Morgunblaðið - 30.04.1970, Qupperneq 12

12
MORGUNiBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. APRÍL ÍOTO
Nútíma landbúnaður
á grundvelli vlsinda
— Menntun bænda höfuðnauðsyn — byggingar
framkvæmdir við bændaskólana — Úr ræðu
Ingólfs Jónssonar í útvarpsumræðum
INGÓLFUR Jónsson, land-
búnaðarráðherra, sagði í út-
varpsumræðunum í gær-
kvöldi, að afurðalán út á dilk
hefðu sl. haust verið nær
1200 krónur, en fyrir 10 ár-
um 230 krónur og hefðu lán
út á mjólkurafurðir hækkað
í samræmi við þetta. Þrátt
fyrir þessa staðreynd væri
því haldið fram af Fram-
sóknarmönnum, að lánin
hefðu staðið óbreytt í 10 ár.
Ráðherrann ræddi einnig
skuldamál bænda og sagði, að
í árslok 1967 hefðu meðai-
skuldir bænda numið 262
þúsund krónum og meðal
brúttóeign verið rúmlega 1
milljón króna. 3,4% bænda
eða 162 voru taldir mjög illa
settir fjárhagslega.
Ingólfur Jónsson lagði
einnig áherzlu á það í ræðu
sinni, að nútíma landbúnao
yrði að reka á vísindalegum
grundvelli og þess vegna
væri menntun hændaefna
nauðsynleg. Er nú verið að
endurbyggja Hvanneyrarskól
ann, sem mun taka 100 nem-
endur, og miklar framkvæmd
ir hafa einnig átt sér stað á
Hólum. Garðyrkjuskóli ríkis-
ins hefur verið hyggður upp
frá grunni og getur hann
tekið 30 nemendur.
Hér fer á eftir sá kafli úr
ræðu ráðherrans, sem eink-
um fjallaði um landbúnaðar-
mál.
Á síðustu tíu áruTh heifur fram
leiðsla búvöru aukizt mjög mik-
ið. Ræktunin, hefur aildrei verið
eins milkiil og á þessu tímabili.
Bæ ndum hiefur faekkað nokkuð,
en þær jarðir, sem fairið hafa í
eyði, eru nýttar að fullu. Jarðir,
sem eru sænnilega í sveit settar
og hafa nægilegt land, byggjaist
strax, þegar þær kotna úr ábúð.
Fyrir stuttu var auglýat ein
jörð til á'búðar, og þótt kom-
ið væri að vordögum, komu marg
ir umsækjendur, sem vildu fá
jörðina til ábúðar. Þannig hefir
áhugi manna fyrir landbúnaði
farið vaxandi í seinni tíð, og
hefur áróður Fraimsóknarmanna
um samdrátt í landbúnaðinum
því ekki við rök að styðja>sit.
Þegar talað er um, að rekstr-
arvörur landbúnaðarins séu dýr
ar, þar á meðal áburður, er rétt
að gieta þess, að rekstrarvörurn-
ar eru tallfrjálsar og Áburðar-
verksmiðjan skattlaus.
Fóðurþætisverð er hagstætt,
miðað við afurðaverðið. Tol'lar
af búvétam eru mjög lágir mið-
að við það sem áður var.
Fuíllyrðingar Framsóknar-
manna um afurðalánin eru
fjanstæðukenndar. Þeirhaida því
fram, að afurðalánin hafi verið
óbreytt í 10 ár, sbr. fullyrðing-
arnar í gærkvöldi, og við mörg
önnur tsðkifæri. Rekstrar- og
aifurðalónin hafa stórhækk-
að, eins og flestir ættu að vita.
Afurðalán út á dilk munu hafa
verið á sl. hausti nærri 1200.00
krónur, en fyrir 10 árum 230.00
krónur. Lán út á mjólikurafurð-
ir Shafa hækkað í samræmi við
þetta. En Framsðknarmenn þreyt
ast ekki á að fullyrða, að lánin
hafi staðið óbreytt í 10 ár.
Þá ræða Framsóknarmenn mik
ið um skulda'SÖfnun bænd'a og
erfiðHeilka bændastéttarinnar. Ég
vil ekki gera lítið úr þeim erfið-
ieikum, sem ýmsár hafa við að
stríða, en í heild eru skuldir
bænda ekki miklar, miðað við
þær fraimkvæmdir, sem gerðar
hafa verið.
í árslok 1967 voru meðalskuld
ir bænda yfir landið alls 262
þús. krónur og mieðalbrúttóeign
1.043.000.00 krónur. Er þetta
tekið úr sikýrslu, sem samin vaæ
af sérsitakri nefnd, sem gerði
athugun á stöðu landbúnaðairins
og efnahag bændas’téttarinnar.
Skilsemi við Búnaðarbankann
við síðustu áramót hefur aldrei
verið betri en þá. Við stofnlána-
deild laindbúnaðarins og veðdeild
Búnaðarbankans er stærstur
hluti af skuldum bænda. Það
verðux því að telja nókkurn
mælikvarða á greiðslugetu
þeirra, hvernig skilsemi þeirra
er við Búnaðarbankann.
Ákveðið er, að taka til aithug-
unar, hvort möguleiki er á að
létta undir með þeim, sem verst
STEFNA ríkisstjómarinnar
er og hefur verið sú, að laun
þegar eigi að bera það úr být-
um, sem atvinnureksturinn
frekast getur undir risið, en
leggur áherzlu á þá stað-
reynd, að blómlegir atvinnu-
vegir eru undirstaða góðra
lífskjara, sagði Magnús Jóns-
son, fjármálaráðherra, í út-
varpsumræðum í gærkvöldi.
Ráðherrann sagði ennfremur
að ef of þungar byrðar væru
lagðar á atvinnufyrirtækin,
gæti það leitt til stöðnunar
en ekki kjarabóta.
Magnús Jómsson ræddi ítarlega
um kjaramálin og sagði:
Á sama hátt og alimenn kjara-
slkerðing var óumflýjianileg m(eð
an illa áraði, ber að sjálfsögðu
að bæta úr þeirri kj araskerðingu
stnax og aðstæður leyfa. í sam-
bandi við þessa kjaraskerðingiu
er ástæða til að mótmœla, að
raunkjör aillmennings hafi ekki
batnað síðan 1958. Óvéfengjan
legur samanburður sýnir, að
kaupmáttur kauptaxta hafi vax
ið uim 16% og kaupmáttur at-
vinnutekna um 37% frá 1. nóv.
1958 — 1. nóv. 1969. Verka-
lýðsforystan hefir á síðustu ár-
um sýnt verulegan skilning á
þessum efnalhagslegu staðreynd-
uim og það veltur á óendanlega
miklu, að sá skilningur sé al-
mennt til staðar nú, að kjarabóta
kröfurnar verði innan þeirra
marka, að e'kki lamiist sá marg-
vísiegi vísir til nýs fraimtaks og
atvinnuuppbyggingar, sem víða
verður vart síðustu mánuðina.
Ekki til þess að einlhverjir at-
vinnurekendur geti auðgazt ó-
eðl'ilega heldur til þess að hægt
verði að skapa þann lífsþrótt í
íslenzku atvinnulífi, að böl at-
vinnuleysisins hverfi og áfraim
sé hægt að stefna öruggum skref
um til betri lífskjara.
eru settir, og er nú unnið að
greinargeirð um það í Búnaðar-
bankam'Um.
Nútíima landbúnað þarf að
reka á vísindalegum grundve'lli.
Þess vegna er mennttun bænda-
efna nauðsynleg. Fyrir áratug
var lítil aðsókn að bæmdaskól-
anum. Þá var talað um það í
alvöru, að nægilegt væri aðbafa
einn bændaskóila, miðað við að-
sókninia, sem að skóiunum var.
Hvanneyrarskóli hiafði að jafn-
aði um 60 niemendur, en Hóla-
skóli nállægt 20. Trú ungra
manna á landbúmaðinum, eftir
Framisðknarstjórnina, v-ar ekki
meiri en það, að einn bænda-
sfeóli virtist nægja um það leytiL
Nú befur þetta breytzt. Engum
dettur lenigur í huig, að nægi-
leigt sé að hafa einn bænda-
skóla í landinu, auk Garðyrkju-
stoóla ríkisins.
Garðyrkjustoólinn er byggður
upp frá grunni, og getur hann
tekið 30 nemendur. Verið er að
endurbyggj.a Hvanneyrarskólanm
Fjöldi fólks býr við kjör, sem
mikil nauðsyn er að bæta, en
það verður að gerast með raun
hæfum aðgerðum. Það er hins
vegar sanngirniskrafa launþega,
að ölluirn tiltæikum ráðum sé
beitt til þess að skipiuleggja starf
semi fyrirtækja svo vel sem auð
ið er, þannig að þaiu skili sem
mestum arði og geti því risið
undir hærra kaupgjaldi. Starf
hagræðingarráðunauta á vegum
bæði verkalýðssamtalka og vinnu
veitenda er hið mikilvægasta í
þessu sambandi. Þess verður lílka
vart, að vaxandi skilningur sé
hjá atvinnurekendum á hagræð-
ingu oig iskipulagningu í retostri og
í æ ríkari mæli ráða fyrirtæki til
sín rekstrarfróða menn. Hér stefn
ir því í rétta átt og varðar miklu
að með samhug sé að unnið. Sam
starf ríkisstjórnar, verkalýðssam
taka og vinnuveitenda að kjara-
málum og eflingu atvinnurekstr
ar síðuistu árin er tvímælalaU'St
rétt spor til lausnar því mikil-
væga viðfangsefni að’sætta fjár
magn og vinnu og leggja grund-
völl raiunhæfra kjarabóta. Það er
engium efa bundið, að bjart er
fraimundan, ef rétt er á haldið.
Stéttafriður og stéttaisaimistarf er
það, sem þjóðinni ríður nú mest
á í nýrri framfarasókn eftir áföll
síðuistu ára. Án samihentrar og
víðsýnnar stjórnarforystu verður
vandinn heldur ekki leystur. Og
hver getur veitt þá stjórnarfor-
ystu nema núverandi stjórnar-
flokkar? Svari hver fyrir sig að
þessuim umræðum lolknum.
Fjártmiálaráðherra gerði að um
talsefni ræðíu Ólafs Jólhannesson
ar í fyrrakvöld og sagði:
Á nýafs'taðinni flcklksstjórnar
samkundu Framsóknarflokfcsins
varð formaður floktosins fyrir
veruleguim aðfinnsilium fyrir
slappa forystu. Síðan hefir hátt
virtur þingmaður, Ólafur Jóhann
esson, sem annars er mesta prúð
menni og friðsemdarmaður, tek
ið upp alveg nýjan málflutning,
sem einkennist af stóryrðum og
Ingólfur Jónssou.
sem mun taka 100 nemendur.
Miklar byggingarframikvæmdir
og lagfæringar hafa_ einnig átft
sér stað á Hótam. Á þessu ári
eru 40 nemendur á Hólum og 90
á Hvanneyrí, og hefur ekki tek-
izt að taika ailar umsóknir til
greina.
Lög um bændaskóla á Suður-
landi eru frá 1945. Meðan þeir
skóiar, sem fyrir eru, voru ekki
fullsetnir, var ekki grundvöll-
ur fyrir nýjum skóla. Nú er kom
inn tímii til þess að hefjast handia
um undirbúning að byggingu
þriðja bændaiskólans, þrátt fyrir
milkila sitækkun Hvanneyrar-
stoólans.
Bændur þurfa að búa siig und-
ir lífsstarfið með því að sækja
bændaskóla og læra almenna bú-
fræði. Aðrir, sem verða ráðu-
nautar, rannsóknamenn og
hávaða. Ræða hans í gærkvöldi
var algjört met í þessu efni og
fær hann Ihér á eftir varla ákúr-
ur frá ofsaimennuim í flokki sin-
um fyrir það að hafa ekki til-
einikað sér hreinrælktaðan Fram-
sóknarstíl. Óneitanlega var dálít
ið broislegt að heyra hneykslunar
yrði fonmanns Fraimsóknarflokks
ins um hinar óteljandi nefndir og
ráð, sem öllu væru að tortíma,
því enginn flokkur hefir verið
elsikari að nefndakerfi en Fram
sólknarmenn og enda engir af-
kastameiri í tillöguflutningi á A1
þingi uim nýjar og nýjar nefndir
en Framisóknarþingmenn. Nefnd
ir o.g ráð eru ekki fleiri nú en
áður og auðvitað hrein rang-
færsla að Ihalda því fram, að fjár
málaráðuneytið telji ekki hægt
að koim® tölu á nefndirnar. Hitt
er rétt, að það getur orkað tví-
mælis í ýmsum tilvikuim, hvað
eigi að kalla nefnd, t.d. þegar
tveiimur mönnum er falið að
semja frumvarp eða fulltrúum úr
ýmsum stjórnardeildum er falið
sameiginlega að athuga mál, oft
ast án sérstakrar greiðslu og
fleiri vafaatriði má nefna. Þetta
benti ráðuneytið á í svari sínu
við fyrirspurn yfirsfcoðunar-
manna uim tölu nefnda á árinu
1968. í þetta vitnaði fortmaðúr
Framisóknairfiokk'sins og taldi
furðu mikla, en honum láðist að
vitna til svara yfirskoðunar-
manna, sem algerlega fallast á
sfcoðun ráðuneytisins'. Auðvitað
eru nefndir engin sönnun um
skipulagslteysi í stjórnkerfi, held
ur geta þær mikiu fremur bent
til þess að unnið sé að mörgum
verfcefnuim. Það væri fröðlegt að
vita, hvaða nefndir þeir Fram-
sóknarimienn vilja leggja niður.
Ef til vill skólanefndir og áfeng-
isvamanefndir, sem eru uim tveir
þriðju ailra nefndanna.
Annað dæmi um spillinguna í
þjóðfélaginu voru nefndastörf
ráðherra. Vel má fallast á þá
sfcoðun, að ráðherrar eigi yfir-
leitt ekki að sitja í nefndum eða
kennarar, þurfa að vera í fram-
haldisdeild Hvannieyrarskólans.
Þegar námi er lokið þar, er æslei
legt að fara 1—2 ár í framhalds-
nám erlendis. Með þetita í huga
hefur ríkisstjórnin ákveðið, að
nemendur úr framhaildsdeiiLd
Hvan'n'eyrarstoólans njóti sam-
bæriilegrar fyrirgreiðsilu og aðr-
ir ísleinzkir námsmenn erlend-
i'S. Fram að þessu hefur sú fyr-
irgreiðisla verið bundin að mestu
við framhaldsnáim stúdenta.
Rannsóknir í þágu atvin,nuveg
anna eru mjög mikilvægar og
n’auðsymilegar. Rannsóknastofnum.
landbúnaðarins Ihefur femgið
bætta aöstöðu, aukið húsnæði og
ranns'ðknatæiki. Eru því mikl-
ar vonir bundnaæ við þá stofn-
un, sem hafa þarf samband við
ráðiunauta, tilrauinastöðvar og
bændur um land allt.
Fjárframilög eru aukin með
ári hverju til ranmis'ðknastarfisem
inn.ar. Rannisióknastofnun land-
búnaðarins hefir á þessu ári um
25 milllj'ónir króna tiil sinnar starf
semi, en aðeins 4 miiljónir króna
fyrir áratug.
Fjármagn hefur verið tryggt
til stækkunar Áburðarverksmiðj
unnar. Verðuæ ársfra'mlleiðs'lan
75 til 80 þusund smáiestir. Frarn
leiddur verður algildiur blamdað-
ur áburður, kornaður kjarni og
kalksaltpétur.
Á þessu þingi hafa verið sam-
þykkt lög um dýralækna, sem
miða að því að auka þá þjón-
ustu, sem dýralæiknar geta vei'tt.
Eru lögin til mikilia hagsbóta
fyrir landbún'aðiinn.
Magnús Jónsson.
ráðum, en að það stafi af vaida-
sýki og leiði til spillingar er væg
ast sagt ósæmilteg flullyrðing af
ábyrgum flokksleiðtoga og að
þetta þekkist eikki í öðruim lönd
uim er ekki rétt. Dæmið, sem
hann valdi um þrjá ráðherra í at
vinnumiálanefnd rílkisins var
mjög óheppilegt, því að sú nefnd
er einimitt sett á laggimar sem
tengiliður milli verkalýðssa(m<-
taka, vinnuveitenda og rílkisistjórn
ar og myndi alls efcki nást til-
ætlaður árangur af því samstarfi
nama ráðherrar ættu sjálfir sæti
í nefndinni. Um bílamál rikisdns
hafa verið settar fastar regli|r,
seim ekki tókst í stjórnartíð Fram
sóknarmanna og mjög jákvæður
árangur hefir náðst í endunsfcipu
lagningu margra þátta stjórnsýsl
unnar nú á síðustu árum með
tilkoimu fjárlaga- o*g hagsýsilu-
stofnunarinnar og aukinni saimr
vinnu, sem komið hefir verið á
við fjárveitinganefnd Alþingis.
Ég 'hygg því sjaldnar hafa verið
minni ástæðu en nú að breiða sig
út yfir spillingu í stjórnsýslu-
kerfinu, þótt enn megi auðvitað
margt bæta.
Lolks ræddi ráðlherrann skatta-
málin O'g sagði:
iHáttvirtur þingmaður, Lúðvík
Jósepsson, deildi á ríkisstjómina
fyrir sfcattlbeimtu og aiukin út-
gjöld ríkitesjóðs þessi sí'ðújst'u ár
in. Það er ekki rétt, að almennir
sfcattar ha-fi verið hæfckaðir
þessi ár, ef frá er talið, að sikatt-
vísitail'a hefir efcki að fullu fylgt
kaupgjaldsvísitölu síðustu tvö
Framhald á bls. 17
Magnús Jónsson, f jármálaráðherra:
Stéttafriður og stétta-
samstarf mikilvægt
— í nýrri framfarasókn eftir áföllin