Morgunblaðið - 11.03.1972, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 11.03.1972, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAEVIÐ, LAUGAUDAOUR 11. MARZ 1972 ttegefandí hf Árvdcuc R’&yíojavik Fnamkvæmdastjóri Haral'dut Sveínsson. .Riifcatjój’ar Mattihías Joharniessen, Eyjólifur Konráð Jónsson Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunrrarsson. Rrtstjórrrarfullitrúi riorbljöm Guðmundsson Fréttastjóri Björn Jóíhannsson. Aug.lýsingastjÓri Átni Garðar Kristinsson. Ritstjórn og aígreiðsta Aðalstræti 9, símt 1Ö-100. Augiýsingar Aðalstrætí ©, símr 22-4-80 ÁskriftargjaM 220,00 kr á márnuði innanlands í SaiusasöiTu 15,00 Ikr eintakið ITtvarpsráð hefur verið tals- ^ vert í sviðsljósinu að undanförnu vegna ákvarðana, sem þótt hafa orka tvímæl- is og hæpin rök hafa verið fyrir. Eitt þeirra málefna, sem útvarpsráð hefur fjallað um og athygli hafa vakið, eru viðskipti þess við Guðmund Magnússon prófessor. Þau eru þannig til komin, að útvarpið hefur um langt árabil flutt þætti um málefni einstakra atvinnuvega. Þannig er hlust- endum vel kunnugt um, að í mörg ár hafa verið sérstakir þættir um landbúnaðarmál í útvarpinu. Á sl. vetri var þar þáttur um iðnaðarmál og í vetur hefur útvarpið flutt þátt um verkalýðsmál. Síð- astnefnda þættinum stjórna ritstjóri Alþýðublaðsins og formaður framkvæmdastjórn ar Alþýðubandalagsins. Sam- tök verzlunarinnar höfðu áhuga á, að þáttur yrði í út- varpinu um málefni hennar og komu þeirri ábendingu á framfæri við fyrrverandi út- varpsráð. Það tók þeirri málaleitan vel og óskaði eft- ir því við þessi samtök, að þau bentu á mann, sem ann- ast gæti slíka þætti. Hér á Guðmund Magnússon, pró- fessor. í byrjun desember á sl. ári sendi Guðmúndur Magnússon útvarpsráði bréf, þar sem hann gerði grein fyrir því, hvernig hann hugsaði sér efn- isskiptingu og efnismeðferð þessara þátta. Þegar svar hafði ekki borizt frá útvarps- ráði í byrjun febrúar sendi Guðmundur Magnússon ann- að bréf til útvarpsráðs, þar sem hann gerði frekari grein fyrir því, hvaða einstaklinga hann mundi leiða fram á sjón arsviðið í þessum þáttum. Svar útvarpsráðs kom 11. febrúar sl. eða rúmum tveim- ur mánuðum eftir að prófess- orinn sendi fyrsta bréf sitt til útvarpsráðs og var hon- um þar tilkynnt, að útvarps- ráð gæti ekki fallizt á, að að ég mundi gæta hlutlægni í hvívetna.....“ Afgreiðsla útvarpsráðs a þessu máli vakti slíka at- hygli, að Trausti Einarsson, prófessor, birti grein í Morg- unblaðinu hinn 2. marz sl. þar sem hann sagði m. a.: „Ákvörðun útvarpsráðs gegn Guðmundi er hrópandi vitni um óskiljanlega afgreiðslu ráðs, um það moldviðri, sem getur skollið á, þegar valda- mikið ráð stendur gagnvart manni með skýra hugsun og kunnáttu í vinnubrögðum. Ákvörðunin er hættulegur vitnisburður, enda ekki sá eini á síðari árum.“ Eftir mikið vafstur ákvað útvarpsráð að gera Guð- mundi Magnússyni það til- boð, að annast umsjón þátta um verzlun og neytendur HVERT STEFNIR ÚTVARPSRÁÐ ? landi er ekki til nein sérstök stofnun á vegum opinberra aðila, sem fjallar um mál verzlunarinnar, eins og t. d. Iðnþróunarstofnun íslands, en forstöðumaður hennar annaðist umsjón þáttar um iðnaðarmál sl. vetur. Hins vegar er starfrækt við Há- skóla íslands sérstök háskóla- deild í viðskiptafræðum. Þess vegna var ekki óeðli- legt, að útvarpsráði væri bent á kennara við þá deild, hann annaðist umsjón þess- ara þátta, þar sem hann hefði gert það að skilyrði, að hann hefði frjálsar hendur um efn- isval, bæði frá samtökum verzlunarinnar og útvarps- ráði. í svari Guðmundar Magnússonar segir hann, að þessi synjun sé „órökstudd og að efnisleg afstaða til máls- ins komi þar ekki fram“ og hann bætir við: .. . með umræddri setningu var af minni hálfu lögð áherzla á, ásamt formanni Neytendasam takanna og sérfróðum manni um samvinnuverzlun. Um það tilboð hafði prófessorinn þetta að segja: „Ekki ber það vott um mikið traust, að meirihluti útvarpsráðs skuli ætla að setja mér aðstoðar- og gæzlumenn í fyrrgreint verkefni. Auk þess gengur það í berhögg við þá fyrir- ætlun mína að koma fram sem óháður einstaklingur, ef þáttunum á jafnframt að vera stjórnað af forsvarsmönnum samtaka, sem hafa ákveðinna hagsmuna að gæta.“ Ákvarðanir útvarpsráðs hafa oft verið umdeildar en aldrei þó sem nú að undan- förnu. í raun hefur útvarps- ráð hvað eftir annað tekið á sig áhættu af því að umsjón- armenn einstakra þátta fari út fyrir þau takmörk, sem setja verður þeim og hvað eftir annað að undanförnu hef ur verið hægt að sýna fram á, að út fyrir þau takmörk hafi verið farið, ýmist af um- sjónarmönnum þátta eða þátttakendum. Þess vegna býður mönnum í grun, að meirihluti útvarpsráðs hafi ekki í þessu tilviki fyrst og fremst verið að hugsa um hag útvarpsins að þessu leyti, heldur hafi annarleg sjónar- mið ráðið afstöðu þess, sjón- armið vinstri sinnaðs póli- tísks meirihluta, sem hefur ekki viljað fallast á, að um málefni verzlunarinnar væri fjallað af manni, sem hefur mikla þekkingu og menntun á sviði viðskipta. Afgreiðsla meirihluta útvarpsráðs á þessu máli er því miður vís- bending um, að það hafi ríka tilhneigingu til þess að mis- nota það meirihlutavald, sem því hefur verið gefið af meiri hluta Alþingis. Verði sú raun in í fleiri tilvikum, verður ekki sá friður ríkjandi í kringum þetta útvarpsráð eins og verið hefur áð mestu um langt skeið. Renni ekki saman í eitt Eftir W. H. Auden FYRIR mig er Evrópa, að minnsta kosti meginland hennar, það svæði þar sem hugsjónir franskrar menn- ingar eru ráðandi. Sögulega er það fremur nýtt. Það er sameiginleg sköp un frönsku þyltingarinnar og Vínar- ráðstefnunnar, þar sem það var ákveðið að Evrópu skyldi ekki ráð- ið af frönskum þyssustingjum. Á þessu landsvæði eru flestir íbú- arnir annaðhvort kaþólikkar, á móti kirkjunni (stundum hvort tveggja) eða guðleysingjar. Gyðingaandúð kann því miður að vera fyrir hendi, en það eru engin Gyðingahverfi. Þar er fyrir hendi sjálfseignastétt bænda, sem er stjórnmálalega mikilvirk. Fá limgerði er þar að sjá. Helzti áfengi drykkurinn þar er vin og helzti ó- áfengi drykkurinn er kaffi. Baðút- búnaðurinn nær til fótabaðs (bidet), en aðeins lúxushótel bjóða upp á sápu. Þegar komið er á hótel, verð- ur maður að sýna vegabréf sitt eða önnur skilríki, sem sýna hver maður er. Óperuhús eru mjög mörg. And- stætt Bandaríkjunum þá er þar enn til ágætt járnbrautakerfi og andstætt Bretland þá er þar engin sérstak- ur tími, sem leyft er að framreiða áfenga drykki. Af þessu leiðir að lönd opinber- lega mótmælendatrúar eins og Norð- urlönd eða þá Grikkland með sinni grísk-kaþólsku trú eru í mesta lagi evrópskir útkjálkar. Að fráskildum þeim menntamönnum, sem lesa evr- ópskar bókmenntir annaðhvort í þýð- ingu eða á frummálinu og hafa ein- hverja þekkingu á einu eða tveim- ur evrópskum tungumálum og ef til vill fáeinir aðalsmenn, sem kvænzt hafa inn í evrópskar ættir, þá hafa Bretar aldrei litið á sjálfa sig sem Evrópumenn. Ef þeir ferðast tii Kan- ada, þá segjast þeir fara „overseas". Ef þeir fara yfir Ermarsund, segj- ast þeir fara „abroad". Hvaða ástæður svo sem venjuleg- ur Breti kann að hafa gegn þvi, að Bretland gangi í Efnahagsbandalag- ið, þá eru þær, að því er ég hef tilhneigingu til þess að halda, sorg- legir fordómar. Hann heldur, að Evr- ópumenn séu ekki alveg „hvítir menn“. Hvenær þessir hleypidómar urðu til, það veit ég ekki. Þeir geta ekki hafa verið til í miðaldakristni, en þeir voru vissulega þegar ríkj- andi á 18. öld. Eða eins og ein af persónum Smoletts segir í Fathom greifa: — Þegar Englendingur lendir í rifr- ildi við útlending, þá er fyrsta álös- unarorðið, sem hann notar við and- stæðing sinn, nafnið á þjóðerni þess síðamefnda, sem lýst er með sví- virðilegu auknefni eins og blaðrandi Frakki, ítalski api, þýzka svin og viðbjóðslegi Hollendingur. Ég veit ekkert um hagfræði, svo að ég hef enga hugmynd um, hvaða efnahagsáhrif það mun hafa á Bret- land, ef það gengur í Efnahagsbanda lagið. Ég er samt sem áður því ákaft fylgjandi, að landið geri það, því að ég held, að brezka verkalýðs- stéttin muni aldrei yfirvinna ey- byggjahugsunarhátt sinn, fyrr en brezkir verkamenn taka að fara til meginlandsins til þess að vinna þar. Það er útilokað að vinna í öðru landi, án þess að læra að minnsta kosti hrafl í tungu þess og kynnast per- sónulega einhverjum íbúum þar. Þeir kunna jafnvel að hafa upp á eitt- hvað að bjóða sjálfir, sem gildi hef- ur. Sjálfur hef ég fulla ástæðu til þess að vera þakklátur fyrir þann straum af verkamönnum, sem átt hefur sér stað á undanförnum ár- um frá Júgóslavíu og Tyrklandi til Austurríkis. Austurríkismenn borða nefnilega ekki lambakjöt, sem er uppáhaldskjöt mitt. Þegar ég kom til Austurríkis í fyrsta sinn, þá var mjög erfitt að fá þetta kjöt, nú er það miklu auðveldara. Ferðamannastarfsemi, hversu mik- ilvæg tekjulind sem hún kann að vera fyrir viðkomandi land, á hins vegar engan þátt i því að auka á gagnkvæman skilning og góðvilja milli þjóða. Jafnvel menntaði ferða- maðurin.n hefur allt of oft einungis áhuga á því, sem hann sér, náttúr- legt eða tilbúið og sýnir litinn eða engan áhuga á íbúum þess lands, sem hann heimsækir eða sögu þess. Að því er snertir fjöldaferða- fólkið, þá hefur það ekki áhuga á neinu, ekki einu sinni matnum. Eina ástæðan fyrir ferðalagi þessa fólks, við skulum segja til Spánar, virðist vera, að *svo miklu leyti sem ég fæ séð, að fara í sólbað, en það er sið- ur, sem ég hef óbeit á og svo Hka að segja nágrönnum sínum, að það hafi verið þar. Þegar maður ihugar framtiðina, hvort sem það er framtíð Evrópu eða annars, þá verður ótti manns voninni yfirsterkari. Sem ljóðskáld, þá er ég hrifinn af fjölbreytileik. 1 ljóðagerð þá getur, Guði sé lof, ekki verið um neitt að ræða eins og t.d. i höggmyndalist, sem kallazt getur alþjóðlegur stíll. Hversu skemmtilegt er það ekki t.d., að þýzkt skáld get- ur náð áhrifum, sem ég get ekki með því að skrifa á ensku og öfugt, að það eru til hlutir, sem ég get sagt og það getur ekki. Það versta frá minum bæjardyr- um séð, sem komið gæti fyrir Evr- ópu, væri það, ef hún yrði að bræðslu keri, þar sem menningarmismunur- inn yrði þurrkaður út. Það er því miður ekki unnt að segja, að slíkt sé óhugsandi. Samkvæmt minni skoð un eru tvær verstu tækniuppfinning- arnar til þessa bensínmótorinn og Ijósmyndavélin og af þessu tvennu er það síðarnefnda hættulegri ógn- un. Ég get séð fyrir mér þann tíma, þegar svo er komið, að fólki finnst umferðarteppan orðin það óbærileg, að það krefst þess, að i stað bensín- knúinna bifreiða komi rafmagnsbíll, sem valdi ekki neinni mengun og fari með 20 mílna (32 km) hraða á klukkustund. (Meiri hraði spillir mannseðlinu, með því að maðurinn fer að ofmeta sjálfan sig). Ég fæ hins vegar ekki séð, að neinn endir verði á ljósmyndaauglýsingunum eða sjónvarpinu, sem þegar eru byrj- uð að skapa fjöldamenningu, sem nær til alls heimsins. Hvað stjórnmálin áhrærir, virðist framtíðin ekki heldur of björt, enda þótt breytingar á stjórnarháttum breyti ekki að míwu áliti eðli þjóð- anna eins og einræðisáhangendur gjaman vilja álíta. Ég er viss um, að allt er betra en eins flokks kerfi, hvort sem það er hægri eða vinstri sinnað. (Eina landið, þar sem slíkt fyrirkomulag er þolanlegt, er Júgó- slavía, en þar eru, enda þótt aðeins einn flokkur sé fyrir hendi opinber- lega, í reyndinni fjórir flokkar, Slóv enar, Króatíumenn, Serbar og Make dóníumenn). Það verður samt að viðurkenna það, að stjórnmálaástandið í þeim löndum, sem ekki búa við kommún- isma, er ekki svo vel á sig komið heldur. Þegar ég var ungur, hefði Framhald á bik 21.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.