Morgunblaðið - 03.11.1971, Page 5

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. NÓVEMBER 1971
5
Hallarekstur
á ríkissjóði
— og horfur á aö hann haldi áfram
sagöi Þorvarður Jón Júlíusson flutningur 38% meiri. Skýringin
- - á mismuninum liggur í stór-
a aðalfundi Verzlunarraös auknum innfiutningi skipa og
flugvéla og til stórframkvæmda.
Á árinu í heild er búizt við 36—
37% aukningu á heildarinnflutn-
ingi að fob-verðmæti og um
30% á almennum innflutn-
ingi. Þar er aukningin að sjálf-
sögðu mjög misjöfn eftir vöru-
greinum. Einna mest er aukn-
ingin á bifreiðum, varanlegum
neyzluvörum og vörum til fjár-
munamyndunar.
Aukning útflutnings verður
mun minni en innflutnings. Út-
flutningur sjávar- og landbúnað-
arafurða verður minni að magni
til en á sl. ári, en að verðmæti
nokkru meiri vegna verðhækk-
ana. Álútflutningur mun drag-
ast verulega shman, en útflutn-
ingur annarra iðnaðarvara mun
halda áfram að aukast. í heild
er gert ráð fyrir, að verðmæti
útflutningsins verði aðeins um
2% meira en á sl. ári.
Af þessu er ljóst, að veruleg-
ur halli mun verða á viðskipt-
um við útlönd, og er hann áætl-
aður um 3600 millj. kr. Á hinn
bóginn mun mikill fjármagns-
innflutningur eiga sér stað, eink-
um vegna flugvéla- og skipa-
kaupa og til stórframkvæmda.
Ennfremur mun álverið flytja
inn fjármagn til fjárfestingar og
rekstrar.
Þegar á allt er litið, er búizt
Framliald á bls. 21.
•.
AÐ undanförnu hefur verið
umtalsverður hallarekstur á
ríkissjóði og eru horfur á, að
hann niuni halda áfram, sagði
Þorvarður Jón Júlíusson á
aðalfundi Verzlunarráðs ís-
lands fyrir skömmu. Fram-
kvæmdastjóri Verzlunarráðs-
ins sagði ennfremur, að við
þær aðstæður, sem nú ríktu
í efnahagsmálum lands-
manna, væri nauðsynlegt að
ríkissjóður stefndi að ríflegum
tekjuafgangi, til þess að efna-
hagslegt jafnvægi færi ekki úr
skorðum. Horfur í þessum
Þorvarður .1. .lúlíusson
efnum virðast því miður ekki
vænlegar, sagði Þorvarður
Jón Júlíusson. I upphafi ræðu
sinnar á aðalfundi Verzlunar-
ráðsins ræddi framkvæmda-
stjórinn um þróun efnaliags-
mála að undanförnu og sagði
m.a.:
„Nú eru liöin rúm tvö ár frá
því að íslenzkt atvinnulif var i
öldudal eftir mikið hrun á út-
flutningstekjum landsins. Aftur-
batinn, sem hófst á árinu 1969,
náði á því ári aðeins til vissra
þátta atvinnurekstrarins, en aðr-
ir, þ.á m. verzlunin, átiti i erfið-
leikurn og starfsemi hennar
dróst saman.
Á árinu 1970 og því, sem af
er þessu ári, hefur batinn breiðzt
út um efnahagskerfið og verið
mjög ör. Þö að margt hafi kom-
ið til, hafa batnandi skilyrði sjáv-
arútvegs, bæði hækkandi verðlag
erlendis og góð aflabrögð, ráðið
mestu um þessa þróun.
Framleiðsluverðmæti sjávaraf-
urða jókst á árinu 1970 um 27%,
miðað við fyrra ár, og átti erlend
vorð-htek'kun meginþáttinn í því,
enda varð magnaukningin ekki
nema 4%. Iðnaðarframleiðslan
utan áls og kísilgúrs er talin
hafa aukizt um 10%, bygginga-
starfsemi um aðeins 4—5% og
framleiðsla annarra greina,
þ.á m. verzlunar, um 5—6%.
Niðurstaðan varð aukning
þjóðarframleiðslu um 6%, og
mun meiri aukning þjóðartekna,
vegna áhrifa bættra viðskipta-
kjara, eða um 10%.
Ráðstöfun þjóðartekna beind-
ist fyrst og fremst að aukinni
einkaneyzlu, og jókst hún um
13%. Aukning fjármunamyndun-
ar nam rúmlega 8%, þó að
stórfram kvæmdir hafi dregizt
saman. 1 heild hélzt verðmæta-
ráðstöfunin nokkurn veginn í
hendur við þjóðartekjur, með
10,5% aukningu.
Þetta hafði í för með sér, að
jákvæður jöfnuður náðist í við-
skiptum við útlönd. Þrátt fyrir
aukningu almenns innflutnings
um 32%, urðu vöruskiptin hag-
stæð, og viðskiptajöfnuðurinn,
að meðtöldum jákvæðum þjón-
ustujöfnuði um rúmlega 500
millj. kr., varð hagstæður um 725
millj. kr.
Lántökur erlendis voru litlar á
sl. ári, og lækkuðu fastar erlend-
ar skuldir verulega. í heild
námu fjármagnshreyfingar frá
útlöndum aðeins 185 millj. kr.,
en þar að auki námu sérstök
dráttarréttindi hjá Alþjóðagjald-
eyrissjóðnum, sem fengust I árs-
byrjun, 222 millj. kr.
Jöfnuður allra þessara hreyí-
inga kom fram í betri gjaldeyr-
isstöðu bankanna um 1200 millj.
kr. Gjaldeyriseignin nam í árslok
sl. 3.263 millj. kr., en það eru að-
eins tæp 16% af meðaltali inn-
og útfluttrar vöru og þjónustu.
Þróun peningamála var hag-
stæð á árinu 1970. Innlán jukust
í hoild um rúmlega 3000 millj.
kr., sem er um 500 millj. kr.
meira en árið áður. Þó einkennd-
tóit þróunin í riíkaira rnæli af -aiuikn
ingu útlána. Þau jukust um
rúmlega 2500 millj. kr., eða um
1000 millj. kr. meira en 1969.
Lausafjárstaða innlánsstofnana
við Seðlabankann var svipuð í
árslok og ársbyrjun, en bundnar
innistæður jukust vegna hinnar
miklu sparifjármyndunar um
rúmlega 700 millj. kr. Vegna
hættu á ofþenslu beit-ti Seðla-
bankinn sér fyrir aðhaldi að
aukningu útlána, og bar það veru
legan árangur, þótt því marki,
sem að var stefnt, yrði ekki fylli-
lega náð.
Fjárhagur ríkissjóðs batnaði
verulega á sl. ári. Tekjur af toll-
um og söluskatti fóru langt fram
úr áætlun, og þótt útgjöld, eink-
um launaútgjöld, hafi hækkað
verulega, varð tekjuafgangur ríf-
legur. Af þeim sökum batnaði
staða ríkissjóðs og ríkisstofnana
við Seðlabankann um 469 millj.
kr. á árinu.
Þegar litið er á þróunina á yf-
irstandandi ári, svipar henni um
margt til þess sem gerðist á árinu
1970. Verð á helztu sjávarafurð-
um heíur haldið áfram að hækka
erlendis, og er gert ráð fyrir að
verðmæti framleiðslunnar verði
15—16% hærra en 1970, þó að
magn afla og frámleiðslu verði
nokkru minna en þá. I iðnaði
og byggingariðnaði verður mik-
il framleiðsluaukning, liklega
um 15%, og landbúnaðarfram-
leiðslan mun aukast að mun
eftir nokkuira ára stöðnun, enda
hefur árferði verið einstakt.
Horfur eru taldar á, að þjóð-
arframleiðslan i ár verði allt að
9% meiri en á sl. ári og þjóðar-
tekjur allt að 12% meiri. Kemur
þetta til af þvi, að verðlag á út-
fluttum vörum hækkar miklu
meira en á innfluttum vörum,
sennilega 4—5 sinnum meira.
Neyzla og fjárfesting hafa auk-
izt mikið á árinu, og er áætlað,
að einfcaneyzla verði 15% meiri
en 1970 og fjárfesting í heild urn
30% meiri. Það er því ljóst, að
aukning verðmætaráðstöfunar í
landinu verður mun meiri en
framleiðslu og tekna.
Því fylgir mikil aukning á inn-
flutningi bæði til almennra nota
og til sérstakra fjárfestinga,
þ.e.a.s. flugvéla- og skipakaupa,
störvirkjana og álvers. Heildar-
innflutningur til ágústloka í ár
var um 48% meiri en á sama
tíma í fyrra, en almennur inn-
HLJOM-
GÆÐI
ScltlstjJL
Mwmrnv
‘”mw!wAwí

«♦!♦!♦!♦!<
#♦♦♦#♦"
#♦♦♦♦♦#
Wmm
W/M