Morgunblaðið - 07.01.1972, Blaðsíða 16

V
16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGÖR 7. JANÚAR 1972
MORGUNBILAÐID, PÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 1972
17
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur KonráS Jónsson.
ASstoðarritstjóri Styrmír Gunnarsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10-100.
Auglýsingar ASalstræti 6, sími 22-4-80.
Askriftargjald 226,00 kr. ð mánuði innanlands.
I iausasölu 15,00 kr. eintakið.
FARMANNAVERKFALLIÐ
VERÐUR AÐ LEYSA
TVTú. er orðið ljóst, að far-
^ ’ mannaverkfallið, sem
staðið hefur á annan mánuð,
mun hafa mjög alvarleg
áhrif á samkeppnisaðstöðu
okkar á Bandaríkjamarkaði.
Þorsteinn Gíslason, forstjóri
dótturfyrirtækis Sölumið-
stöðvarinnar í Bandaríkjun-
um, hefur að undanförnu
verið á ferðalagi um mark-
aðssvæðið og segir hann, að
fiskskorturinn þar fyrir vest-
an sé orðinn gífurlegur. Tel-
ur Þorsteinn Gíslason vafa-
samt, að unnt verði að bæta
það mikla tjón, sem af því
hefur hlotizt, að ísl. fiskur
er nú sums staðar ófáanlegur
á Bandaríkjamarkaði.
Einar Sigurðsson, útgerðar-
maður, sem er stjórnarfor-
maður Coldwater verksmiðj-
anna, telur, að fiskskortur-
inn geti jafnvel skaðað þjóð-
ina um mörg hundruð millj-
ónir króna og bendir á, að
þótt verkfallið leysist á næst-
unni, líði a.m.k. 3—4 vikur
þar til fiskur verði kominn á
markaðinn fyrir vestan. Hef-
ur þá orðið um tveggja mán-
aða töf á sendingu fiskafurða
til Bandaríkjanna.
Þá skýrði Tómas Þorvalds-
son, stjómarformaður Sölu-
sambands ísl. fiskframleið-
enda, frá því í Morgunblað-
inu á gamlársdag, að sala á
1600 tonnum af þurrkuðum
fiski til Suður-Ameríku, að
verðmæti á annað hundrað
milljónir króna, væri í hættu,
ef farmannaverkfallið leyst-
ist ekki fljótlega eftir áramót.
Af þessu má ljóst vera, að
við svo búið má ekki standa.
Farmannaverkfallið verður
að leysa tafarlaust. Horfur
í efnahagsmálum eru nú svo
uggvænlegar, að íslenzka
þjóðin hefur engin efni á því,
að tapa hundruðum milljóna
vegna þess, að ekki er hægt
að koma sjávarafurðum til
sölu á þýðingarmestu mark-
aði okkar.
Undirmenn á farskipunum
telja, að þeir verði að fá
meira í sinn hlut að þessu
sinni en almennu verkalýðs-
félögin fengu í kjarasamning-
unum, sem undirritaðir voru
í byrjun desember, til þess
að halda fyrra launahlutfalli
gagnvart yfirmönnum. Hins
vegar verða skipafélögin að
horfast í augu við þá stað-
reynd, að meðan á samninga-
viðræðunum við ASÍ stóð,
sögðu fulltrúar ríkisstjórnar-
innar, að eðlilegt tillit skyldi
tekið til launahækkana við
endurskoðun verðlags, ef þær
væru innan ramma þessa
samnings, sem þá var gerður,
en aðrar hækkanir yrðu
kaupgreiðendur að taka á sig
einir. Þessi afstaða ríkis-
stjórnarinnar hlýtur óhjá-
kvæmilega að hafa áhrif á
viðhorf skipafélaganna til
kjarasamninga við undir-
menn á farskipunum. En eft-
ir stendur sú staðreynd, að
farmannaverkfallið veldur
nú miklu tjóni á þýðingar-
mesta útflutningsmarkaði
okkar. Þess vegna ríður á,
að það leysist án tafar.
Lendingarskilyrði á Keflavíkur-
flugvelli
l?yrir nokkru vakti Grét-
* ar Kristjánsson fram-
kvæmdastjóri Loftleiða í
Keflavík, athygli á því á op-
inberum vettvangi, að vegna
ófullnægjandi lendingarskil-
yrða yrðu fjölmargar flug-
velar, sem ella hefðu lent á
Keflavíkurflugvelli, að „yfir-
fljúga“ eins og komizt er að
orði. Benti Grétar Kristjáns-
son á, að af þessu leiddi veru-
legan tekjumissi, þar sem
lending stórrar farþegaþotu
færði jafnan með sér tals-
vérðar tekjur.
„Yfirflug" þetta stafar af
því, að lengja þarf flugbraut-
ir á Keflavíkurflugvelli. Þeg-
ar stjórnarskiptin urðu, lá
það nokkuð ljóst fyrir,
að Bandaríkjamenn mundu
leggja fram fjármagn til
þessara framkvæmda vegna
þeirrar starfsaðstöðu, sem
þeir þurfa á að halda á flug-
vellinum. Hefði sú fjárfesting
að sjálfsögðu einnig komið
íslendingum að notum. Af
skiljanlegum ástæðum leiddi
stefnuyfirlýsing vinstri stjórn
arinnar í vamarmálum hins
vegar til þess, að Bandaríkja-
menn hafa haldið að sér
höndum og bíða þeir væntan-
lega átekta til þess að sjá
hver framvinda mála verður.
Hitt er ljóst, að við íslend-
ingar getum ekki beðið öllu
lengur eftir framkvæmdum
við lengingu flugbrauta. Svo
miklir hagsmunir eru í húfi
fyrir okkur. Þegar þetta mál
bar á góma í sumar, sagði sá
ráðherra, sem fjallar um mál-
efni Keflavíkurflugvallar, að
ef Bandaríkjamenn greiddu
ekki þennan kostnað, mundu
íslendingar sjálfir annast
þessar framkvæmdir. Það fer
að verða tímabært að við þau
stóru orð verði staðið. í mán-
uði hverjum verðum við fyrir
miklum tekjumissi af þess-
um sökum, auk þess sem
starfsemi íslenzku flugfélag-
anna er annmörkum háð.
HEIMURIN
VAXANDI fól'ksifldtti úr sveiit
uim og síaiukin íbúatala borga
og bæja, fyrirsjáanleg aukn-
ing fól'ksifjölda heimisins I
3.632 mMjónir á næstu fjór-
uan árum og tvisvar og hálf-
um sinnum hserri tala fæddra
en láitinma — þetta eru miikil-
vægu®tu staðreyndir sem er
að fiinna í nýiútkioininni árbók
SaanemuSu þjóðanna um fólks
fjölda í heiminum og miikil-
vægar tölfræðMegar staðreynd
ir.
Taila fæddra umfram ilátna
var á tímabilinu 1905 til 1970
34 tM 14 á hverja 1.000 ífoúa
samikvæmt árbókinni, Jarðar-
búum fjöl'gaði um rúmlega
eimn milljarð á síðasitliðnum
20 áirum. Jarðarbúum fjölgaði
nú um sem sivarar 2 af hiundr-
aði ár hivert og ef sú þróun
heldur áfram verða jarðarbú-
ar orðnir 6.4 milljarðar að
tölu eftir 30 ár — eða næstum
þvl helmingi fleiri etn þeir eru
nú.
Jarðarbúum fjölgaði um 71
millljón á aðeins sjö fyrstu
mámuðum árs’ins 1970 sam-
tovæmt árbókinni.
Sjö iiönd í heiminum hafa
nú meira en 100 mrilljón ibúa
— Kína, Sovétríkin, Bandarfflk-
in, Indland, Pakistan (þar með
talið Bangla Des'h), Indónesía
og Japan. Þar á otfan hafia 133
iborgir meira en eina milijón
íbúa, 29 fleiri er fyrir 10 ár-
um.
Tokyo er f jölmennasta borg
heimsinjs með ndu mUljónir,
New York og London koma
næst með 7.8 og 7.7 mililjómr.
Kina er sem fyrr langsam-
lega fjölmenmasta land jarð-
ar með 759.6 milljónir íbúa.
Indilamd er í öðru sæti með
550.3 milljónir og þá koma
SovéftrikÍTí 242.7 milljónir oig
Bandarikin með 205.3 milljón-
ir ífoúa.
SJsýrslan sýnir ýmsar breyt
imigar sem hafa orðið á fólkis-
fjöl'gunarþróuninni á undan-
förnum 20 árurn. Síðan 1950
hafla Indónesia og PaJkistan
(t>ar með talið Banga Desh)
farið fram úr Japan í fólks-
fjölda. Nú býr fleira fólk i
■ ■
Vestur-Þýzkalandi en 1 Bret-
landi og Nígerta hefur farið
fram úr ItaMu og Frakklandi.
Fjölgun í Mexíkó
íbúum Mexíkó heflur f jöligað
svo á sama tímabi'li að þeir
eru orðnir ffleiri en íibúar Spán
ar og íbúar Filippseyja eru
nú orðnir ffleiri en íbúar Pól-
lands, Tyrklands og Egypta-
landis.
ThaiMand var ekki á skrá
yfir 20 'fólksfflestu l'öndin 1950,
en var í 16. sæti 1970, og Suð-
ur-Körea, sem var á sömu
skrá 1950 var horfin af henni
1970.
AMis hafa 1.784 borgir fleiri
en 100.000 fflbúa, og er það seim
svarar 20% fjölgun á 10 áru-m.
Enn eitt dæmi um þá þróun
að ífoúum borga fer fjölgandi
er sú staðreynd, að þriðjung-
un jarðarbúa býr í borgum og
bæjum sem hafa ffleiri en 20.
000 íbúa miðað við 30% fyrir
10 árum.
Árfoökin sýnir að hækkandi
hlutfall jarðarbúa býr í borg-
um með meira en 100.000 fflbúa
eða 19% árið 1970 miðað við
16% fyrir tiu árum.
34% í Kína
AOilis búa 34% jarðarbúa á
borgarsvæðum samikvæmt ár-
foökinni. Auk þess hefur orð-
ið fólksfjölgun í næstuim því
90% bæja með 100.000 íbúa á
undanifömum 20 árum og
fól'ksfjölgun hefur eininig orð-
ið í svo að segja öllum bæjum
sem hafa meira en 20.000 íibúa
á sama tímabili.
Þróunin í þá átt að fðiik
setjist að í bæjum er hvergi
örari en á Suður-Kyrrahafs-
svæðinu. 56% fflbúa þessa
heiimshluta, sem nær yfir
ÁstraMu, Nýja Sjáland og
Kyirrahafseyjar (Oeeania) búa
í borgun með meira en 100.000
íbúa og 63% í bæjum með
meira en 20.000 íbúa.
Ástralia er efist á blaði í
skýrslum um aukna í'búa-tölu
borga og bæja. 83.9% lands-
manna búa í borgun og bæj-
um, og á eftlr Ástral'íu koma
ísrael, Bahrain og Uruguay,
öll með yfir 80%
1 ÁstraBu býr einnig hlut-
faMslega tffleira fólk en í
nokfkru öðru landi í borgum
með meira en 100.000 ífoúa eða
67.3%. Bandartkiin fýigja fast
á efltir með 66.6%. Hlutfallið
í Japan er 51.2% og er meira
en 40% í Nýja Sjálandi, Uru-
guay, Englandi og Wailes.
Sé blaðinu snúið við þá
sýna skýrsl'ur að ilbúar Buir-
tindi og Tanzaníu forðast lif í
borgurm. Aðeins 2.2% ibúa Bur
undi búa í borgum og bæjum
og er það lægsta hlutfalil í
heiiminum. Hlutfallslega búa
hvergi færri í borgum með
meira en 100.000 íbúa en í
TanzanSu og þar búa 2.2%
landsmanna á einum stað,
Ðar es Saáaam.
A'Ms búa 64% ífoúa Norður-
Amerdlku í borgum og bæjum
og 51% í borgum með meira
en 100.000 ífoúa. 56% íibúa Sov-
étrikjanna búa í borgum og
bæjum og 32% í borgurn með
meira en 100.000 ífoúa.
Asía og Afríka
21% íbúanna í Asíu og Af-
ríiku búa á þéttbýlissvæðum.
15% Asiiubúa búa í borgum
með meira en 100.00 íbúa og
11% Aifrfflkubúa. Tala fæddra
umifram látna heldur áfram
að hækka ört í nokkrum þró-
unariöndum. 1 13 löndum er
tala fæddra umfram iátna 50
eða meira á hverju 1.000 ifoúa.
Sjö laindanna eru í Afrtku —
Angola, Dahomey, Madagask-
ar, Nfflger, Rwanda, Swaziiand,
og Togo. Hiin löndin eru í As-
síu — Afighanistan, Maldives-
eyjar, Pakistan, Saudi Arabía,
Jemen og Suður-Jemen. Tala
fæddra umfram látina er hæst
í SwazMandi eða 52.3 miðað
við hverja 1.000 ibúa.
Langlífi
mest á
N or ður löndum
ÍSLAND er eitt af fimm löndum heims þar sem meðalald-
ur karlmanna er meiri en sjötiu ár, samkvæmt upplýsing-
um þeim, sem koma fram I árbók Sameinuðu þjóðanna um
fólksfjölda og ýmsar tölfræðUegar staðreyndir. Meðalald-
urinn er hæstur í Sviþjóð, 71.9 ár. Næst kemur Noregur,
þé Holland og síðan Island og þá Danmörk.
Meðalaldur kvenna er einnig hæstur í Svíþjóð, 76% ár.
Hollenzkar konur eru í öðru sæti.
Meðalaldur er langhæstur í Evrópu. Lægstur meðalaldur
karhnamna i Evrópu er í Portúgal, 60.7 ár og Lúxemborg,
61.7 ár. MeðaJ þeirra Evrópulanda þar sem meðalaldur
kvertna er minni en 70 ár eru Aibanía, Vestur-Berlín, Lúx-
emborg, Portúgai og Júgóslavía.
Þótt meðalaldur karla sé meira en 70 ár í fimm Norður-
Evrópulöndum, þá er meðalaldur kvenna meiri en 70 ár I
41 landi. Meðalaldur karla er hærri en meðalaldur kvenna
í aðeins sjö löndum. Þessi lönd eru Nígería, Efri-Volta,
Kambódía, Ceylon, Indland, Jórdanía og Pakistan. Dauði
af völdum bamsfæðinga er algengur í öllum þessum lönd-
um og tala fæddra umfram látna er há í þeim öllum.
Fjölmennustu borgir heims Fjölmennustu lönd heims
Hér fer á eftir skrá um 20 7. Sao Paulo, 5.684.706 (1968) (1970)
fjölmennustu borgir heims 8. Kaíró, 4.961.000 (1970) 20. Osaka, 3.018.000 1969)]
samkvæmt upplýsingum ár- 9. Rio de Janeiro, 4.207.322 I júli 1970 voru íbúar jarð- lönd jarðar (aliar tölur í 9. Vestur-Þýzkaland, 59.554
bókar Sameinuðu þjóðarma (1968) Skráin hefúr ekkl a3 geyroa arinnar 3.632 milljarðar. Þar þúsunduim): 10. Bretland, 55.711
um fólksfjölda í heiminum 10. Peking, 4.010.000 (1957) borgir, sem standa saman af af voru íbúar Asiu 2.056 eða 11. Nígería, 55.074
(útborgir eru ekki taldar 11. Seoul, 3.794.959 (1956) mörgum minni bæjunw heldur sem svarar 56.6 af hundraði. 12. Italía, 53.667
með): 12. Delhi, 3.772.457 (1970) er miðað við tiltölulega Mthrn Næst kom Evrópa með 462 1. Kína, 759.619 13. Frakkland, 50.775
13. Buenos Aires, 3.600.000 „borgarkjarna". milljónir (12.7%). Þá kom 2. Indland, 550.376 14. Mexikó, 50.670
1. Tokyo, 9.005.000 (1969) (1970) Þess vegna er sleppt borg- Afrika með 344 milljónir 3. Sovétríkin, 242.768 15. Filippseyjar, 38.493
2. New York, 7.798.757 14. Leníngrad, 3.513.000 (1970) um eins og París, sem liafur (9.5%) og N orður-Ameríka 4. Bandarikin, 205.395 16. Thailand, 35.814
(1970) 15. Chicago, 3.322.855 (1970) 8.197.747 íbúa að meðtöldum með 321 milljón (8.8%). 5. Indónesía, 121.198 17. Tyrkland, 35.232
3. London, 7.703.497 (1969) 16. Tientsin, 3.220.000 (1957) útborgum (1968), Los Amgeí- 6. Pakistan (með 18. Egyptaland, 33.329
4. Moskva, 6.942.000 (1970) 17. Kalkútta, 3.158.838 (1970) es, 6.974.103 (1970), JUadelfiu, Samkvæmt árbók Samein- Bangla Desh), 114.189 19. Spánn, 33.290
5. Shanghai, 6.900.000 (1957) 18. Karachi, 3.060.000 (1969) 4.777.414 (1970) og DetPOÍt, uöu þjóðanna um fólksfjöida 7. Japan, 103.540 20. Pólland, 32.805
6. Bombay, 5.700.358 (1970) 19. Mexíkóborg, 3.025.564 4.163.517 (1970). eru efttrtaMn lönd fóiksflestu 8. Brasilia, 95.306