Morgunblaðið - 28.09.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. SEPT. 1988

Útgefandi Hf Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Sigurður Bjamason frá Vigur
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúl Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 0. Sími 22-4-80.
Askriftargjald kr 120.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu. Kx. 7.00 eintakið.
TRÚINÁ FRAMTÍÐINA
t'ngri furðu sætir þótt ís-
^ lendingum verði um þess
ar mundir tíðrætt um erfið-
leika bjargræðisvega sinna.
Þjóðin hefur undanfarin ár
lifað við meiri velmegun en
nokkru sinni fyrr. Þessi vel-
gengni hefur birtst á öllum
sviðum þjóðlífsins.
Fólkið þekkir þetta af sinni
eigin persónulegu reynslu.
Megin orsök hinna bættu
lífskjara hefur að sjálfsögðu
verið aukin framleiðsla og af-
köst atvinnutækjanna.
En á sama hátt og almenn-
ingur þekkir þessa sögu, hlýt
ur hann einnig að gera sér
ljóst, að það eru verðfall og
aflabrestur, sem valda þeim
vandkvæðum, sem þjóðin
horfist nú í augu við. íslenzk
útflutningsframleiðsla hefur
ekki þolað það áfall, sem
geysileg verðlækkun útflutn
ingsafurðanna á erlendum
mörkuðum hefur haft í för
með sér. Vélbátaútgerð, tog-
arar og frystihús, sem svo að
segja eingöngu hafa staðið
undir gjaldeyrsisöflun lands-
manna hafa ekki haft aðstöðu
til þess á undanförnum vel-
gengnisárum að búa sig undir
að mæta verðfalli og afla-
bresti. Þess vegna er nú svo
komið, að þessi aðalfram-
leiðslutæki landsmanna eru
flest stórskuldug og sum
stöðvuð eða í þann veg að
stöðvast.
Þegar á þetta er litið getur
engum blandast hugur um,
að þótt margt sé ógert og kalli
að í íslenzku þjóðfélagi, þá
er það þó þýðingarmest að
nýr grundvöllur verði lagður
að aðalframleiðslugreinum
landsmanna. Að þessu verður
þjóðin að snúa sér af fullum
krafti og fullkomnu raunsæi.
★
Ekki er ástæða til þess að
örvænta um það, að íslending
ar beri gæfu til þess að mæta
af ráðdeild og framsýni þeim
vandamálum, sem nú krefjast
fyrst og fremst lausnar. Þessi
litla þjóð hefur oft áður mætt
stórbrotnum erfiðleikum og
sigrast á þeim. Trú hennar á
framtíðina og getu sína til
þess að tryggja áframhald-
andi þróun og uppbyggingu í
þjóðfélagi sínu skiptir því
meginmáli. Enda þótt þjóðin
öll þurfi um skeið að taka á
sig nokkrar byrðar yfir erfið-
an hjalla þarf það ekki að
þýða varanlega lífskjaraskerð
ingu. Þvert á móti bendir
margt til þess að verðlag ís-
lenzkra afurða hækki og verði
hagstæðara innan tiltölulega
skamms tíma. Það er líka
gömul og ný saga að afla-
brögð eru misjöfn frá ári til
árs.
Þess má þá einnig minnast
að þjóðin stendur nú í upp-
byggingu stóriðjufyrirtækja,
sem í senn skapa verulega at-
vinnu og aukin gjaldeyris-
verðmæti. Síðast og ekki sízt
á íslenzka þjóðin í dag glæsi-
lega og þróttmikla æsku, sem
áreiðanlega er þess albúin að
takast á við mikil verkefni.
Að sjálfsögðu verður þjóðfé-
lagið að skapa unga fólkinu
sem bezta aðstöðu til þess að
njóta hæfileika sinna.
íslenzka þjóðin hefur geng
ið stórhuga að hinu mikla upp
byggingarstarfi síðustu ára.
Stórhugur hennar nú verður
að birtast í því að ráðast af
manndómi og raunsæi gegn
stundar erfiðleikum. Ef hún
gerir það, á hún farsæla og
þroskavænlega framtíð í
vændum.
ALDREI MEIRI
GAGNASÖFNUN
rramsóknarblaðið segir enn,
* að ekki hafi nægilega
vel verið unnið að gagnasöfn
un um ástand efnahagsmál-
anna. Þetta er rangt. Það hef
ur aldrei verið lögð jafn mikil
vinna í gagnasöfnun og
skýrslugerð um efnahags-
ástandið og einmitt nú. Gagn
rýni af þessu tagi er því út í
hött.
Hitt er Ijóst, að ekki var
hægt að styðjazt við tölur á
miðju ári og óvissa um síld-
veiðarnar hlýtur að hafa þau
áhrif að ekki er enn hægt að
gera sér fyllilega grein fyrir
ástandinu og horfum. Mikið
er undir því komið, hvort
síldveiðarnar gangi vel í
haust. En þar til það liggur
frekar fyrir er ekki hægt að
gera sér skýra grein fyrir
ástandinu, og til hve róttækra
aðgerða þarf að grípa.
FULLVELDI
KOMMÚNISTA-
RÍKJA
TAKMARKAÐ
V^firlýsing rússneska komm-
únistablaðsins Pravda
nýlega um að kommúnista-
lönd geti ekki notið ótakmark
aðs fullveldis, hlýtur að vekja
mikla athygli um allan hinn
frjálsa heim. Pravda segir
fullum fetum, að sérhver
kommúnistaflokkur sé ekki
||i
yss j U1 ÍAN UR HEIMI
Verður stjórnarskráin grísku
herforingjunum tvíbeint vopu?
Eftir Leslie Finer
Sú tilhneiging hefur verið
fyrir hendi erlendis, hvar-
vetna þar sem áhugi á fram-
tfð Grikklands er enn til stað
ar, að álíta þjóðaratkvæða-
greiðsluna á sunnudaginn kem
ur sem mikilvægan áfanga þar
sem fram komi möguleikinn
á því, að einhvern tímann í
framtíðinni verði snúið aftur
til þingræðisstjórnar í land-
inu. Þetta hefur vissulega
verið kjarninn í ummælum,
sem verið hafa herstjórninni
í vil og höfð hafa verið eftir
ýmsum mönnum kunnum í op
inberu lífi, er þeir sneru heim
aftur frá Grikklandi, eftir að
þeir höfðu þegið bo'ð herstjórn
arinnar til þess að heimsækja
landið og fengið leiðsögn í
því skyni að fá „rétta“ skoðun
á fyrirætlunum stjómarinnar.
En er þetta svo merkur á-
fangi? Ýmsar ástæður benda
til hins gagnstæða, að minnsta
kosti við það, sem herforingj
amir ætla almennt.
1 fyrsta lagi benda fréttir
frá Aþenu til þess, að þjóðar-
atkvæðagreiðslunni sjálfri sé
stjórnað en ef til vill ekki
jafn opinskátt og fyrst var
áætlað með því að neyða kjós
endur til þess að taka upp
bláan kjörseðil (þjóðarlitur
Grikklands) til þess að segja
„já“ eða þá rauðan seðil (lit-
ur kommúnista) til þess að
segja „nei“.
En þeir kjósendur, sem vilja
myndu láta í ljós andúð sina
annaðhvort á stjórnarskránni
e’ða þá andmæla rétti herstjórn
arinnar til þess að bera hana
fram, verða að sæta svipuð-
um órétti. I fréttum frá Aþenu
segir, að verið sé að „rann-
saka“ alla eftirlitsmenn með
kosningunum á kjörstöðum
og að þeir hafi fengið fyrir-
mæli um að afhenda kjósend-
um aðeins „Já“-seðil, sem
verður til þess, að þeir verða
að biðja sérstaklega um „Nei“
seðil, ef þeir vilja hann.
Augljósasta staðreyndin um,
að kosningarnar eru ekki
frjálsar, felst í því, að þrátt
fyrir fyrri opinberan ávæn-
ing um hið gagnstæða, fara
kosningarnar fram undir her-
lögum, þar sem yfirvöldin
geta handtekið hvem, sem
þeim þóknast og fullkomin
ritskoðun helzt.
Stjórninni mun samt vera
umhugað um að sanna það
fyrir heiminum, að þjóðarat-
kvæðagreiðslan sé fullkom-
lega frjáls og s.ú þekkta að-
ferð hefur verið tekin upp nú
að bjóða velviljuðum erlend-
um stjórnmálamönnum og
mönnum úr opinberu lífi —
alls um 30 manns — til þess
að fylgjast með kosningun-
um.
Slíkar hugleiðingar út á við
áttu vafalaust aðalþáttinn í
því, að 23. september sl. voru
látnir lausir nokkrir kunnir
grískir stjórnmálamenn, sem
haldið hafði verið í stofufang-
elsi eða sendir í útlegð til ein-
hverra af grísku eyjunum. (Á
Fapadopoulos.
meðal þeirra voru George
Papandreo og Panayotis Kan-
ellopoulos, báðir fyrrverandi
forsætisrá’ðherrar Grikk-
lands). En fyrra loforð um
að láta alla stjórnmálamenn
lausa fyrir þjóðaratkvæða-
greiðsluna var ekki haldið.
Aðeins sjö hlutu náð og jafn-
vel þeir voru ámmntir um að
gagnrýna ekki stjórnina, því
að ellegar yrðu þeir sviptir
frelsi sínu að nýju.
En þrátt fyrir raunverulega
eða sálræna nauðung, hversu
mikil sem hún kann að vera,
þá hefur gríska stjórnin
ekkert að óttast var’ðandi úr-
slit kosninganna. Jafnvel þó
að þær færu fram á fullkom-
lega frjálsan hátt, yrðu lyktir
þeirra vafalaust þær, að stjórn
arskráin yrði samþykkt með
miklum meirihluta. Þetta verð
ur auðvitað túlkað af ríkis-
stjórninni sem samþykki við
17 mánaða stjórn hennar.
I rauninni væri miklu rétt-
ar að túlka þetta á þann veg,
að valinn hefði verið skárri
kosturinn af tveimur slæm-
um. Hverjar yrðu afleiðingar
þess, að stjórnarskránni yrði
hafnað af meirihluta atkvæða
— ef gert yrði ráð fyrir, að
slík úrslit yrðu viðurkennd
og tilkynnt á heiðarlegan hátt
af stjórninni? Það myndi að-
eins verða til þess að stað-
festa ótta þeirra, sem völdin
hafa, að þeir stjórna enn með
valdi en ekki af því, að þeir
njóti trausts fólksins. Það
myndi gera Papadopoulos
forsætisráðherra kleift að
halda því fram með sínu lækn
jsfræðilega orðskrúði, að sjúkl
ingur hans — gríska þjóðin —
væri enn sjúk og þarfnaðist
frekari meðferðar. Og þá
myndi hann halda áfram að
stjórna án stjórnarskrár eins
og hann hefur gert frá því
í apríl 1967.
GÖLLUÐ STJÓRNARSKRA
VERRI EN ENGIN
Undir þessum kringumstæð
um er líklegt, a'ð þeir Grikk-
ir, sem eru í eindregni and-
stöðu við stjórnina og skilja,
að játandi atkvæði þeirra
kunni að verða misskilið, segi
samt já í atkvæðagreiðslunni.
Þeir álykta einfaldlega sem
svo, að áframhaldandi stjórn
herstjórnarinnar með ein-
hverri stjórnarskrá sé heppi-
legri en herstjórn með alls
engri stjómarskrá.
Ástæðan er sú, að þrátt
fyrir það, að stjórnarskrá sú,
sem borin hefur verið fram
sé gölluð, að því er varðar
að tryggja almenn mannrétt-
indi, þó er hún talin vera
hugsanlegur aflvaki, sem gæti,
er fram liðu tímar, breytt
ástandinu í Grikklandi. Þetta
er að minnsta kosti von von-
svikinna lýðræðislegra grískra
stjórnmálamanna heima fyrir
og erlendis. Þar ti) nú hafa
þeir reynt í örvæntingu en
árangurslaust að koma and-
stöðu sinni í virka fram-
kvæmd. Nú telja þeir, að
stjórnarskráin geti komið
þeim að liði.
Þessi bjartsýni byggist á
þeiri skoðun, að gríska stjórn
in hafi neyðzt til þess að setja
einhvers konar stjómarskrá,
sökum þess að henni hafi ekki
tekizt að afla sér stuðning al-
mennings. Þá hafi komið til
Framhald á bls. 8
aðeins ábyrgur gagnvart
þeirri þjóð, sem hann starfi
með, heldur öllum kommún-
istalöndum og allri heims-
hreyfingu kommúnista.
Þetta þýðir að sjálfsögðu,
að það eru hagsmunir Sovét-
Rússlands, sem eiga að setja
fullveldi annarra kommúnista
ríkja takmörk!
Samkvæmt þessu hafa So-
vétríkin rétt til þess að ráðast
á hvaða kommúnistaríki sem
er, ef „æðsta ráðið“ í Moskvu
telur að það fylgi ekki rétt-
um forskriftum hins alþjóð-
lega kommúnisma.
Þannig réttlæta þá Sovét-
ríkin innrás Varsjárbanda-
lagsríkja í Tékkóslóvakíu.
Innrásin í þetta bandalags-
ríki Sovétríkjanna hefur sem
sagt verið gerð til þess að
verja hagsmuni Rússa og
„heimssósíalismans.“
Leiðtogar Sovétríkjanna
segja meira í fyrrgreindri
Pravdagrein. Þeir segja, að
þeir séu staðráðnir í því að
halda áfram slíkri baráttu
gegn „andsósíalistískum“ öfl-
um í Tékkóslóvakíu og þá
einnig að sjálfsögðu annars
staðar í þeim löndum, sem
búa við kommúniskt skipu-
!ag.
Eftir þetta getur enginn
maður með fullu viti efast
um það, að „sósíalismi“ þeirra
í Moskvu á ekkert skylt við
það sem venjulegt fólk kallar
frelsi og lýðræði. „Moskvu-
sósíalisminn“ er ekkert ann-
að en kaldrifjuð heimsyfir-
ráðastefna, sem byggir á al-
gjöru einræði og fyrirlitningu
á frumstæðustu mannréttind
um.
Þetta er holl lexía fyrir þá
menn hér á landi og annars
staðar, sem talið hafa hið
austræna „alþýðulýðræði“
vera hið eina sanna lýðræði.