Morgunblaðið - 13.01.1972, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. JANÚAR 1972
Sigurður Helgason, bæjarfulltrúi:
Ríkisst jórnin gerir f átæka f átækari
Verða frumvörp til laga um tekjustofna sveitarfél.
og tekjuskatt- eignaskatt samþykkt óbreytt
BLEKKINGIN STÓBA
Því hefur stöðugt veríð hald-
iðfram i málg-ögnum núverandi
ríkisstjómar, að láglaunafólk
fari betur út úr álagningu skatta
en áður, verði umrædd skatta-
lagafrumvörp samþykkt óbreytt.
Hér er vissulega ekki um neina
nýjung að ræða hjá sósialistisk
uim stjómum í heiminum i dag,
því að þær reyna í hvívetna að
teija atonenningi trú um stór-
bæfta ltfeafkomu hinna lægst-
launuðu, án þess að gerðar séu
nokkrar úrbætur og raunveru-
legur kaupmáttur fólks batnar
■ ekkert.
S Á vissan og stundum all und-
artegan hátt fellur þessi áróður
I í góðar. jarðveg hjá fóiki og það
f áttar sig engan veginn fyrr en
seint og 9iðar meir, þegar lífs-
kjör þess eru skert og virðist
þeim mun blindara, ef haldið er
á lofti hatursherferð gegn viss-
um „forréttindastéttum" eins og
þær eru gjaman nefndar i þessu
saimbandí.
Hinn hreinskilni alþingistnað-
ur, Bjöm Pálsson, hefur komið
auga á þessar veilur í þessum
frumvörpum, þvi hann skýrði
ffá því nýlega í viðtali við Morg
unblaðið, að hann teidi, að há-
tekjufólk og láglaunafólk færu
tiitölulega verst út úr því, verðt
frumvörpin samþykkt eins og
þau liggja fyrir. Hér verður
ekki farið út S útreikninga, þar
sem ljóst er, að við það að út-
svör verða í framtíðinni lögð á
brúttótekjur, en ekki nettótekj-
ur, en það merkir að hingað til
hefir verið leyfður margvisleg-
ur frádráttur, sem vissulega er
breytilegur eftir einstaklingum
og þess vegna gildir engin alls-
herjarregla. Mest munar um í
þvi sambeindi, að frá tekjum nú
eru ekki dregin útsvör fyrra
árs, né vaxtagreiðslur eða helm-
ings frádráttur iauna eig-
infconu svo dæmi séu tekin.
I hverju fólgið?
Hér verður leitazt við að
skýra frá breytinigum á frum-
varpinu, en þær munu flestar
verða almenningi þungberar.
Hér er vissulega ekki um neina
tæmandi upptalningu að ræða og
aðeins nefnt það helzta eins og
má'ið kemur mér fyrir sjónir.
a) Útsvör lögð á brúttótekj-
ur, þ.e. frádráttur af tekjum er
ekki leyfður, en útsvarsstiginm
verður þó aldrei hærri en 10%
miðað við heildartekjur 450 þús
und og fer lækkandi niður í 5%
aif 50 þúsund króna tekjum, en
ékkert úr þvi. Hér er markið
fært mjög mikið niður, þvi að
hjón greiddu yfirleitt ekkert út
svar af 180 þúsund kr. brúttó-
tekjum áður, en skaiinn var
10%, 20% og 30% af nettótekj-
um og hæsti skali miðast við
100 þúsund kr. og hærra af skatt
skyldum tekjum.
b) Tekjuskattur hækkar og
reiknast nú af fyrstu 50 þús.
25%, en af þvl sem yfir er greið
ast 45%, en áður voru skalarn-
ir þrír, 9%, 18%og hæst 27% og
var hæsti skalinn miðaður við
104 þúsund króna skattskyldar
tekjur og þar yfir.
c) Hér verður sérstaklega að
gera sér grein fytrir, að við það,
að útsvör eru miðuð við brúttó-
tekjur, þá fellur alur leyfilegur
frádráttur niður, svo sem vext-
ir, helmimgur tekna eiginkonu,
fyrra árs útsvar og margt fleira,
sem of langt mál yrði að refcja.
Harðast kemur þetta niður á
ungu fólki, sem er að byggja og
bæði hjónin vinna úti.
d) Dráittarvextir hækka úr
1% á mánuði í eitt og hálft %
sem taldir eru í dag okurvextir,
em þessi ráðstöfun kemur einnig
harðast niður á fátæku fólki,
sem ekki getur staðið í skilum
og getur leitt til gjaldþrots
þeirra frekar nú en áður. Það
er athyglisvert, að eigi skatt-
þegn inni hjá sveitarfélagi
vegna of mikilla greiðslna þá
greiðir viðkomamdi sveitarfélag
aðeins %% vextd af skuldinni.
Hér er greinilega ekki saima
hvor aðilinn á í hlut.
e) Fellt er niður úr 16. grein
tekuskattalaganna sérstakur
frádráttur fyrir 67 ára gamla og
eldri, sem myndi nema um 54 þús
und króna.
f) Fellt er einnig niður úr 12.
grein sömu laga fyrirmæli um
skattfrelsi af arði af hlutabréf-
um, sem var 30 þúsund krónur
fyrir einstakling, en 60 þúsund
fyrir hjón og óneitanlega hefðu
orðið tii þess, að almenningur
hefði lagt fé S hlutafjárkaup og
þamnig eflt atvin.nulífið í land-
inu.
Sigurður Helgasou
g) 1 fyrmefndum frumvörp-
um er gert ráð fyrir að nefskatt
ar falli niður, svo sem sjúkra-
samlagsgjöid og alm.tr.gjöld, en
þetta kemur engan veginn á
móti þeim hækkunum, sem frum
vörpin bera með sér og áður er
rakið. Einnig er gert ráð fyrir,
að kaupgjaldsvisitalan lækki
um 4% vegna þessara ráðstaf-
ana, sen algerlega munu vega á
móti þessum lækkunum.
iSKEBÐING
Á ATHAFNAFBELSI
Hér hafa ekki ennþá verið
rakin tvö atriði til viðbótar, sem
að mínu áliti geta verið afdrifa-
ríik fyrir framtíðina og haft ó-
heillavænlega þróun í för með
sér. 1 fyrsta lagl er ákveðið að
stórtiækfca fasteignaskatt og
verður hann % % miðað við nýja
fasteignr atið af íbúðarhúsnæði,
en 1% af öðru húsnæði, og er
sveitastjómum veitt sérstök
heimild til þess að hækka fyrr-
nefnd gjöld um 50% og er útlit
til þess, að þau neyðist til þess
vegna ómógra tekna samfcvæmt
frunwarpinu. Það er staðreynd,
að hvar sem er í hinum vast-
ræna heimi, þá hafa miklar álög
ur á fasteignir orðið til þess, að
almenningur hefur minnkandi á-
huga á því að eignast eigin íbúð
ir og þeim stórfaakkar. Á Norð-
urlöndum eiga innan við 30%
eigin ibúðir, en hér á landi er
þróunin allt önnur og miklu far
sæili, þar sem næstum því hver
f jölskylda eignast einhvem tíma
þak yfir höfuðið. Er ljóst að ver
ið er hér að breyta til verri veg-
ar í þessum efnum og er ég viss
urn að um mikla afturiför er &ð
ræða. I öðru lagi kemur fram í
23. grein tekjiustofnafrumvarps
ins, að vinni einstaklingur, hjón,
eða ófjárráða böm þeirra við
eigin atvinnurekstur, þá skulu
brúttótekjur þeirra aldrei ákveð
in lægri, en þaiu hefðu orðið
hiefðu þau unnið starfið hjá öðr-
um. Hér getur í framkvæmd orð
ið um mikla réttarskerðingu að
ræða, þvti að það er ljóst að nú
er starfandi fjöldi smáfyrir-
tækja, sem ekki hafa gefið mik-
ið af sér og gæti þetta ákvæði
haft veruleg áhrif í þá átt að
þessum aðilum fækkaði, ef því
yrði beitt til hiitar og yrði sú
þróun efllaust neikvæð.
Það er ljóst, að margir smáat-
vinnurekendur eiga erfitt með
að stunda almenna vinnu vegna
heilsubrests og annarra orsaka
og gæti þetta ákvœði þannig úti
lokað áframhaldandi starfræks-’ u
þeirra. Á þetta við fjöldann allan
af aðilum svo sem leigubffllstjóra,
vörubílstjóra, vélaeigendur, smá-
iðnfyrirtæfld og margs konar þjón
ustufyrirtæfki svo dæmi séu tek
in. Það er þvi skýlaus skoðun
mín, að bæði þessi síðasttöldu
ákvæði geti verið upphaf á stór
kostlegri skerðingu á atlhafna-
frelsi í landinu og jafnfram't
persónufrelsi einstaklinganna.
Sigurður Heigason,
Kópavogi.
Pétur Guöjónsson:
Fiskveiðilögsagan
og útfærsla hennar
NÚ, þegar sendinefnd Stóra-
Bretlands kemur til Islands til
viðræðna um útvíkkun fiskveiði-
Iögsögunnar er rétt að gera sér
greta fyrir aðeins nokkrum
afcriðum í þessu mikla máli, sem
á að grundvaJlarþáttum svo
mörg naálasvið. Til þess að nefna
aðeins nokkur vildi ég benda á,
að fyrir íslendinga eru þessir
grundvallarþættir fyrst og
fremst efnahagsmál, stjómmál á
innlendum vettvangi, stjórrimál
á erlendum vettvangi, byggða-
þróunarmál, alþjóðalög, tækni-
þróun I byggingu fiskiskipa,
flskileitartækja og veiðarfæra,
þróun í efnahagssamruna
Evrópulanda, einhliða aðgerðir
stjóma viðskiptalanda okkar I
sambandi við fiskveiðar og verzl-
un með fiskafurðir. Svo gæti
einnig farið, að miklu ylli um
endalok málsins, hver réði
hemaðarlega yfir nyrzta hluta
Atlantshafs á komandi árum.
Hér hafa aðeins verið nefnd
nokkur af þeim mörgu mála-
sviðum, sem eru aðalþættir land-
helgismáJsins. Hér er þvi eigi
mögulegt að gera þessu máli
nokkur skil í einni blaðagreta.
Þvi ætla ég að taka fyrir eta-
gönigu þá þætti, sem eru uppi-
sfcaðan í málflutningi Breta. Nr.
1. Bretar eru búnir að sækja á
Isíandsmið nú í um 85 ár og
hafa með þvi áunnið sér sögu-
legan rétt til togveiða við Island
upp að 12 mílum. Nr. 2. Islend-
tagar gerðu samntag við Breta
um að tUkyruia þeim útfærslu
fisikveiðilögsögu fyrir utan 12
milur. Ef annar hvor aðiltan ósk-
aði, bar að leggja deiluna fyrir
Haagdómstólton.
Ef atriði nr. 1 er athugað nán-
ar toamur I ljós nokkuð furðuleg-
ur dæmigjömingur, hve langt er
reynt að teygja sig í réttlættagu
á röngum málstað og hversu lít-
ið er metið er mótaðilinn notfær-
ir sér ekki allan sinn rétt. Er því
rétt að taka hér fyrir sögulega
raknmgu. Fyrst er brezkir tog-
arar koma til Islands til vedða,
er hér gildandi 16 sjómitaa land-
helgi I það minnsta, hafði áður
verið 24 mílur, 36 milur og 48
milur. Þetta vissu Bretar og þvi
er það að undirlagi þeirra að
þeir gera samningtan við Dani
1901 um 3ja sjómílna fiskveiði-
lögsögu við Island. Hafi 3 mil-
umar þá verið alþjóðalög, eins
og Bretar héldu fram fram yfir
1952, þá þurftu þeir engan samn-
ing að gera. Samningurtan er
gerður til að upphefja ákveðið
ástand. En þá skal aftur við
taka það ástand, er ríkti fyrir
giidistöku samningsins að hon-
um útrunnum. Islendtagar öðl-
uðust lagalegan rétt til þess að
segja þessum samningi upp árið
1918, er Island varð fullvalda
riki, og taka aftur upp þá land-
helgi, er upphafin var með samn-
tagnum. Þetta gerðu Islendingar
ekki og gáfu þeir þvi Bretum
sem gjöf heimild til að fiska I
sinni eigta landhelgi á svæðtau
milli 16 mílna og 3 allt fram til
ársins 1951. Hefur það nokkum
tíma komið fram að þetta hafi
verið metið? Loks, þegar samn-
tagurinn fær lagaleg endalok
1951, var nú risið ekki hærra á
íslendingum og óbilgimin gagn-
vart Bretum ekki meiri en svo,
að aðeins var farið fram á 4
mítaa landhelgi og grunnlinur
færðar út í samræmi við viður-
kenningu á úrskurði Haagdóm-
stólsins um samkynja atriði i
landhelgismáli Bretlands og
Noregs. Maður skyldi ætla að
sú hógværð, sem íslertdingar
sýndu, mundi ekki hafa orðið or-
sök aðgerða, sem knésetja áttu
Islendinga. Brezki markaðurinn
var þá mikilvægasti markaður
Islendinga. Bretar skelltu fyrir-
varalaust allsherjar löndunar-
banni á íslenzkan fisk. Islend-
ingar höfðu flutt tii Bretlands
megnið af þeim fiski, er til lands-
ins barst í heimsstyrjöldinni. Nú
var á þá lokað og fiskur keypt-
ur af styrjaldaraðilanum Þýzka-
landi eftir þörfum. Langt minni
það. Ef sleppt er allri sögu og
pólittk og eftir stendur laga-
principið eitt, eins og Bretar
benda á, þá verður svolitið
skemmtílegt uppi á teningnum.
Kemur þá í ljós, að lagalega séð
var hin stóra yfirsjón Breta
að gera samninginm 1901, þvi
ekki er hægt að öðlast hefð í
formi sögulegrar hefðar með
samningi. Til útskýringar skal
tekið samkynja dæmi úr dag-
legu lífi, sem gerir málið auð-
skiljanlegra. Ef maður flytur í
hús er autt stendur og býr í því
átölulaust af hendi eiganda í 20
ár, hefur hann hefðað það. En
hafi hann gert leigusamntag tii
20 ára er enginn vafi á, að leigu-
sali er eigandi hússins að samn-
ingstímanum loknum. Svona ein-
földu lagaprtacipi var blátt
áfram meitað af Bretum 1951 og
forsendumar voru þær, að 3
mílur væru alþjóðalög. Þegar
Bretum var ekki stætt á þvi leng-
ur að halda fram 3 mílum sem
einhverjum alþjóðalögum, sem
engin voru til, bundu þeir sig við
4 mílur, þá voru allt I etau 4
mUur orðnar alþjóðalög, þrátt
fyrir það, að engta alþjóðleg
samkunda hefði komið saman og
samþykkt 4 mUur sem alþjóða-
lög. En það hentaði hagsmunum
Breta að halda fram 4 mílum
9em alþjóðalögum. En svo fór
Bretum að verða hált á 4 milun-
um og loks skUdist þeim að ekki
var stætt á 4 mllunum lengur,
þrátt fyrir sendingu fjöida her-
skipa úr htaum konunglega flota,
sem áttu að verja 4 mUiur sem
alþjóðalög. Þá er gripið tU 12
mUna af því að 12 mitar eiga
í dag bezt að þjóna hagsmunum
Breta, þrátt fyrir það að engin
alþjóðleg ráðstefna hafi sam-
þykkt 12 milur sem alþjóðalög
í fiskveiðiimálum. 1 stuttu máli,
allt, sem Bretar hafa haldið fram
á þessari öld að væru alþjóðaiög
I sambandi við fiskveiðiiögsögu,
hafa reynzt gjörsamlega stað-
Iausir stafir. En sú sögulega
staðreynd stendur eftir, að Bret-
ar hafa ekki skirrzt við að grípa
hvað það er, er þeir hafa álitið
sér henta og bjóða upp á það
gagnvart öðrum sem alþjóðalög.
Hugsið ykkur, ef við kynnum
slíkt. Ef einhverju er við hinn
„sögulega rétt“ Breta að bæta
væri gaman að sjá það á prenti.
En það kaldrifjaðasta i sam-
bandi við aUt þetta mál er þó sú
staðreynd, að á sama tíma og
Bretar hafa staðið í UldeUum við
íslendinga vegna kröfu Islend-
inga um einkaafnot af ákveðn-
um hafsvæðum, hafa þeir til-
kynnt og varið sjálfum sér til
einkaafnota miklu stærri haf-
svæði, bæði í Persaflóa og Norð-
ursjó, og eru þetta svæði, er ná
allt að 120 til 140 mílur austur
af Bretlandsströndum. Engin
skynsamieg rök mæla með þvi
að aðskilja hafsbotn og hafið
yfir. Er hægt árið 1972 fyrir eina
af ríkustu iðnaðarþjóðum heims-
ins að sína slíka óskammfeilni
og ósamkvæmni í framkomu við
minnstu þjóð Evrópu og þá þjóð-
ina, sem býr við minnsta öryggið
í sambandi við lífsafkomu sína?
Atriði nr. 2 í málflutningi
Breta er samningurinn frá 1961.
Ef Bretar krefjast úrskurðar
Haagdómstólsins í deilunni er
það enn eitt dæmið um óskamm-
feilni þeirra. Bretar vita ósköp
vel sjálfir, að ef þeir ættu eins
stóran hlut af lífsafkomu sinni
undir einu atriði eins og Islend-
tagar eiga undir fiskveiðum,
mundu þeir aldrei hafa tekið tni
gretaa að leggja svo stóran hluta
af lífsafkomu sinná undir úr-
skurð etahverrar alþjóðastofn-
unar eins og Haagdómistólinn er,
þótt ekki sé nú talað um þá stað
reynd, að engin ákveðin lög eru
fynir þessa stofnun að styðjasit
við og það bezta, sem hún gæti
gert, væri að reyna að finna ein-
hverjar megtareglur i sambandi
við atriði, sem eru sífellt að
breytast, afleiðingar af tækniþró
un ekki fram komnar o.s.frv.
Megingalii á Haagdómstótaum i
þessu tilfelli og það, sem gerir
hann óhæfan tii dóms í slíku
máli, er sú staðreynd, að vísinda-
Ieg þekking í haffræði og fiski-
fræði er svo mjög skammt á veg
komin og á þetta við um svo
margt annað er viðkemur vis-
indalegri þekktagu á okkar eig-
in jörð, að dómurinn er óhæfur
vegna þekkingarskorts vístada-
legra fræðigrema að dæma í
máli eins og þessu. Hugsum okk-
ur að málið væri komið tíl dóms
í Haag. Þar sitja lögfræðingar
og leita eftir áliti fiskifræðtaga
Breta, Islendinga og eimhverra
annarra, sem sé, leitað er eftir
þeirri mestu fræðilegu þekkingu,
sem til er, til þess að fá úr því
skorið, hvort um ofveiði sé að
ræða eða ekki, og ef ekki er um
ofveiði að ræða, sé ekki réttlæt-
anilegt fyrir Islendinga að lýsa
yfir 50—70 mílna fiskveiðilög-
sögu. Þetta er gott og blessað
á pappírnum og upp á þetta stíla
Bretar. En staðreyndin er, að
haf- og fiskifræðin er svo stutt
á veg komta, að ekki er hægt aS
segja fyrir um ástandið fyrr en
algert neyðarástand er orðið rikj
andi sbr. dæmi, sem nefnd skulu
síðar. Það eru mörg atriði, hita-
stig, straumar, æti o.s.frv., sem
eru komin langt að og enginn
mannlegur máttur getur haft
áhrif á, sem stjóma stærð íistei;
stofna. Mjög mikið er ennþá
óvitað um afgerandi atriði í þess-
um þáttum. Ef Hfsskilyrði fiski-
stofna eru óhagstæð og ótrú-
legir drápsaukningarmöguleiik
ar mannsins á fiski verða sam-
verkandi atriði, er vá fyrir dyr-
Framh. & bls. 24