Morgunblaðið - 10.09.1969, Blaðsíða 15

MORGUN'BLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. SEPT. lOOO
15
Listin fer sér jafnan hægt
Rœða Ragnars Jónssonar við opnun 60
ára afmœlissýningar Jóns Engilberts
MIKIÐ fjölmsnni gesta var
samankomið kl. 3 á laugardag-
inn, þegar 60 ára afmælissýning
Jóns Engilberts var opnuð í
húsakynnum Menntaskólans, sem
kallast Casa Nova. Þar voru
mætt skáld, myndlistamenn og
listunnendur, sem allir biðu með
eftirvæntingu eftir að ganga um
sali og njóta þess að sjá hin 50
oliumálverk, sem héngu á veggj
unum.
Formaður Listafélags Mennta-
skólans, Helgi Torfason, bauð
gesti velkomna og gaf því næst
Ragnari Jónssyni orðið, sem hélt
þarna ræðu þá, sem birt er í
heild hér á eftir.
í stuttu isamtali við Jón Engil-
berts, seon við hittuim að máli á
eftir, bað hainn oíklkur að geta
þess, að hann færði Listafélag-
inu sérstaíkar þakíkir fyrir að
bjóða sér að sýna á vegum þess,
og honum væri það miíkill heið-
ur. Einnig stæði hann í mikilli
þalkkarslkuld við gamlan nem-
anida sinn, Matthías Ól’afissom,
sem hefði hjálpað sér við að
setja sýningu þeasa upp, en það
hefði verið milkið verk.
Flest málverlkanna á sýning—
umni eru til sölu. Hér fer svo á
eftir ræða Ragnarts Jónssonar:
★
Það eir eklki ýkja langt síðan
að listmálarar í höfuðborginni,
þurftu að ýta fram skápum og
kommóðum til að fá nothæft
pláss fyrir myndlistarsýningar
sínar.
iSvo ikcrn ble.ssaðuir Lista-
mannaskálinn, sem málaramir
reistu sjálfir af milkilli bjart-
sýni og dugnaði, í skjóli sjálfs
Alþingislhússins, og leysti allan
þeirra húsr.æðisvanda um langt
slkeið.
Seinna var Listamannaskálinn
fjarlægðuir, eftir dálítið rauna-
legt laniglítfi, og þó éklki án sárs-
auíka, enda stóðu nú málararn-
ir aiftur á götunni með myndirn-
ar sínar.
En þetta vandræðaástand stóð
eikki lenigi.
'Nú eru komin upp sýningar-
hús um alla borgina, allt í einu
orðið arðvænlegt að verzla með
fiist. Og ennþá istóirtíðinda,
hinna mestu, von innan tíðar,
fyrir forgöngu borgaryfirvald-
anna.
En sýningarskálinn, sem þýð-
ingarmestu h'lutverki gegnir í
listalífi borgarinniar, er tvímæla-
laust sá, seim við nú eruim stödd
í.
★
Á fyrstu árum mínum í borg-
inni, um og eftir 1920, hefðu það
sannar'lega þótt stórtíðindi, að
listsýning væri opnuð á vegum
slkólafólfcs. Og ég hefði sannar-
lega viljað sjá uppljómuð og
undrunarfull andlit gömlu meist
aranina, Ásgrímis, Jóns Stefáns-
sonar og Kjarvalis, sem elslkuðu
æslkuna, og þráðu að skapa
henni mikla list — miikla fram-
tíð í heiminuim, af ihún hefði sýnt
baráttu þeirra sMkan áhuga og
þeim sjálfum svo dýrmætan
trúnað.
En þessu hafa slkólarnir, sem
alltaf er verið að síkamma, samt
áoilkað, og þau skref sem stigin
hafa verið fram, verða aldrei
gengin til balka.
Sýningin sem hér er nú til
húsa á vegurn Menntaiskólans, er
heillandi sönnun þess, að ný öld
hafur riðið í garð, öld sem er að
byrjia að ékifllja þamrn ibeiiákia siatnn
leilka, að listin er löng, líifið stutt.
Við .meguim vissulega engan
tírna missa um öflun listþroska.
Listin fer sér jafnan hægt, tek-
ur ekiki stöikk.
Það er elklki nóg að panta píanó
eða lúður, liti og striga, jafnvei
sjálfspilandi hljóðfæri mun
skammt duga.
Við munum standa í stað sjálf
andspænis þessum dýru mumum
úr útlandinu, og ‘hvoirki fé né
vinátta mun gefa öklkur hið skap
andi afl, það er persónulegt
framllag einstaklinganma, sem
slkilja sinn vitjunartima.
Ég ihef lengi trúað því, að
myndlistin sé ein aflimesta list-
greinin, en að sama Skapi sein-
te'kin. Það er því brýn nauðsyn
að umgangast hana meðan fólk
er í mótun og opið fyrir nýjuim á
h.rifum og straumum. Og um-
fram alit að láta elkki þá stað-
reynd aftra ,sér, að ný list sýnist
oft dálítið fráh.rindandi. Listin
hefur á ölluim tímurn verið hið
andlega fjörefni lífisinis.
Það seah meðal annaris orsakar
það, að myndlist er tíðurn afl-
meiri en aðrar listir, skýrist af
iþví iaið Ihún er iaið' jaffimaiði mieiiria á
glámbéklk, og hefur þróazt við
kosti þeis.s og ammarka.
Enginn þolir, að list sé áleitin
úr hófi, klúr eða sæt, allt billegt
lita- og fO'iimskvaldur verður að
sníðast burt.
Ragnar Jónsson, forstjóri
Saimt er húsum leyft að standa
um aldir, fólki til gleði eða ang
uris. Hið sama gildir um högg-
myndir. Menn veigra sér við að
háiahöggva myndastyttur, eða
koima þeim fyrir kattarnef, þó
þær séu ekki í ölluim greinum
búnar þeim eilífa sarunifæringar-
krafti, sem að lokum skiluæ á
milli feigs og ófeigs. Þannig verð
ur myndin stöðugt á vegi manms
og nýtur eða geldur langvarandi
gagnrýni umfram aðrar list-
greinar.
★
Jóm Engilberts, s'am nú sýnir
héir í húsakynnum Menntaskól-
ans, er einn hinna mestu lista-
manna samtíða'rinnar. Hann er
mjög frjálslyndur listamaður,
hvcnki háður möninuim né stefn
uim, aðdáendum eða gagnrýnend
um, og enginn getur sagt honum
fyrir verkurn nema samvizka
hans og lífsköllun.
Jón Engilbert’S er lifandi sönn
un þesis, að list endurtekur sig
ekiki. Endurtekningin er jafn ó-
hugsandi í list og í lífinu sjálfu.
Ég 'heif átt því láni að fagna að
vera í mjög nánurn tenigslum við
Bergsættarfrænda minn Jón Eng
ilberts í aldarfjórðung og no'ktkr
um árurn betur.
Samlkvæmt kirkjubðkum ætti
hann nú að standa á hátindi liifis
ms, en ef til vill á hamn þó enn
eftir að fara fram úr sjálifum
sér, eims og þessi sýning hans,
hin áhrifamesta í áratug, gefiur
til kynna.
Á þessari sýningu er óvenju-
legt safin listaverka, og erfitt að
benda á eimstákar myndir er
s'kari framúr.
Myndir eins og Vor í veirinu
eða Maður aidanna, virðast kann
ske dál'ítið kaldar á brúnina við
Framhald á bls. 20
Grhnsby fyrir beztu að leyfa
landanir erlendra togara
Úrdráttur úr grein eftir F. H. Woodcock,
fiskimálaráðunaut íslenzka sendiráðsins
í London, sem hefur aðsetur r Crimsby
NÝLEGA birtist grein í The
Frying Time, sera F. Huntley
Woodcock, fiskimálaráðunautur
íslands í Grimsby og borgar-
ráðsmaður þar ritaði um landan
ir íslenzkra togara og þá úlfúð,
sem þær hafa vakið meðal tog-
araeigenda í Grimsby. Jafnframt
ræðir bann um frásagnir blaða
af þessum löndunum og umsagn
ir þeirra um gðstöðu hans, sem
fiskimálaráðunautur íslands í
Grimsby og sem borgarráðs-
maður í þeirri borg.
Grein Woodoockis fier hér á
eftir í lausilegri endurisögn og
Mtið eitt stytt. í upphaifi segir
Woodoook: „Þegar ég kom hi'nig
,að frá London árið 1942 heyrði
ég að sjálfsögðú orðsporið um
GrimiSby sem „mostu fisiMönd-
uiraarborg veraldar", en ég trúði
því með gát, eiras og svo mörigu
öðru, sem mér hafði verið sagt.
Hér vom þá eimiungiis fyrir nökkr
ir gamlir togarar, sem Flotamála
F. Huntley Woodcwck.
Stjórniin hafði ekki viljað tafca í
þjóraustu sína. Fiiskfcaupendur
gripu til þess að senda fuilltrúa
sínia tóil FlieiadwOioid,, þó aið
ificiti Ihieiniraair væiri mljlöig isivdipaiðluir
Grimisby-'fUoitiainjuim, þvií að þair
ilöinidlulSiu eininlig Mieiniztoir 'tioigianair,
sem Fliotamiáilastj'ónniin Ibeinidli
þ'ainigað vieigraa stiyhjiailidiairiástainids-
ins.
ÍSLENZKU LÖNDUNUNUM
DREIFT OG FÓRNIRNAR
Vegna eindregmn'a tiimæla Mat
vælairáðunieytisiinis lét Flotamála
stjórnin undam og féltot á að
einraig mætti landia í Hull, Aber
deen og Grimistoy. En Menzfcu
skipin fcomiu þangað án
raokku'rrar verndar, og ég tel rétt
að láta koma fram tölu í®lenzkra
fiskimanna, sem fórwst í söliuferð
um til Breblands við þessar að-
stæðuir, þar sem vafasöm orð
hafa verið látin falla urn það at-
riði í blöðium hér heima. Þeir
voru samtalis 261. Um 42prs far-
þeiga- og fluitrainigaElkipa fórust,
og uim 21prs. togara. Á sama
tíma tókist ísilíenzkiu'm sjómönnium
Ingólfur Arnarson siglir inn í G rimsbyhöfn til löndunar.
að bjarga 1580 manns, þar af
voru 697 Bretar. Það er rétt, að
um 75prs fisksins var afihendur
og greiddur á áruraum 1940—45.
Greiðslurniar voru rauraar
ákveðnar samkvæmt samraingi
Fiskiimálad'eildarinmar og Brezfcra
togaraeigenda — hivort sem þið
trúi'ð því eða ek’ki. Viðiskipta-
frömuðir hér í Grimistoy muraiu
geta tjáð yktour, að stór hluti
þeEisairair upplhæðar var notaðiur
hér og þegar stríðinu lau'k, og
Skipasmíðaetöðvairiniar urðu verk
efraalausar vegraa þráa brezkna
togaraeigenda við að byggja
nýja togara, þá stufflliuðu ístend-
ihigar að aukniu jafravægi skipa-
bygginiga hér með uppbyggingu
togaraflota síras: hann var þá 50
togarar en teilur nú 22.
LITIÐ VIÐ TIL 1943
Þeigar vora var á fyrsta ís-
lenzfca togararauim ökkar til
Grimsby, kom Joe hei'tónn Litt’le,
sbofraaradi Rmovia-útgerðairfyrir
tækiiisims, að máli við mig ásamt
Byni, ræðismanini, og sipurðu'st þeir
fyrir um, hvernig lönd'unarvenka
meniraimir skyldiu fá laun siíin
greidd. í Fli&etwood vair sá hátlt-
ur á hafður að hver verkaimað-
Framhald á bls. 20