Morgunblaðið - 10.09.1969, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. SEPT. I90®
3
Spennandi kosninganótt í Noregi
— Rœtt við Norðmenn stadda á
íslandi og fréttaritara Mbl. í Noregi
KOSNINGANÓTTIN í
Noregi — fyrrinótt — hef-
ur eflaust verið með mest
spennandi kosninganóttum
þar um árabil, enda mjótt
Ivar Eskeland.
á mununum milli borgara-
flokkanna og Verkamanna-
flokksins. Hér úti á íslandi
er ávallt nokkur fjöldi
Norðmanna og því fór Mbl.
til fundar við nokkra og
spurði þá álits á kosninga-
úrslitunum. Einnig ræddi
blaðið við fréttaritara sinn
í Noregi sömu erinda. Fara
viðtöl við þessa aðila hér á
eftir.
• MENNINGARMALIN
VANRÆKT
ívar Esikielainid, forsitijórii
Narireeinia liúisisiiinis, saigtSi uim
nioristou kiosiniinigair'niar:
— Þetta heifuir srvo siainmiair-
taga veirilð spemniaindli nótt. Ég
hef fylgzt með fréttunuim og
á tíimiabM hiafðli Verfkaimiainnia-
flidkikiuirinn 77 þiinlgsiæiti. Sfð'air
féll tafian niöuir í 73, hækkiaði
siíðtan í 75 og niú virðasit úr-
silitim benda till að floiklfcuirinn
fád 74 þ inigsæti. Eitt er vífst að
erifiltlt verðiuir fyriir stjcnmiiinia
að viitnnia mieð aðedmis 2ja iþinig-
sæta mieirilhiliuitia.
— Hvað hellldiuir þú að hafi
rtáðdið mieistu um iþessi úrsilit?
— Ef vfð iriæðuim fyirst um
Viinisitrilflliakkinn, þá hefur
hainm tapað flleisitum þdnigistæt-
um eð*a 5. Floikkuirinn hefur
átt í mdkflium erfiðie'ikum.
Pólitáisk aðstiaða Ihiams hefiur
veriið mjög erfið. Hamm er
bongaraliaguir fiioiklkur, en
ynlgri mj@nml:imdr í fliotekmum
— æisteumiemmdmiir, aru yfir-
lleitt róttækir. Límiuimar í
B'ortanisrtijómiiinni hafla eteki
varið ýkja isfcýinair og Vinistri
flotekutrdinm .hieflur yfiiríUeitit
þurfit að liinia á ikraflum símum
í stjómiarsamisitanfliniu. Þetta
hefluir steapað miiikllia óánægju
mieðal ynigrfi mianinlamma í
flLotókniuim — sérstatelega
himinia rióttæteu.
Hægriflotekurinin og raunar
allir hinir borgarafleigu flokk
amir hafa að míniuim dómi
farið illa að ráði sánu í kosn-
ingaundiuibúningnum. Aðal-
deiiumlálið hetflur verið verð-
auk a:3ka'ttu rinn (moms) og
hafa þessar deiiilur flarið út í
ýmis smáatriði ,sem skatti
þessum viðkemur. Þetta er
röng aðferð — mun áhrifa-
meira er að ræða um grund-
vallaratriði málsinis. Allir
flokkcuihir hafa og lagt allt
of lit'la áherzlu á menninga-r-
pólitikinia. Þar á ég við menm-
inigarpóliltík á breiðum grund-
velli, s.s. íþrótitir, skemmtanir
o. fl., sem varða frítíma fólks.
í háþróuðu velferðarríki sem
Noregi, sikiptir þetta atriði
kjósendu'r töluverðu máli og
það verður milkdlvægara með
hverju ári sem líður. Hver sá
flokkur, sem Skilur ekki þessa
þróun, hlýtur að heltasrt úr
lestinni.
— En skipta skattamál ekki
alltaf miklu máli?
— Norðmeinn 'hafla miklu
hærri Skatta en íslendingar
og eins og Laxmeiss sagði ein-
hvern tíma: „Það er dýrt að
vera íslemdingur“, þá getum
við sagt: Það er dýrt að vera
Norðmaður. En Norðmemn
skilja það betur en aðrar þjóð
ir. Þeir vita það að til þess að
halda uppi memnángarþjóðfé-
lagi í erfiðu landi þarf pen-
inga. Þess vegna slkipta sfcatt
arnir ekki svo miiklu máli
stjórnmiáialega. Kannaki hefur
staðgreiðsilufcerfi sfcatta sin á-
hrif á þenna-n h-uigsunarhátt.
— Bjóstu við þesisum úrslit
uim?
— Þau komiu mér ekfci á
Imge Loremge Backer
óviairt. Stjóiriniairiaðsitiaða siætir
alltaf meiri gagnrýni en stjóm
arandsitaða. Hims vegar var
mér nokkuð sama, hvort
Venkamannafllokkurinn kæm-
iist í stjórn eða ekki. Ég er
ekki floklksbumdinn, en kýs
alltaf efltir beztu samvizku.
Bongaraflofckana og Verka-
miann-aflokkinin. greinir ekki á
í uta-nrífciisimálum, þeir hafa
sömu aflstöðu til NATO og í
þeim innanlandamálum sem
mér finnast me-stu slkipta Þess
veg-na flinnast mér kosnánigarn
ar í raum og veru snúaist u-m
pensónur. Innan all-ra þessara
flokka eru ágætir mienn. Þess
vegna ski-pta úrsilitin mig ekki
miklu máli, saigði Ivar Es'ki-
land að lokuim.
• Sigur fyrir Bondevik
Steú'li Skú'iason, ritstjóri í
Nanegi hafiði þetta að segja
um monSku kosningiatmar:
— YfirileiitJt korniu úrsliitán á
óvaint. Ég -bu'gsa að flestir hafi
-geirlt r'áð fyrir að Venkamiantna
fioktourinn mynidi bseta við
-sig um 3 til 4 þimigsætum, en
þeir fe-rugu 6 sæti.
— Hvaið heldur þú að haifi
mieistu ráðlið um þeltta?
— Um það eru raenin eteki
á sama máli, en ég held fyrir
mitt leyti, að talsvert mik'lu
hafi ráðið fyrir Verka-
mannaflokkinn frumvarp
þeirra um að hafia venðaufca-
dkaittinn ekki nema 15%, en
stjárinainfrumivarpiö geirði ráð
fynir 20%. Annans er ýmis-
'legt fleiina, sem spiliar iinm á
hinum ýmsu stöðum, en þeg-
air á heildina er litið hefiur
Vertoamianiniafllokkurinm flerng-
ið flest atkvæði út á þetrta.
Þá verður og að gæta þess,
að stjónnainaðstöðuiflokkur
stenidur allitaf ver að vígi við
a-ð vinna atkvæði.
Efltintetetarvert við þessar
kosninigar er að miesta ósiigur-
inin býður Sósialgki þjóðár-
fllOkkurinin. Hanin fær hvor-
-ugan miainininn inin, sem þeir
höfðu og atlkvæða-talla þeirra
hiafuæ læikkað um hér um bil
belminig. Atkvæðialtalla komm
únista lækkaði lika, en við
því bjuiggust aiiir. Mönnum
kemur ekki sam-an um, hvað-
an atkvæðin, sem Verika-
mainniaiflo'kkurinn hefur unnið
komia, en auðvitað koma þau
frá Sósíailska þjóðanfllokton-um
Jon Lyng.
sðaDleiga og flrá kommúnist-
um. KaminSki koma lífca e-in-
hver atkvæði frá Vinstri
fllokknium.
— Ha-nn hefur fa-rið iila út
úr kosnániguinum?
— Já, h-amn hefur tiapað 5
þi-nigisæitium. Vitaniiaga er það
meira, en a'tkvæðunum mem-
ur. Vegna kjördæmaiskipun-
arinnar eru jú aílltaif sumir
floteka-r beppnir og aðri-r ó-
'heppnir. Að hrapa úr 19 þin-g
sætum í 14 er ainzi mikið.
Hægri flokkurinn tap-aði
flestum atkvæðum aif stjómiar
flokkuinium. Um ástœðumar
fyrd-r því, hefiuir Sjur Linde-
breteke, fanmaður floteksins
sagt, að vegnia þess að Bænda
flloktourinn h-afi átit flarsœrtis-
r'áðhenna, þá ver-ki það alii'taif
þainmdg í samisteypu'Stjóm að
hann fari bezt út úr teosnáng-
unum. Mömg sérmál skipta of
mikliu mláli í kjördaamunum,
en yifirleitt er erfitt að henda
reiður á þeim.
Kristilegi flókkurinn, sem
margir -héldu að myndi tapa,
h-afuir srtaðið sig vel. Sá réð-
heirnai, sem er fyrir hainn í
Skúli Skúlason.
stjóm, kirkju- og fcennisiu- 1
mál'airáðbenrainm, hefur sætt
mesrtu pólflltístou aiðkasti und-
ainifarið. Þe'tta er því mifcill'l
persónu'l'egur sigur fyrir hamn.
Kjeil Bondevik, og stemdur
hann raunar einn með pálm
amn í höndunium, ef noádkur
náðh-erna gerir það á annað
barð, sagði Skúli Skúlaison.
VERÐAUKASKATTURINN
SKIPTI MIKLU MÁLI
Þá ræddi Mbl. við þrjá
lagastúdenta, sem hér eru
staddir þessa daga meðal 15
félaga sinna í heimsó'kn hjá
Félagi laganema við Háskó-la
íslands. Þeir þremenningar
heita Jon Lyng, Inge Lorange
Arne Fliflet.
Backer og Arne Fliflet. Þess
má geta að Jon Lyng er son-
ur utanríkisráðherra Noregs.
Þeir félagar sögðu í upphafii
viðtalsins að þeir hefiðu reynt
að ná fréttum af kosningun-
um í fyrrinótt, en allt kom
fyrir elklki, því útvarpið var
eklki nógu langdrægt. Þeir
kcmu þó við á Morgunblað-
inu og fengu fréttir áður en
þeir fóru í háttinn. Bkki kváð
ust þeir hafa fengið fregnir
afi úrslitum í einstökum kjör-
dæmum og því gætu þeir að
ei-n-s dæmt af líikum, er fengj
ust við lestur heildarúrslita.
-i— Það kom oWkur á óvart,
hve mikinn ávinning Verfca-
mannflolklkurinn fékik í þing
sætafijölda, sögðu þeir félag-
ar. Meðal liklegra skýringa er
að Sósíalistísiki þjóðaxiflökte-
urinn hefiur á árinu átt í mik
illi baráttu. Innan hans hafia
verið hópar, sem stritt hafia
um völdin og lítt hefur verið
um einingu.
Einna líklegasrta slkýringu
á sigri VerkamannaflOkksins
töldu þeir félagar vera (kosn-
Framhald á bls. 21
STAKSniNAR
Þing ungra
S j álf stæðismanna
20. þing Sambands ungra Sjálf
stæðismanna, sem haldið var á
Blönduósi um síðustu helgi ,var
um margt mjög eftirtektarverð
samkoma. Umræður á þinginu
leiddu glögglega í ljós, að áhugi
unga fólksins í Sjálfstæðis-
flokknum béinist um þessar
mundir a.m.k. fyrst og fremst að
skipulagsmálum flokksins og eig
in samtaka. Segja má að lgng-
mestur hluti þingtímans hafi far
ið í umræður um þessi mál, bæði
í nefndum og á almennum þing-
fundum. Margt bendir til, að sá
skoðanamunur, sem oft virðist
vera milli yngri og eldri manna
í Sjálfstæðisflokknum beinist
fremur að formi en efni, að
starfsaðferðum og vinnubrögð
um frekar en stefnu flokksins í
meginmálum. En jafnframt er
ljóst, að unga fólkið, sem sótti
þing ungra Sjálfstæðismanna á
Blönduósi er leitandi að nýjum
grundvelli til að byggja á
í afstöðu sinni til þjóðmála. Þing
ið á Blönduósi hefur orðið til
þess að skýra töluvert þær
hreyfingar sem á undanförnum
misserum hafa verið meðal ungra
Sjálfstæðismanna. Ekki verður
sagt að þinginu hafi tekizt að
beina þessum hreyfingum í á-
kveðinn farveg, en störf þess
urðu þó til þess, að hin nýkjörna
stjórn samtakanna veit nú bet-
ur hvar hún stendur, hvaða
grundvöll hún hefur til þess að
byggja starf sitt á og hvaða
starfsþætti hún þarf að ieggja á-
herzlu á.
F ormannsskipti
Að þessu sinni urðu formanns-
skipti í Sambandi ungra Sjálf-
stæðismanna. Birgir ísleifur
Gunnarsson, sem verið hafði for-
maður samtakanna sl. tvö ár lét
af því starfi. Þar með lauk ó-
venju löngum og farsælum starfs
ferli í þágu ungra Sjálfstæðis-
manna. Birgir ísl. Gunnarsson
hefur gegnt öllum helztu trúnað-
arstöðum í samtökum ungra
Sjálfstæðismanna og notið þs.r
meira trausts en flestir aðrir.
Uinn nýi formaður Iandssamtaka
ungra Sjálfstæðismanna er Ell-
ert B. Schram, einn þekktasti í-
þróttamaður landsins, sem á síð-
ari árum hefur í vaxandi mæli
tekið þátt í félagsstarfi ungra
Sjálfstæðismanna. Má óhikað
fuliyrða, að hann verður skel-
eggur talsmaður ríkjandi skoð-
ana í röðum ungra Sjálfstæðis-
manna og glæsilegur forustu-
maður þeirra. Jafnframt varð nú
mikil breyting á stjóm samtak-
anna og má segja, að hún hafi
verið endurnýjuð svo til alveg,
þannig að gera má ráð fyrir
þróttmiklu starfi og mörgum nýj-
ungum á næstu mánuðum.
Góður andi
Á SUS-þinginu voru menn
ekki á einu máli um alla hluti,
enda væri slíkt í hæsta máta
óeðlilegt í svo fjölmennum sam-
tökum. Hins vegar einkenndust
umræður af mikilli hreinskiptni
og góðum anda, og er óhætt að
fullyrða, að þrátt fyrir mismun-
andi skoðanir á ýmsum málum
ríkir nú mikil eindrægni í röð-
um ungra Sjálfstæðismanna, sem
vafalaust verður samtökum
þeirra mikill styrkur á komandi
mánuðum. Ungir Sjálfstæðis
menn eiga mikið starf fyrir
höndum innan sinna samtaka og
hefur þingið á Blönduósi orðið
félagsmönnum um allt land
hvatning til þess að taka virkan
þátt í því starfi.
/

4
»
«