Morgunblaðið - 12.04.1972, Blaðsíða 17

MORGUNIBLAEHÐ, MCÐVCKUDAGU'R 12. APftfL 1972
17
Ólafur G. Einarsson, alþm.;
„Að loknum fyrsta áfanga6í
Þjóðviljinn birti þann 6.
þ. m. grein með ofanigreindri
fyrirsögn eftir Ólaf Jónsson,
Kópavogi. Greinin er enn ein
tiilraun stjómarliða fi'l þess að
sýna fraim á ágæti hins nýja
sikattkerfis, bæði fyrir ein-
staklinga og sveitarfélög. Höf-
undur greinarinnar var einn
af þeim, sem sömdu tekj v-
stofnafrumvarpið, og mætti
þvi ætla, að hann hefði mögu-
leika umifram aðra renn tii
þess að fara með rátt mái, en
annað kemur á dagmn við
lestur greinarinnar. En að
sjálfsögðu er hér uim beint, og
í sjálifu sér eðlifeigt, framhald
að ræða á þeirri bilekkimgar-
iðju, sem stjómarliðar hafa
haldið uppi, frá því sfcatta-
frumvörpin vorr lögð fram
í desembermánuði.
Anners er í sjálfu sér að-
dáunarverður sá fcjarkur, sem
lýsir íér í skrifum sem þess-
um, þegar svo skamrnt er til
þeiss tíma. er hver og einn
gjaidandi fær óræka sönnun
fyrir þeirri sfcattpíningu, sem
hann á í vændum. Ekki ætla
ég að halda því fram, að hér
sé vísvitandi verið að blekkja,
sennilegra er að höfundur viti
ekki betur. Það er þó liitil af-
sökun, þegar um er að ræða
mann, sem tók þátt í samn-
itigu laganna.
Það kann að virðast óþarfi
að svara grein sem þessari
þegar svo sikammt er í þá
sönnun, sem allir roumu finna
fyrir. Þó eru nokkur atriði,
af mörgum, sem ekki verður
komizt hjá að gera að vrntals-
efni.
„HIÐ ÓNOTHÆFA KERFI“
I greininni ræðir Ólafur um
hið öhæfa tekjustofnakerfi,
sem gilt hefur fyrir sveitar-
félögin, og gerir mikið úr því,
hve tekjustofnarnir hafi nýtzt
misjafnlega. Nefnir hann þar
„algjöra sérstöðu Reykjaví’k-
urborgar, sem ekki hafi þurft
að nýta að fuililu sina tekju-
stofna“, en þar hefur undan-
farin ár verið veittur 6% af-
sláttur frá útsvarsstiiga. Hon-
uim virðist ókunnugt um það,
að það voru 134 sveitarfélög
af 225, sem veittu afs'látt frá
útvarsstiga 1971, frá 5% og
allt að 70%. Þessi sveitarfé-
lög höfðu samtais 141.362
íbúa.
70 sveitarfélög með 54.523
íbúa notuðu útsvarsstiga
óbreyttan, en 21 sveitartfélag
með 8.687 íbúa þurfti að nota
álagsiheimild, hæst 30% og
var það hreppur með 101 íibúa.
Því fer mjög fjarri að
ástæður fyrir útsvarsafslætti
í öllium hinna 134 sveitarfé-
laga hafi verið þær, að tekj-
ur manna þar hafi verið svo
mifclu hærri en í hinuim, sem
ekki veittu afslátt.
Ástæðumar eru miklu
fremur mismunandi mifcil
þjónusta, sem sveitarfélögin
veita borgurunum. Má þar
nefna flesta sveitarhreppana,
sem veita ekki þetgnum sínum
sömu þjónust'U og þéttbýlis-
staðir. Þar eru menn meira
sjálfum sér nógir og eiiga þar
af leiðandi að hafa rneiri ráð-
stöfunarrétt á tekjum sínum.
Slí'kt er eðli'legt og sjá'lfsagt.
Og i mörgum þessara sveitar-
félaga hafa meðaltekjur verið
mjög lágar. Við gerða breyt-
ingu á tekjustofnaiögunum
verður áfram veittur afsláttur
frá útsvari í þessum sveitar-
féiögum, vegna þess, að út-
svar er nú, fremur en áður,
lagt á hinar lægstu tekjur.
Hins vegar hafa breytingam-
ar það í för með sér, að tekj-
ur þéttbýlissveitarfélaganna
eru skertar svo, að þau geta
ekki veitt borgurum sinum
þá þjónustu, sem þeir óska,
nema með þvi að beita öliium
álagslieimi'ldum. Er þetta gert
með hagsmuni einstakling-
anna fyrir augum?
Ólafur Jónsson er varabæjar
fuMtrúí í Kópavogi. Hann veit
því að teggja verður 10% álag
á útsvör og 50% áilag á fast-
eiignaskatt í Kópavogi á þessu
ári ti'l þess að bæjarsjóður nái
saman endum í fjárhagsáæti-
un sinnL
DREIFING VALDSINS
Ólafur eyðir nokfcrum orð-
um í það að útisfcýra þá sér-
stöbu samstöðu, sem sé innan
núverandi stjómarflokka, um
að dreifa valdi og fjármagni
út tiil smærri stjómareininga,
en ætlar rifcisvaldinu það
verkefni að skipuleggja og
hafa eftirlit með stjóm sveit-
arfélaganna á félags- og
menn ingarmálum.
Það er eitt að hafa skoðun
og annað að breyta í sam-
ræmi við hana. Sé þetta skoð-
un stjórnarflokkanna, hvers
vegna er þá löggjöfin þannig
sniðin, að hún hlýtur að teiða
til þess gagnstæða? Það er
vegna þess, að hér hefur
vilji Alþýðubandalagsins ráð-
ið sem fyrr í stjórninni. Þeir
viilja öllu stjóma út frá ein-
um punfcti, einum manni
helzt, eins og dæmin sanna.
Þeim kemiur ekfcert við vitji
einstaklinganna eða samtaka
þeirra út um hinar dreifðu
byggðir, en auðvitað verða
þeir að tala með öðrum hætti
meðan enn þarf að halda
kosningar samikvæmt þvi
fcerfi, sem þeir vilja koll-
varpa.
Svo halda menn að Alþýðu-
bandalagsmenn hafi einhverj-
ar aðrar skoðanir en hús-
bændur þeirra austan tjalds.
NÝ HEIMILD
SKATTAYFIRVALDA
TIL AÐ ÁÆTLA MÖNNIIM
TEK.TUR
1 hinum nýju tekjustofna-
lögum er svofeMt ákvæði:
„Nú vinnur einstakUngur eða
hjón, annað hvort eða bæði
eða ófjárráða börn þessara
aði'la, við eigin atvinnurekst-
ur eða sjálfstœða starfsemi,
og er þá sveitarstjóm heimilt,
er sérstaktega stendur á, að
Ólafur G. Einarsson.
ákveða, að tekjur sMfcra aðila
til útsvars verði ákveðnar
ef'tir þvi, sem ætla má, að
laun þessara aðila, miðað við
vinnutframlag þeirra, hefðu
orðið, ef þeir hefðu unnið
starfið í þágu annars aðila.“
Ólafur er undrandi á því,
að ég „skuli hafa talið þetta
ákvæði einn af ókostium
frumvarpsins, og að ég virð-
ist hafa gert mér ljóst, hverj-
um þingmepn Sjálfstæðis-
ftokksins eigi að þjóna“.
Það er alveg rétt hjá Ólafi,
að ég hef eins og aðrir
þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins, gert mér þetta ljóst og
þar skitur á mil'li okkar og
þingmanna Alþýðubandalags-
ins.
Við teljum það skyldu
okkar að gæta hagsmuna
borgaranna gegn sívaxandi
ásælni hins opinbera.
Við erum andvigir því, að
misvitur sveitarstjórn geti af
Framhald á bls. 20.
Björn Vignir Sigurpálsson:
Kvikmyndir
The French
— verðugur hafi
*
Oskarsverð-
launanna
THE French Connection — myndin
sem hlaut flest eftirsóttustu verðlaun
Óskarshátíðarinnar að þessu sinni
(sjá frétt bls. 12) er á ýmsan hátt
svolítið annars eðlis en gerist og
gengur um Óskarsverðlaunamyndir,
og að mínum dómi í öðrum og betri
gæðaflokki. Jarðvegurinn, sem þessi
mynd er sprottin úr, er líka um
margt sérstæðari en við eigum að
venjast úr bandarískri kvikmynda-
framieiðsilu. Efniviður hennar er að
öllu teyti sannsögulegur, hetja mynd-
arinnar eða andhetja er á lífi og býr
í New York.
„Þaö sem fyrst og fremsit einkenn-
ir mig er eftirfarandi: Ég drekk
bjór, sef hjá hórum og gef á kjaft-
inn.“ Með þesisum orðum lýsti hetj-
an sjálfum sér í fyrsta samtali sínu
við leikstjóra myndarinnar, Wiilliam
Friedkin, þegar undirbúningur að
handriti hennar hófst. Friedkin hefur
viðurkennt, að þessi ummaeli hafi
skelft sig mjög, enda hafi þau brotið
algjörlega í bága við frjáislyndar
skoðanir sínar. Eigandi þessara um-
mæla var harðsvíraðasti lögregliu-
maður eiturlyfjadeildar New York-
lögreglunnar — maðurinn sem eitur-
lyfjasalar og -neytendur borgarinnar
óttuðust mest og átti þá rós í hnappa-
gjatimu að hafa komið upp um eitt
miesta eiturlyfjasmygl aldarinnar;
55 kg af hreinu heróíni — magn sera
Connection
hefði nægt öllum eiturlyfjaneytend-
um Bandarikjanna i 8 mánuði. Um
hann og þetta smygl fjaJlar myndin.
„Ég hóf gerð myndarinnar með
hugann uppfuMan af ríkjandi
viðhorfum," segir Friedkin. „Ég var
andstæðingiur hvers kyns lögregluof-
beldis. En þegar ég hafði lokið gerð
myndarinma.r hafði ég komizt að
þeirri niðurstöðu að það væru til
fleiri hliðar á þessu máli. Ég komst
ekki hjá því að setja mig í spor hans,
og það gjörbreytti öllu; fara einn út
á strætin og berjast gegn eitur-
lyfjabröskurunum. Þeir voru ekki að
vanda meðulin og létu ekkert hindra
sig, og hann hefur fljótlega gert sér
ljóst, að hér gilti lögmálið auga fyrir
aiuga og tönn fyrir tönn.“
„Það er líka staðreynd," segir
Friedkin ennfremur, „að níu tíundu
ailmennings líta á þennan mann sem
hetju; i þeirra augum er hann maður-
inn sem tókst næstum því að fram-
kvæma verkefni sitt — aðeins til
þess að vera fjarlægður úr röðum
lögreglunmar og settur á eftirlaun."
Friedkin kveðst aldrei hafa kynnzt
manni, sem hafi verið jafn upptekinn
af sjálfum sér, og siðfræði hans sé
svo frumstæð að vart sé viðeigandi
að fjölyrða um hana. Samt sem áður
búi í honum manngæzba, viðkvæmni
og vinsemd. Hann sé ekki dæmigerð
lögga heldur einstæður á sinn hátt.
„Hann er þó fyrst og fremst af-
sprengi umhverfis síns, og þess
vegna er myndin miklu fremur um
hann en hið annáLaða eitiurlyfjamál.“
Yið undirbúning miyndarinmar
eyddi Friedkin mörgum mánuðum
með téðum lögreglumanni, og fyrr-
um samstarfsmönnum hans í eitur-
lyfjadei'ldinni í því skyni að kynnast
starfsaðstöðu og vettvangi þessarra
manna sem bezt, svo og kannaði
hann helztu staði, þar sem atvik eit-
urlyfjasmygisins gerðust. Sama gilti
um Gene Hackman, sem fer með
hlutverk lögreglumannsins og hlaiut
óskarsverðlaunin nú fyrir vi'kið.
Samkomulaigið milli hans og lög-
reglumannsins var að vísu ekki upp
á marga fiska í byrjun. Löggan
krafðist þess að fá að leika hlutverk-
ið sjálfur og þega-r þvi var hafnað
vildi hann fá Rod Taylor í hlutverk-
ið. En eftir því sem myndin þróaðist
batnaði samkomulagið, samvinnan
varð æ nánari og nú eru þeir nánast
óaðskiljanlegir vinir, að sögn Friedk-
ins.
Víkjum þá að myndinni sjálfri.
Hún hefst í Marseille í Frakklandi,
þar sem franskur auðmaður (leik-
inn af Fernando Rey) er í óða önn
að undirbúa heróínsmyglið til Banda-
ríkjanna. Því næst er klippt yfir til
New York, þar sem söguhetja okk-
ar og samstarfsmaður hans eru komn
ir á spor smáglæpamanns, sem þeim
finnst hegða sér æði undartega. Enda
þótt þeir hafi ekkert fyrir sér,
ákveða þeir að gefa honum gætur og
fyr.ir bragðið komast þeir á snoðir
um heróínsendinguna án þess þó að
geta sannað hvemig hún hafi komizt
til landsins né hvar hún sé niðurkom-
in. Þegar hér er komið sögu eru yfir-
menn eiturlyfjadeildarinnar farnir
að ókyrrast, telja þá félaga fara villa
vegar og þeim er fyrirskipað að
hætta aiskiptum af málinu. Sögu-
hetjan lætur sér ekki segjast, held-
ur rannsókninni áfram upp á eigin
spýtur og eftir miklar sviptingar
tekst honum að afhjúpa smyglið og
aðstandendur þess — nema hvað for-
sprakkinn kemst undan.
Til að undirstriika hinar sannsögu-
legu rætur efnisins hefur Friedkin
flarið inn á þá braut í leikstjórn sinni
að láta hana svipa sem mest til heim-
iildairmyndar. Til að mynda notar
hann i þeim tilgangi daufa liti, sem
við eigum oft að venjast úr frétta-
myndum, og gefur henni aukið heim-
ildarlegt gildi. Mörg atriði myndar-
innar verða mamni minnisstæð. Má
þar nefna eltingaleikinn milli sögu-
hetjunnar í stolnum bíl og leigumorð-
ingja forsprakkans í almennings-
lest í einu úthverfi New York. Ef að
líkum lætur verður þetta atriði mik-
ið stælt í ókomnum myndum um
svipað efni. Má á ýmsan hátt líkja
því við eltingaleikinn fræga í Bullit,
og er þó jafnvel emn betur unnið.
Eins má nefna ýmis atriði, sem lýsa
hinum — að því er virðist — enda-
lausu biðum lögreglumannanna að
nóttu og degi í nepju vetrarins með-
an þeir veita glæpamönnunum eftir-
för. Eða lokaatriði myndarinnar,
þegar söguhetjan skýtur samstarfs-
mann sinn í misgripum fyrir for-
sprakkann og hvernig Hackman
tekst svo meistaralega að lýsa al-
gjöru miskunnarleysi lögreglumanns
ins, er hann uppgötvar að það er
samstarfsmaður sem liggur þarna í
blóði sínu í stað forsprakkans. í sam-
einingu tekst þeim Friedkin og
Hackman að skapa óvenju heil-
steypta persónulýsingu — þeir draga
fram flókna og mótsagnakennda
skapgerðarþætti lögreglumannsins
og reyna hveng.i að milda eða fegra
frumstætt siðgæði hans.
Myndin verður algjörlega hlutlaus
— hún tekur hvorki afstöðu með né
gegn vinnubrögðum lögreglunnár,
en engu að síður verka.r hún afstöðu-
hvetjandi á áhorfandann. Aðalper-
sóna myndarinnar vekur i senn við-
bjóð og samúð. Það fer ekki fram hjá
neinum, að það er umhverfið sem hef
ur mótað þennan mann, sem lifir og
hrærist í sora mannlífsins, þar sem
öll lögmál siðmenningarinnar, eins
og við þekkjum það hugtak, hafa
raskazt og hrunið til grunna. En rétt-
lætir þetta vinnubrögð og hegðan
lögr'eglumannsins, sem unnið hefur
eið að þvi að vernda lög og rétt þjóð-
félags síns og heitið því að vinna
i þeim anda? Þessari spurningu verð-
ur hver og einn að svara fyrir sig og
þannig fer ekki hjá því að myndin
veki áhorfendur til umhugsunar.
Franihald á hls. 31.