu muni aldrei láta af kröfunni um fullveldi og frelsi. Þjóðþing Tékkóslóvak íu hefur samþykkt mjög ein- arða ályktun, þar sem her- nám landsins er lýst ólöglegt, Tékkóslóvakar séu einfærir um að verja vesturlandamæri ríkis síns, þess er krafizt að skoðanafrelsi ríki og frelsis þróunin í landinu fái að halda áfram. Afstaða Tékkóslóvaka til Moskvusamninganna get- ur því ekki verið afdráttar- lausari. Ýmislegt bendir einn- ig til þess, að Moskvusamn- ingarnir séu aðeins einskonar millileikur í átökum Tékkó- slóvaka og kommúnistaríkj- anna sem hafa hernumið land ið. Dregið er í efa, að forustu menn kommúnistaflokksins geti fengið fólkið í landinu til þess að samþykkja þessa nauðungarsamninga. Frjálsar útvarpsstöðvar halda áfram útsendingum. Það er erfitt að bæla frelsið niður. Næstu daga og vikur verð- ur veröldin vafalaust áhorf- andi að því hvernig járntjald ið sígur og umlykur smátt og smátt þjóðir, sem biðja að- eins um frelsi. Smátt og smátt berast færri og færri fregnir frá land inu þar til þögnin umlykur það algjörlega. Hversu oft hef ur fólk um heim allan ekki fylgzt með slíkum vinnubrögð um kommúnistaríkjanna. Samt sem áður er ekki á- stæða til að missa vonina með öllu. Tékkóslóvakía er enn einn prófsteinn á það, hvort hægt er að berja frelsisþrá fólks niður með ofbeldi, her- valdi og glæpum. Það sem af er hernámi Tékkóslóvakíu hafa þjóðir þessa lands sýnt ótrúlegan dug og kjark. Saga frelsisbar áttu þeirra á árinu 1968 er enn ekki öll. SÓSIALISMINN OG FRELSIÐ ITið glæpsamlega framferði ** kommúnistaríkjanna fimm undir forustu Sovét- ríkjanna gegn Tékkóslóvakíu vekur enn upp umræður um það, hvort,sósíalismi og frelsi fari saman, hvort hægt er að byggja upp þjóðfélag á sósíal ískum grundvelli, sem veiti þegnum sínum almenn og sjálfsögð mannréttindi. Sovét ríkin og leppstjórnir þeirra í fjórum öðrum löndum hafa lýst því skýrt og skorinort yfir, að þau telji að almenn mannréttindi samrýmist ekki sósíalísku þjóðskipulagi. Sú yfirlýsing, sem m.a. hef ur verið staðfest með innrás- inni í Tékkóslóvakíu til þess að stöðva frelsisölduna þar, hlýtur að verða nokkurt um- hugsunarefni þeim, sem hing að til hafa talið sósíalismann svarið við spurningunni um það, hvernig byggja eigi upp réttlátt þjóðfélag. Hér á landi er töluverður hópur fólks, sem hefur fylgt kommúnist- um að máli og þótt töluvert hafi kvarnast úr fylgi þeirra við hin svívirðilegri glæpa- verk kommúnistaríkjanna er þó enn verulegur hópur manna, sem enn telur sósíal- ískt þjóðfélag það sem koma skal. Hvaða ályktanir dregur þetta fólk af atburðunum í Tékkóslóvakíu? Því er skýrt og skilmerkilega lýst yfir af forusturíki kommúnismans í heiminum, að þau mannrétt- indi, sem við teljum sjálfsögð hér á landi og í öðrum lýð- ræðislöndum, svo sem skoð- anafrelsi, prentfrelsi, ferða- frelsi og önnur lýðréttindi, samrýmist ekki sósíalísku þjóðfélagi. Það er skýrt og skorinort sagt, að ritskoðun hljóti að fylgja sósíalísku þjóð skipulagi, að höft á frjálsri skoðanamyndun séu varan- legur og fastur þáttur í þjóð- félagi sósíalismans. Vilja hin ir íslenzku sósíalistar byggja upp slíkt þjóðfélag á íslandi. Vilja þéir banna öll dagblöð nema kommúnistablaðið. Vilja þeir fulltrúa frá flokks stjórn kommúnistaflokksins í fréttastofu útvarps og sjón- varps. Vilja þeir bann við því að fslendingar ferðist til útlanda. Allt eru þetta spurn r ||1 II1 >81!/ 1 'AN UR HEIMI Þeir óttast Sovézkur rithöfundur og bókmennta- gagnrýnandi skýrir flótta sinn frá Sovétríkjunum 1 júnímánuði siðastliðnum ákvað sovézkur rithöfundur og bókmenntagfagnrýnandi, Arkady V. Belikov, að nafni, að yfirgefa land sitt fyrir fullt og allt. Hann átti þess kost að fara utan í ferðalag og ákvað að snúa ekki heim aftur. Þegar hann hafði tekið þessa ákvörðun skrifaði hann rithöfundasambandi Sovét- ríkjanna langt bréf, þar sem hann skýrði frá ákvörðun sinni og þeim ástæðum, er að baki henni lægju. 1 þessu bréfi kom meðal annars fram, að Belinkov hafði verið þrettán ár í fang- elsi og nauðungarvinnubúð- um, dæmdur til þeirrar refs- ingar fyrir að skrifa andstalin iska skáldsögu árið 1944, skáld sögu, sem byggð var á sann- sögulegum viðburðum. Þegar fangelsisdvöl hans lauk, hélt hann áfram að skrifa og fékk árið 1960 gefna út bók sína „Yuri Tynyanov", sem var einskonar þjóðfélagsleg skil- greining á ritverkum sovézkra sagnarithöfunda. Bókin var gefin út öðru sinni árið 1966. Aðra bók skrifaði hann ,,Upp- gjöf og éyðilegging sovézks menntamanns, Yuri Olesha", — en Olesha var vinsæll skáldsagna- og smásagnahöf- undur í Sovétríkjunum, sem einnig var ofsóttur af ritskoð urum Stalínsmans. Sú bók var aldrei prentuð í heild, að eins úrdrættir úr henni birtir í bókmenntatímaritinu „Baik- al“. Að öðru leyti starfaði Belinkov sem bókmenntagagn rýnandi og ritgerðasmiður. Hann segir, að þegar Rit- höfundasamband Sovétríkj- anna var stofnað árið 1932 hafi það veri'ð hugsað sem tæki í höndum Sovétstjórnar innar til þess að hafa stjórn á rithöfundum og skrifum þeirra og þar með hafi verið neytt upp á þjóðina einhverju því versta kúgunartæki, sem um geti, „valdi meðalmennsk unnar“. Belinkov er ekki ýkja bjartsýnn um framtíðarhorf- ur heimalands síns og þjóðar. ,,Sovétvaldið“ segir hann „er forhert og ólæknandi. Það get ur ekki orðið annað en það er, hefnigjarnt, sneytt um- burðarlyndi, duttlungafullt, hrokafullt og hávært . . . ég hef aldrei gert mér neinar gyllivonir um, að Sovétstjórn in muni batna“, segir hann. 1 bréfi sínu segir Belinkov ennfremur, áð sér hafi þó að undanförnu orðið enn þyngra um hjarta en áður, vegna þess, að nú sé komið að end- urreisn Stalíns í nokkrum mæli, sem hafi raunar verið óumflýjanleg. og nú hafi Stal ínistamir, sem undanfarin ár hefur verið hert að, tekið við sér á ný, þeir hafi sett í axlirnar, brett upp ermarnar og núi saman höndunum af ánægju . . . „nú er þeirra tími kominn". „Sovézku leiðtogarnir eru hræddir,“ skrifar Belinkov, „hræddir við hinn unga og gáfaða mann Kliaustov (sem nýlega var leiddur fyrir rétt og dæmdur fyrir að skipu- leggja mótmælaáðgerðir gegn ofsóknum sovézkra rithöf- unda), sem var svo djarfur að lýsa því yfir við dreka og broddgelti sovézks réttarfars, að hann hefði afnaitað trúar- kenningum Sovétríkjanna, (kenningum Marx og Leníns). Þeir eru hræddir við hinn stórkostlega rússneska lista- mann, Alexander Solzhenit- zyn, þeir eru hræddir við Bandaríkin, hræddir við Kína, hræddir við pólska stúdenta og hræddir við þrjózku Tékkó slóvakíu, þeir eru hræddir við júgóslavneska endurskoðunar sinna, albanska kreddumenn, rúmanska þjóðernissinna, kúb anska öfgamenn, austur-þýzka aula, þeir óttast bragðarefina í Norður-Kóreu, verkamenn- ina í Novocherkassls, sem gerðu uppreisn og voru skotn ir, fangana í Vorkuta, sem ger’ðu uppreisn og voru skotn ir, úr flugvélum, sem flugu yfir þá; þeir óttast fangana í Ekibastuz, sem voru brytjaðir niður undir tönnum skrið- dreka. Þeir óttast Tartarana á Krim, sem voru hraktir frá heimkynnum sínum, og þeir óttast Gyðingana, eðlisfræð- ingana, sem þeir ráku úr rann sóknarstofum sínum. Þeir ótt- ast hungraða bændur og skó- lausa verkamenn. Þeir óttast hver annan og sérhver þeirra óttast sjálfan sig, þeir óttast allir saman og hver fyrir sig“. Belinkov ræðir um ofsókn ir rithöfunda og annarra menntamanna, sem hafa vog- að að mótmæla fengelsunum, réttarhöldum og dómum yfir rithöfundum, er ekki hafa látið kúgast af fyrirmælum yfirvaldanna og hann segir það skoðun sína, að stjórnin vaði í stórkostlegri villu, ef hún gerir ráð fyrir að hafa unnið sigur á þeim vettvangi. „Ég skrifa þetta bréf“, segir hann að lokum, „ til þess að sýna ykkur fram á, að rúas- rteskir menntamenn eru enn lifandi og að þeir berjast, þeir svíkjast ekki undan merkj- um, að þeir munu ekki gefast upp og að þeir eiga ennþá nokkurn styrk . . .“ ,,Ég sendi ykkur til baka félagsskírteini mitt að sam- tökum sovézkra rithöfunda, því að ég tel það ósamboðið heiðarlegri manneskju að vera áfram í samtökum, sem þjón- ar af hollustu hundsins grimmustu ómannúðlegustu og miskunnarlausustu póli- tísku stjórn, sem um getur í mannkynssögunni.“ ingar, sem þeir er fylgt hafa kommúnistaflokknum á Is- landi að málum verða að spyrja sjálfa sig og svara. Og auðvitað er svarið eitt og hið sama. Sá almenni kjós andi, sem veitt hefur komm- únistaflokknum á íslandi stuðning sinn í kosningum vill ekki þessa skerðingu á almennum mannréttindum. Og rökrétt svar hans við hin- um ótvíræðu yfirlýsingum forustumanna sósíalismans í heiminum um það að sósíal- isminn hljóti að takmarka al- menn mannréttindi er aðeins eitt, að yfirgefa kommúnista- flokkinn, að snúa baki við út sendurum alheimskommúnis mans á íslandi, að sjá til þess að kommúnistaflokksins á ís- landi bíði algjört fylgishrun í næstu kosningum. Þetta er svarið við ofbeldisverkum kommúnista í Tékkóslóvakíu og þetta er svar sem nokkur þúsund íslendinga geta gefið í næstu kosningum. HUMPHREY TTubert Humphrey, varafor- “ seti Bandaríkjanna, hef- ur verið útnefndur forseta- efni demókrataflokksins á flokksþinginu, sem staðið hef ur síðustu daga. Við þessari útnefningu var búizt og hún kemur því engum á óvart. Þar með er lokið hinum ó- venjulega ferli McCarthys, öldungardeildarþingmanns, sem valdið hefur verulegu um róti í bandarískum stjórnmál um á þessu ári. Hubert Humphrey hlaut ekki útnefningu demókrata- flokksins vegna þess að hann hafi notið svo mikils fylgis meðal kjósenda í Bandaríkj- unum á þessu ári. Hann forð aðist forkosningar enda kom það skýrt í Ijós að Robert Kennedy og McCarthy áttu mestu fylgi að fagna meðal óbreyttra kjósenda. Hump- hrey naut hins vegar stuðn- ings flokkskerfisins og það kaus hann á flokksþinginu í Chicago. Baráttan í nóvember mun því standa milli Nixons og Humphreys. Það er ekki í sam ræmi við þann vilja banda- rískra kjósenda, sem með ó- tvíræðum hætti hefur komið fram í forkosningum og skoð anakönnunum á þessu ári. Hvorugur þessara manna hef ur gefið vísbendingu um að þeir séu reiðubúnir að takast alvarlega á við þau gífurlegu vandamál sem við blasa í bandarísku þjóðfélagi. Þess Vegna vekur útnefning Hump hreys ekkert fremur ánægju en útnefning Nixons. Banda- rísku forsetakosningarnar verða heldur leiðinlegar fyrir bragðið og það skiptir litlu máli hvor verður fyrir valinu.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.