Morgunblaðið - 26.09.1969, Side 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. SEPT. 1196®
Á hverju sumri fer hún um fjðrur
íslands og rannsakar þörunga
— Viðtal við júgóslavneska vísindakonu Dr. Ivka
A HVERJU sumri má sjá Ijós-
hærða konu frá Júgóslavíu
bauka í fjörunni á ýmsum stöð-
um á fslandi. Þetta er doktor
Ivka Marija Munda og hún á
það erindi við þetta land að
skoða fjörugróður, einkum þör-
unga í fjörunni. Hún vinnur kerf
Hefi til sölu m.a.
2ja herb. íbúð við Ásforaut í
Kópavogii um 45—60 fm„
útb. um 250—300 þ. kr.
2ja herb. íbúð við Bergþóru-
götu um 65 fm á 1. hæð,
útb. 300 þ. kr.
2ja herb. íbúð við Löngufit
í Garðahreppi, um 80 fm,
sérinng., sérhiti, útb. irm
300—350 þ. kr.
3ja herb. íbúð við Átfheima,
um 100 fm, útb. um 700
þ. kr.
3ja herb. íbúð í nýlegri blokk
við Hverfisgötu, um 100
fm, útb. um 650 þ. kr.
Skipti:
Einbýlishús í Silfurtúni í
Garðahreppi, um 180 fm,
steinhús, 5 svefnherb.,
plata undir bílskúr fylgir.
Skipti möguleg á góðri
íbúð í Reykjavík.
Baldvin Jónsson hrl.
isbundið, tekur hluta af strönd-
inni fyrir á hverju sumri, fer í
nokkra firði eða á svolitia strand
lengju, greinir þær þörungateg-
undir sem hún finnur, gerir út-
breiðslukort og skrifar skýrslu
til Vísindasjóðs um afraksturinn
af starfinu, því tii þess verkefn-
is hefur hún fengið styrk úr Vís
indasjóði, fyrst 1963.
Dr. Ivka Munda er doktor í
lífeðlisfræði í Júgóslavíu, og
fjallaði doktorsritgerð hennar
uim þainigtagwndSinia Asoopfhiyliluim
miodiasiuim. Síðatn tóik Ihiún lieenisi-
at-próf í Svíþjóð og kenndi þar
og hefur einnig unnið í Hollandi,
og í mörg ár verið við þangrann
sóknir í Noregi. En nú síðustu
þrjú árin hefur hún starfað hjá
Vísin/daiakademíunni í Ljuibliana
í Júgóslavíu.
Samt hefur hún vetrið hér
lengi á hverju sumri .— Já, ég
var fyrsta árið í 2 mánuði, síð-
an þrjá, og svo fjóra og fimm
í fyrra. Ætli það endi ekki með
því að ég flytji hingað , segir
hún. Hjá júgóslavnesku Visinda
akademíunni á maður rétt á
þriggja mánaða rannséknarfríi á
hverju ári, sem ég nota í þessar
rannsóknir. Svo bæti ég við
sumarleyfinu mínu og nú er ég
kvefiuð og á því veikindafrí, bæt
ir hún við .Svona vel líkar mér
á fslandi. Annars þurfti ég núna
að hætta í miðju kafi rannsókn-
ununn við Faxaflóa, því móðir
mín er veik og ég þarf að fara
heim tii Ljubliana.
Þegar blaðamaður Mbl. leit
inm á Rammsáfeniaistafrvu/n sjáv-
við að teikna útbreiðslukort þör
unga fyrir Náttúrufiræðinginn,
en Ingknar Óskarsson er að
þýða ritgerð, sem hún hefur
skrifað uim vöxt þangs og þara
eftir hæð fjöruborðsins.
Allt í kringum hana er urrnull
aif miarigs komiair efiniivið, sem Ibiún
befiur safnað í fjörum landsins.
Bók liggur á borðinu með lírnd-
um inn ýmsum plöntuhlutum, í
þremur stórum kössum eru sýn-
ishorn í pökkurn, sem hver um
sig er firá ákveðnum stað og
skýrimgar með hverri plöntu og
til gamans heifiur hún limt á hvít
málaðar rekaspýtur blöð af ýms
um þörungum í ótrúlegri fjöl-
breytni og litadýrð. Hún er sýni
lega listhneigð og málar að
gamni sínu á kvöldin, þegar hún
kemur heim frá störfium sínum í
fjörunni. Við sáum hjá henni
vatnslitamyndir, sem hún hengir
upp í setustofu akademíunnar,
þegar hún kemiur heim tfil Júgó
slavíu, svo að samstarfsfólkið
megi kynnast íslandi.
Ivka Munda segir að Helgi
Jónsson, náttúrufræðingur hafi
unnið mikið verk í sambandi við
þörungarannsóknir á fslandi, en
doktorsritgerð hans um þörung-
ana er frá 1910. Safn hans af
þörungum er geymt í Kaup-
mannalhöfn .Árið 1883 ferðaðist
sænskur maður, Strömfelt um
Norður- og Austurland í þör-
ungaleiðangri, en annað sem til
er um þörunga er aðeins í bút-
uim, eikkert heillegt.
Tildrög þess að hún fór sjálf
að atlhuga fjörugróðúr á íslandi,
einu þau, a@ Ihúin firétlti í Noirteigi,
a® miilkið vaari atf þatniginiu Asöoip-
hyllium modasium í fjörunni milli
Eyrarbakka og Stokkseyrar, en
í Noregi er þetta þang notað
mikið í fóður handa Skepnum og
til áburðar. Fjaran milli Eyrar-
bakka og Stokkseyrar er mjög
breið og því er mikið af þessu
þar .Hún kom því hiingað í júli-
mánuði 1963 og byrjaði að rann
saka þennan þara, efnasamsetn-
ingu hans og magn á hverjum
kvaðratmetra. Og er ritgerð um
þær rannsóknir komin út. Upp
úr því fór hún svo að skoða all-
ar tegundir af þangi og þara
milli Ölfusár og Þjórsár. Og svo
áfram kringuim land. Og er hún
búin að koma á flesta staði.
Hvað eru þörungategundirn-
ar rnargar? Helgi Jónsson hafði
eitthvað um 200 tegundir, en
er lilklega með um 250 eða fleiri.
Þær hafa ekki allar verið greind
ar. Þangið er þeirrar náttúru,
viasum tíma verið ein tegund al-
veg yfirgnæfandi, en svo tekur
það aftur að skiptaigt í margar
tegundir. Hér á íslandi er þör-
ungalíf nokkuð svipað og í Nor-
egi, við Suðvesturland er það
Ilikt og í Norðuir Noregi, þótt hiér
séu tegundir, sem ekki finnast
þar .Norðmaður einn hefur ný-
lega ritað um rannsóknir sínar í
12 ár á þangi og þara í Norðuir
Noregi og er það gott til saman-
burðar.
Við fslandsstrendur hafa Pól-
straiuimurinn og Golfstraumiur-
inn mikil áhrif á þang og þara-
vöxt .Þannig verður hann allt
öðru vísi í kalda sjónum milli
Langaness og suður að Berufirði
eða Hornafirði, því þar er Pól-
straumurinn ríkjandi. Fjörurnar
á Norðurlandi eru ólifcar þessu,
þar sem kalt vatn berst þangað
frá Grænlandi, en samt er Golf-
straumurinn mjög ríkjandi. En
áhrif Golfstraumsins eru mest á
börunga við Vestur- og Suðvest
urlandið. Einkum segir dr. Ivba
Munda að fjörugróðurinn sé mik
m á hinni breiðu fjöru á sunn-
anverðu Reykjanesi og á sunn-
anverðum Vestfjörðum, einmitt
þar sem fyrirbuguð er þaraverk
smiðja. Þarna er mikið af teg-
und, sem nefniist Giratia stellata.
Og á ýimsum stöðum við Ísland
er tegund, sem er ákafLega rík
af eggjahvítuefnum og mikið
borðuð í Japan.
Þessi júgóslavneska vísinda-
kona er á undanförnum 7 sumr-
um búin að fara í fjörur kring-
um nær allt land. í sumar var
hún við rannsóknir við Faxa-
flóa, en þurfiti að hætta þeim
áðuir en hún var búiin, svo hún
segist koma afitur. Á ferðum sán
um hefiur hún búið á bóndabæj-
um og verið tekið þar eins og
einni af fjölskyldunni. Einhver
hefiur beðið þar fyrir hana og
henni hvarvetna verið ákafle<ga
vel tekið, segir hún. Og hún á
ekki orð til að lýsa því hve fal-
legt sé á íslandi — jafnvel í rign-
ingarsumri eins og nú .— Það
rignir líka í Júgósilavíu og á vetr
um verður oft kaldara en hér,
segir hún, Og hún er ákveðin
í að koma aftur, enda næg verk-
'efni.
Ætlar hún kannski að skrifa
heildarrit um þörumga við
fsl'a n ds stre n du r ? Ekíki kveðst
hún hafa ákveðið það. Svo mik-
il vinna liggur í því að greina
allar teigundirnar. — Ef ég verð
100 ára, þá kannski næ ég að
ljúka því, segir hún. Á meðan
verð ég líklega að láta mér
nægja að skrifa þetta í köflium,
eftir því sem mér miðar áfram.
Mikið þarf að leita ráða og spyrj
ast fyrir hjá sérfræðingum um
hinar ýmsu plöntur, því sérfræð
ingar eru tiíl fyrir grænan þara,
brúnan þara o.s.flrv. Og þá verð-
ur að senda sýnishornin fram og
aftur. Nú þegar hafa verið skrif-
aðar 7 Skýrstur um rannsóknir
hiennar, ein á hverju árL Tvær
eru komnar út prentaðar, og sú
þriðja á leiðinni.
Útbreiðslukortunum fylgja
þverskurðir af fjörunni á ýms-
um stöðum ,aflíðiandi fjöru og
brattri fjöru. Tegundirnar eru
mjög miisútbreiddar, stóru teg-
undirnar finnast víða kringum
landið, en smáu tegundiirnar eru
á aflmarkaðri svæðum. Þetta fler
eftir seltu, hita, ölduigangi o.flL
Að jafnaði er minnst af þessum
tegundum í fjarðarbotnumum, þar
sem á rennur venjulliega út í og
vatnið því lítið salt Síðan fer
gróðurmagnið vaxandi út eftir
fjörðunum og er mest yzt á
annesjum.
Hvernig lízt dr. Ivka Munda
þá á að íslendingar talki upp
þang og þaravinmsliu? — Það er
svo gífuríiega mdkið af sumum
tegundum af þangi og þara við
strendiurnar, að það bara rotnar
niður, engum að gaigni og ætti
því viissulega að nýtast, segir
hún, — Ég hefi verið að efna-
greina sumair tegundirnair og
rita kannski grein um slík, haig-
nýt efni síðar.
Nú er þesisi júgóslavneska vda
indakona á leið heim, í bili, seg-
iir hún .En hún er ákveðin í að
koma aftur. Hvergi lífcar henni
betur en á íslandi.
Kirkjntorgi 6,
Sími 15545 og 14965,
utan skrifstofutíma 20023.

Til sölu
2/cr herb. íbúðir
nýjar í Hraiunbæ og i Breið-
hofti. Sameign frágengin.
3/0 herb. íbúðir
é 2. hæð við Sóiheima.
4ra herb. góð íbúð
( sambýlishúsi í Vesturborg-
mni (3 svefmherb.) Mjög
þægiiegur staður.
5 herb. íbúð
við Hverfisgötu, þ. e. 3ja
herb. hæð ásamt 2 herb. i
risi. íbúðin nýiege standsett
með nýjum teppum. Sérbiti.
5 herb. íbúðarhœð
við Ásvallagötu, ásamt bíl-
S'kúr.
Einbýlishús
i smíðum í Breiðhotó, Kópa-
vogi og Árbæjarhverfi. Skiipti
á íbúðum koma til greina.
FASTCI6NASA1AM
HÚS&EIGNIR
8ANKASTRÆTI 6
Sími 16637.
Kvöldsími 40863.
FASTElCS\l/V8ALAIV
SKÓLAVÖRÐUSTÍG 12
SÍMI 2-46-47
Til sölu
Við Birkimel 3ja herb. íbúð á
4. hæð. Vönduð íbúð. Sótrík.
Gott útsýni. Laus strax.
Við Vesturgötu 4ra herb. ibúð
á 3. hæð í nýlegu steinhúsi.
Lyfta. Dyrasimi. Svalir. Vélar
í þvottahúsi. Vönduð íbúð.
Við Sefamýri 4ra herb. íbúð á
1. hæð. Bíl'skúr. Lóð frágeng
ir».
Einbýlishús við Lingbrekk'u 4ra
til 5 herb. Hairðviðairinnrétt-
ingar. Teppi á stofum. Bíl-
skúrsréttur.
Við Kleppsveg 4ra herb. íbúð
á 2. hæð. Laus strax. S'kipti
á 5—6 herb. ibúð eða einbýl-
ishúsi æsk'ileg, MHIigjöf
greidd í pen.
íbúð óskast
Höfum kaupan'da að 2ja—3ja
herb. íbúð, helzt í Háaleitis-
hverfi. Há útb.
ÞORSTEINN JÚLlUSSON, hrl.
Helgi Óiafsson, sölustjóri.
Kvöldsimi 41230.
Til leigu
einbýlishús í Hafnarfirði 5 herbergi og eldhús. vel staðsett,
stór garður
Upplýsingar í síma 16400 og 12070.
að í eiinhverri fjörunini getur á
PRENTUN
Prenfum fyrir einsfaklinga
og fyrirfæki
Gyllum með fólien hifa-
gyllingu
Áherzla logð á vandaða
vinnu og fljófa afgreiðslu
Sanngjamf verð
LINDARPRENT-SP
KLAPPARSTÍG11 (hor'ni KTapparsf.og Lindarg.) SÍMI21877
Dr .Ivka Marija Munda situr viðað teikna kort af útbreiðslu
þangs og þara við íslgndsstrendur.