Morgunblaðið - 04.05.1972, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 04.05.1972, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. MAÍ 1972 Oitgefendi hf, Árvdlcuc Rfeyfcjavfk Framk.væmdastjóri Haral'dur Sveinsson. .Rltistjórar Mattihías Joharmessen, Eyj'óilfur Konráð Jónsson. Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunrrarsson. Ritstj’ór.narfiulltrúi horbjjönn Guðmundsson Fréttastjóri Björn Jólhannsson. Augiliýsingastjóri Átni Garðar Kristinsson. Ritstjórn og afgreiðsla Aðalsfræti 6, sfmi 1Ó-100. 'Augi!ý.singar Aðalstræti 6, srmi 22-4-80 Áskriftargjal'd 225,00 kr á 'mánuði innanlands I teusasötu 15,00 Ikr eintakið Hafnarfirði verðhækkanirnar að umtalsefni í ávarpi sínu á hátíðisdegi verkalýðsins og minnir ríkisstjórnina á fyrir- heit um 20% aukningu kaup- máttar. Síðan segir: „Krefj- ast verður þess, að verðhækk- unarskriðan verði stöðvuð og allar hækkanir á lífsnauð- synjum almennings bannað- ar.“ Og Bandalag starfs- manna ríkis og bæja tekur einnig undir þessi sjónarmið í ávarpi 1. maí. Þar segir m.a.: „Stjórn B.S.R.B. ítrek- METVERÐHÆKKANIR T gagnmerkri ræðu, sem * Ólafur Björnsson, próf- essor, flutti fyrir nokkrum dögum um ástand og horfur í efnahagsmálum þjóðarinn- ar lét hann í ljós þá skoðun, að þær verðhækkanir, sem orðið hefðu og fyrirsjáanleg- ar væru í nálægri framtíð, væru hinar mestu frá því á stríðsárunum, nánar tiltekið frá árinu 1942. Ólafur Björns- son benti í ræðu sinni á, að vöxtur verðbólgunnar væri hraðari en verið hefði og varpaði fram þeirri spurn- ingu, hvort atvinnuvegirnir gætu staðið undir þessum hækkunum, án þess að þær færu aftur út í verðlagið og verðbólguskrúfan héldi áfram með fullum hraða. ÓLAFÍU í þessu sambandi gerði Ólafur Björnsson sérstaklega að umtalsefni kjarasamninga þá, sem gerðir voru í desem- ber og sagði, að þeir hefðu í för með sér, á innan við hálfu ári, útgjaldaaukningu vegna launagreiðslna, sem næmi 25%. Hann kvaðst ekki skilja, hvernig atvinnufyrirtækin gætu tekið á sig þessar hækk- anir án þess að þær færu að einhverju leyti út í verðlagið. Mestu verðhækkanir frá ár- inu 1942 hafa orðið fleirum íhugunarefni en Ólafi Björns- syni, sem er í hópi fremstu sérfræðinga okkar í efnahags- málum og byggir á víðtækari reynslu og þekkingu en flest- ir aðrir. Þannig gerir 1. maí nefnd verkalýðsfélaganna í ar hér með fyrri ábendingar sínar í þessu efni og telur óverjandi að ekki séu reynd- ar nýjar leiðir í efnahagsmál- um, þegar óðfluga virðist stefna að enn einni gengis- lækkun til stórtjóns fyrir all- an almenning.“ Ummæli eins helzta sér- fræðings okkar í efnahags- málum um efnahagsástandið hljóta að vega mjög þungt. Afstaða verkalýðs- og laun- þegasamtaka lýsir áhyggjum þeirra og viðtöl Morgunblaðs- ins við verkafólk í tilefni 1. maí sýna, svo ekki verður um villzt, að ekkert er nú ofar- legar í huga hins almenna borgara en verðhækkanirnar að undanförnu og sú kjara- skerðing, sem af þeim leiðir. TORTRYGGNI BÆNDA T Morgunblaðinu var fyrir * skömmu birt ritstjórnar- grein úr bændablaðinu Frey, þar sem lögð var áherzla á, að erfitt væri eða nær ómögu legt að kom á sambæri- legri styttingu vinnutíma bænda og annarra stétta. Auðvitað er þetta rétt. Bænd ur geta ekki stytt vinnutíma sinn nema að litlu leyti, starf þeirra er þess eðlis. Tillit til þessa verður að taka, svo að þeir dragist ekki aftur úr og verði láglaunastétt í landinu. íslendingar eiga að búa vel að því fólki, sem ræktar jörðina og tryggir búsetu um allt land. Það er forsenda sjálf- stæðis okkar, að við höfum áhuga á að nytja allt landið, en búum ekki í eins konar borgríki á suðvesturhorni þess. Núverandi ríkisstjórn er orðin einna þekktust að því að sækja fé í vasa almenn- ings. Hún hefur einnig feng- ið óorð á sig fyrir að eyða sjóðum. Það er því ekki heppilegasti tíminn nú að leggja fram frumvarp um nýjan fóðurbætisskatt, sem nemur 25%, enda þótt ráð sé gert fyrir í frumvarpinu að ekki megi nota skattinn til annars en tryggja verðlag á búvörum, þegar það lækkar t. d. vegna offramleiðslu. Fjöldi bænda er á móti þess- um nýja skatti, og að vonum. Bændur sjá, hvernig núver- andi ríkisstjórn gengur á sjóðina. Þeir treysta því ekki, að þessi nýja skattlagning verði þeim sjálfum til hags- bóta, svo gráðugt sem ríkis- valdið er. Bændur ekki síður en aðrir þegnar þjóðfélagsins hafa nú meira vantraust á ríkisvaldinu en svo að þeir treysti því að 25% skatturinn komi þeim nokkurn tíma að gagni. Vísitölubúið kaupir 8—9 tonn af fóðurbæti á ári. Tonn ið kostar um 10.000 kr., svo að hér er um að ræða 20.000 kr. skatt á vísitölubú. En ef tekið er dæmi af sveitaheim- ili með um 20 kúm og um 200 fjár, kemur í ljós að slíkt bú notar um 20 tonn af fóður- bæti á ári og verður þá 25% skatturinn um 50.000 kr. nýr útgjaldaliður. Það sér því hver maður að hér er um verulega skattbyrði að ræða á bændurna. Og meðan þeir treysta því ekki, að pening- arnir verði þeim sjálfum til hagsbóta, heldur renni í rík- ishítina, er engin von til þess, að þeir vilji gangast undir slíka skattbyrði. Fylgi Palmes dalar: Svíar þrey ttir hækkunum ÓÁNÆGJA hefur margfald- azt að undanförnu meðal Svía vegrna óðaverðbólgu, gífur- legra verðhækkana, hækkana á sköttum sem eru háir fyrir og vaxandi atvinnuleysis. Ekki þurfti nema tveggja mín útna viðtal við húsmóður í sænska sjónvarpinu nýlega til þess að koma af stað ein- stæðri mótmælahreyfingu. Húsmóðirin hvatti neytendur til að hætta ap kaupa kjöt og mjólk, og viðtalinu var ekki fyrr lokið en síminn hjá henni fór að hringja stanzlaust. Að lokum varð hún að fá sér labb rabb-tæki til þess að geta tek- ið þátt í umræðu við svokall- aða Stokkhólmsnefnd til bar- áttu gegn hækkuðu verðlagi. Bannið, sem húsmóðirin hvatti til i viðtaiinu, hafði næstum því tafarlaus áhrif, og Stokkhólmsnefndin til bar- áttu gegn hækkuðu verðlagi, lét ekki sitt eftir ilggja. Áður en ein vika var liðin hafði mjólkursala dregizt saman um 6% í Stokkhólmi og 35% í útborginni Skarholtmen. Eft- irspurn eftir kjöti minnkaði að sama skapi. Það sem kom aÆ stað þessum mótmælum var að verð á hrygg hafði hækkað úr 48 krónum sænsk- um kílógrammið í 51.20 krón- ur í Vástmannland norðvest- ur af Stokkhólmi. Mótmælin höfðu þau áhrif, að ICA-verzl unarsamsteypan ákvað að lækka mjólkurverð um 6%. • BÆNDASJÓNARMIÐ Þessi óskipulagða og ópóli- tíska hreyfing, sem húsmóðir hleypti af stokkunum með tveggja mínútna sjónvarpsvið tali, ér talandi dæmi um það andrúmsloft, sem skapazt hef- ur í Svíþjóð vegna hækkana á verðlagi og sköttum og mesta atvinnuleysis, sem um getur í aldarfjórðung. Stokk- hóhnur hefur lengi verið dýr- aista höfuðborg í heimi næst á eftir Tokyo, og verða hús- mæður þar að greiða 20% meira fyrir vöru og þjóniustu en stallsystur þeirra í París. Verð á matvælum hækkiaði um 22% frá því í j-anúar 1970 til síðustu áramóta. Ríkisstjórnir í Sviþjóð hafa aiHtaif leitazt við að tryggja landbúnaðairverka- mönnum sambærileg kjör og' iðnverkamenn rujóta síðan Sós íaldemókrataflokkurinn og Bændaflokkurinn, sem nú heit ir Miðflokkurinn, gerðu með sér samkomulag þar að lút- andi árið 1933. Af þessu lieiðir hátt verð á landbúnaðarafurð um, og er það 15% hærra en i aðildarlöndum Efnahags- bandalagsins. Verðið hækkaði um 10% samkvæmt síðasta samkomulaginiu, sem var gert við bændasamtökin í fyrra- siumar, og kom sú hækkun fram í hækkuðu smásöluverði. Stjórnin vill ekki landbúnað- arstyrki, en þess vegna nær virðisaukaskattur til matvæla og hefur hann farið hækk- andi. • VERDSTÖÐVUN Hækkun framfærslukostn- á verð- Olof Palme: Sjaldan hefur verið eins mik- ið að honum kreppt. aðarins hefur**verið stjórninni svo alvarlegt áhyggjuefni, að gripið var til verðstöðvunar þremur vikum fyrir síðustu kosningar, sem voru haldnar í september 1970. Verðstöðv- unarlögin minntu marga á skömmtunatimabiffið á árum siðari heimsistyrjaldarinnar, en þau runnu út um síðustu áramót. Vöruverð hækkaði þegar í stað, og eiiga verð- hækkanimar sér fáar hiið- stæður, en ef tll vill hefðu þær þótt viðunandi, ef kaup hefði hækkað að sama skapi. Því hefur hins vegiar ekki ver ið að heilsa, því að samkvæmt heildarsamningum, sem voru gerðir um kaup og kjör í júní 1971, var gert ráð fyrir að kaiup hækkaði að meðaltali um 9% á ári á næstu tveimur árum. Sjálf viðurkenndi stjórnin óbeint, að kaupmátt- ur launa hefði rýrnað, þagar hún hækkaði eftirlaun og hús næðislán skattborgara með stórar fjölskyldur í október í fyrra. Þreyta og gremja almenn- ings á ekki einumgis rætur að rekja til aukins framfærslM- kostnaðar. Skattar valda eikki siður óánægju. Tekjuskattar nema frá 25 til 65% að við- bættum viirðisaiukaskatti, og Svium finnst nóg komið. Út- svör hafa hækkað um 20— 25% á þremur árum. • DÝRKEYPT SKYSSA Gunnar Stráng hefur verið fjármáliaráðherra í 17 ár og játar venjulega ekki að slíkt geti átt sér stað, en nýlega við urkenndi hann, þótt gizka þyrfti á við hvað bann ætti, að „Svíar væru að nálgast viðun a,ndi skattaþak“, og létti s'katt greiðendum við þessa yfirlýs ingu. Skattaálagning, sem Strámg ákvað sjálfur og hef ur verið í gildi síðan í janúair 1971, nefsar giftum konum, sem stunda ekki atviinnu, og er tilgangurinn ef til vill sá að hvetja þær tiil þess að fá sér atvinmu. Þá var mifcil gróska í efreahagslífin'U og skortur á ófaglærðum og faig- lærðium verkaimönmum. En þá var ekki hægt að sjá þá aftur för, sem þegar hafði átt sér stað. Þeinslan í sæntsku efna- haigslífi hafði verið of mikil á árinu 1970, og óðaverðbóliga fylgdi í kjölfarið. Heilbriigð skynsemi mælti með þvi að draga úr þenslunni, en þetta var kosmingaár, og engar ráð stafanir voru gerðar til þess að koma á jafnvægi í eftoa- hagsmálunum, þar sem kjós- endum hefði likað það illia. Eftir kosningar gerði stjóm in hins veg'ar ráðstafanir til þess að draga úr þenslunni og hækkaði forvexti og setti höml'UT á f járfestinigar, en raunar var tímd slíkra ráð- stafana liðinrt, og það sem þurfti var að hleypa meira fjármaigni í efnahaigslifið. — Svía,- urðu að greiða þessa skyssu dýru verði. Svo að siegja engin breyting varð á heildarþjóðartekjum árið 1971 þó að þær hefðu aukizt um 4,5% að meðaltali á ári næstu tíu ár á undan. Þar á ofan er atvinnuleysi komið á svo hátt stig, að það minnir ískyggi- leiga mi'kið á hina dimma djaga fyrir síðari heiimsstyrjöldina, þó að full atvinna sé einn helzti kjarninn í stefnu sósíal demókrata. Hagstofan áætlar tölu atvinnulausra 136.000, ert sumir segja að þeir séu affi't að 400.000. • FYLGI RÝRNAR Stjó-rnin hefur snúizt gegn vandamálunum af einbeitnii. Síðain í fyrrahaust hafa verið veitt lán að upphæð 1.750 milljónir sænskra króna til þess að gera iðnfyrirtækjum klieitft að koma fyrir hreinisí- tækjum tiil verndair gegn menigun í lofti og vatni. Þann ig verður lokið við að fr'am- kvæma urnhverfisverindarráð- stafanir á 18 mánuðum, þótt upphaflega væri gert ráð fyrir fjögurra ára mengumaráætl- un. Atvinnuleysið virðist bafa náð hámiarki, og hagfræð- ingar gera ekki ráð fyrdr raun veruite'gri auknimgu fyrr en í byrjutn næsta árs. Ástandið er fairið að grafa undan sóslaildemókrötum. — Samkvæmt síðuistu skoðana- könnun fengju borgaraflokk- arnir 52,9% atkvæða, en sósí aldemókratar 38,7% og komm únistar og aðrir afg'angi.nin. í skoðamakönnun, sem var gerð í m-arz, var fylgi sósíalviemó- krata 42% og í janúar 43%. Miðflokk'urinn hefiur fengdð nýjan foringja, Thorbjörn Framhald á bls. 19.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.