Morgunblaðið - 11.03.1972, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. MARZ 1972
23
Baldur Andrésson
cand. theol. — Minning
& F. 4. apríl 1897
|| ■ D. 5. niarz 1972
BALDUR Andrésson caind. theol.
aindaðist í LandspítaLanum 5.
þ.m., 74 ára, fæddur hér í
Rieykjaivík 4. apríl 1897.
Margir þekktu Baldur Andrés-
9on og víða, því að langur vinniu-
fierill hans lá um þrjú starfssvið
og næsta óllk. Hann var guð-
Æræðingur að embættisprófi, en
varð fyrst kennari ausitur á Eið-
um (1925—’29) og stairfaði síðan
leingst af á skrifstofu borgar-
stjóra Reykjavikur, frá 1929 og
þar til að hamn varð sjötugur, og
einnig að nokkru leyti síðan.
Hann lét tónlistarmál mjög til
sín taka sem tónskáld, fyrirles-
ari og gagnrýnandi.
Baldur var aif góðum ættum.
Faðir hans var alkunnur og vin-
Sæll verzlunarmaður, þekktur af
gömlum Reykvikingum undir
nafninu Andrés hjá Bryde, dá-
inn 1916. Þeir voru bræður, hann
og Magnús alþimgismaður og
prestur á Gilsbaíkka, einn af
kirkjuhöfðingjum síns tírna. Fað
ir þeirra var Andrés bóndi í
Syðra-Langholti í Hrunamanna-
breppi, Magnússon. Móðir Bald-
urs var Kristín Pálsdóttir, bónda
á Brennistöðum á Mýrum, Guð-
mundssonar, dugleg húsmóðir og
skörungskona.
Baldur Andrésson fæddist í
húsi foreldra sinna i Suðurgötu
10 og býr þar enn systir hans
frú Guðrún Komerup-Hamsen,
og var ávallt mjög kært með
þeim systkinum og Baldur alla
tíð heimagangur á sinu gamla
heimili, sem reyndar var fagur-
lega endurnýjað. Ég þekkti ved
æskuheimili Baldurs í Suður-
götu 10. Við vorum saman og
samrýndir frá drengjaárum
ofckar og síðan skóiabræður aila
tíð og stúdentair saman 1917.
Heimilið í Suðurgötu 10 var í
gömlum og góðum Reykjavíkur
stil, og þar hefur ávallt haldizt
andrúmsloft og útsýn hins gamla,
góða bæjar. Þar var duglegt og
vinnugefið og samwizkusamt
fólk, en glaðlegt og unni tónilist
og bókum. Þar byrjaði Baldur að
leika á orgel.
Baldur Andrésson tók aldrei
vigslu, en lauk guðfræðiprófi
1922, og fór utan til framhalds-
náms í Leipzig og lagði þar stund
á kirkjutónlist. Alla tíð síðan átti
tórtlistin huga hans, jafnframt
því sem hann vatr mjög skyldu-
rækinn starfsmaður við sina
daglegu vinnu, svo að honum féll
nálega ekki verk úr hendi. Hann
fór mjög snemma að semja söng-
lög og hafa ýmis þeirra verið
prentuð í söngvaisöfnum og tíma-
ritum. Mörg þeirra, eða flest voru
flutt á söngsamkomum og í út-
varpi. Meðal þeirra er alkunnur
Reykjavíkursöngur. Nokkuð
mun vera til í handritum af lög-
um Baldurs, óprentuðum, en eitt
hvað af þeim hefur einnig verið
flutt opinberlega. Baldur var
yfirlætislaus maður í öllu tali
sínu um tónlist og fámáll um sín
eigin lög, en fullur áhuga á út-
breiðslu góðrar tónlistar og kynn
ingar á faigurri list og vann þar
sjálfur nytsamilegt og skemmti-
legt verk. Hann skrifaði talsvert
mikið um tónlist og tónskáld og
flutti erindi um þau efni, fróð-
leg en létt og alþýðleg. útvarps-
erindi hans urðu fljótlega mjög
vinsæl. Hann var um lamgt
sfeeið tónlistargagnrýnandi Vísis
(1925—’47) og skrifaði líka r.m
skeið í Morgunblaðið. Greinar
hans um tónlistarefni komu
einnig í ýmsum tímaritum,
Kirkjuritinu, Prestafélagsritinu,
Helgaflelli og Jörð, en líklega
lengst af í tímaritinu Tónlistinni.
Sjálfur var Baldur ritstjóri söng-
máiablaðsins Heimis í tvö ár
(1937’—39). Hann var um sfeeið
í stjórn Sinfáníuhljómisrveitarinn-
ar.
Baldur Andrésson lét fleiri
mál til sín taka, en var óáleitinn
og heldur hlédrægur maður, en
ættrækinn og lét sér annt um
yngra fól'kið í fjölskyldu sinni, og
var mjöig vinsæil. Hanm var vel
að sér í ýmsum bókmenntum,
Skáldskap og músíkritum, eink-
um ævisögum tónlistarmanna.
Á seinustu árum skrifaði hann
nokbrar mimningar sínar, sér til
dægradvaiar og yngra fólki ætt-
ar sinnar til fróðieiks. Baldur
Andrésson var mikið prúðmenni,
en gieðimaður í hópi vina sinna,
öruggur starfsmaður, drengskap-
armaður og ræktarsamur og
góður Reykvíkingur.
Vilhjálmur Þ. Gíslason.
ÞAÐ var árið 1929, í borgar-
stjóratíð Rnud Ziemsen, sem
Baildur Andrésson hóf störf hjá
Reykjavíkurborg, þá 32 ára gam-
all. Starfaði hann síðan óslitið í
þjónustu fæðingarbæj ar síns,
þar til hann lézt, eða i rösklega
42 ár. Starfsorka hans og hæfni
virtust óbilandi. Hann átti við
skammvinn en erfið leikindi að
striða. í banalegunni hélt hann
fullum sálarkröftum, þar til yfir
lauk.
Á þessum langa starfsferli sín-
um vann Baldur fyrir sjö borgar-
stjóra, eða alla borgarstjóra
Reykjavíkur, nema fyrsta borg-
arstjórann. Hann var mjög ná-
iimn samverkamaður þeirra allra
og átti því oft þátt í úrlausn
vandasamra verkefna. Sannar-
lega sá hann bæinn sinn vaxa og
þróast í stóra borg og lagði þar
sjálfur af mörkum mikinn og
merkilegan skerf í þágu sam-
borgara sinna.
Baldur var með afbrigðum
fjölhæfur maðuir. Hann var af-
kastamikil'l og velvirkur að
hverju sem hann gekk. Frá-
gangur allra mála, sem hann
annaðist var til fyrirmyndar.
Þessir eðliskostir hans urðu þess
auðvitað valdandi, að á hann
hlóðust fjölbreytileg og marg-
þætt trúnaðarstörf, sem öll voru
leyst með prýði af hans hendi.
Ef tíunda ætti öll þau margvis-
legu verfeefni, sem honum voru
falin í borgarstjóraskrifstofunni,
yrði það löng skýrsla. Nefna má
þó, að svo að segja alla sína
starfstíð hjá borginni, annaðist
hann bréfasfcriftir vegna ákvarð-
ana, er teknar voru á fundum
borgarráðs og borgarstjórnar.
Var þá ekki verið að bíða næsta
dags með afgreiðslu, en málin
tekin til meðferðar í fundarlok,
oft að áliðnum degi. Var það seg
in saga, að næsta morgun voru
öll bréfin á borði borgarstjóra,
tilbúin til undirskriftar. Þótti
það viðburður, ef nokkru var
breytt. Sýna þessi vinnubrögð,
hve góður liðsmaður Baldur var
sinum yfirmanni, og á þessu
sviði sem öðrum var dómgreind
hans skýr og traust undirstaða
verka hans.
Þeir, sem unnu með Baldri
Andréssyni, gátu mikið og margt
af honum lært, enda var hamn
manna fúsastur til að miðla öðr-
um af reynslu sinni og þekkingu
á málefnum borgarinnar. Hann
útskýrði þá málim ljóst og skipu-
lega, bæði í ræðu og riti, og hélt
sér ávallt við efnið. Hann kunni
glögg skil á mönnum og málefn-
um, og bar ætið fyrir brjósti, að
á engan yrði hallað, hvorki á
þann, er þjónustunnar naut, né
að gengið væri á hagsmuni borg-
arfélagsins sjálfs. Ég var svo
lánsamur að starfa með honum í
meira en 15 ár. Var samvinna
okkair ávallt mjög ánægjuleg og
mér sjálfum mjög gagnieg.
Baldur var mjög vel menntað-
ur. Hann mat menntir og hélt
sjálfum sér vel við á þvi sviði,
einnig eftir að aldur færðist yfir
hann. Hann var stilltur maður
prúðmienni, en þó einarður og
hispurslaus. Glaðlegur og að-
laðandi var hanm í viðmóti og
skilningsglöggiur á mamnleg
efni. Hann talaði af fjöri, sagði
ágætlega frá og orðaði skýrt og
vafningalaust hugsanir sínar.
Var hann þá oft gamansamur og
orðhagur, enda ritfær í bezta
lagi. Hann átti mifelum vinsæld-
um að fagna hjá samstarfsfólk-
inu í borgairsferifstofunum og ég
held hjá öllum, sem hann vildi
blanda geði við. Hann var í einu
orði sagt mannkostamaður.
Enda þótt verfeafni Baldurs I
skrifstofunmi væru ærin, átti
hamn þess þó jafrnan kost að
sinna hinu sérstaka hugðarefni
sínu, tónlistinni. Þeir, sem
þekkja til verka hans á þvi sviði,
telja, að hann hafi þar látið eftir
sig merkiiegt starf, m.a. við að
kynna landsmömnum innlenda
og erlenda tónlistarsögu.
Við, sem störfuðum með Baldri
hjá Reykjavíkurborg, vottum
honum nú að lieiðarlokum virð-
ingu okkar og þakkir fyrir langa
samfylgd og hin miklu og far-
sælu störf, er hann vann fyrir
borgina sína.
Blessuð veri minning Baldurs
Andréssonar.
Gimmlaugur Pétursson.
HANN gegndi eriisömu starfi
fulltrúa borgarstjóra, einkaritara
hans og skrásetjara skjala og er-
inda. Ýkjulaust var hann manna
kunnugastur málefnum borgar-
innar af sjón og raun en alveg á
sérsviði var áhugamál hans um-
fram önnur, tónlistim i sögu og
fræðum í senn. Það var þá lífea
þungt áfall fyrir slíkan mann að
heyrnarleysi bagaði hann al'lt frá
námsárunum frá Leipzig þar sem
hann að loknu guðfræðiprófi frá
Háskóla Í3iands hugðist leggja
stund á framhaldsnám í kirkju-
legri tónlist. Hann sagði mér
einu simni frá viðbúnaði sem
hann hafði á leiksýningu i Eiða-
skóla, en þar var ha-nn skipaður
kennari fyrst eftir að hann kom
frá námi. Það var Ævintýri á
gömguför, sem skólimn sýndi 1929
og söngkennarinn var settur til
að annast undirleik. Samvizku-
semi Baldurs var rómuð, en
heyrnardepra mátti ekki há hon-
um í þessu ábyrgðarstarfi svo
hann brá á það ráð að fara úr
skónum á vinstra fæti, festi þráð
í stóru tá og faldi endann uppi
á ieiksviði hjá hvislaranum með
fyrirmælum um að kippa i þráð-
inn þegar leika skyldi fyrir nýju
lagi. Sagan ber líka öll einkenmi
hins ríka húmors sem var Baldri
eiginlegur.
Baldur kom viku síðar til
starfa á borgarstjóraskrifstof-
unni en ég, áður höfðum við ver-
ið saman í skóla einn vetur,
hann dimidendus, ég busi. Hann
var frekar ómannblendinn á
þessum árum, og aldrei kvænt-
ist hann, ég hygg að heyrnin hafi
átt þátt í að móta lyndið meira
en hann var viðbúinn að viður-
fcenna. Fyndni hans og gaman-
semi var líka með einhverjum
hætti hlédræg en ekki að síður
hnyttin. Hann viðraði sig aldrei
upp við nokkurn mann, hratt
heldur engum frá sér. Hann var
örugg kjölfesta í stórum systk-
inahópi, Suðurgötu-barnanna,
þeirra Andrésar í pakkhúsinu og
konu hans. öll eru þau nú farin
utan Dúna Andrésar, frú Guð-
rún Kornerup-Hansen. Knatt-
spyman átti hér óbrjótandi ból-
virki þar sem voru bræðurnir
Axel, Haraldur og Magnús,
kjarninn í Víkingsliðinu í þá
daga. En Axel var þeirra fremst-
ur, landsþekktur æskulýðsleið-
togi og fcennari, m.a. á Akra-
nesi sem komst á sjónarsviðið
fyrir tilverknað hans. Ekki man
ég til þess að Bald-ur hafi veirið
að leikjum jafnt og þeir, en af-
skiptaleysi hans var látið óátalið
af okkur hinum sem fyiltum
flokk Víkings. í okkar augum
var hann fyndinn heimsspeking-
ur og sérsinnaður tónameistairi,
sem gott var að eiga að með und-
irspil — ásamt Emsa, Emil Thor
oddsen — og kannski Víkings-
march í viðlöguim!
Baldur átti til Gilbekkinga að
telja, kunnra athafnamanna og
presta. Ef til vill hefur það haft
áhrif á námsval hans, þótt ekki
yrði hann prestur. Ævistarfið var
honium farsælt og þá ekki síður
hinum fjölmörgu borgurum
þessa bæjar, sem hafa átt til
hans að leita um fyrirgreiðslu
mála sinna.
Lárus Sigurbjörnsson.
ÞEGAR maður hefur starfað að
tónlistairmálum í rúm 50 ár, fer
ekki hjá því, að margs sé að
minnast og margs að sakna.
Samferðamennimir hverfa nú
óðum af brautinmi og eftir situr
minningin ein um bairáttu lið-
inna daga. Einn þeirra gömlu
vina sem ég minnist nú er Bald-
ur Andrésson, sem starfaði
lengst af á sferifstofu borgar-
stjórans í Reykjavík. Baldur
lærði guðfræði ungur, en lagði
jafnframt fyrir sig tónvísindi og
tónilistarsögu, einkurn kirkjutón-
— Minning
Sigurður
Framhald af bls. 22
eingöngu um innansveitarfólk,
heldur einnig marga þá,
sem lengra voru að komn-
ir. Leyndi það sér heldur
eigi að húsráðendumir þar
voru gáfað fólk og greiðvik-
ið. Þar voru veitingar í bezta
lagi og prúðmennska í alilri fram-
göngu, svo að langt bar af því,
sem algengast er. Þegar þetta
var samfara allri þeirri viðskipta-
lipurð og heiðarleika, sem þar
var ríkjandi, þá var eigi að undra
þótt það verkaði til aukinna vin-
sælda verzlunarinnar.
Sigurður var lengi í hrepps-
nefnd á Hvammstanga og nokk-
uð i öðrum trúnaðarstörfum þar.
En yfirleitt forðaðist hann sem
mest að blanda sér í opinber
störf. Vissi sem kunnugt er, að
því fylgir alltaf nokkur barátta,
sem hann vildi sneiða hjá.
Nú, þegar þessi minn eiskulegi
vinur og frændi er horfinn yfir
tjaldið mikla, þá flyt ég honum
og hans minningu innilegar
þakkir fyrir alla hans vináttu
og drengskap, sem aldrei bar
neinn skugga á.
list. Komust þeir er kynntust,
Baldri fljótt að því, að hann var.
góðum músikgáfum gæddur, og
að hugur hans var allur þar sem
tónlistin vair, enda þótt efcki
legði hann fyrir sig tónlistar-
störf. Var hann mjög vel að sér
í tónlistarsögu, og muna hann
vafalaust márgir sem ágætain
fræðara í útvarpstfyrirlestrum
og blaðagreinum. Var Baldur um
langt skeið tónlistargagnrýnandi
Vísig og var jafnan mikið mark
tekið á dómum hans. Fór þar
saman, að maðurinn Vair rétt-
sýnn og góðviljaður. Mega marg-
ir tónlistarmenn minnast hans
sem hins sanngjarna dómara og
víðsýna mannkostamanns.
Baldur Andrésson var Reyk-
víkingur í húð og hár og finnst
mér lífið i Reykjavík svipmirma
við fráfall hans. Mun svo mörg-
um finnast. Harnm unni góðri tón-
list atf alhug, og hann vann að
framgangi hennar eftir megni.
Hamn þoldi ekki að tónlist væri
misboðið. Hann samdi nokfeur
sönglög, sem stundum heynast
flutt, og bera þau vott um fág-
aðan smekk og tónnæmi. í diag-
legri umgengni var hann dulur
og hlédrægur, en bjó þó yfir
miklu skapi. Húmor hans var
elskulegur og gaman hans
græskulaust.
Mig dreymdi þennan góðvin
minn í fyrrinótt. Hann var leiður
yfir þvi, að nokkur af stórverk-
um Bachs yrðu ekki spiluð yfic
moldum hans. Ég sagði þá við
hann, að sennilega mundi hann
njóta þeirra betur þar sem hann
væri nú staddur. Við það brosti
hann sínu alkunna hlýja brosi og
hvarf mér sjónum. En ég mun
geyma broshýra mynd Baldurs
Andréssonar i huga mér og
minnast hans sem eins hins göf-
ugasta manns sem ég átti sam-
fylgd með á lífsleiðinni.
Páll ísólfsson.
Eftirlifandi konu hans, dætr-
um, barnabörnum, tengdasonum
og öðrum nánum venzlamönnum
og vinum votta ég einlæga sam-
úð og hluttekningu vegna þess
hins mikla missis, að hann skuli
nú vera horfinn af sjónarsviði
þessa jarðneska iífs.
En ailir þeir mörgu, er hann
mátu mest og höfðu af honum
nánust kynni, hugga sig án efá
við það, að saga hans er björt
og fögur og að eftir hann liggja
mörg verk og góð á löngum lífs-
feríi.
Jón Pálmasom.
Mínar beztu þakkir sendi ég
ölum, er glöddu mig með
heimsóknum, gjöfum og
skeytum á 75 ára afmæli
mínu 5. marz sl.
Guð blessi ykkur öll.
Agnes Guðfinnsdóttlr
frá Ytra-SkörðugiM.
Fyrirtæki
Fyrirtæki með heildsölu og smásölu í Reykjavík Aðstaða í tofl-
vörugeymslu.
★
Trésmiðja, sem hefur aðallega framleitt grindur fyrir bólstrara,
ágætlega búið tækjum. Góð greiðsiukjör
★
Til sölu framleiðslufyrirtæki ásamt verzlun í eigin húsnaeði á
uppgangsstað á Vestfjörðum. 6 herbergja íbúð fylgir með.
(Getur verið 2 íbúðir) Tii greina koma skipti á fasteign á
Reykjavíkursvæðinu.
★
RAGNAR TÓMASSON hdi
Austurstræti 17.