Morgunblaðið - 26.09.1972, Síða 16

16
MOR.GUN’BLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. SEPTETMBER 1972
OíJgafa-ndi hf. ÁrV'aJcuf, Röykijavfk
Rremkvæmdastjóri Ha-rafdur Svemsaon.
Rh»tíórar Mettihías Johannessen/
Eyfóllfur Konráð Jónason.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnerseon.
Rítstjórnarfulltrúi Þtorbljörin Guðrrvundsson
Fréttastjóri Björn Jöhannsson.
AugiýsingeS'tjöri Árni Garðar Kristinsson.
Rítstjórn og afgreiðsfa Aðeistræti 6, sfmi 1Ó-100.
Augiíýsingar Aðafstræti ©, sími 22-4-80
Áskrrftargja'd 225,00 kr á méin'Uði irvnaniands
I fausasö'fu 15,00 Ikr eintakið
Ckelegg og einarðleg fram-
koma Færeyinga gagn-
yart brezkum togurum, sem
ekki hafa virt nýju fiskveiði-
lögsöguna hér við land, hefur
vakið verðskuldaða athygli
og aðdáun. Þegar 50 sjómílna
fiskveiðilögsagan tók gildi,
sigldi fjöldi brezkra togara
nafn- og númerslausir á ís-
landsmið. Með þessu móti
brutu brezk veiðiskip gegn
alþjóðlegu samkomulagi um
merkingar skipa, sem bæði
Bretland og ísland hafa stað-
fest fyrir sitt leyti. Að vísu
hafa ekki nægilega margar
þjóðir staðfest þetta sam-
komulag til þess að það sé
formlega bindandi. Siðferði-
legar skyldur Breta í þess-
um efnum eru þó augljósar.
Færeysk stjórnvöld tóku
þessi mál föstum tökum, er
þau ákváðu að vísa þessum
ómerktu brezku togskipum á
brott, þegar þau freistuðu
þess að leita hafnar í Fær-
eyjum. Þetta hátterni Breta
átti upphaflega að torvelda
störf íslenzku landhelgisgæzl-
unnar. En brezku landhelgis-
brjótamir hafa nú gefið þetta
upp á bátinn, enda árangurs-
laust með öllu.
Ótvírætt er, að hin ákveðna
afstaða færeyskra stjórn-
valda að neita þessum togur-
um um að leita hafnar í Fær-
eyjum hefur meðal annars
stuðlað að því, að brezku
landhelgisbrjótarnir hafa nú
að mestu hætt þessum skolla-
leik. Fyrir þetta ber að þakka
Færeyingum.
Þeir hafa þó ekki látið við
þetta eitt sitja. í síðustu viku
leituðu brezkir togarar til
hafna í Færeyjum til þess að
fá þar viðgerðarþjónustu.
Iðnaðarmenn í Færeyjum
hafa tekið þá ákvörðun að
neita brezkum togskipum,
sem gerzt hafa brotleg við ís-
lenzku fiskveiðilögsöguna,
um alla viðgerðarþjónustu.
Nú þegar hefur einn brezkur
togari orðið frá að hverfa af
þessum sökum.
Þessi afstaða færeysku iðn-
aðarmannanna hefur það í
för með sér, að brezku land-
helgisbrjótarnir hér við land
verða að halda alla leið til
Bretlands, ef þeir þurfa að
leita hafnar vegna bilunar.
Þetta mun mjög torvelda
brezku togurunum að stunda
veiðar til langframa innan
landhelginnar. Að þessu leyti
styrkir afstaða Færeyinga
okkur enn í baráttunni við
brezku landhelgisbrjótana.
Með þessu móti hafa Fær-
eyingar sýnt fslendingum
verulegt drengskaparbragð,
sem sýnir, að frændsem-
is- og vináttutengsl þessara
tveggja eyþjóða í Atlantshaf-
inu er knýtt sterkum bönd-
um. Færeyska þjóðin hefur
vaxið að virðingu fyrir
bragðið.
íslendingar og Færeyingar
eiga sameiginlegra hagsmuna
að gæta varðandi verndun
fiskstofna og víðáttu fisk-
veiðilögsögu. Báðar þjóðirnar
byggja afkomu sína að veru-
legu leyti á fiskveiðum og
fiskvinnslu. Með hliðsjón af
þessu fer vel á því, að þjóð-
irnar vinni í náinni samvinnu
að þessum efnum.
Af eðlilegum ástæðum fóra
Færeyingar fram á ívilnanir
vegna veiða færeyskra skipa
innan 50 sjómílna fiskveiði-
lögsögunnar. Þessum óskum
var vel tekið hér á landi.
Sendinefndir hafa þegar kom
ið hingað til lands til þess að
ræða fyrirkomulag á slíkum
veiðum. Þegar hefur verið
gert samkomulag um línu- og
handfæraveiðar færeyskra
skipa innan nýju rnarkanna.
Það var fa-gnaðarefni, að um
þessi atriði skyldi nást sam-
komulag, enda þjónar það
hagsmunum beggja aðila.
Færeyingar hafa einnig ósk
að eftir, að togskip þeirra
fengju takmarkaðan rétt til
veiða innan landhelgislínunn-
ar. íslenzka ríkisstjórnin
taldi rétt að draga viðræður
um þessi atriði, þar til skýr-
ari línur kæmu fram í við-
ræðum við þær þjóðir, sem
ekki hafa viðurkennt rétt
okkar til útfærslu landhelg-
innar.
Nú hafa þessar viðræður
hins vegar verið hafnar; og
um þessi atriði eiga Islend-
ingar hiklaust að gera sam-
komulag við Færeyinga.
Hagsmunir þjóðanna eru svo
nátengdir, að slíkt ætti ekki
að reynast erfitt. Nokkrum
færeyskum togskipum hefur
að vísu verið gefið leyfi tíl
takmarkaðra veiða hér við
land, án þess að endanlegt
samkomulag hafi verið gert.
En tengsl og vinátta þessara
eyríkja á ekki einungis að
vera í orði heldur einnig á
borði. Það er því skylda ís-
lenzkra stjórnvalda að koma
til móts við óskir Færeyinga
um veiðar hér við land og
gera ákveðinn samning um
þessi efni.
SAMEIGINLEGIR HAGSMUNIR
ÍSLENDINGA OG FÆREYINGA
Var farinn að
vorkenna Mozart
Salzburgr, sept. — Þvert gegn-
um þessa borg þar sem Mozart
stöðvaði tímann rennur áin
Salzach, að því er virðist upp í
móti og gegn öllum náttúrulög-
málum. Að minnsta kosti hef ég
á tilfinningunni að hún renni
yfir sléttuna til fjalla. Hún er
mórauðari en Ölfusá, ekki ýkja
djúp en rennur þó í einhverj-
um álum eins og jökulám ber.
Eitthvað er hún menguð, því að
mávar eru á sveimi yfir henni í
tugatali, en einnig nokkrar hús-
endur á homsílaveiðum, ís-
lenzkar að útliti og allri fram-
komu.
Ekkert tónskáld hefur átt
æsku sinni fegurri umgjörð en
Mozart. Mirabell-garðurinn og
höllin handan við ána minna á
Versali, ólýsanleg listaverk eins
og allt annað gamalt í þessari
borg.
Eftir að við höfum s'koðað
Mirabellgarðinn geri ég mér
loks ljóst að blómarækt er ein-
hver fegursta listgrein sem til er.
Af hverju skyldu þeir ekki
keppa í henni á Olympíuleik-
um? Þá væri Hafliði garðyrkju-
stjóri frambærilegur í undanúr-
slitum.
Hér er blómum, runnum og
trjám svo haganlega fyrir kom-
ið að ekkert nema listamanns-
hendur geta unnið slíkt krafta-
verk. Jafnvel náttúran verður
að sætta sig við annað sæti í
þessari samkeppni.
En leiðin liggur niður i verzl-
unarhverfið í gamla bænum. Þar
eru þröngar götur og gamlar,
allt nóbelt og fínt og fjöldi
fólks, en fáir sem engir bílar
frekar en t.a.m. í verzlunarhverí
inu í Köln. Einhvern tíma verð-
ur Austurstræti og nágrenni
svona gamalt, göfugt og gott.
íslendingar eru haldnir þeirri
áráttu að allt sé dýrast heima á
Fróni. Ef maður gengur um göt-
urnar hér í Mið-Evrópu kemur
annað i ljós. Hér spyr enginn
Islendingur um fisk, enda er
hann vondur og dýr, kjöt er
a.m.k. ekki ódýrara en heima eða
mjólk og þjónusta öil jafndýr
eða miklu dýrari (tveggja
manna herbergi á Hótel Sögu
ætti ekki að kosta minna en 10
þúsund kr. yfir nóttina miðað
við hótelskriflin hér). Hér er
fatnaður síður en svo ódýrari en
heima, en mest varð ég hissa á
því að útvörp, sjónvörp og raf-
magnsvörur framleiddar hér i
næsta nágrenni skuli ekki vera
miklu ódýrari en heima. Tóbak
jafndýrt og annar lúxus, nema
áfengir drykkir sem eru alls
staðar á boðstólum og hundbil-
legir, enda sér maður varla
drukkinn mann hér á förnum
vegi. Þeir eru þá allir á koju
fylliríi. Að vísu eru alls staðar
einhverjar götur þar sem
drykkjuskapur og gleðikvenna-
læti fara fram og það um há-
bjartan dag, og kannski er það
í samræmi við okkar öfugsnúna
tíma að aðalgata spilliingarinnair
og hvers kyns ólifnaðar í Mún-
chen ber nafn Goethes. Kannski
er það mátulegt á hann.
Ekkert slíkt sá ég hér í Salz-
burg. Hér er allt fullt af dýr-
um vörum, en gæði og úrval eins
og í Þýzkalandi, meira og betra
en heima.
Þessar staðreyndir blasa við
manni á rangli um fæðingarborg
Mozarts. Alltaf hef ég haldið að
Austurríki væri hræódýrt land,
en það er nú eitthvað annað. Ég
skil ekki hvernig hægt er að fá
meirihluta í frjálsum kosningum
í svona dýru landi, þar sem al-
þýða manna hefur sáralítið
kaup á okkar mælikvarða. Mun-
urinn á rikum og fátækum hlýt-
ur að vera mikill, eða hvað skal
segja: Munurinn á rikum
og þeim sem minna hafa, því að
Austurríki er velferðarríki með
sósialdemókratiska stjórn og því
ólíklegt að nokkur sé beinlinis
fátækur. Kannski það sé eins og
heima, þar sem enginn á skít í
skel og fátækt er undantekning,
a.m.k. ef miðað er við vanþró-
uð lönd eins og Indland og svo-
leiðis öskutunnur, ef marka má
heimildarkvikmynd Malcolms
Muggeridge um heilaga Teresu.
Hvílíkt mannlíf!
Dálitil dæmi um verðlag
í „hinu ódýra landi“, Aust
urríki: venjuleg karlmanns-
skyrta kostar um og yfir 300
austurríska shiliinga, táninga
skór um 500 sh., ósköp venju-
leg karJman ns pevsa 400 sh. í
ódýrri verzlun, eitt lítið hand-
klæði 30 sh., dömudragt 1600 sh„
og allt er þetta svipað verðlag
og í Vestur-Þýzkalandi. Til
glöggvunar er nauðsynlegt að
geta þess að 7 austurrískir shill-
ingar eru í v-þýzku marki (ég
segi v-þýzku, þó að hér segi
fólk umhugsunarlaust „Ost
Zone“, en ekki Au-þýzka al-
þýðulýðveldið), eða um 27 ísl.
krónur. Mest var ég þó undr-
andi á því að ósköp venjuleg
litil fólksbifreið frá B.M.W. í
Bajern, norðan landamæranna,
kostar hér í Salzburg um 200
þús. shillinga og sé ég ekki að
það sé ódýrara en heima, þrátt
fyrir flutningskostnað, tolla og
annan tilkostnað. Eru svona góð
ir kaupmenn og heildsalar á Is-
lándi? Við skyidum þó ekki eiga
heildsala á heimsmælikvarða,
þegar öllu er á botninn hvolft?
Því að ekki vantar tollana og
það sem rikið tekur til sin, eink
um það „ríki" sem nú ræður lög-
urn og lofum á íslandi.
Bensín kostar eitthvað svipað
hér sýnist mér, en þjónusta öll
er miklu dýrari en heima.
Ef þessi samanburður á að
hafa eitthvert gildi verður að
geta þess að meðallaun verka-
manns var mér sagt að svöruðu
til 13—14 þús. ísl. króna. Ef
verkamenn og annað al-
þýðufólk fær ekki þeim mun
meiri ívilnanir, tryggingabætur
og skattafríðindi sem mér er
ókunnugt um og greiðir mjög
lága húsaleigu, hlýtur það
að hafa sömu aðferð og þeir í
Borgarnesi forðum: að lifa hver
á öðrum. Og svo auðvitað
á minningunni um Mozart,
undrabarnið sem sigraði tím-
ann hér við ána. En óbreyttur
verkamaður fyllir ekki maga
barna sinna með minning-
unni um hann. Kannski lifir
hann bara hundalífi.
Um allar götur Salzburgar eru
áróðursmyndir í litum, vígspjöld
með fólki og fögrum orðum: eina
verulega mengunin sem ég hef
séð í þessari fæðingarborg Moz-
arts. Verst var þó að sjá eld-
rautt áróðursspjald kommúnista
í Mirabell-garðinum. Það var
heldur átakanleg sjón: „Ykkar
eigin forréttindi — að kjósa
kommúnista í borgarstjórn".
Þannig hljóðaði guðspjallið
hérna megin landamæranna.
Handan þeirra, sums staðar, eru
þessi forréttindi ekki til: þar er
aldrei kosið lýðræðislegum kosn
ingum. Þar eru bara alþýðu-
stjórnir við völd, „forrétt-
indin" sjálf allsráðandi.
Borgarstjórnarkosningar eiga
að fara fram í Salzburg 8. nóv,
n.k. og hef ég aldrei séð svo
áberandi kosningabaráttu á al-
mannafæri svo mörgum vikum
fyrir kosningar. Það verkaði fár
ánlega, en þó ekki framandlega
á mann. Þetta er böggullinn sem
fylgir skammrifi lýðræðisins. Á
vigspjöldum innan um leikhús-
og tónlistarauglýsingar eru
kannski reykjandi úlfar: KPÖ,
stendur á spjöldunum, sem sagt
kommúnistar: Úlfarnir reykja
sígarettur í mannsmynd, askan
fellur í innkaupavagna ungra
augsýnilega nýgiftra kvenna:
Lasst euch nicht ver(b)reuchen!
stendur stórum stöfum á kosn-
ingaspjöldunum. Maður á sem
sagt hvorki að láta nota sig —
né reykja sig samkvæmt boðorð