Morgunblaðið - 13.06.1969, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. JÚNÍ 1969
Guðlaugur Tryggvi Karlsson hagfrœðingur:
SÍLD OG TÖLFRÆÐI
HEIMILD meðfylgjandi npplýs-
inga eru, verzlunarskýrslur Hag-
sfcofu íslands, árið 1966, 1967 og
1968. Þar sem Verzlunarskýrslur
fyrir árið 1968 eru enn ekki
komnar út fékk undirritaður að-
gang að véltöflum skýrslanna og
kann beztu þakkir fyrir.
Upplýsángarmair ákýra sig, mik
ið tiil srjálifair, em þó eru nokkur
atriði, sean vert er að geta nán-
air. Uppflýsiirkgarrnar sýna aS mik'lu
Jeytá þá efnaihagalegu hatrmasögu,
sem hér heftir átt sér stað síð-
uistu tvö áiriin. Útfliutm'inigur sild-
atrafurða vair megirtþátturinm í
því góðœTÍ, sem hér hafði ríkt og
niáðí hámarki árið 1966. Á því ári
var þjóðairfraimilieiðslia íslemdiiniga
þriðja hæsta í heimi, mrðað við
eiingta’kli'mg. Þá fór saman mikill
afli og mjög hátrt verðrtag. sérstak
lega þó i srMarframieiðsiluinni.
Siðam smöggminmíkar bæði magr.
og verð afurðamna.
Þetta sézt bezt þegar heildar-
tölur útffliutmimgrsekýrsiunnar eru
dkoðaðar, ásaimt lóðrétta stuðla-
ritámu, sem er til glöggvumar. Frá
áriirau 1966 til ársiras 1967 mimnk-
ar gíiadrfinaaTríeiðteiliam um nær
eitt humdrað þúgumd tonm, eða
uim 30%. Verðmætið mdramkar
um rúmJega eitt þúsumd miMjón
ir eða rúimliega 40%. Frá árinu
1967 til ársiims 1968 mimmikar síld
arfraimieiðglan um rúrmlega eitt
hiuradrað og tíu þúgund tonm enm
þá eða um nœ,r 50%. Veriðmætið
min.nfkar þá hiiutfalQsteiga minma
eða um raær fiirram humdruð miflTj
órair eða um 30%. Samniamiliagt hef
Guðlaupur Tryggvi Karlsson.
ur því maign siildarfiranralieiðsíliumn
ar m iminikað frá 1966 um rúimdega
tvöhuiradiruð og tíu þúguimd tomn
eða uim nær 65%. Verðrmætið
hefur minnflcað sarraamúiaigt yfir
Bntur óskost
Óska eftir að taka á leigu 18—35
tonna vélbát í góðu standi.
Uppl. gefur Stefán Hjaltason í
síma 51167, Raufarhöfn.
(park)
Buímogns'
hlutir
BEDFORD
TRADER
LAND ROVER
CORTINA
ZEPHYR
VAUXHALL
GIPSY
FERGUSON.
Kristinn Guðnason hf.
Klapparstíg 27, sími 12314
Háaleitisbraut 12, gími 84755
(bensínstöð BP).
þetta tímabill uim rúmiega fimtmt
ám huradmuð millljóinir króma eða
uim 58%. Þar sem útffliuftmiragur
silidairaí'urða hefur nóilgazt það
að vera raær heiimimgur verðmæt
is adTs útfliutmirags þjóðarinmar
eðá um 44% 1966, þá sézt bezt
hversu gífurtegt þetta áfalll hef
ur orðið fyrir þjóðarbúið.
Eiims c>g áður segir minmkar
s í ld arrfr aimte i ðslian um 30% á ár
irau 1967 en verðmætið minn'kar
enníþá meir eða um rúmteiga 40%.
Þetta sýnir versnamdi viðsikipta-
kjör erada liækkar meðall'verð síid
arframfl'eiðslumraar úr kr. 8,10 pr.
feg. í kr. 6,90 pr. kg. eða um raær
15%. Þetta gerist þcátrt fyrir
gemgisfefSSimgu um 32,56% 24.
nóv. O'g virkar, sem hæfldcun út-
fkrtnimigsverðimiæta í des. Það ár
er tilltölulega lítil hreyfin.g imin-
am aifurðaiflolkkairania, þanr.ig að
ekki tökst að vimma upp minn'k-
amdi rmagn með betri nýtimgu.
Árið 1968 minnikar friamileiðsllnr
maign síldarafurðaona um 50%
frá fyrra ári en það áæ miran’kar
verðmætið uim 30%. MeðaiLverð-
ið hæklkar þá úr 6,90 pr. kg. í
9,60 pr. kig. eða um 39%. Þessi
hæfckium sýnir þó ekiki, að við-
gkiptaikjör haifi baitmiað, því að
gemigisfe'lttimigiin frá fyrra ári, hef
ur nú fiuffil áhritf á afllla útfillubnimgs
firaimílieiðdlium.a og einnig er gerag-
ið feX't aftur 11. móv. 1968 og þá
um 55%. Það hæfckiar að sjálf-
söigðu mieðaffiverðið eftir þann
tíma. Árið 1968 kom eimmiig tiíl
miikil hliutfaKLsflieg tilfærgla ímraam
aifurðafilioiklk'ainnia, þanniig að stór
aiukin vair finaimilieiðsfla á himum
verðrmeiri afuirðaflokikuim. Þetta
sést bezt á m'e'ðfýllgjamdi Mrauriti,
æm er umniið upp úr dláHkumum
um hiliuttfaJlsiegt verðmaerti. Þar
sézt, að á sarna tíma og hffiutfafl'Ls-
tegt verðrraærti himma verðmeiri
afurðafloiklka fer læfldkiandi, t.d.
síLdanmjölis oig siMarlýsjs, þá stór
hæfckar hliutfaBallegt verðimæti
himma verðmeiirí aifurðaflokka,
t.d. siailtsíHdanfilokksins.
SffidairmijöTrt'lð fllæikikiar t.d. úr
því að vera 40% verðmætis T9'67,
í 16% verðimæitíis 1968, hfliutfa'Ms-
leig liækkiuin er því 60%. SíÐidarlýs
ið Læfldkar úr þvi að vena 25,7%
1967, í 12,1% varðmætis 1968,
hiJutfafllsfliag flækkum er þvi nær
53%. Báðir eru þessir afurða-
floikfliar þó flillutfalLslega verðlitl-
ir, þamraig em þeir 7% og 17%
uindir meða/Lverði 1967 og 24% og
43% umdir 'rmeðaflverði 1968, þótt
þelr í heild hatfi skiliaíð mik'Lum
aa’ði í þjóðarbúið.
Sailts'nd'airflofckuirimin hækkar
aftur á móti, úr því að vena 22,3%
verðmætis 1967 í það að vera
51% verðmœtis 1968. HIutfaTls-
iteig hæikflrun nieimiur því um 128%.
Þrábt fyrir 50% lækkium heildar-
%
Aíurííaflokliar EiuingarverK fitfluttra Bftdarafurtta fob 196$
fsvarla afld, flutt - fsU 'íiiittíA. . M 5.90 -Uurtlaflokkur ar. 2 og «r. 11 mltlaat vi« »«7.
2. ísvaria sfld, flutt meiS vörufl. r'.ipuiu @2,30
3. Beitusfld.............................■ 7>'
4. Heilíryst BÍld til marmeldis lij+MIO
0, Sfldarfldk fryst......................HH H.20
e. Sfld nj...............................H 2.40
7. Saltsfld, bauaskoria og alfigdregin... fiHMljjl 16,50
8. Sfld beiIsöltuS ......................HKeo
». gfld kryddsöltuS......................HHH 18,80
10. Sfld aykursöltuB .....................P 19,10
11. Súd ediksöltuS ........................t «
12* Sfld sfirverkuS, önnur ............. 22,40
13. Saltsfldarflök........................ 100.00
14. Sðd nlSursoSin eSa ni&urlögS .••••.. f 8 73,00
15. Sfldarmjöl’ .......................... IW 7.30
16. Sfldarlýal ............................■[5,50
17. MeöalverS rnagne ••••••••.•••••••. ^a|rU80
18. MeSalverS eininga ..................... 25,50
Einin^arverSJfob 1968Í kr.Ag. 0,- 10,- 20,- 30,- 40,- 50,- 60,- 70,- 80,- 90,- 100,- krAg
mánnffcainidi atfla með meiri nýt-
inigu. Heildarverðmæti sa'ltsíld-
ar var 356.580 þúsumd krónur
árið 1967 en varð 570.017 þúsurad
krórauir érið 1968. Með bættri
raýtiragiu miá því stóraiúka verð-
mæti sdlMarfiraimlieiCþftuniraar og
þainra'lg marigfalda úttflutn'inigsverð
mæti og þjóðartekjur.
Þetrta sésrt bezt, þeigiaff athmgiað
er eindngairverð útfliuttra síldar-
atfuirða, sem sýnrt er fyriir árið
l'96-8 á llárétrta stuðliantimu, en
þaið er uinmið upp úr eindmgar-
eða meðailiverðisidláilkinium. Þair
sézt bezt, hversu gítfurlegur mis-
rmuniur er á einiragairveirði himma
ým.s>u aifuirða'filioikkia. Meðalverð
miðaið við rraaigm er kr. 9,60 en
imeðailiverð' eimimigarverðeinina er
kr. 20,50, eða yfir helimimigi
hærra, sem sýmiir gllöggt þá mögu
'lieilka, sem 'fieliast í miediri vimmisffiu.
Lægistu fLoikkiaimir eru þeir, þar
sem sí'ldinmá er svo tiffi viðsrtöðu-
laiust laimdað í vinimsffiiu ertendis
eða um borð í fíiurtmdmigaislkip. —
Verðið hæJdkar srtirax etf siMdin
er eiitthvað ummdn, ammiað hvort i
bræðsiu ‘hér heima, fryst til manm
elidis eða í beifeu, eða er liamdað
ísvarðri erffiiemidis. Eminlþá hærra
fænsit fyrir sdld iraa ef húm er flök
uð till úifcflufcnimgs og þá fæst emm
hærra verð, etf hún er sölrtuð.
Lamg hæ-rta verð fæst þó fyrir
síldina, etf hún er ammað ihrvort
niðursoðim eða niðurlögð, eða etf
húm er flökiuð og fffiökin síðan
sér'srtaiklisiga smyrt og söKtuð.
Til þesis aiðeims að írtrelka þá
gffurffiiagu varðrmæiti®aiulkndinig'u,
friamllieiöglluimiaigms hæklkiar þessi
flökkur úr því að vera 25.347,5
toran árið 1967 í það að vera
32.054,6 tonm árið 1968. Hæikkun-
in raemiur því rúmtega 26%. Þetta
sýmir 'hverniilg bnugðizt var við
ÚTI’LUTNINGUR SlLDARAFURÐA FOB ARIN 1966, 1967 OG 1968.
siem á sér srtað í hæsta tftefckn.um,
þá ©r hæsiti f! okkiur'inm salrtsáld-
arfllökin, fimimfailit verðmeiri en
hæsiti s'aflltsíldarflöklkurinm, syk-
ur saiLtaða síffidim, og mæsfcum
fimmitántfadit V'arðmeiri en heil-
HEIMILD: VERZLUNARSKtRSLUR SÖMU AR.
frysrta síldin. Niðursoðma og nið
urlagða sdldim er gexfalt verð-
rmeird en heiffisailltaiða gílidin og rúm
iega þrítugfailt verðmeiiri en nýja
sdldi'm, sem iairadað er erlemdis.
Að vísu er takmarkaðiur
mairkaðiur fyriir bóðar þeesar
afurðdr, aem stemdiur oig Márltd
þeirra í úfttfliuitiniiinigsveT'ðm'æti
því Idtill, — eiras og sést
á skýnskim.rKi eru saffitsi'Mar-
flökin aðeinis 0,1% hieildarút-
tnurtm.iri2l5verðimiæ‘iis sdM’airaifurð-
anna og nffiðúrsoðraa og miðuirlagða
sd''dim alðéinis 4,0%. Þ>ertta skyggir
þó að emgu leyrti á þá gtaðireymd,
aið hér er uim gífurtega verðmæta
rköpmin að ræða, gem fiuilkiýtir
hráefiraið og viminuaiffið og aufc
þe-rs er m-jög ósienm'itegt, að ekki
meigi aúk.a útflutnámigimm á þess-
uim aifiurðum með aufkffimin i á-
hieirzlu á sölu þeirra og miark aðs
nararasóikin.
Um sWdairf ram le iðste þessa
árs er lítið hægt að segja. Fiski-
fræðimgiar rtelja að sdddim mumi
haiga sér svipað og sfi. ár og í því
tilifeJfid gi'Mir það umtfraim afillit lyr
iir oklkuir frttenrliniga að nýta hrá-
gfniið sem bezrt. f þessu samtoandi
rtkal S'érsdafcflega vafkim arthygti á
gíðasta dálki gkýrgffiiuraraar, þ.e.
ve rðnræ t te a'ulkmiinigu m/iðað við
mi'ð'a«Verð' í prógenrtum. Þar
ke'rraur slkýrt fraim mismumr atf-
urðatflokkaimraa í þeggum efnum.
Eif svo ól'ífctega bæri til, að síffidin
ge'"isffi aift'vr að srtröindum lemdsiras
og lamdlb'ur’ður yrði einu sdmmá
‘’mm. þá verðHir þraurtaliendiinigán
giáffifls'aigt gú, að bræða sem mest
aic benrni .Það miá þó varflia búaisrt
við sfld'ku, en e-imis oig vitað er, er
mæstium ógieminigur að spá
nioikkru fyriir rraeð vissu um síM-
i'nia.
Verð'taig á aifurðum biræðsfilu-
gildar fier nú hæfckaindi og hef-
ur heyrzt t'afla® um allfl<t að 25%
hækfcium á þeasu ári, en um lieið
er beðið um það að byglgja að
emigu levrti á þedrr'i töfliu. SafitsdM
arverð fier eiraindig hækfkamdi, tal-
að eir þaminig uim það, að miú fiáist
uim bað bió rtuttuigu og fimim krón
ur fyrir kfliódð af útfiliurttri salt-
sdld. Að sn'á'lfisögðu ’hatfa genigiiB-
ferfldinigar 'haift 'áhritf á þe.sisii veT@.
Að síðusrtu slkall eraniþá ítrefcað
mikiflivægi bess, að vinma síMim'a
9em bezt áður era hún er seld úr
temdi. Þammdig er hæglt að miairg-
faMa útfiliutmrmigisverðmiæti, -gjaðid-
eyris- oig þj óðairrtekjur.
1966. $ i 00 ; kr. 42/95 1967. í i. 00 : kr. kr. 42,95 jah. -nóv. 56,93 { des. 1968 * 1, 00 s kr.- kr. 56,93 jan.-ll.nov, 88,00 ll.nóv-des.
Afurfcaílokkar ■a j. tí 3 £ 05 v! s í ú sri "8 ■» M ,3 XX. > (0 i *! » M © S . c •* w % TJ £ 0) 'A h n m i o S <u * » A U H © S e ss. 1“ sí| .a LffiS'S w >SS u ,oS U o s ** w S) Sri <0 ^! © > 1 L* s ?> 1 ÖK'S w £ss
1. fsvarin síld, flutt metS íslenzkum fiskiskipum • 1.711,3 0,5 7.047 0,3 4,10 -49 604,3 0,3 2.079 0,1 3,40 -66 8.192,7 7,0 47.965 4,2 5,90 -56 1.
2. ísvarin síld, flutt meö vöruflutningaskipum m „ • • 158,0 0.1 35» . 2,30 -77 • . » - 2.
3* Beitusíld 159,3 - 1.001 - 6,30 -22 225,7 0,1 1.382 0,1 6,10 -12 204,6 0,2 1.552 0,1 7,60 -21 3,
4. Heilfryst síld til mann- eldis 25.396,4. 7,7 161.741 6,1 '6,40 -21 14.366,3 6,2 86.783 5,4 6,00 213 3.905,9 3,4 27.207 2,4 7,00 -27 4.
5, Síldarflök fryst. •••••• 644,7 0,2 6.778 Ö,3 10,40 4-28 906,5 0,4 9.787 0,6 10,80 +53 604,9 0,5 8.579 0,8 14,20 +48 5.
6. Sfld ný • . . - - . 13.838,6 6,0 12.197 0,8 8,70 - 18.626,0 16,1 45.440 4,0 2,40 -75 6.
7. Saltsíld, hausskorin og slógdregin 11.014,9 3,4 147.710 5,6 13,40 .+66 8.105,0 3,5 107.939 6,8 13,30 +93 12,737,3 10,9 210.116 18,8 16,50 +72 7.
8. SOd heilsöltuS 917,5 0,3 8.970 0,3 9,80 + 21 . 5,4 - 35 - 6,50 -6 1.053,3 0,9 12.222 1,1 11,60 +21 8.
9. Síld kryddsöltuð...... 9.433,4 2,8 131.058 4,9 14,40 +78 6.203,4 2,7 88.17« B,5 14,20 +106 6.218,1 5,4 117.073 10,5 18,80 +96 9.
10. Síld sykursöltutS 17.813,0 5,4 245.883 9,2 13,80 +70 11.026,5 4,8 160.336 10,0 14,50 +110 12.045,9 10,3 230.606 20,6 19,10 +99 10.
11. Síld ediksöltuð 135,3 - 1.697 0,1' 12,50 + 54 7,2 - 94 14,40 +108 - — - - - 11.
12, Sxld serverkuð, önnur.'. 3.067,6 0,9 43.993 1,7 14,30 +77 3.018,4 1.3 44.762 2,8 14,90 +116 2.645,3 2,3 59.283 6,3 22,40 +134 12.
13. Saltsildarflök ........ - - - - - - 152,6 0,1 3.762 0,2 24,60 +256 ‘ 7,3 - 728 0,1 100,00+940 13.
14. Sfld niðursoðin eða niðurlögð 690,2 0,2 31.701 1,2 46,00 +469 505,3 0,2 30.479 1,8 60,20 +773 .609,8 .* 0,5 44.542 4,0 73,00 +660 14.
15. Sfldarmjöl 133.495,2 40,4 992.243 37,4 7,50 -7 99.448,8 43,1 638.952 40,0 6,40 -7 24.482,6 21,1 178.285 16,0 7,30 -24 15.
16. Sfldarlýsi ........... 125.229,4 38,2 873.922 32,9 7,00 ' -13 72.261,5 31,2 411.505 25,7 5,70 -17 24.841,9 21,4 135,323 12,1 5,50 -43 16.
Samtals. 328.408,2 100,0 2.653.744 100,0 8,10 230.833,5 100,0 1.598.627 100,0 6,90 - 116.175,6 100,0 1.118.921 100,0 9,60 •