Morgunblaðið - 06.10.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 1968
Frá Reykjavíkurhöfn á tímum þilskipanna.
ALDAN 75 ÁBA
ÞANN 7. október eða á morg-
un er hið merka skipstjóra-
og stýrimannafélag Aldan 75
ára, en það er stofnað 7.
október 1893 og því elzt starf-
andi stéttarfélaga í landinu
annarra en búnaðarfélaga.
Morgunblaðið hefur oft átt
öfluga stuðningsmenn í hópi
félagsmanna Öldunnar og
sendir nú þessu félagi kveðju
sína með því að birta dag-
bókarútdrátt, sem núverandi
formaður félagsins, Guð-
mundur H. Oddsson hefur
tekið saman fyrir blaðið.
Þessi útdráttur bregður upp
svipmynd af hinni fjölþættu
starfsemi félagsins o g sýnir
glöggt, hversu lifandi og virk-
Guðm. H. Oddsson
núverandi form.
ur þátttakandi Aldan hefur ver
ið í þjóðlífinu og ekki aðeins
barizt fyrir hagsmunamál-
málum, þó að þau hafi skiljan-
lega verið meginþátturinn í
starfsemi félagsins eins og ann
arra stéttarfélaga — heldur
einnig fyrir mörgum þjóðþrifa
málum til almennings heilla.
Margt af því, sem nú þykir
sjálfsagt með þjóð vorri, hefur
fyrst verið rætt á fnudum Öld
unnar, og ýmiálegt, sem þar
var rætt fyrir aldamót er enn
í deiglunni, eins og fiskirækit í
sjó, skólaskip o.fl.
Guðmundur segist hafa haft
þann háttinn á við þennan
dagbókarútdrátt, sem hér birt-
ist, að sneiða sem mest hjá
innanfélagsmálum sem auðvit-
að voru margvísleg og mikið
rædd, og margir fundanna ár
hvert fóru ekki í annað, en
hillzt heldur til að taka það,
sem almenning varðaði meiru,
og varð þá rúmsins vegna að
stikla aðeins á því stærsta.
Mörg merkismál voru umræðu-
efni árum saman, en er sjaldn
ast getið hér nema, það ár, sem
uppá þeim er fitjað eða gerð
samþykkt um þau.
18930 Stofnárið, var mest rætt
um kjaramál skipstjóra og rætt
við útgerðarmenn um, að skip-
stjórar fengju kjör sín bætt.
1894: Á þessu ári var stofn-
aður styrktarsjóður félags-
manna ekkna þeirra og barna
vegna heilsubrests, atvinnuleys
sis eða ellihrumleika. Þessi sjóð
ur er enn við lýði, en hafnaði
í aðaldeild Söfnunarsjóðs fs-
lands og hefur því ekki nýtzt
félagsmönnum sem skyldi. Sam
þykkt var á þessu ári að berj-
ast fyrir því að kostur væri
vigtaður út í landi en ekki um
borð.
Rætt um stofnun tímarits
um sjávarútvegsmál og sam-
þykkt að kaupa norskt eða
danskt fiskveiðitímarit.
Samþykkt, að skipstjórar í
Öldunni skyldu rita í dagbók
skips síns athuganir sínar varð
andi fiskigöngur og veiðarnar,
veðurfar og sjólag, afla á sólar
hring og um leið botnlag, dýpi,
og á hvaða tíma bezt hefði
veiðst.
Hvaða fisktegundir hefðu
veiðst og ástand fisksins,
„hvort hann sé feitur á fisk
eður ei, hvort hann sé hvítur
eða móleitUT á roð, hvort hann
sé með síltroðinn maga eður
tómann, eður í honum botn-
fæða, t.d. krabbi o.fl. Hvaða
síldar verður vart, hvort held
ur hún er í fiski eður á ferð,
og hvert hún stefnir, ef hún
sézt og ennfremur geta þess ef
kolkrabbi er í fiski“.
1895: var rætt um breyting-
ar á farmannalögunum frá 22.
marz 1890. Samþykkt var að
halda jólaskemmtun fyrir fé-
lagsmenn og er það skemmtana-
hald enn við lýði.
18960 Bjarni Sæmundsson
fenginn til að halda fyrirlest-
ur á félagsfundi um flatfisk
við strendur landsins. Sam-
þykkt var að berjast fyrir því
að allur aflahluti yrði greidd
ur í peningum en ekki úttekt,
eins og þá var siður. Sam-
þykkt að beita félagsmenn sekt
um kr. 10. — ef einhver þeirra
réði sig fyrir verri kjör en þá
voru gildandi. Rætt um að rýmt
væri til í höfninni fyrir fiski-
skip. Rætt um vita á Stafness
töngum. Rætt um nauðsyn
verklegrar kennslu stýrimanna
efna og að skorað skýldi á Al-
þingi að fengið væri skip til
þessarar verklegu kennslu og
æfinga. Skólastjóri stýrimanna
skólans beðinn að halda fyrir-
lestur í félaginu.
1890 Vitamálin rædd, eink-
um bygging vita við Suður-
ströndina. Samþykkt að berjast
fyrir því að allir hásetar væru
ráðnir til vertíðarloka en ekki
til mismunandi tíma, svo a ð
skipin yrðu að fara aukaferðir
inn með menn, sem lokið höfðu
vistráðningartíma sínum. Bjarni
Sæmundsson fenginn til að
halda fyrirlestur um trjámaðk
inn og hvernig helzt mætti út-
rýma honum. Rætt um að fél-
agið keypti þilskip eða gerðist
hluthafi í útgerð þilskips, sem
aðallega yrði gert út í því
augnamiði að koma peninga-
borgun, sem félagið hafði beitt
sér fyrir. „Cand. S.P. Sívert-
sen hóf máls á því, hvort fé-
lagsmenn vildu ekki framveg-
is styðja að því að guðsorð
yrði lesið um borð í þilskip-
um. Samþykkt og fært inn í
fundarbók:
1. Loforð um að sunnudagur
og aðrir hátíðisdagar skulu
framvegis vera frídagar á skip
um vorum.
2. Að hafa guðsorðabækur
með í skipunum.
3. Að bægja engum háseta
frá kirkjugöngu þegar í höfn
var komið.
4. Að hafa jafnan hugfast á
sjó og landi, hvaða ábyrgð vér
höfum gegn hásetum vorum,
einnig hvað trú og siðgæði
snertir".
Rætt um stofnun kaupfélags
fyrir félagsmenn. Rætt um sigl
ingarljós á skipum.
1898 Rætt um meðalakassa og
samþykkt að beita sér fyrir
endurbótum. Mælt með vita-
byggingu í Elliðaey á Breiða-
firði. Miklar umræður um það
hvernig koma mætti fiskverk-
uninni í betra horf en var.
Rætt um bindindismál. 17 fé-
lagsmenn ákveða að stofna
nýja stúku. Rætt um nauðsyn
vitabyggingar í Vestmannaeyj-
um og við Kúðafljót. Samþykkt
að selja ekki tunnuna af gell-
unum undir 10 krónum. Tillaga
um „að matsveinum væri kennt
að búa til ætan mat.“ Fiski-
skipskaupin enn á dagskrá.
18990 Það ár er aðalumræðu
og baráttumál félagsmanna að
keypt yrði fyrirdráttarnót, sem
hægt væri að nota til að draga
ir til kosninga að þeirri próf-
kosningu lokinni.
1900 Samþykkt að greiða úr
félagssjóði kr. 50 — til norska
ræðismannsins vegna hins
hörmulega sjóslyss, er varð
við Noregsströnd í oktober.
Veitt úr styrktarsjóði kr. 315.
Vörpumálið enn og samþykkt
að kaupa vörpu 50 faðma á
lengd, 5 faðma á dýpt fyrir
500 krónur. Samþykkt tillaga
um að aðstoða útgerðarmenn
um land allt við ráðningu skip
stjórnarmanna á skip þeirra.
Rætt um félagsfána. Alda-
mótahaldið styrkt með kr. 30
1910 Alþingi send álitsgjörð
um nýbyggingu vita. Tryggvi
Gunnarsson og Helgi Helgason
mæta á fundi þetta ár til að
taka þátt í umræðum félags-
manna um að bæta verkun á
saltfiski, einkum um borð í
fiskiskipunum. Tryggvi kvað
það mjög sorglegt, að saltfisk
ur frá verzlunum við Faxaflóa
væri að rýrna í áliti meðal
kaupmanna erlendis, og væri
því ekki vanþörf að ráða bót
á því hið fyrsta. Miklar umræð
ur og sammá'la álit að leggja
þyrfti fyllstu áherzlu á vöru-
vöndun.
Haustið 1891 tók Stýrimannask ólinn til starfa undir stjórn
Markúsar Fr. Bjarnasonar. Fyrstu nemendur skólans útskrif-
uðust þaðan árið 1893. Voru þeir fjórir og allir merkir Öldu-
félagar. Talið frá vinstri: Kristinn Magnússon, Þorsteinn Þor-
steinsson, Pétur Ingjaldsson og Þorvaldur Jónsson.
fyrir ufsa þar sem síld gengi
ekki að landinu og var kostn-
aðarverð nótarinnar áætlað kr.
300. — Samþykkt var að safna
hlutafé! Bjarni Sæmundsson
enn fenginn til að halda fyrir-
lestur um fiskiklak í sjó.
Rætt um að félagsmenn
þyrftu að koma manni í nið-
ur j öf nunarnef nd.
Mikið rætt um vitaljós í
Vestmannaeyjum. „Hjalti Jóns-
son kvaðst hafa átt á við
hinn áreiðanlegasta mann frá
Vestmannaeyjum, er kveðst
vilja taka að sér að tendra
ankeruljósker og útvega olíu
m.fl. fyrir kr. 35 í 2 mánuði.
Félagsmenn töldu þessa lausn
ekki fullnægjandi og fel'ldu
þetta fyrir Hjalta. Vörpumálið
veit á dagskrá allt þetta ár.
Kosin nefnd til endurskoðun-
ar á farmannalögunum. Tillaga
um að komið yrði upp snjó-
geymslu einhvers staðar á Vest
fjörðum. Prófkosning fór fram
um val bæjarfulltrúa þetta ár
og gengu fé'lagsmenn sameinað
Þetta ár fór mjög í umræð-
ur um vitamálin, sem eiginlega
voru á dagskrá á hverju ári í
félaginu, og einnig var rætt
um almennings lestrarfélag,
tombóla var haldin og jólatrés
skemmtun að venju og einnig
var botnvörpuveiðimálið rætt
en það mál var þetta ár, eins
og reyndar flest þessara ára,
til umræðu á Alþingi.
1920 Var mikið rætt um
'lífsábyrgð sjómanna og kosin
3ja manna nefnd til að fylgj-
ast með framgangi þess máls.
Helztu mál, sem rædd voru, og
gerðar samþykktir um og bar-
izt fyrir næsta áratuginn
voru: prentað málgagn fyr-
ir sjómannastéttina — Sigl-
ingalöggjöfin — atvinna við
siglingar — og þessi tvö mik-
ilsverðu mál sjómannastéttar-
innar átti Aldan verulegan þátt
í að móta, sömuleiðis voru
hafnarmá'lin mjög á baugi þenn
an áratug.
1912 gerist tvennt það, sem
sýnir ljóslega, hvað Öldumenn
voru vakandi fyrir því, sem var
y............................................................•
Bátahöfnin í Vesturhöfn Reykjavikur.