Morgunblaðið - 17.10.1971, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1971
.7
Orlof og orlofsferðir
Or3of er eáttt aí Ix'im orðum
íarogunnar, sem bafa tefcið
noMtrum breytángien rnn merk-
ing'u á Uðnum öldum. Þess er
oft getiO 1 lornum sögum, að Is-
lenctagar, sem síaddár voru í
Noxegi, báðu kóng orloís
að lerðast úr iandi. Orioí þýddi
jþar broUfaraiSeyfi, en fleiri
merkingar gat það haft. Nú heí-
ir það verið tefcið upp í lagamál
og þýðir þar írí, eða hvíld írá
ttörfum. Og ortofisferðir kaliast
ef raenn nota þetta frí til að ferð
. ast.
Það er ekki iangt siðan að or
tof var tekáð í lög hér á landi,
-en löngiu áður og allt fram á
þessa öM, þekfctist bæði orlof
og orlofsferðir og var merking-
-in öU önnur. Að „fara í orlof
eitt“ merteti þá að fara funda-
ítrð til vina eða kunningja og
vera hjá þeim ,gestanæturnar“.
En gestanætur voru þrjár. Það
þótti sæmandi að gista þrjár næt
ur 1 röð hjjá einhverjum, en af
gestgjafa þótti ektei sæmandi að
amast við gesti fyrr en
eftir þrjár nætur. Að fara í or-
3of sitt merteti þá að fara í or-
lofsferð, ©g þýddi að fara í
teynnisför til einhvers. En venju
'iega voru þetta hefðbundn
ar snítejuferðir. Voru það iangt
vrn fleiri konur en karlar sem
héldu þessari venju.
Fáltsakar húsmæður máttu fara
I orlof sitt til fyrrverandi hús-
toænda, þar sem þær höfðu ver-
ið í vinnumennsku, eða þá til
éteefra þeirra, sem giftar voru.
Það var einnig leyfílegt að fara
5 oriof sitt til skyldmenna sinna
eða manns síns. Jafníramt var
það skylda að færa þessu fóíki
einhverjar gjaffir tiX málamynda,
og voru það kallaðar orlofs-
gjafir. En tilgangurinn var, að
fá aðrar og meiri gjafir í stað-
inn.
Þessar oriofsferðir voru
venjulega famar á haustin, um
það bil er sláturtið var úti. Og
þegar gott var veður mátti oft
sjá fjölda kvenna með pinkia á
baki á Jeið mffli bæja. Yfirleitt
var þedm vel tekið þar sem þeer
komu, og er þær höfðu þeg
fið góðgerðir, báru þeer fram or-
lafsgjafirnar. Var það venjulega
margvísleg handavinna, svo sem
sofckar, kvenhúfa, vettlingar,
íleppar slyngdir og útprjónaðir,
skraufíegir þráðarieggir með
saumþræði, spjaidofin sokka-
bönd og etyttúbönd, og jafnvel
„sitt pundið af hvoru", kaffí og
sykri, einkum ef oriofskonan
átti stutta ieið í kaupstað, en
ihin langa. Og svo var pottkaka
og þólttí dýrindis orlofsgjöf.
Bóndanum færðu þær brenni-
vinsflösku, en krakkar fengu
s kon rokskök u eða hagldaköku
og sykurmola. jafnvel aðeins
stóran kandísmola.
Eftir að hafa gist þrjár næt-
ur, oriofsnæturnar, höfðu þær
venjuiega komið húsfreyjunni í
skilning um hvað þær vanhag-
aði mest um. Það gat nú verið
æði margt, en gott var að fá að
vita hvaða endurgjafir hún hafði
helzt hugsað sér. Þó gat farið
^vo, þegar um margt var að ræða,
að húsfreyja hefði ekki allt hand
bært, og varð þá að geta í eyð-
urnar um hvað oriofskonunni
kæmi bezt. Venjulegustu endur
gj'afirnar munu hafa‘'verið ull,
vaðmál í flikur á orlofskonuna
og krakka hennar, smjör o.s.
frv. Auðvitað þurftu gjafir hús-
freyjunnar að vera miklu meira
virK heldur en gjafír þær er
orlofskonan kom með.
Þegar karlmenn fóru í oriofs-
ferðir, voru gjafir þeirra aðrar
og miðaðar við þarfír bóndans,
svo sem brugðnar hrosshárs
gjarðir, reipahagldir og þess
háttar. Stundum komu þeir með
pund af tóbaki og það þótti góð
gjöf þeim, sem það noíuðu. Þetta
aMt mun heimabóndi venjulegast
hafa borgað með peningum, því
að þeir komu sér vel.
Oilofsferðir þessar lögðust
niður í flestum sveitum um
1870—80, en þó munu þær sums
í NÝJUM SKÓM
I Kap Dan voru Aust.urrikisme.nn frá fyrirtaekinu Hiintanic, seni
framíeiðir skiðaskó. Þeir hitlu Eskimóakonu, setn var spariklædd
og siamþykkti að máta nýstáriegra skó þeirra, ddranða. Þeir eru
meista galdraverk, því að i þá er sprautað gentefnafroðu, þann
ig að skórinn er ntátulegur á hvaða fótetærð, srot vera skat.
Idkki að »já, að sú ágæta kona hali neitt á mðti þessu fót-
skra.uti.
staðar haía tíðkazt fram yf-
ir a'Jdamót. En þó voru orlofs-
konur hættar að geía pottteök-
ur og korrrn heldur með lérefls-
klút eða skýlutelút.
Það var mjög undir því kom-
ið að orlofiskomimar kynnu að
haga sér sem bezt, að þær íengu
mdkið íyrir snúð sánn. Þær
þurftu helzt að vera íréttafróð-
ar og málliðugar þegar þær töl-
uöu um sína hagi. En toezt var
þó et þær kunnu margar sögur
til að segja krökkum og heima-
fióiki, og kunnu að segja vel frá.
Þá máttu þær vera vissar um
að húsfreyjur skáru útlánin síö-
ur við nögl sér, og pokinn var
mikiu þyngri er þær báru hehn
heldur en hinn, sem þœr íóru af
stað með að heúnan.
Stundum var þetfa fíakk kall
að „að létta á heimíMnu“.
Spakmæli dagsins
— Það er hverjum manni
óheilladagur, ef hann verður
nokkru sinni ánægður með það
lif, sem hann lifir, þær hugsanir
sem hann hugsar, þær dáðir
sem hann drýgir, ef ekki ólgar
stöðugt í hjarta hans sterk þrá
til að gera eitthvaö betur, eins
og hann veit að honum er ætíað
og hann er skapaöur tíl, þvi að
enn er hann Guðs bam — þrátt
fyrir allt. — Ph. Brokks.
SVO MIKLU BETRI
I
STÆRRI
BETUR RÚLLABUR
MíLÐLfR
HAVANNA
Punch Senior
FRÁ
HIRSCHSPRUNG
SVEEN8EKKIR nú aðeins 3600,00 og 4750,00 Svefnsófar nú 5200,00. H'jóne bekkir, M0 «m breidd. 4.8001 00, lægsta vefkstæðisve rð. TúzkuáJdæði. Sóíaveirlkstæðiið Gretúsgötu 60, simi 20676. teÚÐ ÓSKAST HJng, bamlaus hjón óska eftir, 2|>a—3ja herb. Ibúð, helzt í Hltðunuim eða Háafleitishverfi, Ibúðin þyrfti að losne fljóti tega, Uppl. í srtma 35557 kf, 5—7 « dag
AUKAVINNA Maður óskast, senn genor stanfað sj&KstæM og hofur bB. Gæli venð gott fyrir voktmenn. Ttlboð seodist afgr. Mto)., rrcerkt Aukavinna 5518. KEFLAVlK — SUÐURNES Stórglœsiteg sending ai g Iuckjs tj alda ef nu m. Nýtt é mankaðnum hérlendi-s, 1ást aðeins hjá okkur. Verzlun Sigríðar Skúladótlur s'rmi 2061.
NIIKJD ÚRVAL ai röndóttum táningapeysum, verð 600 kc. Dnengjapeysur með renniiós, stærðir E—16. ÍVi&tð úrval af rúlfukraga- peysum. Prjórtastolan Nýlendug. 15 A. TVÍTLK3 STÚLKA óskar eftir atvinnu sem aHra fyrst, helzt í minjagripaverzk uo eða snyrtivöruverziun. — Mennturi gagnfræðapróf og 1 árs dvöl i Bandaríkjunum. — Uppi. i sána 41386 e. kl. 6.
USIfl JNatoðtntblábib DflGLEGn HERBEBGI ÓSKAST TIL LEIGU fyrir einhleypa stúlku. sem vmnur vaktavinnu. Uppl. t sima 20029 miKi kl, 4—6 i dag.
Stykkishólmskonur
HITTUMST ALLAR í
TJARNARBÚÐ MIÐVIKUDAGINN
20. OKTÓBER KL. 20.30
UNDIRBÚNINGSNEFNDIN.
VEITINGAHÚSIÐ
ÓÐAL
VIO AUSTURVÖLL
ÍKVOLB ÍKVÖLO IKVOLO IKVOLD 1KVÖLO
iKVÖLO ÍKVÖLO ÍKVÖLO ÍKVÖLD ÍKVÖLO
Ljuffengir réttir
og þrúgumjöður.
Framreitt frá
kl i 1.30—,15.00
og kl. 18 -2? 30.
Borðpantanir hjá
yfirframreiðslumanni
Sími 11322
Jón
Gimn-
laugs-
son
skemmt-
ir.
SBEMMTISVðLD
IHIÓT<IIL5A4A SÚLNASALUR
mm BJARMSOIil OG HLJQMSVEIT