Morgunblaðið - 07.05.1972, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAl 1972
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1972
17
Oígefandi hf Árvaikw^ Reyfajavfc
FnarnlcvaemdaS'tjóri Harafdur Svaín&aon.
Riitatjórar Mattihías Johannessan,
EýJóSfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Rrtstjórn'arfiulltrúi Þiorbjönn Guðmundsson
Fréttastjóri Björn Jólhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinssoo.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstrasti 6, sími 1Ö-100.
Augíýsinga.r Aðaistrætí 6, sfmi 22-4-SO
Áskriftargja'd 226,00 kr á 'mánuði innaniand®
I teusasölu 15,00 Ikr eintakið
minna fjármagn til þess að
lána viðskiptamönnum sín-
um.
Auk þess að láta greipar
sópa um sparifé landsmanna
og takmarka þar með mjög
útlánagetu viðskiptabank-
anna hefur ríkisstjórnin sem
kunnugt er ákveðið, að stór-
hækka skattaálögur á lands-
menn og nemur viðbót-
arskattheimtan þúsundum
milljóna króna. Ennfremur
hefur ríkisstjórnin dundað
við það fram eftir vetri að
hækka ýmsar vörur, svo sem
áfengi og tóbak, sem teljast
ER BOTNINN SUÐUR
í BORGARFIRÐI ?
Tlíkisstjórnin ætlar að láta
greipar sópa um fjár-
muni landsmanna — sparifé
almennings. Fyrir nokkrum
vikum var frá því skýrt, að
hún hygðist selja spariskír-
teini fyrir hvorki meira né
minna en 500 milljónir króna
á þessu ári. Þetta er margföld
sú upphæð, sem fram til þessa
hefur verið aflað með þessum
hætti. Þá liggur nú fyrir, að
Seðlabankinn ætlar að hjálpa
ríkissjóði við fjármagnsút-
vegun með kaupum á hinum
svonefndu ríkissjóðsvíxlum,
sem ætlunin er að endurselja
viðskiptabönkunum. Fyrst í
stað er stefnt að því, að afla
ríkissjóði 300 milljóna króna
með þessum hætti, en ef vel
gengur að selja víxla Hall-
dórs E. Sigurðssonar verður
þessi upphæð hækkuð í 500
milljónir króna og e.t.v.
meira. Til þess að gera þessi
víxlakaup hagstæð fyrir við-
skiptabankana eru borgaðir
allt að 12% ársvextir af þeim,
en venjulegir víxlavextir við-
skiptabankanna eru 9,5—10%.
Með sölu spariskírteina og
ríkissjóðsvíxla ætlar ríkis-
stjórnin því á þessu ári að ná
í sínar hendur allt að 1000
milljónum króna af sparifé
landsmanna. Þessi fjáröflun-
araðferð verður að sjálfsögðu
til þess eins, að viðskipta-
bankarnir eiga mun erfiðara
en ella með að veita við-
skiptavinum sínum, fyrir-
tækjum og einstaklingum
nauðsynlega fyrirgreiðslu.
1000 milljónir króna úr
bankakerfinu í ríkissjóð
þýða í raun, að bankarnir
hafa 1000 milljónum króna
til munaðarvara, en einnig
bifreiðar, sem nú eru ekki
lengur lúxus hátekjumanna,
heldur farartæki, sem flestir
telja sér nauðsynlegt að eiga.
Reynslan á eftir að leiða í
ljós, að hin aukna skatt-
heimta lendir fyrst og fremst
á þeim, sem hafa miðlungs-
laun. Hækkun bifreiðaverðs
dregur ekki úr bílakaupum
þeirra, sem hærri tekjur hafa,
en veldur þeim mestum erfið-
leikum, sem hafa minni laun.
Og heimtufrekja ríkissjóðs
gagnvart viðskiptabönkunum
á eftir að valda mörgum fé-
litlum húsbyggjanda erfið-
leikum á þessu ári. Þannig
verða þeir, sem sízt skyldi,
fyrir barðinu á hinni taum-
lausu fjárþörf Halldórs E.
Sigurðssonar.
Allt þetta mikla fé, sem
ríkisstjórnin seilist eftir, fer
svo í eina hít, ríkisstjórnar-
hítina, sem í fjármálaráð-
herratíð Haldórs E. Sigurðs-
sonar virðist orðin gjörsam-
lega botnlaus, nema botninn
sé suðr‘í Borgarfirði. Óráðsía
ríkisstjórnarinnar í peninga-
málum þjóðarinnar verkar
svo eins og olía á þann verð-
bólgueld, sem blossað hefur
upp á undanförnum mánuð-
um. Hlutskipti hæstvirts fjár-
málaráðherra verður ekki öf-
undsvert, þegar kemur fram
á árið.
GJALDEYRISSTAÐA
VERSNANDI
Afleiðingin af stjórnleysi
ríkisstjórnarinnar í efna-
hagsmálum er þegar farin að
koma fram í versnandi stöðu
þjóðarbúsins út á við. í marz-
lok hafði gjaldeyrisvarasjóð-
urinn minnkað um 200 millj-
ónir króna frá áramótum, ef
reiknað er með innkomnum
lánum á þessu tímabili, en ef
þau eru ekki tekin inn í dæm-
ið hefur gjaldeyrisstaðan
versnað um 1000 milljónir
króna.
í ræðu, sem Ólafur Björns-
son prófessor flutti nýverið
um ástand og horfur í efna-
hagsmálum, taldi hann vei
sloppið, ef gjaldeyrisvarasjóð-
urinn minnkaði ekki nema
um helming á yfirstandandi
ári og taldi, að hinn helming-
urinn mundi þá eyðast upp
fyrri helming næsta árs.
Taldi Ólafur Björnsson að
mesta hættan, sem nú vofði
yfir í efnahagsmálum, væri
sú, að atvinnufyrirtækin
stöðvuðust og gjaldeyrisstað-
an færi stöðugt versnandi.
Þeir, sem komnir eru fram
yfir miðjan aldur, muna enn,
hvernig ástandið var í gjald-
eyrismálum þjóðarinnar í tíð
vinstri stjórnarinnar 1956—
1958. Þá var svo komið undir
lok valdaferlis hennar, að
þjóðin átti tæpast gjaldeyri
til að standa undir greiðslu á
nauðsynlegustu skuldbind-
ingum. Þeir, sem þurftu á
smávægilegum gjaldeyrisyf-
irfærslum að halda, urðu að
bíða vikum og jafnvel mán-
uðum saman eftir þeim. Ekki
er annað að sjá en að núver-
andi vinstri stjórn stefni að
sama marki. Hún sýnir enga
tilburði í þá átt að stöðva þá
óheillaþróun í gjaldeyrismál-
um, sem hafin er. Verði það
ekki gert, líður ekki á löngu
þar til gjaldeyrisvarasjóður-
inn er líka orðinn tómur. En
það virðist helzta leiðarljós
núverandi ríkisstjórnar að
tæma alla sjóði, sem hún
kemst yfir.
FERÐAMAL
HARALDUR J.HAMAR
Hvað er fallegt - hvað ljótt?
EITT bezta framlag Reykja-
víkurborgar til ferðamála á
undanförnum árum er það
mikla átak, sem gert hefur
verið til fegrunar og ræktun-
ar svo og maltoikun gatna og
lagning gangstétta. Flest, sem
við gerum til þess að auka
ánægjuna af lífinu í landinu,
gagnar ferðamálunum jafn-
mikið. Þetta tvennt helzt í
hendur og örvar hvort annað.
I bæjum og þorpum landsins
— og reyndar sveitunum líka
— ætti fegrun og sinyrting að
vera sjálfsagður og eðlilegur
þáttur í öllum framkvæmd-
um. Því miður vantar viða
mikið á að svo sé.
En það er fleira en gras-
flatir, gangbrautir og „hrein
torg“, sem veita borgum og
bæjum menningarlegt yfir-
bragð. Er það ekki húsagerð-
in, sem markar sterkustu
drættina í heildarmyndinni ?
Er þá hugað að þvi hvernig
tekizt hefur að varðveita það
gamla og góða — og hvemig
byggt er fyrir framtiðina.
íslendingar skynja þetta æ
betur eftir því sem þeir ferð-
ast meira um heiminn. Þess
vegna þarf ekki að vitna til
George Brown, þegar hann
sagði að íslenzk byggingarlist
væri jafnvel enn hörmulegri
en sú brezka, sem hamn taldi
þó nógu slæma. Fleiri hafa
verið jafn hreinskilnir.
Mörgum þykja gömul báru-
járnsslegin timburhús nánast
það eina athyglisverða af
mannvirkjum á íslandi. Allir
eru þó ekki jafn kröfuharðir
sem betur fer.
Ég er ekki einn þeirrar
skoðunar, að Reykjavík verði
æ svipminni eftir því sem
borgin breiðir úr sér. Húsa-
gerðarmeistarar okkar hafa
á undanförnum árum steypt
upp misjafnlega stóra kassa
af ýmsum gerðum, en bless-
unarlega fáum hefur tekizt að
skapa eitthvað, sem aukið
hefur reisn borgarinnar, gefið
henni sterkari svip, éða ein-
faldlega orðið augnayndi
þeim, sem áhuga hafa á að
byggt sé af smekkvísi. Ég tala
nú ekki um listrænuna. Og ís-
lenzkan sérblæ þarf vart að
nefna, hann hefur ekki tek-
izt að skapa við hæfi nútíma-
framkvæmda. Landið okkar,
ekki er það nein útþynnt flatn
eskja. Svipmikil og mögnuð
náttúra þess orkar sterkt á
flesta, samt virðast nýbygg-
ingar okkar meira og minna
klipptar út úr erlendum heim-
ilisblöðum, sumar blokkimar
kæmust jafnvel ekki á prent
þar.
Við höfum haft einstakt
Haraldur J. Hamar
tækifæri til að reisa sérstæða
og tilkomumikla borg og
fallega bæi, því mikið er
byggt og ekkert til sparað. En
það er hægt að fara illa með
sement eins og allt annað.
Þegar fram líða stundir, verð-
ur okkur oft legið á hálsi fyr-
ir að hafa blandað steypuna
svona sterka.
Að koma akandi til höfuð-
borgarinnar að austan, virða
fyrir sér blokkirnar í Árbæj-
arhverfinu, er eins og að
koma inn í aimeríska herstöð.
Ýmsar stóru blokkirnar i
Breiðholti, sem hvað mest er
hampað i blöðunum, minna
miklu fremur á kvennafang-
elsi i erlendri smáborg en hý-
býli, sem reist eru í höfuð-
borg allsnægtaþjóðfélags á
síðari hluta 20. aldar til þess
að stuðla að þægilegra og feg-
urra mannlífi. Sumar nútíma-
byggingar eru blátt áfram
móðgun við smekk og fegurð-
arskyn fólks og vinna gegn
auknum þroska almennings
til einfaldra hugleiðinga um
hvað fallegt er — og hvað
ljótt.
Steinsteypuberserkjum sam
tiðarinnatr er þó svolítil hugg-
un í þvi, að aðrir hafa ekfti
alltaf gert betur — og að sjáif
sögðu er auðveldara að dæma,
en gera vel. En hugsið ykkur
hvemig Þjóðleikhúsinu, þessu
bákni, var á sinum tíma skot-
ið inn á miUi húsa. Ólíkt til-
komumeira hefði verið að
veita þvi stóra lóð með gras-
flötum, gangstigum —• já, smá
obiibogarými allt umhverfis.
Ætli það hefði þá ekki sett
méiri svip á borgina? Ætli
sumar stytturnar hans Ás-
mimdar hefðu ekki sómt sér
vel á þeim grasflötum? Nefni
aðeins þessi örfáu dæmi til að
lesandi átti sig betur á þvi
hvað við er átt. Svo kemur
nýi miðbærinn. Vonandi verð-
ur hann ekki eitt hrúgaldið
enn, vonandi að það risi ein-
hverjar fallegar byggingar
og að þeim verði leyft að
njóta sín. Ekki skortir land-
rýmið á íslandi.
Erlendir ferðamenn koma
hingað mikið vegna óbyggð-
anna. Af hverju ekki að gera
byggðina líka aðlaðandi, for-
vitnilega — jafnvel heillandi?
Ef hér væri ráðandi tilþrifa-
mikill, ákveðinn og geðiþekk-
ur still, þótt ekki væri nema
á byggingum hins opinbera
(til að byrja með), — stíll,
sem væri náttúru landsins
samboðinn, gætu ferðamenn
líka notið byggðarinnar þegar
þeir koma til að fara i óbyggð
ir. Að sjálfsögðu byggjum við
ekki aðeins svo að útlending-
um megi þóknast. En það sem
gert er af þvílíkum smekk, að
allra þjóða fólk kann að njóta
— hve ánægjulegt væri þá
ekki fyrir okkur að njóta
þess allan ársins hring, allt
lífið? Eða eins og vikið var að
í upphafi: Það, sem við gerum
til þess að auðga og bæta hag
fólksins í landinu, auka ánægj
una af þvi að lifa hér, eykur
hróður landsins og gerir það
forvitnilegra. Ferðamálin
yrðu stór og öflug atvinnu-
grein; það væri bara ein af-
leiðingin af því að hér væri
eitt og annað til fyrirmyndar
— og t.d. að smekkvísi og
næmt skyn væri ráðandi i
byggingarframkvæmdum.
Við eigum eitt og annað
ógert.
i
Reykjavíkurbréf
--------Laugardagur 6. maí ____
Bretar hafa viður-
kennt rétt
*
Islendinga
Eins og kunnugt er hafa
brezk stjórnarvöld á und-
anförnum mánuðum tekið þátt i
tvíhliða viðræðum við Islend-
inga um hugsanlegar veiðiheim-
ildir Breta innan 50 mílna rnark
anna, eftir að landhelgin hefur
verið færð út 1. september. Þótt
ekki hafi opinberlega verið frá
því skýrt, er alkunna, að Bret-
ar hafa gert ákveðin tilboð og
talið sig vera reiðubúna að
tryggja að hlutdeild íslendinga
í aflanum á Islandsmiðum færi
vaxandi á kostnað annarra. At-
hyglisvert er, að tilboðum Breta
hefur verið beint til akkar ís-
lendinga einna, en engar al-
þjóðastofnanir til kvaddar.
Samhliða þessum tilboðum af
Breta hálfu haida þeir þvi fram,
að einhliða útfærsla fiskveiði-
takmarka sé óheimil að alþjóða-
lögum. Breytingar á landhelgis-
mörkum verði einungis ákveðn-
ar á alþjóðaráðstefnum eða með
viðtækum milliríkjasamning-
um allra þeirra, sem eiga hags-
muna að gæta.
Ljóst er, að með þeirri afstöðu
Breta að taka upp beiná samn-
inga við okkur um landhelgis-
mörk við ísland, sem bindandi
yrðu fyrir alla aðra, viðurkenna
þeir i verki, að rétturinn til út-
færslu fiskveiðimarkanna sé í
höndum íslendinga, ella gætu
þeir ekki gert við okkur samn-
inga á þann veg, sem þeir hafa
fram boðið. Slíkir samning-
ar væru markleysa, ef þau sjón
armið Breta væru rétt, að al-
þjóðastofnanir einar gætu tek
ið ákvarðanir í þessum málum.
Á þetta atriði hefur ekki, svo
kunnugt sé, verið bent af Is-
lendinga hálfu. Bretar eru mikl-
ir málafylgjumenn og þeim er
meinilla við það, þegar hægt er
að benda á veilur í rökstuðn-
ingi þeirra. Nú hefur þeim orðið
það á í viðskiptum við okkur
að halda fram einu sjónarmiði,
en breyta þvert gegn því. Tíma-
bært er að gera þeim í fullri
vinsemd grein fyrir þessum
„mistökum", enda kunna þeir
vel að meta málafylgju annarra.
Sjálfsagt reyna þeir að snúa sig
út úr klípunni. En í varnar-
stöðu verða þeir í öllu falli, þeg
ar sérfræðingar okkar taka
að spyrja þá, hvernig þau tvö
atriði, sem hér hafa verið gerð
að umræðuefni, geti samrýmzt.
Aðför að Einari
og Ólaf i
Þeir, sem stóðu fyrir aðgerð-
unum í Ámagarði og á Álfta-
nesi við komu Rodgers utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna, hljóta
að hafa gert sér fulla grein fyr-
ir því, að þeir vörpuðu rýrð á
íslenzk stjórnvöld, en ekki hinn
erlenda ráðherra. Hins vegar
má vera, að önnur þau ung-
menni, sem nærstödd voru af til
viljun eða forvitni, hafi ekki
hugsað þá hugsun til enda. For-
sprakkar aðgerðanna beittu of-
beldi, þótt þeir þættust vera að
mótmæla ofbeldisverkum. Og
þeir beittu þeim, þar sem sízt
skyldi. Þeir svivirtu þá stofn-
un, sem í senn á að vera tákn
um íslenzka menningararfleifð
og þá baráttu, sem við háðum
fyrir frelsi okkar, án þess að
beita nokkru sinni öðrum
vopmum en hinu skrifaða og tal-
aða orði. Síðan völdu þeir ná-
grenni forsetasetursins til fram-
haldsaðgerða.
Fúkyrði þau, sem dundu á
Einari Ágústssyni, utanríkisráð
herra, er hann spurðist fyrir
um það, hvort hindra ætti för
hans og gests hans, voru og með
því ósæmilegasta, sem hér hef-
ur heyrzt. Ekki vegna þess að
ráðherrann persónulega fengi
ekki undir þeim risið, heldur
vegna þess, að ráðizt var að
embætti hans og þar með lýð-
ræðislegri stjórnskipan Islands.
En einna alvarlegast er það þó
e.t.v., að árásirnar beindust
gegn dómsmálaráðherra, sem
jafnframt er forsætisráðherra
og prófessor í þeim skóla, þar
sem forsprakkar aðgerðanna
stunda nám. Á herðum forsætis-
ráðherra hvílir sú skylda m.a.
■að halda uppi reisn í samskipt-
um við aðra, og sem dómsmála-
ráðherra ber hann ábyrgð á því,
að lögum og reglu sé framfylgt.
Aðgerðirnar beindust því fyrst
og fremst gegn þessum tveim
ráðherrum.
Kommúnistar
kunna lagið
Auðvitað voru aðgerðir þess-
ar skipulagðar af hálfu komm-
únista, ekki ein'ungis íslenzkra
kommúnista heldur líka þeirra
„sérfræðinga“, sem hér dvelja
þeim til aðstoðar. Þegar við völd
eru samsteypustjórnir, sem
kommúnistar eiga aðild að, er
meginmarkmið þeirra að lítil-
lækka samráðherra sína með ödl-
um hugsanlegum ráðum. Þannig
á að lama siðferðilegt þrek þeirra
og rýra álit þeirra í augum borg
aranna. Ef þetta tekst, er eftir-
leikurinn auðveldari.
Því miður verður að játa, að
áform kommúnista í þessu efni
tókust eins vel og þeir gátu
vænzt s.l. miðvikudag, og sér-
staklega var alvarlegt, að þeim
skyldi enn einu sinni takast að
niðurlægja utanríkisráðherra
opinberiega. En auðvitað má
segja, að hann hefði átt, eftir 10
mánaða samstarf við þá, að
Íjekkja þá svo vel, að tilgangs-
aust væri að fara að þeim
bónarveg. — Og vonandi fer nú
mælirinn að fyllast.
Eins og að likum lætur skýr-
ir „Þjóðviljinn" frá þessum at-
burðum með mi'killi velþóknun,
og þar með hefur kommúnista-
flokkurinn tekið á sig ábyrgð á
þeim. Er það vel.
Hver verður
vísitalan?
Þegar kauplagsnefnd greindi
frá útreikningi visitölunnar í
febrúarmánuði, var þess getið,
að fyrir Alþingi lægju óaf-
greidd ný skattafrumvörp og
ekki væri unnt að meta áhrif
þeirra, fyrr en þau væru orðin
að lögum. Þess vegna væri
óljóst, hver áhrif þessi kerfis-
breyting hefði á framfærslu visi
tölu, en síðar segir:
„Kauplagsnefnd mun taka af-
stöðu til þessa atriðis, þegar at-
vik málsins liggja endanlega
fyrir.“
Niðúrstaðan varð sú um mán-
aðamótin febrúar — marz, að til
bráðabirgða lækkaði kauplags-
nefnd liðinn „opinber gjöld“ í vísi
tölunni úr 161 stigi í 33 stig.
Var kaupgjaldsvísitalan þannig
skert um eitthvað nálægt 4%, en
þó bent á, að endanleg afstaða
til málsins yrði tekin siðar.
Nú er kauplagsnefnd að hefja
útreikning vísitölunnar, sem
taka á gildi um næstu mánaða-
mót, og þá kemur þetta vanda-
mál á ný til kasta hennar. Vísi-
talan mun nú hækka um a.m.k.
6% að fráteknum liðnum „opinber
gjöld". Ef hann verður
tek'nn til greina, hæklkar vísital-
an um nálægt 10%, en síðan bæt-
ast við 4% kauphækkanir og
hafa út'gjöld atvinmuveganna þá
hækkað um nær 15%.
Vísitöluskerðingin 1. marz
þýddi auðvitað kjararýrnun, og
þess vegna hefur forseti Al-
þýðusambands Islands lýst yfir
þvi, að Alþýðusambandið muni
ekki sætta sig við slíka skerð-
ingu til frambúðar. Þó er það
ekki aðalatriði málsins, heldur
sú aðferð, sem beita átti, þ.e.a.s.
að fara aftan að launþegum.
Áreiðanlega þýða þær miklu
hækkanir, sem framundan eru,
geysilega erfiðleika fyrir is-
lenzka atvinnuvegi, og vel má
þvi vera, að vísitöluskerðing sé
óhjákvæmileg vegna þeirrar
óðaverðbólgu, sem nú er, enda
meiri verðbólguþróun en þekkzt
hefur síðan árið 1942. En það
er lágmarkskrafa, ef vísitölu á
að skerða, að þá sé geng-
ið hreint til verks og það gert
fyrir opnum tjöldum, en ekki
með bolabrögðum.
Stefna Brandts
Islendingar fylgjast vel með
þróun alþjóðamála, og athyglis-
vert er, að þeim er oft ekki síð
ur mikið niðri fyrir, þegar deil-
ur rísa um alþjóðamál, heldur
en þegar rifizt er um íslenzka
pólitík. Dæmi um þetta eru þær
umræður, sem orðið hafa hér í
blaðinu um stefnu Brandts
kanslara. Björn Bjarnason rakti
það í ágætri grein nú í vikunni,
að forustumenn Atlantshafs-
bandalagsins styðja viðleitni
kanslarans til að draga úr
spennu á meginlandinu, en til-
efnið var grein, sem Sigfinnur
Sigurðsson hafði ritað, þar sem
hann deildi á afstöðu Morgun-
blaðsins til þessa máls, sem er í
samræmi við afstöðu flestra
blaða og áhrifamanna á Vestur-
löndum.
í lýðræðisþjóðfélögum ber að
ræða málin á þeim grundvelli,
sem hér hefur verið gert. Sig-
finnur hefur aðra skoðun en
Morgunblaðið og Björn Bjarna-
son, og þá ber honum að setja
þá skoðun fram — og einmitt á
síðum Morgunblaðsins, síns
blaðs. Þannig geta skapazt heil-
brigðar umræður um málin, og
aðalatriðið er, að en.ginn fyrtist,
þótt aðrir leyfi sér að hafa ólík
ar skoðanir á einstökum málum.
Ritstjórn Morgunblaðsins
metur það mjög mikils, er ein-
stakir greinahöfundar gagn-
rýna málefnalega sjónanmið
sem fram eru sett á ábyrgð rit-
stjóra blaðsins. Slikt er ekki
árás á blaðið, heldur þvert á
móti stuðningur við það frjáls-
lyndi, sem þar á að ríkja. Morg-
unblaðið birtir greinar, sem
túlka mismunandi sjónarmið, en
síðan verða þeir, sem ábyrgð
bera á stefnu blaðsins sjálfs, að
vera reiðubúnir að mæta gagn-
rýni — og það eru þeir.
Einstaklingar og
flokkar
í íslenzkum stjórnmálum hef-
ur það mjög tíðkazt, að allt væri
annað hvort svart eða hvitt.
Blöðin hafa átt að hæla öllum
kjörnum fulltrúum ákveðins
flokks fyrir allt, sem þeir gerðu
— og jafnvel þótt þeir gerðu
ekki neitt. Nú er þess i vaxandi
mæli krafizt, að þeir einstakl-
ingar, sem sækjast eftir trúnað-
arstöðum, láti sjónarmið sin
koma fram, svo að menn geti
metið skoðanir þeirra sem ein-
staklinga, en ekki einungis sem
hjióla í vél.
Greinar á borð við þær, sem
ýmsir þintgmienn hafa í vetiur rit-
að í Morgunblaðið, eru til þess
fallnar að auðvelda fólki að
taka afstöðu til sjónarmiða ein-
stakra stjórnmálamánna, og um-
ræður þeirra Sigfinns Sigurðs-
sonar og Björns Bjarnason-
ar eru vel til þess fallnar að
vekja menn til umhugsunar um
mismunandi sjónarmið.
Á því leikur ekki vafi,
■að fólk vill að menn skrifi sem
mest undir nafni, einkum ef
þeir bjóða sig fram til trúnaðar-
starfa og raunar vex þeirri skoð
un fylgi, að á ný þurfi að taka
upp einmenningskjördæmi á Is-
landi — og þá eingöngu einmenn
imgskjördæmi, því að ella hafi
fólkið lítiilla kosta völ.
Það er lika eðlilegt, að kjós-
endur vilji geta valið þá ein-
staklinga, sem þeim falla bezt í
geð, þegar svo er komið, að and
stæður í stjórnmálum eru minni
en áður var. Víða í hinum vest-
ræna heimi fylgja lýðræð-
isflokkar svipaðri stefnu í
grundvallaratriðum, þótt meiri
munur sé hérlendis. 1 Banda-
ríkjunum er því til dæmis þann-
ig háttað, að í báðum megin-
flokkunum eru til „frjálslynd-
ir“ menn og „íhaldsmenn", en
þar eru einstaklingar kjörnir
beinum kosningum og þess
vegna sætta menn sig við þetta
fyrirkomulag, sem ella mundi
lita út sem ringulreið.
Elsku stjórnin
Ekki er ofsögum af því sagt,
að ríkisstjórnin eigi nú formæl-
endur fáa. Helzt er það „Þjóð-
viljinn" sem ver hana af sann-
færingarkrafti, og má segja að
það sé skiljanlegt, þvi að komm
únistar hafa búið vel um sig, og
líkar einkar vel við undanláts-
semi forsætisráðherrans. Þeir
framsóknarmenn týna nú óðum
tölunni, sem treysta sér til að
verja gerðir forustu flokksins
og stjórn þá, sem formaður
flokks þeirra myndaði í júlí-
mánuði í fyrra. Bréfritari hef-
ur persónulega hitt menn, sem
alla tíð hafa kosið Framsóknar-
flokkinn, en lýsa þvi nú yfir,
hvar sem er, að þann flokk
muni þeir aldrei kjósa aftur, en
svo eru aðrir framsóknarmenn,
sem að visu fordæma þessa
stjóm, en telja þó enn von til
þess, að unnt verði að koma
flokknum á heilbriigðam grund-
völl að nýju.
Raunar er það áhyggjuefni, ef
svo langt yrði gengið í undan-
látssemi við kommúnista, að
Framsóknarflokkurinn riðlað-
ist. Þrátt fyrir allt er þessi
flokkur þó annað sterkasta afl-
ið í islenzkum stjórnmálum og
innan hans eru einlægir lýð-
ræðissinnar, sem vilja traust
stjórnarfar, þótt þeir hafi farið
halloka að undanförnu. Þess
vegna hlýtur athygli manna að
beinast af vaxandi áhuga að
þeim átökum, sem nú eiga
sér stað innan Framsóknar-
flokksins.