Morgunblaðið - 20.05.1972, Blaðsíða 12

MORGUNB'LAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. MAl 1972
712
„Hæ,
krakkar,
þetta er ég,
Jesús”
Um óperuna Jesú Krist, ofurstirni
Svartur Júdas, hvítur .lesús, hálfkínversk Maria Magðalena.
nieð Jesú Kristi í pálmasnnnn-
„Margir kristnir menn hafa
leitt hjá sér spnrning’ar ungn
kynslóðarinnar mn Krist. „Snp
erstar“ segir þeim, sem hinsta
vilja, hvað nnga fólkið er að
segja.“ Þessi nmmæli ihalds-
sams handarisks kirkjnrits visa
til þeirrar löngnnar, sem nnga
kynslóðin hefnr, til að líta
ekki aðeins á Krist sem npp-
reisnarfélaga gegn veraldleika
og stríði, heldnr líka sem stöð-
ugasta og aðgengilegasta tákn
mannkynssögunnar nm lirein-
leika og bróðurlega ást.
Höfundar óperunnar „Jesús
Kristur ofurstirni" eru tveir
unigir Englendingar, Tim Rice,
höfundur textans, og Andrew
Lloyd Webber, höfundur tón-
Ustarinnar. Hvers vegna
sömdu þeir óperu um þetta
efni, síðustu sjö dagana i lífi
Jesú Krists? Tim hefur svarað
á þessa leið:
„Við vorum aðeins að reyna
að tjá tilfinningar okkar til
Krists um þetta leyti, að reyna
að segja sögu hans og að
skálda í eyðurnar. Við vorum
ekki að reyna að segja álit
okkar. Hvern rétt höfum við til
að segja álit okkar? Þetta er
allt sagt í stuttu máli í orðum
Júdasar i óperunni — „Ekki
misskilja mig — mig langar að-
eins til að vita.“
Þá langaði til að vita — til
að fá svör við spurningum sín-
um, t.d.:
Hvers vegna gekk Jesú allt
í óhaginn? Hvers vegna valdi
hann ekki að koma fram á jörð
unni nú, þegar hann hefði get-
að notfært sér fjölmiðlana til
að kenna fylgismönnum sínum?
Uppi á „súrrealistískri'
Ofsóknar-
brjálæöi
Þeir segja söguna um síðustu
sjö dagana i lífi Krists, en
sleppa guðdómleika hans og
upprisu. Þeir leggja áherzlu á
að sýna, að Júdas hafi ekki
verið eins slæmur og menn
hafa viljað telja. Ef Jesús var
í reynd guðlegur, þá var
Júdas aðeins tæki í höndum
hans. Og ef Jesús var bara mik
ill kennimaður og spámaður,
sem á miðjum ferli sínum féll
fyrir sjálfsblekkingum um stór
mennsku og fékk ofsóknarbrjál
æði, þá var Júdas — að silfur
peningunum 30 undanskildum
— aðeins að gera það, sem
hann taldi rétt.
Frá upphafi óperunnar hefur
Júdas áhyggjur af Jesú eins
og vinur og ráðgjafi myndi ráð
leggja dáðum poppsöngvara,
sem væri orðinn spilltur, eða
leiðto ;a stjórnmálahreyfingar,
sem allt i einu færi að trúa
fréttatilkynningum sínum:
Jesús! Þú ert farinn að trúa
því sem þeir segja um þig.
Þú trúir raunverulega
að þetta tal um Guð sé satt
og öllu þvi góða, sem þú hefur
gert,
mun brátt verða sópað burt.
Þú ert farinn að skipta meira
máli
en það sem þú segir. . .
Þeir halda að þeir hafi fundið
hinn nýja Messias
og þeir munu særa þig, þegar
þeir finna að þeir
hafa rangt fyrir sér.
brú standa prestarnir og fylgjast
dagsgöngnnni.
Á einum stað hótar Júdas í
reiði sinni að hindra brjálæðis
legt áform Jesú með því að
svikja hann alls ekki.
Þetta er ef til vill ekki í
fullu samræmi við guðspjöll-
in, enda sömdu þeir Rice og
Webber ekki eftir einu guð-
spjalli, heldur öllum fjórum,
þó minnst eftir Jóhannesarguð-
spjalli, því að Jóhannes var
„miklu hrifnari af sýnum og
yfirnáttúrulegum hlutum."
Múgæsinga-
niaður
1 meira samræmi við guð-
spjöllin er sú mynd, sem gef-
in er af Kaífasi og öðrum
æðstu prestum Gyðinga, sem
lita á Jesú að nokkru leyti
sem villutrúarmann, en aðal-
iega sem múgæsingamann, sem
gæti orðið til þess að Rómverj-
ar beittu hörku í hernumdri
Paiestínu. Gyðingasamtök hafa
mótmælt óperunni á þeirri for-
sendu, að hún sýni æðstu prest
ana blóðþyrstari og meiri ill-
menni en Guðspjöllin segja, og
samtökin segja, að þessi ópera
ógni samskiptum kristinna
manna og Gyðinga.
Fleiri hafa mótmælt. Daginn,
sem óperan var frumsýnd á
Broadway í New York, röðuðu
hópar trúaðs fólks sér á gang-
stéttina framan við leikhúsið
og með spjöld á lofti hrópuðu
þeir andúð sína og reiði vegna
sýningarinnar, einkum vegna
þess að þar vantaði upprisuna.
Líklega er það algengasta
gagnrýnin á óperuna að upp-
risuna vanti, en óperunni lýk-
ur á dauða Krists á krossin-
um.
„Þessi ópera er ekki samin
af trú, heldur af viðskiptasjón-
armiðum," sagði ungur maður á
samkomu fyrir ungt fólk í Nes-
kirkju fyrir nokkru síðan.
„Þeir Rice og Webber tóku
upprisuna ekki með, af því að
þeir trúðu henni ekki.“
Mannlegur
Ungt, trúað fólk gagnrýnir
óperuna vegna þessa, en hitt
unga fólkið telur þetta ekki
endilega galla og kann vel við
þá túlkun, sem þarna kemur
fram á Jesú Kristi og sam-
starfsmönnum hans. Jesús er
ósköp mannlegur, enda lagði
höfundur textans áherzlu á þá
túlkun. „Ég er örugglega ekki
trúleysingi,“ segir Tim Rice,
„en Kristur hefur meiri þýð-
ingu fyrir mig sem mannvera
en ef hann væri Guð. Það er
miklu furðulegra, að maður
skyldi geta gengið í gegnum
allt þetta en Guð.“
Hvað er það við þessa sér-
stöku túlkun þeirra á Kristi,
sem hefur vakið áhuga unga
fólksins, svo að hljómplöturnar
með óperunni hafa verið seldar
í milljónum eintaka?
„í fyrsta lagi er það heitið
á óperunni, sem vekur forvitni
þeirra," segir Tim. „í öðru lagi
eru í henni nokkur ótrúlega
heiliandi lög. Og síöan, þegar
platan hefur verið leikin
nokkrum sinnum, snýr unga
fólkið sér að viðfangsefninu.
„Hey,“ segir unga fólkið, „ég
held að þessi Jesús hafi eitt-
hvað að segja. Ég er sammála
honum." Eða: „Ég er ekki sam-
mála honum." “
Unga fólkið í Englandi virt-
ist hreint ekki sammála hon-
um. Platan hefur selzt frekar
illa þar, miðað við sölu annars
staðar í heiminum, og ekki vak
ið meiri athygli en svo, að um
það leyti, sem óperan var frum
sýnd á sviði í New York, sagði
eimhver vinur móður Tim Rice:
„Væri það ekki indælt, ef Tim
gæti lifað sómasamlegu lífi af
þessu verki sinu.“
Gróði
Tim ætti að geta lifað sóma-
samlegu lífi af tekjunum af
verkinu, ef hann kann þá á
annað borð með peninga að
fara. Tekjur þeirra Rice og
Webber hvors um sig nema
nokkur hundruð milljónum
króna og ekkert lát virðist vera
á gróðanum.
Tónlistarlega séð er þessi
ópera dæmi um popptónlist í
fyrsta flokki. Allt i gegn er
hún vönduð og vel útsett og lit
Rólegnr bíður Kristur réttarhaldanna og umhverfis hann eru Pontíus Pílatus, prestar, ber-
menn og lærisveinarnir. Myndin er úr sýningu á óperunni í New York.