Morgunblaðið - 30.04.1970, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1970
Otgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti €. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanfands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
MAÐURINN OG NÁTTÚRAN
A ugu manna eru nú óðum
að opnast fyrir því stór-
fellda vandamáli, sem fylgir í
kjölfar mengunar, í lofti, á
láði og legi. Þessi umhverfis-
vandamál mannsins skipta
hann æ meira máli, og verða
stöðugt alvarlegri í hlutfalli
við öra tækniþróun. Það er
því sérstakt fagnaðarefni, að
lagt hefur verið fram á Al-
þingi frumvarp til laga um
náttúruvemd. Birgir Kjaran
mælti fyrir þessu frumvarpi
í merkri ræðu, sl. þriðjudag.
Birgir tók m.a. svo til orða
í ræðu sinni: „Við erum vissu
lega í hættu á fleiri en einu
sviði og ef við viljum lifa
sæmilegu lífi, ekki aðeins á
skaplegu kaupi, heldur og
hvað heilsu og lífsnautn
snertir, megum við ekki
eyðileggja mnhverfi okkar.
Þess vegna er náttúruvemd
hagsmunamál, sem kemur
bæði þér og mér og okkur
öllum við.“
I fmmvarpinu segir, að til-
gangur laganna sé að stuðla
að samskiptum manns og
náttúru, þannig að ekki spill-
ist að óþörfu Hf eða land, né
mengist sjór, vatn eða and-
rúmsloft. Lögunum er einnig
ætlað að tryggja eftir föng-
um þróun íslenzkrar náttúru
eftir eigin lögmálum, og
vernda það, sem þar er sér-
stætt og sögulegt.
Birgir Kjaran gerði einnig
að umtalsefni samskipti
mannsins og náttúrunnar, en
Evrópuráðið hefur einmitt
helgað árið 1970 náttúm-
vemd undir kjörorðinu:
„Maðurinn og náttúran". Nú-
tíma þjóðfélag ber öll ein-
kenni hraða og streitu ásamt
vandamálum eins og mengun
andrúms'lofts, skorts á neyzlu
vatni og erfiðleika á að
losna við ýmis úrgangsefni,
sem síðan eitra og spilla nátt-
úmnni. Einmitt við þessar
aðstæður er það fólkinu bráð
nauðsyn, að komast út úr
skarkala og hringiðu stór-
borga og bæja. Margar þjóð-
ir hafa nú fyrirgert þessum
möguleika vegna óforsjálni.
Við íslendingar búum í stóm
landi, og höfum ekki enn
fengið að kenma á sumum
megingöljlum velferðar- og
iðnaðarþjóðfélaga. Við höfum
því ennþá tækifæri til þess
að spyrna við fæti, ef ráð eru
í tíma tekin.
Birgir Kjaran benti á í
sinni ræðu, að náttúmvemd-
in væri ekki einungis tengd
félagslegum umhverfisvamda-
málum, heldur væri hún og
nátengd efnabagsmálum. í
því tilviki er sérstaklega
vert að athuga, að stefnt
er nú að því að gera ferða-
þjónustu að vemlegum at-
vinnuvegi. En harnrn sagði
einnig ,að ur.dirstaða þess, að
ísland yrði ferðamamnaland
í bráð og lengd væri náttúra
og nóttúrufegurð landsdns, en
þar væri náttúmvemd bezta
haldreipið. Ugglaust á ísland
eftir að hasla sér völl á
næstu ámm sem land ferða-
mamrna, og skjóta þar með
traustari stoðum undir ís-
lenzkt efnahagslíf. En þessar
vonir verða að engu, ef við
megnum ekki að halda nátt-
úm landsins óspilltri.
Það kom fram í ræðu Birg-
is Kjaran, að þegar í óefni
væri komið skipti ekki öllu
máli, hvort eim þjóð teldist til
menmimgarþjóða eða ekki,
hvort ríki byggi við eimræði
eða lýðræði, og þessi vandi
ætti jafnt við austrið sem
vestrið. Náttúmvemd er ekki
lengur bundin við vemd sér-
stakra náttúrufyrirbæra,
heldur miðar hún einnig að
verndun eimstaklimga tækni-
þjóðfélagsins.
Það er víssulega tímabært
að setja lög á þessu sviði. En
hafa verður í huga, að það er
ekki nægilegt að setja lög-
gjöf; fólkið sjálft, allur al-
menningur verður að ganga
frarn fyrir skjöldu með góðri
umgengni um sitt eigið land,
sitt eigið föðurland.
Ingvar og Aswan-stíflan
¥ngvar Gíslason er einn af
•* átján, er skipa hinn
ihaldssama og úrræðalausa
þingflokk Framsóknarflokks-
ins. í eldhúsdagsumræðunum
á þirðjudag gerði Ingvar, í
hefðbundnum nöldurtón að
umtalsefni, að ríkisstjórnin
værí nú að bauka við gerð
eirns konar Aswan-stíflu á
Austurlandi, sem yrði senni-
lega fullbúin öðm hvoru
megin við aldamútin 2000.
Þeim er virkilega vorkunn,
Framsóknarþingmönnum, að
komast ekki upp úr þeirri
lágkúra að vera sí og æ að
fjargviðrast út af stærstu
framfaramálum. Mönrnum er
enn í fersku mirnni andstaða
Framsóknarmanna gegn stór-
iðjuframkvæmdum, álverí og
nýtingu eigin vatnsorku. Þeir
virðast ekkert hafa lært og
vita ekki enn í hvora löppina
þeir eiga að stíga. Sannleik-
urinn er sá, að frumrann-
sóknir sýna, að á Auisturlandí
er kostur á einhverir stærstu
og hagkvæmustu virkjun,
nl
thc
EFTIR
ÁRNA JOHNSEN.
Stofnum íslenzkan
alvöruballett
AÐUR eoi' tæfcnimieininiiinig’iin kom
til söigiuininiar var lanigit á milli ís-
liamidis oig Dianmierikur. En það hiafðdist
samt og miamgiir ísilendiiinigiar sóttu
menntun sína til K au pm ann a!haf na r,
þessarar útlenzku borgar sininar, sem
eins og Halldór Laxness sagði í ræðu
við móttoku Sonning-verðiiaunanna að
væri að hluta íslenzk borg og þeir ís-
lendingar sem stunduðu nám þar fyrir
nofckrum áratugum hafi ekki séð hana
sem dansika borg, höldur ísienzka.
Og víst er um það að fjiármagn frá
íslandi gerði kfteift að byggja upp suma
þætti menningarlifs Danmerkur. Þætti,
sem eflaust hatf a stuðlað að því að gera
Kaupmannahöfn að þeirri glæsilegu
borg sem hún er í dag. Eftir því sem
ég hef komið til fledri boriga Evrópu
finnisit mér Kaiupmannialhöfn æ skemmti-
lagri ag niú þarf eilaki að slklipiuJieigigija feirð
til Hafnar ytfir úfið haf með rnargra
vikna fyrirvara. Það er hæigt að drekka
morgunkaffið í Reykjavík og borða há-
degisverð í Kaupmannahöfn.
Ég brá mér til Hafnar fyrir skömmu
og fór m.a. í Konunglega danska leik-
húsið till þess að sjá danska baliettinn
flytja SvanjaviatnnJð við tómlist Tsjækof-
sfcis. Dansa ballettsiins, siem er í 4 köfl-
um, samdi Flemming Flindt, nema 2.
þátt sem sýndur vsir rríeð dönsuim Lev
Ivanioiv og Marius Petipia, Fiemmimg
Plindt stjórnaði einnig ballettinum með
aðistoð Inige Sand. Sviðsmynd gerði Dan
inn Lars Bo og hljómsveitarstjóri var
Johan Hye-Knudsen.
Dansar og uppfærsla Svanavatnsins
hjá Fiemmánig Flimdit í Koniunigiagla
danska leikihúsinu settu að miörigu leyti
nýjan svip á þetta öndivegisbaliettverk.
Flutnin.gurinn var mjög glæsiJiegur, en
í nokkru léttari stíl, en t.d. tíðkast hjá
rússneska balllettinum. Má nietfna tiil
dæimis í 3. þætti þar sem prinsinn á aið
velja sér brúði, að mieð brúðarefnunum
fjórum koma danisarar, sem ásamt þeim
dansa þjóðdansatilbr'igði frá viðlkomandi
löndum og Svanavatnið endar eklki með
dauðadanisi Odettu, beldiur þar sem Von
Rothbart hinn illi í fugls'haminum
brennur til ösfcu og prinsinn fær sína
heitteilskuðu úr álögum hins jfLla fugla-
manns og um leið losna hinar stúlk-
urnar einniig. Ævinitýrið endar því vei
eins og öll góð ævinitýri gera samkvæmt
rómamtíkinni.
Danskia balietitmiærin Miette Hönnáng
en var í hilutverki Odiettu og Odile og
LEIHHUSS PJALL
dansaði hún af frábæru öryggi með
fagurri persónulegri túlkun, Prins Sieg-
fried var túlkaður af Palle Jacobsen og
komiS't hann vel frá hl'utverki sínu þótt
smávæigiieg axarsköft væru sýnileg.
Allur Kon.unglegi danski ballettinn
er mjög vel þjálfaður og glæsilegur,
enda byggist góður ballett á öryggi og
fegurð. Þessi sýning sýndi að danski
ballettinn er vel búinn mannafla, enda
hefur verið lagt til hans mifcið fé. Sýn-
ingin minniti eihnig á að þótt fjarlægð-
in milli Danmerk'ur og fslands hafi í
raun og veru stytzt, þá er svo langt
bil miítli dansks og íslenzks balletts að
þar er engu bægt að jafna saman, enda
ef til vifll ekki sanngjarn't. Hins vegar
hafa ísáendingar eins og t.d. Helgi Tóm-
aisson sýnt að hér vantar aðeinis fram-
kvæmdina og áræðlið til þess að koma
upp föstum ballett. Við eigum að miða
að því að hætta að sýnasit í þessum
efnum og koma þesisum málum í ákveð-
ið fonm og ti'l þess þarf bæði mikið
fjármagn og fyrsta fiokfcs þj-álfara, sem
geta byggt upp veigameiri sýningar en
sfcóJasýningar, sem enginn ætlast tid að
séiu háp'unikturinm í ljisitinni, hieldur upp-
örvandi framiaig.
Uppfærslu danska baliettisins á Svana-
vatninu var mjög vel tekið af leifclhús-
geistum oig aiuðsjáainlegia vakti þafð sér-
staka stemningu að konungsfjölskyldan
danska með Friðrik konung í broddi
fylkingar ásamt Konstantín Grikkja-
konungi og Önnu Maríu drottningu
voru gestir leikhúsisins.
En við ísilendingar þurfum eklki kon-
ung. Þess í atað er hin sterka trú al-
meniiings á íslenzku mannlifi og ís-
lenzfcri náttúru. Við gætum hins vegar
sýnt meirá tilþrif í ýmsu er lýtur að
up-pbygginigu mienináinigaijþátta ag þar á
meðal er stofnun íslenZkis alvöruball-
etts.
Það er til hreinna-r vansæmdar fs-
landi að þessari rótgrónu listgriein skuli
ekki venia gerð verðug slkál, Oldciar fólk
eir þiaið vel mieinmt lílkamlegla oig andlega
að mieð átoveðni ætti að veria auðvelt að
slfcapia íslenzkiam baileitt, siem gæti borið
hróður laindisims í þesisiu etfná hvert aem
væri í heimánium. Þeig'ar eitthvað verður
farffi að giera í þeissum málunn, er eina
víst að þeir lisitamieinn komi fram, sem
siamjla ablletta um ís'lenzkit efni, ævin-
týri, þjóðisöigur oig miargt fleira úr ís-
leinelkiu þjóðlífi, siem er tilvalið yrkisiefni
í ballett.
f eina tíð voru gömilu sj'óimiennirnir
á móti því að nota girni á skaki, en þeg-
ar augun lukust upp fyrir gildi þess,
þótti það sjálfsagt. íslenzkur baillett
ætti að vera sjálfisagður þáttur í menn-
ingarlífi ísJandis. Hann myndi stækka
heim íslenzks þjóðlífs ef vel væri að
honum hlúð.
raue jacobsen og Mette Hönningen í aðalhlutverkum Konunglega dansKa
ballettsins á sýningu Svanavatnsins.

sem um getur. SHkar stór-
framkvæmdir gætu hugs'an-
lega valdið straumhvörfum í
atvinnuisögu þjóðarininar, og
stuðlað að efnahagsilegu ör-
yggi og framförum. Það er
hryggilegt til þesis að vita,
að Framsókmanmenn sikuli
ekki enm hafa brotið af sér
hlekki kotunigshugsunarhá11-
ar og þrönigsýni.