Morgunblaðið - 20.05.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNB'LAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. MAl 1972
„FLÓTTINN
úr sveitum er ekki til“
Bændaskólinn að Hvanneyri heim-
sóttur og rætt við bændaefnin
Nemendurnir skiptast á um að vaKka upp, og vaíalaust eykur
það hróður þeiir.v meðal kvenþjóðarinnar.
HVERS vegna gerast menn
bændur? Varla er það vegna
Iaunanna, því að bændur
eru, samkvæmt hagskýrsl-
um, ein tekjulægsta stétt
þjóðfélagsins. Varla er það
vegna stutts vinnutíma, því
að á meðan lögfest er 40
stunda vinnuvika flestallra
stétta landsins, mega bænd-
ur teljast heppnir, ef þeir
komast niður í 80 stunda
vinnuviku. Varla er það
vegna lífsþæginda, því að
sveitir landsins eru ennþá
um margt langt á eftir þétt-
býlissvæðunum í þeirri þró-
un, og sums staðar er ekki
einu sinni komið rafmagn
ennþá, sú orka, sem líf okk-
ar borgarbúanna byggist
hvað mest á og við getum
vart með nokkru móti verið
án.
Sjálfsagt teldu flestir
borgarbúar, að samanburður
á lífsgæðum yrði þeim einn-
ig í hag, en heimsókn okkar
í bændaskólann á Hvann-
eyri sýndi okkur Ijóslega, að
slíkur samanburður er í
Bændaskólinn á Hvanneyri
skiptist í þrjár deildir:
Bændadeild, undirbúnings-
deild og framhaldsdeild. Nám-
ið i bændadeild tekur eitt ár
ag þaðam útskrifast búfræð-
ingar. Skilyrði fyrir inn-
göngu í deildina eru 17 ára
aldur og miðskóla- eða gagn
fræðapróf. Annað hvert ár
eru síðan teknir búfræðing-
ar í undirbúningsdeild undir
framhaldsdeild og tekur nám
ið þar eitt ár. Að því loknu
tekur við 3 vetra nám í fram
haldsdeild. Það nám er á há-
skólastigi og sambærilegt við
nám í landbúnaðarháskólum
erlendis. Framhaldsdeildin út
skrifar búfræðikandidata,
sem fá að háskólasið stafi
fyrir aftan nafnið sitt, í þessu
tilviki B.S. Á Hvanneyri er
heimavist og geta búið þar
samtímis a.m.k. 90 nemendur.
Nú eru í skólanum 75 nem-
endur, 47 í bændadeild, 16 í
undirbúningsdeild og 12 á
öðru ári í framhaldsdeild.
Fjöldi kennnara við skólann
er nokkuð óljós, því að þar
benna fjölmargir stundakenn
arar, sem annars starfa við
ýmislegar landbúnaðarrann-
sóknir á vegum ríkisins.
Kannski er heppilegast að
miða við fjölda kennaranna á
skólaspjaldinu, sem hefur að
geyma myndir af öllum nem-
endum og helztu kennurum:
Þar eru 15 kennarar. Skóla-
stjóri Bændaskólans er Guð-
mundur Jónsson, en hann
varð sjötugur fyrir skönimu
og lætur þvi af skólastjórn
að loknu þessu skólaári.
ABBADlS
1 75-nemenda skóla þekkja
allir alla og félagslífið mót-
ast af þvi. Formaður nem-
endaráðs er Þorsteinn
Kristjánsson og honum til að
stoðar eru 12 embættismenn,
sem sjá um að halda uppi
röð og reglu, þar á meðal lög
reglustjóri, sýslumaður, bisk
up og abbadís, og auðvitað
gegnir eina stúlkan í skólan
um, Guðrún Fjeldsted, því
embætti, en fjöldi embaetta
kvenna er jafnbreytilegur og
fiöldi stúlkna í skólanum. I
meira lagi hæpinn og ef ein-
hver væri, væri ekki ólík-
legt, að bændurnir og sveita-
fólkið hefði vinninginn.
Ekki viljum við þó Iýsa því
yfir, að við séum fúsir að
skipta og lifa það sem eftir
er ævinnar uppi í sveit, en
hitt er rétt, að okkur hrein-
lega langaði til að flytjast í
sveitina í eitt ár eða svo.
Kom þar tvennt til: Okkur
fýsti að spreyta okkur á
þeim viðfangsefnum, sem
bændur og búalið glíma við
alla daga allt árið, og ekki
síður, að okkur langaði til að
fá hvíld frá skarkala og
hraða borgarlífsins, þrátt
fyrir ýmsa kosti þess, sem
sveitirnar bjóða ekki upp á.
fyrra voru þær þrjár, árið
þar áður engin.
Félagslíf í skólanum ein-
kennist af mikilli málfunda-
og dansleikjagleði. Málfunda
félög eru eigi færri en þrjú,
enda er ræðumennska skyldu
námsgrein í skólanum. Dans-
leikir eru yfirleitt fjórir á
hverjum vetri og til þeirra
boðið námsstúlkum hús-
mæðraskólans að Varmalandi
eða Laugarvatni. Þau sam-
skipti eru hagstæð piltunum,
því að stúlkurnar bjóða þeim
einnig á dansleik í sínum
skólum og eru alltaf búnar
að undirbúa sig næstu daga
á undan til að geta boðið pilt
unuim upp á dýrindis krásir.
Auk dansins fá piltarnir
næga hreyfingu við íþrótta-
æfiragar í liifcJu íþróttahúsi á
Hvanneyri og eikki má
gleyma hestamennskunni.
Nemendur bændadeildarinnar
mega vera með hesta á Hvann-
eyri frá áramótum og tím-
ann fram til vors nota
þeir til að temja hest-
ama eftir beztu getu. Þeir
leggja sig fram, ekki aðeins
émægjunnar vegna, heldur
einnig vegna „skeifukeppn-
innar“ svonefndu, en það er
tamniniga-keppni, þar sem sig
urvegarinn hlýtur að launum
Morgunblaðsskeifuna. Þykir
heiður að því að fá skeifuna
og er keppnin- einn af helzfeu
viðburðunium i skólalífinu ár
hvert. Sigurvegarinn að
þessu sinni varð Guðmundur
Einarsson frá Dailsmynni í
Þorsteinn Kristjánsson,
formaður nemendaráðs
Villinigaholfcshre-ppi, Guðrún
Fj-eldsted frá Ferjukoti. í
Borgarfirði varð önnur og
þriðji varð Kristján
Kristjánsson frá Borgarholti
i Biskupstungum.
Eins og félagslífið er blóm
legt, stendur félagsbúskapur
piltann-a einni-g í blóma. Þeir
reka sjálfir mötuneyti sitt og
kjósa ár hvert tvo úr sínum
hópi til að vera matarstjórar.
Starf matarstjóranna er fólg
ið í vali og innka-upum á mat
vælum, aðstoð 1 eldhúsi, þeg
ar pottar gerast of þungir
fyrir eldabuskur eða kjöt-
skrokkar þurfa að hög-gvast
í bita, og innheimtu og bók-
haldi fyrir möfcuneytið. Að
laun-uim hafa þeir frítt fæði
og ýmislegan annan kostn-
að, og þótt þar sé um að ræða
allháa upphæð, skyldi enginn
öfiunda þá, því að starfið er
oft erfitt og tímafrekit. Kostn
aður á hvern nemanda í mötu
neytinu er áætllaðiur um 50
þús. krónur í vetur, þ.e. i 7
rraánuði, en auk þess greiða
nem-endur lága húsaleigu fyr
ir vistina í heimavistarhúsun
um tveimur. Auk peninga-
greiðslu til möbuneytis verða
nemendu-r einnig að inna af
hendi uppþvottastarf, átta til
níu daga á vetri, og -gilda sér
stakar reglur þar um. 1 haus-t
ætluðu nemendur einnar
dei-ldarinnar að afgreiða
þetfca mál í eitt skipti fyrir
öll og þvo upp átta da-ga í
röð hver, en þeir urðu að gef
ast upp áðu-r en yfir lauk,
því að vinniuhraðinn var orð
inn alltof líitill eftir nok-kra
daga.
BÆNDUR ÁN
BÆNDAMENNTUNAR
Talið er, að á hverj-u ári
taki við búi eða hefji búskap
130—150 mamns. Bændaskól-
arnir úitskriifa yfirleitt mffll-i
60 og 80 nemendur, flesta bú
fræðinga, en einnig nokkra
búfræðikandidata. Fátitt er,
að búfræði-kandidatar hefji
búskap, því að þekking
þeirra kemur þjöðifélaginiu að
meira ga-gn-i á annan hátt.
Flestir gerast þeir ráðunaut-
ar á vegu-m Bún-aðarfélags Is
lands eða starfsmemn fyrir-
tækja, sem mikil samskipti
eiga við bændur. Búfræðing-
arn-ir e-ru hin-s vegar líklegri
ti-1 að hefja búsikap, þótt
sjaldnast geriist það strax að
loknu náminu, en reynslan
hefur sýnt, að varla nema
helm-inigur þeirra fer út í bú
skap, fyrr eða siðar. Það þýð
ir, að a-f 130—150 manns, sem
gerast bæmdur á hverju ári,
hafa aðeins um 30 stundað
nám í bæn-dasikóla.
„Þe-ssar tölur sýna Ijóslega,
að hér er um alvar'-egt mál
að reeða fyrir bæmdastéfct
ina,“ sagði Magnús Óskars-
son, yfirkennari við Bænda-
skólann á Hvanneyri, „og
þetta mál var mjög ti-1
umræðu á síðasta Búmaðar-
þtogi og reyndar öll mennt-
u-n bændastéttarimnar."
— En er búfræðimenntun-
in i reynd svo milkfliu betri en
bein kynmi af og vinna við
Ásmundur Gurinarsson,
„biskup* í skólalifinu.
Giiðmundur Grétar
Guðmiindsson.
búskap um margra ára skeið,
sem margir hinma nýju
bænda, ef ekki flestir, hafa
að baki?
„Auðv-itað von-um við það,“
sagði Magnús og brosti, „en
við höf-um engin gögn í hönd
unum til að sýna það og
sa-nna. Hims vegar getum við
bent á niðurstöður rann
sókna, sem -gerðar voru í
Nor-e-gi á efnahag bænda, sem
s-tundað höfðu nám í bænda-
skólum, til saman-burðar við
efnahag þeirra bænda, sem
ekkert slílk-t niám höfðu að
baki. Niðurstöðumar vor-u
þær, að bæmdaskólabænd-
u-rnir væru almemnt e-fnaðri
en himir og var þair talsverð-
ur munur á. Þó ber að hafa
það í huga, að eim skýrin-g á
þess-u gefcur verið sú, að nem
emd-ur bændaskólanna séu að
allega synir efnaðra bænda
eða frá góðum búskaparihér-
uðum. Sú hefur verið raunim
hér, þwí að jafnam e-r stór-
hluti neme-ndann-a frá hin-um