Morgunblaðið - 10.05.1969, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. MAÍ 1000
Norski verksmiöjuskipaflotin n
bindur vonir viö fíotvörpuna
Allur norski verksmiðjuSkipa
flotinn tekur nú upp flotvörpu
og netzonde, og ætlar að fiska
á hvaða dýpi sem er, segir í
grein í Lofotposten. Vangaveltur
Norðmanoa eru að mestu leyti
þær sömu og okkar, þó að þeir
hafi vitaskuld ekki jafnmikilla
hagsmuna að gæta í sjávarút-
vegi og við, og enginn vafi 'leiki
á því, að við stöndum með pálm'
ann í höndunum í samkeppni
við þá, og hvern sem er, ef við
fcöldum kjairkimim. Áðunn-efnd
grein hljóðar svo, lauslega þýdd:
OIH norsku verksimiðjusikipin
verða nú útbúin flotvörpu og net
zonde (má ekki kalia þetta tæki
vörpuauga, fiskauga eða kannski
nietsjá), og einnig munu allir
norskir skuttogarar hefja veiðar
með flotvörpu og netsjá. Síðu-
togarar geta einnig notað sér
þessi tæki. Þessi breyting þýðir
það, að togararnir verða færir
um að veiða á hvaða dýpi sem
er, en ekki aðeins við botn. Þeir
geta einnig fylgzt með fiskinum
í vörpuopinu og eykur það vita
skuld veiðimöguleikana. Flotvarp
an gerir verksmiðjutogurunum
einnig mögulegt að skipta yfir
til síldveiða, hvenær sem er og
þá flaka síldina.
Verksmiðj uskipin Longva, og
Langva II., Ottar Birting og Ole
Sætremyr, hafa nú útbúið sig
með flotvörpu eftir hinn langa
túr, sem þessi skip tru nýkomin
úr. Nýja verksmiðjuskipið Labra
ffor, sem Lia-aeins í Áiesund á að
afhenda útgerðarfyrirtækinu Er
vik og Stöylen innan tiðar á einn
ig að vera búið þessum tækjum.
Skuttogarinn Breivik, jr. hefur
einnig þennan útbúnað, flotvörpu
og netsjá. Verksmiðjuskipið Gad
us, var einnig að taka þessi tæki
um borð og ætlar að fara með
þau út í næsta túr.
Það er hin lélega veiði við
Vestur Grænland, sem gert hefur
það nauðsynlegt að taka flot-
vörpuna í notkun Netsjáin fæst
fullkomnust frá Japan og Þýzka
landi og það verður þýzk netsjá
og þýzkar vörpur, sem norsku
skipin verða með. Það verður
að fylgja netsjánni kabáll því
að enn hefur ekki tekizt að
'téngja hana dýptarmælinum. Þjóð
verjarnir hafa notað flotvörpuna
mikið í seinni tíð og færeysku
verksmiðjuskipin eir.s og Stella
Kirstine og Vesturvon, sem ver-
ið er að hleypa af stokkunum
fyrir Færeyinga verða útbúin net
sjá og flotvörpu. Það er sérstök
ástæða auk aflatregðunnar við
Grænland fyrir norsku skipin að
taka upp flotvörpu, að vetrar-
síldveiðarnar í nót brugðust, en
mögulegt væri fyrir þessi sikip að
veiða síldin>a í flotvörpu fliába
haina og frysta. Hiinn stóri floti
þýz)ku verksmiðjuskipianna færði
að liandi á síðastliðnu hiaiuisti 30
þúsiund tonn af síldarflökum af
bönkunium vestra.
Það eru þó fyrst og fremst
Rússar, sem hafa verið braut-
ryðjendur við veiðarnar á Ge-
orgsbanka og þeir leggja enn
mesta áherzlu allra á þessar veið
ar, síðan Pólverjar og Austur-
Þjóðverjar. Norðmenn hafa aftur
ámóti einvörðungu haldið sig að
þorskveiðunum á þessum stóru
kipum. Michael Breivik segist vel
geta hugsað sér að láta skuttog
ara sinn Breivik, jr. veiða síld
við Bjarnareyjar í flotvörpu og
salta. Dæmi um þá möguleika er
minni gerð skuttogara hefur til
að veiða síld með flotvörpu er
hægt að finna í Kanada. Skut-
togarinn Brendal sem er eign
Karlsens Shipping í Halifax, hef
uir veitt síld ágætlega í flotvörpu
og hann hefur stundað veiðam-
ar út af Halifax. Einnig hafa bor
izt fréttir um að sænskir togar
ar með flotvörpu hafi gert það
ágætt á vetrarsíldveiðumum í ár.
það er aogljóst, að þessd breyt-
ing og hinaiuikna f j ölbreytni í veið
unum hlýtur að hafa 1 för með
sér breytingar á vélakosti verk
miðjuskipannia. Þaiu verða að hafa
auk þorskvinnsluvélanna, síldar
vinnsluvélar. Það er einnig hugs
anlegt að norsku verksmiðjuskip
in reynist of lítil til að stunda
VELSTJORAR
Fiskifél.asr íslands og Vélskóli
íálands ætla sameiginlega að
halda námsskeið fyrir vélstjóra,
sérstaklega á fiskiskipum, dag-
anna 12.—17. maí að báðum dög-
um meðtöldum. Ker,nd verður
meðferð vökvaknúinna tækja, svo
sem þilfarsvinda, línuvinda, nóta
vinda o.fl: Kennt verður bæði um
lágjþrýstikerfi, háþrýstikerfi og
loftstýritækni. Kennslan verður
bæði í fyrirlestrum og verkleg
og fer fram í Vélskólanum. Þátt-
taka tilkynnist hjá Fiskifélagi
fslands í síma 10500 sem fyrst.
Fjöldi þátttakenda takmarkast við
24 nemendur. Námskeiðsgjald kr.
5\J),00 greiðist við innritun í síð-
asta lagi 9. maí.
Þetta er lofsvert framtak. Auk
in praktisk tæknimenntun er sú
Framhald á bls. 31
veiðar á jafnfjarlægum miðum og
Georgs banka. Það væri þá helzt
Gadus, sem gæti það. Útlenzku
skipin eru yfirleitt 3—4 þúsund
tonn. Það gæti komið til greina
að hafa flutningaskip á þessum
fjariægu miðum. Bæði norskir og
færeyskir verksmiðjutogarar ætla
sem sagt að veiða jcfnum hönd-
um bæði síld og þorskfisk. En
verksmiðjuskip og stoútttoganar
verða ek'ki einu sikipin, sem
taka upp flotfcroll til síld- og
þorskveiða. Nýjustu síldveiðiskip
iin eru byggð með það fyrir augum
að hægt sé að breyta þeim í
skuttogara og þau geti þá skipt
yfir frá herpinótinni til flotvörpu
(Hér er ástæða til að gera at-
hugasemd. Það er hægt að breyta
síldveiðiskipum bæði okkar Norð
manna í skuttogara, en það er
alls ekki auðvelt og kostar morð
fjár. Auk þess, sem skipin eru
léteg to'gsikip á allam 'hátt. Þýð).
Síðutogarar getá einnig notað
flotvörpu en þeir þyrftu þá að
hafa síldardælu, ef þeir ætluðu
að veiða síld með flotvörpunni.
(Það er líka rétt, að síðutoganar
geta notað flotvörpu, en reynsla
allra hefur verið sú, að þeir
eiga margfalt óhægara með það
en skuttogararnir. þýð.) Flot-
varpan er álíka fjárfesting og
síldarnótin (þarna reiknar grein
arhöfundur greinilega með bæði
vörpunni og netsjánni) - en það
kemur vonandi ekki í veg fyrir,
að flotvarpan nýtízkulegasta veið
arfærið, verði tekin í notkun og
e.t.v. verði það til að geira bæði
síld og þorsikveiðar yfirileitt arð
bænari en nú er.
Einn af kössum Arnar og sá sem lýst er hér.
Samhleðslukerfi
Arnar Úlafssonar
Örn hefur teiknað margar
kassagerðir og hugsar sér margs
konar fyrirkomulag um borð.
Hanin byggir á sanihieðslukerfi
með all-stórum kössum, sem hægt
verði að slkipta með smnærri ein-
imgum, tid dæmis einiskoniar bök'k
um, sem 'hvíli á ávölum bríkum
inman á toaissalhliðiuinium. Örn hugs
ar sér að aðaJkassiaon sé hæ-gt að
leggja saman tóman og er það
mikið atriði uppá geymslurými.
Hlið kassang ein er laiuis og hægt
að taka hana alveg burtu og
hleypa fiskinum þannig úr kass-
anum í einu lagi. Á efri brún
kassans eru hö'ld hífingarkróka.
A neðri brún kassans eru styr
ingahjól, sem ganga ofan í fals
á efri brún kassans, sem undir
er. Þamnig falla allir kassarnir
saman í stæðunni og læsast jafn
framt fastir sjálfkrafa með gróp-
um, sem ganga á misvíxl og þeir
kassar, sem næst liggja súðinni
læsast einnig fastir við hana og
eru þær festingar á bríkum kass
anna. Rennslið úr kössunum fell
ur niður eftir grópum, sem stand
asc á.
Örn hefur teiknað þessa kassa
gerð vandlega en einnig þrjár
aðrar kassagerðir. Örn nugsar
sér stáligriind utam um þessa kassa
tegund, sem hér hefur verið lýst
lauslega.
SJÓMENN !
muniö happdrœtti
DAS
Trollarar Þorgeirs flöskubaks
Það eru hin síbreytilegu lífs-
skilyrði í sjónum og viðkoman
hjá einst. ár.göngum, sem mestu
ræður um magn og göngu fisks
á miðin í kringum landið. Okk-
ar sókn verður aldrei fiskstofn-
unum á Norður-Atlantshafi hættu
leg, svo lítil sem hún er. Auk
þess rekum við í hagsmunaskyni
og getum ekki gert út á treg-
fiski, heldur verðum að snúa okk
ur að einhverju öðru þegar hann
tregast eins og hefur sýnt með
síldveiðarnar. Hættan af ofveiði
stafar nú fyrst og fremst frá
Austur-Evrópublökkinni, er stór
eykur fiskveiðar án tjllit til kostn
aðar. Þeir karlar geta sagt við
sitt fólk:
— Fisk skaltu éta — og fyrir
það verð, sem við ákveðum.
Verðið ákveða þeir síðan eft-
ir kostnaðinum við veiðarnar og
þannig gengur dæmið upp, eins
og öll dæmi, sem þeir vilja láta
ganga upp undir sínu kerfi.
Vestur-Evrópu þjóðirnar hætta
veiðum löngu áður en hætta er á
að fiskstofnarnir gangi til þurrð
ar. En þetta er nú önnur saga
og við höfum uir nærtækari efni
að hugsa. Við veiðum svo lítið
brot af því sem veitt er í Norður
Atlantshafi og ekki nema hluta
af því sem veitt er úti fyrir
ströndum okkar eigin lands og
það eina sem við þurfum í raun-
inni að hugsa um, er, hvernig
við eigum að ná, sem mestu til
okkar áður en það lendir í há-
karlskjafti stórþjóðanna. Tak-
mark okkar hlýtur að vera, með-
an ekki næst eitthvert alþjóða-
samkomulag um fiskvernd, að
hirða, sem allra mest af þeim
fiski, sem er við, eða gengux upp
að ströndum landsins og helzt
svo, að hákarlarnir, sem liggja
fyrir utan^ línuna sjái aldrei bút
ung frá íslandi, tiil þess síðan
IBð bola okkur af mörkuðum. Marg
ir eru hræddir við okkar eigin
sókn. Einhver glóra kann nú að
vera í þeim áldalanga ótta, eink
u;n tímaibundið á einstökuim mið
um, til diæmis eru drauganetin
á netaslóðum, svo sem við Breiða
fjörð og víðar, sennilega líkleg
til að fæla burt fisk af þeim
miðum, og væri e.t.v. mál að
slæða rækilega þau mið og að
hreinsa þau af þessum ófögnuði.
Ótti manna beindist strax á sex-
tándu öld að línuveiðum, síðan að
netum og loks að vörpu og hef-
ur óttinn við togarana nú hel-
tekið mikinn hluta þjóðarinnar
í rétt 80 ár og má prenta nœrri
Crðréttar ræður þingmanna á þing
inu 1889 og leggja þær í munn
sumra þingmanma í dag, eins og
nýleg samþykkt á Alþingi sýn-
ir. Tiliaga Péturs Sigurðssonar
um aukna veiðiheimild fyrir tog
ara var felld með yfirgnæfandi
meirihluta. Það hlálega er að
margir þingmanna virðast halda
að það sé plássið sem skipið tek
ur á sjónum, sem máli skiptir,
og miða því allt við tonnatölu
skipanna, en ekki veiðarfærið,
sem það er með. Það er vand-
séð hvaða máli það skiptir, hvort
skip er með 105 feta höfuðlínu
á vörpu sinni eða 85 feta, og
tonnatala þess skiptir vitaskuld
engtu máli. Það væri þá fremur
vélakrafturiinn. Mögúleiki skips
ins á að draga stóra vörpu fer
öllu meira eftir honum. Um frum
varp það, sem fyrir þinginu ligg
ur nú er ekki ástæða til að ræða
af neinu kappi. Það er til bráða
bingða gert og góðra gjalda vert.
Andstæðingar þess sumir hafa
sýnt að þeir eru eitthvað skrýtn
ir í kollinum en það grunaði nú í
marga að þeir væru það fyrir,
svo að það breytir litlu. Eins
eru ýmis atkvæði frumvarpsins
um skiptingu veiðisvæðanna,
dagsetningar og tonnatal an-
kannalegt, en sem saigt, þessu
var hróiflað upp til reynslu o.g
sem einskonar skynidiúrlausn.
Ýtarleg löggjöf um fiskveiðar
og reyndar hvaða atvinnurekst
uir sem er, sem tetour sífelldum
breytingum frá ári til árs er ekki
það sem við á í þjóðfélagi, sem
verður að grípa gæsina þegar hún
gefst og nýta alla möguleika
hverju sinni. Þar eiga við
rammalög og síðan reglugerðir
eftir aðstæðum þetta árið eða
hitt.
Þorgeir flöskubakur gerði ekki
út togara svo vitað sé, en svo
segir í Grettissögu, að hann hafi
jafnan róið til fiska“ þvi að þá
voru firðirnir fullir af fiskum“.
Nú vitum við ekki hvaða veiðar-
færi Þorgeir hefur verið með.
Líkast til hefur það ekki ver-
ið nema vaðiurinn, þó held ég
og tel það alveg vafalaust, hvað
sem fræðimenn segja, að Islend-
ingar hatfi strax á landnámsöld
veitt í net. Netaveiðar voru stund
aðar með nærliggjandi þjóðum.
og því engin ástæða til að ætla
að íslendingar hafi ekki kunnað
til þeirra veiða. Fræðimenn okk
ar vita heldur lítið uim fiskveiði-
sögu okkar, sem stafar af því
að hún verður að rannsakast í
sambandi við fiskveiðisögu Ev-
rópu og það verk hefur enginn
þeirra valið sér.
Hvað sem um þetta er, þágekk
Þorgeir karlinn svo á stofninn,
að það hlauzt af fullkomin ör-
deyða því að nokkru síðar segir
að svo mikið hallæri hafi komið,
að ,,þá tók af nálega allan sævar
afla og reka. Það stóð yfir mörg
ár.“
Það má taka fjölda nýrri dæmi
fyrir daga togaranna. Svo segir í
Suðurnes j aannál:
1884 Ördeyða við Faxaflóa.
Ekki yfir 50—60 fiskar meðal-
h'lutir á vertíð. Sumir sáu ekki
fisk.
1890 Fiskleysi við allan Fló-
ann.
1892 Alger aflabregstur.
1894 Lítill afli og lélegur það
sem var (smáfiskur),
Árið 1895 komu svo togararnir
í Flóann og eftir það hafa menn
ekki verið í vandræðum með
skýringu á aflaleysi við Flóann
né neinstaðar annarsstaðar.