Morgunblaðið - 28.03.1971, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. MARZ 1971
1

■
Wm i

«8

•■£>•*fflXL\x < yvi í
. .... ........... .
>'Á • 'Iw-í-.L .«■
■>\ ö \'\>(l-v'v ,v#-íh-.i.^u ;
• W 'v\\ « V
'w-v, -
••••■''• ' • •
■ ■

•••■■•■■■ V '
'^'•■-<V'*' 'Í'-V'-Of'
■í«

ifK*SSV5sSSSSi®SJsHS3B
tr Dickens á ýmsan hátt sér til
ráttar.
n mín. Mér fannst, að hefði ég
tu, þá hefði ég orðið alsæll.“
eða tengdamóður, má ekki á
milli sjá hivorra ánægja er
meiri, sögupersónanna ellegar
hiöfundarins. Og jafnvel á
efistu árum sínum, hafði hann
eitt sinn mörg orð um kfumni-
gáfu áheyrenda að einum upp-
lestra sinna í Kent, vegna þess
hve þeir hlógu dátt að Squeers
og dranigjunum.
Nú er ekki hér með sagt, að
kvalalosti hafi átt neinn þátt í
Atriði úr David Copperfield 1935.
lhlutvark í kvikmynd gerðri eft-
rale of Two Cities“.
Atriði úr myndinni „Great Expectations“, gerð eftir samnefndri
sögu Dickens. Hlaút myndin tvenn Oscars-verðlaun, á þeim
tima e«r brezk lt\ i kmyndagerð \ar í öldudai.
Enn ein auglýsingin — „Pickwick-penni*m“.
skrifum Diokens, að'eins viss
„djöfullega ánægja“, sömu orð-
in oig hann hafði um fóstruna,
oig þá aðeins „djiöfiulleg
án'aagja“ hans sjiáilifis af, þeian
áhrifum, sem hann vissi að
hantn igat hafit á lessndiur sína,
ásarnit mieð eintstæðri oig næst-
um barnsiegri undrun oig
ánægjiu hans yfir mannvonzku
fúlimenna sinna. Allt frá árinu
1838, er hann skrifaði vini sín
um og ævisöiguritara, Jolhn
Forster, á þessa leið (um Fag-
in): . . . „er enn etaki búinn að
losa mig við Gyðinginn, sem er
svo mikiill fantur, að ég veit
eklki hvað ég á að gera við
hann“, bar Dickens með sér
næstum broslega, aðdáunar-
kennda undrun yfir þeim
óthugnanlegu hlutum, sem hann
gat dregið út úr „ihinum dimmiu
skúmaslkotum" hiuga síne. Þessi
tilfiinning er ekki óMlk hinni
tvíhliða afstöðu hans til fóstru
sinnar oig sagna hennar.
Mary Weiller hefiur tetaið
Oharles oig systtaind hans með
sér í göngufierðir og heitsað
upp á kunningja sána í leiðinni,
eins oig vant er um fióstrur.
Diakens segir svo frá: „Sem
barn var ég teyimdur að svo
mörgum barnssængum, að ég
undrast mest, að ég sky'ldi ekki
fiá þær á heitann áður lauk.
Ég býst við, að fóstra mín hafi
verið ákaifLeiga geðfelld kona
og átt marga gifta kunninigja.
. . . Ég minnist þess að hafa
heimsótt konu, sem fiætt hafði
fjögur (ég þori eklki að fara
með fiimm, enda þótt mér sé
næst að halda, að þaiu hafi ver
ið það) börn andvana. Þessi
góða kona hélt allmikið þing í
herbergi símu þennan morgun,
sem ég var taynntiur þarna. . . .
látrnu börnin fijögur (fiimm)
lágu hlið við hiið á hreinum
dúk uppi á taomimóðu einni;
þau minntu mig stertaleiga (miig
grunar að litarháttur þeirra
hafi að einihverjiu leyti átt
sök á þvi) á gnísalappir, eins
og þær liggja venjulega
framimi til sýnis í kjötibúðium.“
Öll þessi fáránleiga frásögn
af barnadauða og eintaum
temgsluim hans við fæðimgar,
svo og þær samræður, sem
þarna hlljöta að hafa ifarið fram
miilli fióstru Dictaens og hinnar
sorgmæddu móður, eru samnar
lega vísir að og bera keim af
heimi þeim, sem frú Camp hrær
ist í.
Sú hiugmynd að fara með smá
barn að dánarbeði ðkunnuigs
fólks var miklu eðlilegri Vikt-
oríiumönnium, en otakur mútíma-
mönmum. Og ástæðurmar voru
ekki eins undarlegar og okk-
ur kanm að virðast. Dauðinn
var miklu nálægari þessa tíma
fólki en okkur. Veikindi og
einfcuim það, sem við nafnum á
spdtaLamáli „tlímabundin veik-
indi“ hafa nú að mitaLu leyti
filutzt af heimiLiuniuim yfir á
sjúkraihúsin. Enmfremur var
barmadauði þá lamgtum aLgerag
ari oig taom mikliu sáður við
íólik, en nú á tímum stórauk-
imnar heilsugæzLu. Það var
óhjiátavæmiilegt að börn kæm
ust fyrr eða síðar í taynni við
þetta, sem allitaf og alls stað-
ar vofði yfiir. Bæði var þetta
svo algengt og svo blönduðiust
þarna inn í ýmis trúarleg sjón
armið: þetta var m.a. notafeurs
konar ámimning um nauðsyn
þess „að vera viðbúinn", við-
búinm þegar kallið taæmi, mæta
dauðamum .með réttu hiuigarfari.
Það kann að vera, að eitt-
luvað svipað þessu hafi vakað
fyrir fóstrunni. Didkens held-
ur áfiram á þessa leið:..........
„Heitt seyði var borið fram og
söfmun síðan hafin meðal sam-
taundumnar. Það gerði mér afar
órótt, þvií ég var nefnifega með
vasapeninga mína á mér. Þetta
Hér notfæra auglýsendur sér söguna David Copperfield er þeir
auglýsa „Dickens-dagatalið“.
var leiðsögutaomu minni, hver
sem hún var nú, fiulltaunmugt
um og ég var afdráttarlaust
áminnbur um að gefa, en ég
neitaði ákveðið og vakti það
mikLa óbeit samtaundunnar,
sem igaf mér í skyn, að mér
væri óhiætt að gefa upp alla
von um inngöngu í himnartíki."
Hin tvíræða mynd, sem hann
dregur hér upp af fóstru sinni
speglast í orðunum „mjög geð
fel'lda fóstru“ og siðan „leið-
sögufeonu minni, hver sem hún
var nú“ . . . Etatai er gott að
vita, hivort það heifur verið
Mary Weller, sem dró þennan
trúarlærdóm af heimsóikn þess
ari. Hins vegar staðhæfði hún
í viðtali mörig'Um árum seinna,
eftir dauða hins firæga skjól-
stæðings síns, að það 'heifði ver
ið hún, sem ævinilega söng y.fir
honum kvöldsálminn, sem hann
minntist hálfifiimmtutgur að
aldri í bréfi til Porsters: . . .
„Einhver Ohiver það var, veit
ég ektai og í hvem staðinn ætli
hún hafi farið þegar hún dó?)
(ekki getur það hafia verið móð
ir hans; hún dó etoki fyrr en
1863. Höfi.) raúlaði yfir mér
kvö’ldisáliminn og ég grót ofan i
koddann minn.“