Morgunblaðið - 22.10.1969, Qupperneq 13

MORGUNBLASIÐ, MIÐVTKUDAGUR 22. OKTÓBER 1060
13
DEAN ACHESON
„HEIMURINN byggist að miklu leyti á baráttu
milli fáfræði og snilli, milli skammsýnna sjónar-
miða og víðsýni . . . í okkar þjóðfélag er milli-
stétt, sem hefur meiri áhuga á rólegu lífi en
nokkru öðru . ..“
Eftir Israel Shenker.
Fyrir skðmmu birti Inter-
national Herald Tribune við-
tal við Dean Acheson fyrr-
verandi utanríkisráðherra
Bandaríkjanna. Fer viðtalið
hér á eftir:
Washington 10. okt. (NYT)
— Dean Acheson, sem gegndi
embætti utanríkisráðherra í
tíð Trumans, varaði við því í
gær, sem hann nefndi tilraun
af margra hálfu til þess að
eyðileggja Nixon forseta.
f viðtali við Acheson um
innlend og erlend málefni,
sagði hann að Bretland væri
gjaldþrota, Frakkland hlutað
í sundur. Formósa liðin und-
ir lok og uggur væri í Rúss-
landi.
Um erfiðleika Nixons, sagði
hinn 76 ára gamli fyrrver-
andi utanríkisráðherra þetta:
„Ég álít, að við lendum í
stjórnarkreppu, ef við gerum
okkur það að reglu að eyði-
leggja forseta landsins. Það
mundi leiiða af sén að sarna á-
stand sikapaðLst og ríkti eftir
borgarastyrjöldina, þegar for
setarnir bókstaflega hurfu af
sj ónarsviðinu.”
„Nixon mun ekki gera neitt
mjög slæmt. Ef hann leyfði
sér það, ætti að kæ<ra hann
fyrir landráð, reka hann og
láta hann hverfa.”
„Hvaða máli skiptir það,
hvort hann hefur guðþjón-
ustu á grasflötinni, í eldhús-
inu eða í svefnherberginu ef
hann langar til? Hvaða máli
skiptir það, hverju kona hans
klæðist og hvort hún fegrar
borgina?”
Acheson lýsti því yfir, að
hann vildi styðja forsetann í
öllum málum, milli kosninga,
en við kostningarnar væri
rétti tíminn til þess að hugsa
sinn gang.
„HART ER I HEIMI“
Acheson lýsti því yfir í
skrifstofu sinni, sem e<r í ná-
grenni Hvíta hússins, að
hann teldi að heimurinn yrði
jafn góður sem fyrr, þó utan-
ríkisráðuneytin yrðu lögð riið
ur. „Heimurinn mxmdi hjara
áfram, þvi hann er byggður
á traustari grundvelli en við
álítum:”
En í hinni nýju bók sinni
„Viðstadduir sköpunina! Ár-
in mín í utanríkisráðuneyt-
iruu“ (Pretsent at tlhe Creation:
My years in the State Depart
ment) heldur Acheson því
fram að heimurinn liði undir
lok ef ekki væru til rithöf-
undar. „Tilveran yrði ekki
mínútu lengri” segir hann.
Acheson er ekki fullkom-
lega sáttur við lögin. „Ég
ímynda mér að eina leiðin til
þess að sætta sig við túlkun
laganna, sé að vera of upp-
tekinn til þess að mega vera
að því að hugsa um þau. Lög
in hafa galla læknislyfja, en
enga af kostum þeirra. Þau
draga ekki úr kvöluim, hjálpa
manni ekki til að lifa eða
deyja.
Hið góða skaplyndi Aches-
ons gerði honum lífið léttara,
meðan hann gegndi hinu erf-
iða embætti utanrfkisráð-
herra. („Taktu ekki sjálfan
þig of hátíðlega. — Þetta líð-
Dean Acheson.
ur hjá eins og allt annað”).
Einnig gerði hann sér lífið
léttara með ráðuneytismynd-
unum. („Eftir að hafa gert
hræðilegustu mistök, sem
hægt er að gera, þá fyrst
uppgötvaði ég hve heimskur
ég hafði verið).
Síðan bætti hann við: „í
stjórnartíð Eisenhowers var
ég laus við allar áhyggjur,
því enginn talaði við mig.
Það eru hinir síðari utanrík-
isráðherrar sem hafa séð mér
fyrir nægum verkefnum. Ég
endurskoðaði öll störf NATO
fyrir Kennedy og aftur árið
1966, þegar De Gaulle sagði
af sér. Ég var settur í að
fjalla um Kúbudeiluna og
nokkrum sinnum hefur mér
verið falið að taka þátt í um-
ræðum um Vietnam.
HIN RAUNVERCLEGA
BARATTA
Adheson hefur eikki alltaf
verið ánægður með eftirmenn
sína. í ráðuneytinu sá ég heim
inn aldred, sem vígvöll hins
góða og illa eins og Foster
gerði ... Nú á dögum gerir
enginn greinarmun á trúar-
brögðunum sjálfum og boðun
fagnaðarerindisins. Eitt dæmi
um þetta, er hin útbreidda
skoðun, að Sameinuðu þjóð-
irnar geti gert allt.
Heimurinn er að miklu
leyti barátta milli snilli og
fáfræði, milli skammsýnna
sjónarmiða og víðsýni og
þess, sem maður veirður stöð-
ugt var í valdalitlum minni-
hlutaistjórnum. í Ame-
ríku kaus minni hluti þjóðar-
innar forsetann. Þingið er í
höndum rangs flokks. Við eig
um miildistétt, sem heíur meiri
áhuga á' rólegu lífi en
en nokkru öðru og frjáls-
lynda menn, sem trúa því
statt og stöðugt, að stjórnin
ætti öll að vera í höndum
hinna sönnu lýðræðismanna.
LITAZT UM
— Borgarastyrjöldin í Evr
ópu, sem hófst árið 1914 og
endaði 1945 eyddi einveldun-
um. England er hlutað sund-
ur og getur ekki aðlaigazt
hinu nýja fyrirkomiulagi Þiar
sem gengi pundsins er ekki
lengur stöðugt, eru Bretar
gjaldþrota þjóð, sem rekur
bankaviðskipti. Bretar ættu
að hætta því.
Frakkland er sundurskipt-
ara en í fljótu bragði virð-
ist. Ítalía er naumast land og
í Þýzkalandi situr stjórn, sem
hefur stuðning tveggja þing-
manna meirihluta. Innrásin í
Tékkóslóvakíu sýnir að Rúss
ar eru hræddir, en ekki vold
ugir.
Formósa er liðin undir lok.
Kinverskir kommúnistar eru
ekki valdamiklir og sama er
að segja um indversteu stjórn
ina
Með víðsýni lögfræðings-
ins, sem getur séð tvær hlið-
ar á sama hlut, leggur Aches-
on dóm á þjóðfélagsleg fyrir-
bæri, sem hann telur annað
hvort æskilegar eða óæskileg
ar staðreyndir!
Forsetaembættið — „það er
óæskileg staðreynd, að ekki
er hægt að búa forsetaefni
undir hið erfiða og óbyrgðar
mikla embætti.
Löggjafarþingið —: Einn
af þeim göllum, sem óhjá
kvæmilega fylgja þjóðfélags-
skipulagi okkar, stafar af þvi
að menn eru kosnir á þing.
Skoðanir meðalmennskunnar
verða ríkjandi vegna þess að
frambjóðandi verður ekki kos
inn nema að hann sé einn af
okkur ... en það er ekki þar
með sagt, að hann búi yfir
þeim hæfileikum að skilja
hvað greiðslujöfnuður er eða
hve mikilvægt er að skatt-
leggja ekki góðgerðastofnan-
ir ... Með stofnun þing-
nefnda, þar sem formennska
fer eftir lengd þingsetu, fylg- -
ir sá ókostur að valdið kemst
í hendur þingmanna, sem
beita því með harðri hendi í
eigin hagsmunaiskynA. Á
hverju ári þurftum við að
ganga fyrir fjórar mismun-
andi nefndir til þess að fá
fjárveitingarleyfi og staðfest-
ingar. Þannig er jámbrauta-
fyrirtæki ekki rekið og þann
ig á ekki heldur að fara að
við sitjórn riikisinis.
Utanríkisráðuneytið —:
Einn af göllum skipulagsins
er sá, að utanríkisráðuneytið
er ekki ábyrgt gagnvart nein
um. Fjármálaráðuneytið er á-
byrgt gagnvart bönkunum,
landbúnaðarráðuneytið gagn-
vart bændum, en utanríkis-
ráðuneytið fjallar um mál
efni, sem öllum þykja leiðin-
leg og enginn hefur áhuga á.
Það væri hægt að komast
hjá því að allir vantreystu
utanríkisráðuneytinu. Van-
traustið verður til í Hvíta
húsinu, fer síðan til okkar
allra og endar í þinginu ...
Varnarmálaráðuneytið —:
„Það er óhjákvæmilegt að
það fjalli um mál, sem öllum
er viðkvæmt — stríðið. Stríð
táknair skatta, daiuða, eyði-
leggingu.
Skólafólk —: „Mér virðist,
sem miðpunktur vandámáls
þess, sé stríðið í Vietnaan. Ég
finn til með þeim. Það spyr,
hvers vi:gn a það eigi að fara
í stríð. Hvers vegna fara ekki
gömlu stríðshetjumar út og
berjast?
Það er einn af göllum þjóð-
félagsins, að unga fólkið, sem
ekki hóf styrjöldina, þurfi að
Framhald á hls. 21
Cunnar Rytgaard
Ove Balk tielur, að á svæðiou
rnilffi Godthaab og Hvairfs séu
m'argiar rústár híbýlia niorrærana
miaminia, seim tl þ ossa haifa ekki
verið kortl'agiðiair. Hamm miun
hims veigair kortie'ggja þeasa
stað'i á sérstakt fornii'eifairanin-
sókniarkiort, haifi hainm tima og
fjárráð tiil.
Til stairfe sáinmia til þessa
hefuir h-amm hlotið 2.000.— d.
kr. styrk frá giræmlemzka
Landsráðmiu og 4.000 kr. frá
CarfsbBrigsjóðinuim. Sjálfuir hef
ut bainm laigt af mörikuim um
20.000 d. kr., eða @lTt spairifé
sitt.
Hainm reikmair með því, að
yfirstjórm skótamála í Godt-
haab m'uini veita honium leyfi
fra storfuim svo hamm geti
haldið áfram formleifairamn-
sókiraum sínium. En til þessa
þarf eimnág fé. Sjálifur telur
Ove Baik að hainm þarfniat
30.000 d. kr. ttl þess að ljúka
þessu ver'ki, sem bamm vill
gjainmam gera.
— Rytgaard.
Ungur kennari finnur áður óþekktar
rústir byggða norrœnna manna
HINN þrítugi kennari og
sagnfræðingur Ove Bak, sem
verið hefur kennari í Syd-
pröven á Grænlandi frá 1965,
er nú kominn til Danmerkur
til eins árs viðbótarnáms, og
hefur hann greint hér frá
þeim starfa sínum að gera
kerfisbundin kort af stórum
hluta þess svæðis á SV-Græn-
landi, sem norrænir menn
byggðu. Rannsóknir og starf
Ove Baks hafa þegar leitt í
ljós bústaði norrænna manna,
sem áður hafði verið ókunn-
ugt um.
Ove Bíiík hetfuir ferðast uim
3.000 km um Grænlamid, alð
hluta mieð strömduim, og að
hliuta eftir döluim aillt imm til
jökuls. Hamin hefur á hverjum
emstökum stað mælt, mymdað
og Skrifað lýsinigar á hverjuim
bústað miorrænmia miammia^, ailf
fná einmi rúst upp í 35. Þetta
þýðir, aíð köninum hamis nær
til mörg humdruð eirusbatora
bústaða eða tótta.
Á svæði því, sem Bafk kainin-
iaði, vair damisíka Þjóðim.imj asafn
iinu kummiugt um 85 bústaði
niorrænmia mammia, þammig að
hér er um að ræða verulega
aiukn.inigu á því, sem um bú-
staði þeirra á Grænlandi er
vitað. Ove Baík á nú aðeims
eftir að kamma svæðið við
Hvarf áður en hamn getur sagt
að alilit’ svæðið frá Sydprövem
til Hvarfs sé niákvæmlega
kortlaigt í þessum efmum.
Á einstölkum stöðum, sem
Ove Bak hefur nú fumdið,
kortliagit og tölusett, er um
að ræða stórbýli. Á einium sbað
famm hamm tótt, sem vaæ
50 x 100 metnar að stærð, þar
sem fjöldi maminis hlýtur að
hafa búið. Umhverfis himia
miklu tótt voru rústir fjöl-
miairgra gripaihúsa og ammarra
húsa.
Á skilka við svonefnt Úliafa-
vatn, sem inmfæddir Græa-
lemdimigar virðast óttast mjö*g,
og komia þar því sem næst
aldrei, famn Ove Bak alflmang-
ar tóttir norræmma bæja í
frjósömiu og blómskrýddu um-
hverfi. Þaæ var góð g'rasspr-etta
og trjávöxtur góður. Þamgað
kom harnm með því að fara úr
fjairðarbotni í átt til jökuilsims,
uim allháitt skarð.