Morgunblaðið - 22.11.1970, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. NÓVEMBER 1970
17
— Semcnts-
verksmiðja
Framhald af bls. 8
slíku. Samt er enn verið að
flytja inn danskt gjall til vissra
framkvæmda hér á landi. Verk-
smiðjan hefur ekki enn leyst
þann vanda að geta í dag fram-
leitt Portlandsement til okkar
fyrirhuguðu stórvirkjana. Hér
er verkefni fyrir efnafræðinga
og efnaverkfræðinga að leysa.
Vitanlega verður verksmiðjan
a@ igeta fraimleitt afll'ar helztu
sementsgerðir, sem hér þarf að
nota.
í þessu felst engin ádeila á
félaga mína, þá verkfræðinga
sem unnið hafa við Sements-
verksmiðjuna. Það hafa allt ver-
ið færir menn. En það er min
skoðun, að verksmiðjan hafi ver
ið og sé of fáliðuð af sérfræð-
ingum. Verkefnin, sem þar þarf
að leysa daglega, og fyrir fram-
tiðina, eru mörg og takmarkað,
hvað einn eða tveir verkfræð-
ingar komast yfir.
1 áætlun Sementsverksmiðju-
nefndar var reiknað með að
flytja inn nokkra farma á ári af
kísilsandi til framleiðslunnar.
Honum er hægt að dæla upp m.a.
við strendur Englands. Eldri
áætlanir höfðu reiknað með
notkun hverahrúðurs, og enn
höfðu sumir stungið upp á að
nota kísilgúr, sem víða finnst á
vatnsbotnum og í mýrum hér á
landi. Eftir að Sementsverk-
smiðjunefnd lauk störfum fund-
ust námur af kísilsýruríku bergi
(líparít) í Hvalfirði og varð það
fyrir valinu til sementsfram-
leiðslunnar á Akranesi. Hið háa
alkalimagn íslenzka sements-
ins má að nokkru rekja til lípa-
rítsins, en einnig til skeljasands
ins.
Enginn vafi er á því, að með
því að nota þau hráefni, er ég
nefndi, i mismunandi magni sem
íblöndunarefni í skeljasandinn
megi minnka alkali-innihald ís-
lenzka Portlandssementsins.
En takist ekki að minnka það
nægilega mikið til þess, að
steypusérfræðingar telji ör-
uggt að nota það í stíflur og
hafnargerðir, sem vonandi kem-
ur ekki til, þá vil ég benda á,
að Sementsverksmiðjan getur
framleitt og hefur framleitt
aðra sementstegund, sem talið er
að sé vel fallin til mannvirkja-
gerðar, svo sem stíflu- og hafn-
argerða. Er hér um að ræða
Puzzolansement, sem mun elzta
gerð sements í heiminum. Hún
var þekkt þegar á dögum Forn-
Grikkja og Forn-Rómverja, og
eru enn við liði mannvirki, svo
sem vantsveitur, sem Rómverj-
ar byggðu úr því fyrir meira en
2000 ártuim. Þeir framleiddu það
m.a. úr möluðu hraungrýti frá
Vesúviusi og blönduðu með
kalki. Sumt íslenzkt gosberg hef
ur svipaða eiginleika og ítalska
gosbergið að þessu leyti, og
skömmu eftir að Sementsverk-
smiðjan tók til starfa, hóf hún
að framleiða sementstegund, sem
nefna mætti Portland-Puzzo-
lano-sement. Það er framleitt
með því, að mala saman gosberg
og Portlandgjall, ásamt nokkr-
um hundraðshlutum af gipsi.
Var því gefið nafnið Faxasement,
og mun það hafa reynzt vel. Hef
ur það t.d. reynzt hafa góða mót-
stöðu gegn sjó, sprungumyndun-
um og alkali verkunum. Þetta
sement var t.d. notað í hluta
Keflavíkurvegarins. En vissulega
væri æskilegt að frekari tilraun-
ir væru gjörðar með það og að
meiri reynsla fengist af því.
Framleiðsla þess á að geta
verið nokkru ódýrari en annars
sements, sem verksmiðjan fram-
leiðir.
Vélbúnaður verksmiðjunnar
er slíkur, að hún getur framleitt
þetta Faxasement jöfnum hönd-
um og Portland- og Hrað-sem-
ent. Mætti meira nota af þessu
sementi til vissra framkvæmda
en gjört hefur verið. S.l. 2 ár
hefur til dæmis ekkert verið
framleitt af þessu semieniti. Mang
ir sementsnotendur munu hrein-
lega ekki vita um þessa sements
tegund og að hún sé fáanleg hér.
Hún býður þó upp á ýmsa hag-
kvæma möguleika.
LOKAORÐ:
Ég tel að sumt af ádeiluatrið-
unum á Sementsverksmiðjuna
hafi verið óþarflega einstreng-
ingslega og harkalega fram sett
og kunni það að stafa af nokkr-
um ókunnugleika.
Við verksmiðjuna hefur margt
verið vel gjört.
Islenzka þjóðin hefur búið í
þessu landi yfir 1000 ár án þess
að skilja eftir sig nokkrar um-
talsverðar byggingar eða verð-
mætar, verklegar framkvæmdir,
því að varanlegt, hentugt bygg-
ingarefni hefur þjóðina skort
frá fyrstu tið.
Sementsverksmiðjan hefur
breytt þessu. Hún hefur lagt
okkur i hendur varanlegt inn-
lent byggingarefni. Að vísu
bendir ýmislegt til þess, að sem-
ent okkar sé ekki jafngott því
bezta, sem fáanlegt er í heimin-
um í dag, en það stendur vissu-
lega til bóta, og á að geta orðið
jafngott því bezta.
Sementsverksmiðjan er eitt af
þrekvirkjum okkar kynslóðar
og á vissan hátt fjöregg þjóðar-
innar. Við verðum að geta fram-
leitt varanlegt byggingarefni
sjálfir í landi okkar. Við meg-
um ekki sætta okkur við að
flytja inn alla hluti, sem þarf til
þess að lifa hér menningarlífi.
Hér höfum við góðan grunn
til að standa á.
Ný og aukin samkeppni á að
vekja menn og hvetja til betri
framleiðslugæða og aukinn-
ar hagkvæmni í rekstri.
Þó a@ stönf min hjá Semeints-
verksmiðjunni, eftir að starf-
ræksla hennar hófst, hafi fyrst
og fremst verið á hinu takmark-
aða sviði vélaeftirlitsins, en
ekki sem sementssérfræðings, þá
lærði ég að vísu á háskóla-
árum mínum sementsfræði. Og
vegna sérmenntunar minnar á
sviði verksmiðjureksturs og
framkvæmdastjórnar hafa erfið-
leikar rekstui’sins ekki farið
framhjá mér, þó að það svið væri
ekki í mínum verkahring. Þess
vegna teldi ég mig bregðast mál
stað verksmiðjunnar, ef ég legði
ekki fram minn skerf til lausn-
ar vandamálanna.
Vildi ég láta ábendingar þess-
ar koma fram á opinberum vett-
vangi, svo að landsmönnum öll-
um mætti verða ljóst, að verk-
smiðja þeirra er ekki í eins von-
lausri aðstöðu og sumir vilja
vera láta.
Ég vil taka það skýrt fram,
að í hugleiðingum þessum felst
ekki ádeila á verksmiðjustjórn-
ina. Alþingi hefur kosið i þessu
tilfelli, eins og svo mörgum öðr-
um svipuðum, að velja í stjórn-
ina menn, sem ekki eru sérfræð-
ingar á 'þessu sviði. Þess vegna
Hafnarijörður — Fasteignir
Hef til sölu strax mjög góða 2ja herbergja ibúð, ásamt bíl-
geymslu. Verð kr. 550 þúsund.
Einnig 7 herbergja einbýlishús, hæð, ris og jarðhæð.
Sigurður Hallur Stefánsson, hdl„
Öldugötu 42,
Hafnarfirði.
Sími 52242.
(í
11
11
11
11
11
11
11
11
11
II
II
11
II
11
11
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
Allt er
öruggt
Alltertrvtfgt
verða þeir að miklu leyti að sjá
vandamál verksmiðjunnar gegn-
um annarra augu.
Niðurstaðan af þessum hug
leiðingum minum er sú, að ég
trúi þvi að með samstilltu átaki
verksmiðjustjórnar, verkfræð-
inga og vísindamanna muni tak-
ast að leysa vandamál verksmiðj
unnar, bæði efnahagsleg og
tæknileg, ef byggt er á grunrv
þeirrar dýrmætu reynslu, sem
aflazt hefur á rúmlega áratugs
starfrækslu. En til þess þarf
vissulega mikið átak, sem góð
samstaða verður að nást um.
•lóhannes Bjarnason,
verkfræðingur.
Allir toka þótt í undirbúningi jólanna,
því aS hótiðanna vilja allir njóta í öryggi
og friði. Tryggið í tíma allt sem tryggja
óleðilb:g ‘jól
ENNAR TRYGGINGAR P
PÓSTHÚSSTRÆTI 9 SÍMI 17700
I.O.O.F. 10 r 152112381,-;
= 9.O.
I.O.O.F. 3 = 15211238
= 8% I. II.
Q Mimir 597011237 — 1
Atkv. Frl.
Fíladelfía
Almenn samkoma í kvöld
kl. 8. Ræðumenn: Einar
Gíslason og Daniel Glad.
Fórn tekin vegna trúboðs-
sjóðs.
Kvenfélag Háteigssóknar
gefur öldruðu fólki í sókn
inni kost á fótsnyrtingu
gegn vægu gjaldi. Uppl.
síma 82959 milli 11 og 12
á mánudögum.
Ármenningar sldðafólk
Aðalfundur skíðadeildar
Ármanns verður haldin mið
vikudaginn 25.11 félags-
heimili Ármanns við Sig-
tún og hefst kl.' 8.30 Venju
leg aðalfundarstörf og
lagabreyting.
Stjórnin.

Farfuglar
Opið hús á miðvikudags-
kvöldum. Munið handa-
vinnukvöldin á miðvikudög
um að Laufásvegi 41. Sími
24950. Kennd er leður-
vinría, útsaumur, prjón og
hekl.
Kristniboðsfélag karla
Fundur verður í Betaníu
Laufásvegi 13 mánudags-
kvöldið 23. nóv. kl. 8.30.
Allir karlmenn velkomnir.
Stjórnin.
Aðventkirkjan, Reykjavik
Samkoma í dag kl. 5. All-
ir velkomnir.
Góðtemplarahúsið
Hafnarfirði
Samkoma i kvöld kl. 20.30.
Ræðumaður Sigurður
Bjarnason.
Allir velkomnir.
Hörgshlíð 12
Almenn samkoma boðun
fagnaðarerindisins í kvöld
kl. 8 (sunnudag).
Félagsstarf eldri borgara í
Tónabæ
Þriðjudag 24. nóvember
hefst handavinnan og föndr
ið kl. 2 e.h. 67 ára borgar-
ar og eldri velkor*inir.
Bræðraborgarstígur 34
Kristileg samkoma í kvöld
kl. 8.30. Sunnudagaskóli kl.
11.
I.O.G.T.
St. Víkingur fundur mánu-
dag kl. 8.30 e.h. í Templ-
arahöllinni Eiríksgötu 5.
Komið sem flest.
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
11
II
11
II
11
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
li
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
íl
II

1
I
í
^AKS'^

c>VJENZ KT
<§> <§>
SMJOR
llmandi jólabakstur — verulega góðar smákökur,
já — þar er smjörið ómissandi.
Til þess að létta húsmæðrunum störfin og tryggja þeim
öruggar og Ijúffengar smákökuuppskriftir
höfum við fengið
reynda húsmæðrakennara
okkur til aðstoðar.
Þærhafa prófað og endurbætt
nokkrar sígildar smákökuuppskriftir, þar sem
smjörkeimurinn nýtur sín sérlega vel.
Uppskriftir þeirra birtast hér í blaðinu næstu daga.
smjörið gerir gœdcimuninn.
G 'jla- cy á//i/éi 4aáz/i y