Morgunblaðið - 23.08.1969, Page 13

MORjGUNBLABIÐ, LAUGARDAGUR 23. ÁGÚST H969
13
Athugasemd frá
menntamálaráöherra
Hr. ritstj óri!
f blaði yðar 20. ágúst birtist
grein eftir Gunnlaug Jónasson
og Jón Pál Halldórsson á ísiafirði
um menntagkólamál Vestfirðinga
og eru fyrirsagnknar þær, að á
svari standi frá menintamálaráð-
herra og að meðferð ráðherranis
á menntaslkólamálum Vestfirð-
inga veki undrun. Ég hef hingað
til ekki hirt uim að leiðrétta rang
ar staðhæfingar í blöðuim um
þetta mál. En í þessari grein
Gunnlaugs Jónassonar og Jóns
Páls Halldórssonar er gengið svo
langt í röngum málflutningi, að
ég get ekki orða bundizt, og bið
yður því fyrir þessair athuga-
semdir til birtingar.
Segja má, að það sé öðrum
hlutum óviðkomandi en háttvísi
greinarhöfunda. að þeir birta
grein, sem kölluð er „Stendur á
svari frá menntamálaráðherra“,
þegar þeir vita, að búið er að
ákveða, að ég komi til fundar við
menntaslkólanefnd Vestffrðinga
sunnudaginn 7. september til
þess að ræða þessi mál, en ég
tjáði þingmönnum Vestfirðinga
það ,þegar þeir ræddu við mig á
síðari hluta síðasta þings, að ég
teldi það vænlegast til uindir-
búnings skynsamlegra aðgerða í
þesisu máli, að ég kæmi til ísa-
fjarðar til fundar við mennta-
Skólanefndina á þessu sumri. Sá
fundur var ákveðinn fyrir
nakikru. En nóg um það.
Fyrst mun ég geta helztu stað
hæfinga greinarinnar, sem eru
beinlínis rangar.
1. í greininmi segir: „ . .. ekiki
hvað sízt, þar sem núgildandi
lög um menntaSkóla gera ekki
ráð fyrir fleiri menntaskólum í
Rey'kjaví'k." Og síðan segir um
fyrirlhugaðan nýjain menntaskóla
í Reykjavík: „Er þó engiin heirn-
ild í lögum til að stofnsetja þann
menntaSkóla .. “ Þetta sýnir,
að greinarhöfundar, sem skrifa
stórorðar ádeilugneinar um
menntaskólamál, hafa elkiki lagt á
sig að lesa 1. grein núgildandi
laga um menntaSkóla. Þar segir,
í framihaldi af ákvæði um að
menntaskólar í Reykjavflk Skulu
vera tveir: „Heimilt er að stofna
fleiri menntaskóla í Reykjavík
eða nágrenni". Fyrst greinar'höf-
undar geta ebki farið rétt með
einifalt atriði eins og þetta, er ef
til vill ebki við því að búast, að
þeir fari rétt með það, sem flókn
ara er. En á grundvelli þessarar
fáfræði er því dróttað að mér í
greininni. að ég muni brjóta lög
með stofnun þriðja menntaskól-
ans í Reykjavík, sem ákveðin
hefur verið. Venjulegum borgur-
um finnst það áreiðanlega ekkert
ánægjuefni, ef þeim er brigzlað
um lögbrot. Einhverjir ætlast
kannski til þess, að ráðherrar
sætti sig orðalaust við það, sem
öðrum mönnum er ekki bjóð-
andi.
2. í greininni segir: „Það hlýt-
ur því að vekja undrun og
gremju íbúa þesisa landsihluta, að
menntamálaráðherra skuli ekkert
tilit taka til Alþingis, en láta
persónulegt mat eingöngu ráða
gjörðum sínum í þeasum efnum.“
í greininni kemur fram, að grein
arhöfundar líta þannig á, að Al-
þiingi hafi ákveðið að stofna
menntasíkóla á Vestfjörðum, en
ég svikizt um að framikvæma
þann vilja Alþingis. Allir, sem
vilja vita það, vita, að til stofn-
unar sfkóla þarf tvennt: Laga-
ákvæði um, að stofna skuli skóla
og starfrækja, og fjárveitingar
til þess að byggja hann og reka.
Varðandi menntaskóla á Vest-
fjörðum hefur Alþingi samþykkt,
að þar skuli vera menntaskóli,
og þar m®ð markað stefnu í
menntaskólamálum á tilteknu
sviði, en Alþingi hefur hins vegar
ekki enn veitt nægilegt fé til i
byggingar skólans og alls ekkert
fé til rekstrar hans. Alþingi heif-
ur veitt 7,3 miilj. kr. til bygging
ar menntaslkóla á Vestfjörðurn,
en allir hljóta að sjá, að fyrir i
það fé verður ekki reist mennta
skólabygging. Menntamálaráðu-
neytið tekur engar ákvarðanir
um byggingu dkólahúsa, hvorki
menntas/kóla né annarra s/kóla.
Alþingi ákveður skólabyggingarn
ar með ahnennri lagasetningu og
fjárveitingu. Menntamálaráðu-
neytið sér um byggingafram-
kvæmdir vegna ríikisslkóla, en
sveitarfélög vegna skóla, sem
reknir eru sameiginlega af ríki
og sveitarfélögum. Síðan ég tók
við starfi menntamálaráðherra,
hafur menntamálaráðuneytið
framlkvæmt vilja Alþingis í öll-
um skólabyggingamálum. Það
hefur hins vegar ekki byggt
neinn skóla, sem Alþingi hefur
efkiki veitt nægilegt fé til, enda
óheimilt að gera slfkt. Þegar Al-
þingi hefur veitt nægilegt fé til
þess að hægt sé að byggja mennta
slkóla á Vestfjörðum á hæfileg-
um byggingartíma, mun mennta
málaráðuneytið að sjálfsögðu
byggia þann skóla eins og aðra,
sem því er falið að sjá um. En á
meðan Alþingi hefur ekki veitt
nægilegt fé til byggingarinnar,
er það fáránlegt að staðhæfa. að
bvggingaframkvæmdir strandi á
menntamálaráðherra. Sannleikur
inn er auðvitað sá, að Alþingi
hefur ákveðið það eitt, að mennta
gkóli sikuli vera á Vestfjörðum.
Það hefur enn enga ákvörðun
teikið um það. hvenær hann skuli
stopnaður. það eð það hefur ekki
enn veitt nægilegt fé til þesis að
bvggja hann.
3. f greininni segir: ,,Á liðnum
vetri gengu þrír þingmenn Vest-
firðinga á fund menntamálaráð-
herra til að ítreka þesisar óslkir
og leita eftir svari ráðherrans.
Það svar er ókomið ennbá.“ Þing
mennirnir fengu munnlegt svar
mitt við þeim ógkum, sem fram
höfðu verið bornar, auk þess sem
ég tók fram, að ég teldi heppi-
legast að beinar viðræður færu
fram milli menntaskólanefndar
Ve'tfi-ðinga og menntamálaráðu
nevtisins nú á þessu sumri, og
hafa þær Verið ákveðnar, eins og
áðu-r Qr tekið fram.
í greininni er þess getið, að 26.
jan. sl. hafi memntagkólanefndin
á ísafirði og allir þingmenn Vest
fjarðakjördæmis gkrifað mér
bréf, þar sem mælt væri með
ákveðinni framikvæmdaáætlun
í sambandi við stofnun mennta-
skóla á ísafirði. Þetta bréf var
m.a. til uraræðu á fyrrnefmdum
fundi þingmannanna og mánum.
Ég benti þingmönnunum að sjálf
sögðu á, að mér kæmi dálítið á
óvart, að fá slíkt bréf tæpum
mánuði eftir að fjárlögin hefðu
verið afgreidd, þegar allir vissu,
að Alþingi hefði ekki samþykkt
nægilega fjárveitingu til þess að
Jón Lýðsson, Skriðnisenni
— Minningarorð
í dag er til moldar borinn frá
Óspakseyrarkirkju í Stranda-
sýslu bændahöfðinginn Jón
Lýðsson hreppstjóri á Skriðnis-
enni. Hann var fæddur að
Skriðnisenni 13. maí árið 1887,
og vax því 82 ára gamall er
hanm lézt. Foreldrar hans voru
Lýður Jónsson bóndi og hrepp-
stjóri á Skriðnisenni og kona
hans Anna Magnúsdóttir, merk
og dugandi hjón. Jón ólst upp
hjá foreldrum sínum og stund-
aði m.a. nám í unglingaskólan-
um á Heydalsá árin 1902—
1903. Hann byrjaði búskap á
Skriðnisenni árið 1912 og bjó
þar allt til ársins 1958. Átti
hann því heimili á ættaróðali
sínu alla ævina, þegar undan
eru skilin árin 1958 til 1962, en
þá dvaldist hann í Reykjavík.
Kunni þar hins vegar ekki við
sig og flu'tti norður aftur til dótt
ur sinnar.og tengdasonar, er nú
búa á Skriðnisenni.
Jón Lýðsson átti sæti í hrepps
niefnd hrepps síns árin 1913 til
1928 og aftur árin 1931 til 1937
og 1942 til 1950. Hann var odd-
viti í 23 ár og hreppstjóri var
hann árin 1932 til 1958.
Jón Lýðsson kvæntist 3. júní
1923 Steinunni Guðmundsdóttur
frá Dröngum í Strandasýslu,
mikilli ágætiskonu, sem stóð alla
tíð við hlið manns síns af festu
og skörungsskap. Lifir hún
mann sinn.
Ég heimsótti Jón Lýðsson og
fjölskyldu hans í fyrsta skipti
fyrir tæpum 30 árum. Allur
heimilisbragur þar mótaðist af
hlýju og höfðingsskap. Jón og
Steinunn voru bæði prýðilega
gefið fólk og börn þeirra mann-
vænleg og myndarleg. En börn-
in eru þessi:
Anna, gift Kristjáni Jónssyni
símstjóra á Hólmavík, Lýður,
bifreiðastjóri í Reykjavík,
kvæntur Mundheiði Gunnars-
dóttur, Ólafía hjúkrunarkona á
Hólmavík, Lilja húsfreyja á
Skriðnisenni, gift Hákoni Orms-
syni bónda og Guðrún hjúkr-
uinankonia í Reykjaivflk.
Jón Lýðsson lézt í Reykjavík
17. ágúst. Með honum er mikill
ágætis maður fallinn í valinn.
Hann var fríður sýnum, ljúf-
menni í allri framkomu og dug-
mikill og traustur maður. Það
var mikill fengur að því að hafa
fengið tækifæri til þess að kynn
ast þessum merka bónda og fólki
hans. Ég votta eftirlifandi konu
hans, börnum og ástvinum öllum
innilega samúð við fráfall hans.
S.BJ.
unnt væri að hefja byggingu
meninta?lkóla á Vestfjörðum, og
alls enga fjárveitingu til rekstr-
ar slíks skóla. Þess vegna srtalkk
ég upp á því við þá, að þetta ár
yrði notað til þess að kanna, hver
starfsgrundvöllur væri fyrir
mienntagkóla á fsafirði og hvers
konar menntaskóla þar ætti að
starfrækja. Benti ég á, að ýmsir
merkir skólamenn hefðu
lagzt gegn stofnun mennta-
slkóla á Vestfjörðum og
Austfjörðum, þar eð þeir
skólar mundu í náinni framtíð
verða svo litlir, að þeir gætu
eklki fullnægt þeim kröfum, sem
væntanleg ný menntaakólalög-
gjöf gerir til menntaskóla, og
ekiki eiga kost á nægilega sérihæfð
um kennglukröftum. Ég tók fram,
að ég gerði þessar gkoðanir ekíki
að mínum og mundi vinna að
uppbyggingu menntasikóla á Vest
fjörðum og Austurlandi, þegar
Alþingi ákvæði, að slílkt sikyldi
gera. Hinis vegar teldi ég rétt að
vekja athygli á þeim ertfiðleik-
um, sem hlytu að veria á upp-
byggingu samSkonar mennta-
gkóla á Vestfjörðum og Austur-
landi og þeir menntaskóiar eru,
sem nú starfa í landinu, með sér
stöku tilliti til þeirrar stórauknu
fjölbreytni í námi, sem væntan-
leg menntagkólalöggjöf gerir ráð
fyrir. Af þessum sökum setti ég
fram við þingmennina þá hug-
mvnd. að væntanlegur mennta-
stkóli á ísafirði helgaði sig sér-
grein, sem ekki væri lögð megin
áherzla á í hinum menntaslkólun-
um, en væri samt nauðsynleg,
t.d. þjóðfélagsfræðum, slíkir
menntaskólar væru til annars
staðar og þættu góðir og nauð-
synlegir. Ég veit, að þingtmenm-
irnir litu ekki þannig á, að ég
hafi ekki svarað þeim, þótt Gunn
laugur Jónasson og Jón Páll
Halldórsson segi nú. að ég hafi
"'kki gert það.
í fyrrnefndri framkvæmda-
óætlun var lagt til:
1. Að skólameistari verði ákip-
aður frá og með 1. október 1969.
Menntamálaráðherra hefur enga
heimild til að skipa skólastjóra
nema við starfandi skóla. Bf Al-
þingi vill taka upp þá stetfnu, að
skólastjóri sé skipaður við skóla,
áður en skólinn tekur til starfa,
verður það að veita fé sérstak-
lega í þvi skyni. Slíka fjárveit-
ingu hefur Alþingi ekki sam-
þykkt. Bkki var heldur flutt nein
tillaga um slíka fjárveitingu við
afgreiðslu síðustu fjárlaga. Samt
er þesis óskað, að ég ákipi skóla-
meistara frá og með 1. október
n..k. og deilt á mig fyrir að fram-
kvæma ekki algerlega heimildar
lausa embættisveitingu.
2. Að húsameistari verði ráð-
inn frá og með 1. janúar 1970.
Um þetta er hið sama að segja
og ílkólameistara.
3. Að stefnt verði að því, að
gkólinn geti tökið til starfa 1.
október 1970. Augljóst er, að
menntagkóli á Isafirði getur ekki
tekið til starfa í nýrri mennta-
gkólabyggingu 1. dktóber 1970.
Hitt er efalaust framkvæmanlegt,
að menritaskóli geti tekið til
starfa á ísafirði í leiguhúsnæði
haustið 1970, ef Alþingi veitir
nægilegt fé til rekstrar skólans.
Ekkert fé til rekstrar skólans
hefur enn verið veitt.
4. Að bygginga.framlkvæmdir
verði teknar inn á framikvæmda
áætlun ríkisins árið 1971, og að
stefnt verði að því að ljúka 1.
áf anga • byggingaf ramlkvæmdanna
fyrir haustið 1972. Um þetta er
það að segja, að það er eklki að
neinu leyti á valdi mienntamála-
ráðherra að táka ákvarðanir í
þesgum efnum. Hér er um að
ræða atriði, sem Alþingi eitt
getur tekið ákvörðun um.
Atf því, sem nú heflur verið
sagt, hljóta viti bomir og góð-
giarinir menn að geta dregið þá
ályktun. að ádeilur á mig fyrir
það, að eiklki hetfur þegar verið
stofnaður menntaókóli á fsatfirði,
eru vægari sagt út í bláinn. Al-
þingi eitt getur ákveðið bygg-
ingu og starfrækslu menntaskóla
á Vestfjörðum. Þá ákvcrðun
b®fur Alþingi ekki tekið enn. Al-
þingi hefur ákveðið, að talka
slíka ákvörðun, en á'kvörðunin
er ótekin. Þegar hún verður tdk-
in. slkal ekki standa á meninta-
málaráðuneytinu að framlkvæma
hana, eins og aðrar álkvarðanir
Alþingis. Þótt ég verði fyrir
ókurteisu aðlkasti Gunnlaugs
Jónassonar og Jóns Páls Halldórs
soniar, mun það að sjáltfsögðu
eklki hafa nein áhrif á áhuga
minn á því að framlkvæma það
í málefnum menntagkólastigsins,
sem Alþingi felur eða heimilar
menntamálaráðuneytinu. En óg
tel, að slkrif eins og þau, sem ég
hefi nú svarað, séu efttíki þessu
milkla áíhugamáli Vestfirðinga til
framdráttar.
21. ágúst 1969,
Gylfi Þ. Gíslason.
P.S. í símtali í gær valkti ég
athygli annars hinna ísfirzku
greinarhöfunda á því ranglhermi,
að elkki væri lagaheimild til að
stofna nýjan menntaskóla í
Reykjaví'k. f morgun birtir Morg
unblaðið leiðréttingu frá greinar
höfundum, þar sem þeir biðjast
af-ökunar á þessu miáhermi, og
met ég það bæði og þakka. Til
frekari upplýsingar slkal tekið
fram, að rökstrailkostnaður þessa
nýja sikóla. Mennfaskólans við
Tjörnina, verður til áramóta
greiddur af fjárveitingum til
mermtasikólakennslu, enda er í
gildandi fjárlögum gert ráð fyrir
því, að öllum, sem standast lands
próf, sé veitt innganga í mennta
sikóla. f fjárlögum næsta árs fær
hann væntanlega sérstaka fjár-
veitingu til relkstrarinis. í Mennta
skólanuim við Tjörnina verða í
vetur 10 3-bekkjardeildir, en 12
í Menntaslkólanum í Reykjavflk
og 6 í MenntaSkólanum við
Hamrahlíð. Kostnaður við skóla-
haldið er svipaður, hvort sem
bekkimir 10, sem verða í Mennta
gkólanum við Tjörnina, verða
þar eða hefðu skipzt á hiina
menntiaskólana tvo. Hins vegar
er það mikið hagræði frá Skóla-
fræðilegu og skipulagslegu sjón-
armiði að stofna nú nýjan Skóla,
enda er MenntaSkólinn í Rey'kja
vík þegar orðinn of stór. Relktor
ve-ður hins vegar ekki ráðinm að
gkólanum í haust og ekki fastir
kennarar. enda verður s/kólimn á
frumstigi, aðeins 3-beklkjardeild
ir. Það verður hins vegar gert
næsta sumar, þegar fyrirsjáan-
legt er ,að skólinn stækkar am.k.
Framhald á hls. 21

Fœst hjó
Karnabæ — Oculus — Vörusölunni Akureyri
Umboð
O. Johnson & Kaaber hf.