Morgunblaðið - 01.11.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR i. NÓVEMRER 1972
Gígefandí hf ÁTV«ikiu*,y R&v4ojaivfk
Fra'rríkveÉwm da &tjóri Harafdur Svoinsaon.
R'rtatfórar Matíhías Johannoassn.
Eyijólifur Konráó Jónsson.
Sitynnir Gunrrarsson.
RHstjórnarfulHrúi Þiorbljörin Guðrrrundsson
Fréttastjóri Björn Jóíhann«son.
Auglýsirvgastjióri Árni Garðar Kristinsaon.
Rítstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sfmi 10-100.
Aug'ýsingar Aðatetræti 6, símr 22-4-80
Áskriftargjafd 225,00 kr á 'mánuði imnantamds
f teusasöTu 15,00 Ikr eintakið
i^eir Hallgrímsson, borgar-
^ stjóri, hefur beðizt lausn-
ar frá því starfi, sem hann
hefur gegnt í u.þ.b. 13 ár.
Hann lagði lausnarbeiðni sína
fram á fundi borgarráðs í
gær og verður hún tekin fyr-
ir á fundi borgarstjórnar
Reykjavíkur n.k. fimmtudag.
Hér er um mikinn pólitískan
viðburð að ræða, enda starf
borgarstjórans í senn eitt hið
vandasamasta og um leið
áhrifamesta á vettvangi ís-
lenzkra stjórnmála. Þess er
því að vænta, að margir
spyrji um þær ástæður, sem
liggja að baki ákvörðun Geirs
Hallgrímssonar.
í bréfi því, er borgarstjóri
hefur ritað borgarstjórn
Reykjavíkur, minnir hann í
upphafi á, að þegar hann var
síðast kosinn borgarstjóri
Reykjavíkur eftir bæjar-
stjórnarkosningarnar 1970,
hafi hann verið varaþing-
maður Reykjavíkur. En eftir
hið sviplega fráfall Bjarna
Benediktssonar, tók Geir
Hallgrímsson sæti á Al-
þingi, sem þingmaður Reykja
víkur, og í framhaldi af því
var hann útnefndur, í al-
mennum prófkosningum,
einn af frambjóðendum Sjálf
stæðisflokksins við alþingis-
kosningarnar 1971. Þá um
vorið var hann jafnframt
kjörinn varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins.
Geir Hallgrímsson segir í
bréfi sínu til borgarstjornar,
að hann hafi leitazt við að
gegna þessum störfum eins
vel og honum hafi framast
verið unnt, þannig að borg-
arstjórastarfið væri aðalstarf.
Síðan segir hann: „Á hinn
bóginn eru einkum nú ýmis
þau verkefni á sviði lands-
mála, bæði að því er snertir
þingstörf og flokksstörf, svo
mikilvæg Reykvíkingum og
raunar landsmönnum öllum,
að ég vil gjarnan úr því sem
komið er ætla mér meiri
starfstíma til þeirra en hing-
að til, en það geri ég mér
grein fyrir, að samrýmist
tæpast þeim tíma, sem borg-
arstjórastarfið krefst.“
í bréfinu segir borgarstjóri
ennfremur: „Þótt ég hafi ekki
haft í huga annað við síð-
ustu borgarstjómarkosningar
en gegna starfi borgarstjóra
á þessu kjörtímabili, þá geri
ég mér ljóst, að slíkt hið
sama get ég ekki sagt með
góðri samvizku við næstu
borgarstjórnarkosningar af
fyrrgreindum ástæðum, og
því tel ég skylt að segja bæði
borgarstjórn og borgarbúum
það í tíma. Hins vegar tel ég
það skyldu borgarstjóra í
Reykjavík og borgarstjórn-
armeirihluta að tilnefna með
nokkrum fyrirvara fyrir
næstu almennu borgarstjórn
arkosningar, ef um borgar-
stjóraskipti er að ræða, nýj-
an borgarstjóra, svo að borg-
arbúar megi kynnast honum
í því starfi, áður en þeir
ganga að kjörborðinu næst.“
Geir Hallgrímsson hefur
tekið þessa ákvörðun í sam-
ráði við Jóhann Hafstein,
formann Sjálfstæðisflokksins
og trúnaðarmenn flokksins í
borgarstjórn og á Alþingi.
Borgarstjóraskipti í Reykja-
vík hafa jafnan borið að
með þeim hætti, að borgar-
stjórar hafa verið kallaðir
skyndilega til nýrra starfa.
Svo er ekki að þessu sinni.
Hér er um djarflegri ákvörð-
un að ræða en tíðast er í
stjórnmálum síðari tíma.
Hún er líkleg til að efla bar-
áttu Sjálfstæðisflokksins á
vettvangi landsmála, um leið
og nýjum manni gefst tæki-
færi til að fást við þau við-
fangsefni, sem bíða úrlausn-
ar í borgarmálum Reykjavík-
ur.
Það auðveldaði borgar-
stjóra mjög að taka þessa
ákvörðun, að við hlið hans í
borgarstjórn Reykjavíkur
hefur starfað um 10 ára skeið,
Birgir ísl. Gunnarsson, sem
hefur öðlazt víðtæka þekk-
ingu og reynslu í meðferð
borgarmála og gjörþekkir
málefni borgarinnar og borg-
arbúa. Hafa borgarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins einróma
samþykkt að leggja til við
borgarstjórn n.k. fimmtudag
að Birgir ísl. Gunnarsson
verði kjörinn borgarstjóri frá
1. desember n.k.
Hörð barátta er nú fram-
undan bæði á sviði borgar-
mála og landsmála. Sjálf-
stæðismenn vita að mikið er
í húfi og munu enn sem fyrr
slá skjaldborg um forustu-
menn sína, nýjan borgar-
stjóra og þá aðra, sem til
forustu hafa valizt.
BORG ARST J OR ASKIPTI
í REYKJAVÍK
Urslitin í Kanada koma flestum á óvart
Stanfield, formaður Ihaldsflokksins, sópaöi til sín fyrra
fylgi Trudeaus og Frjálslyndir töpuðu um 40 sæt im
SIGURVEGARINN í þing-
kosningunum í Kanada verður
óumdeilanlega talinn leiðtogi
Ihaldsflokksins, Robert Stan-
field, en flokkur hans bætti
við sig 34 þingsætum. Frjáls-
lyndi flokkurinn, undir for-
ystu forsætisráðherrans,
Pierre Elliot Trudeau, virðist
hafa tapað a.m.k. 39 þingsæt-
um. !>egar þessi grein er rit-
uð er óvíst um fjögur sæti.
Nýdemákrataflokkurinm und-
ir stjóm David Lewis fékk
30 þingmenn, Óháðir fengu
tvo og Sósíalcreditflokkurinn
mun eiga 14 menn á næsta
þingi. Frjálslyndi flokkurinn
fékk nú 108 en hafði 147 og
Ihaldsflokkurinn fékk 107 og
hafði 73. Bæði Frjái.slynda
og Ihaldsflokkinn skortir um
tuttugu þimgsæti til að hafa
meirihluta í þinginu.
Ósigur Frjálslynda flokks-
Trudeau: Ösigur hans kom
eins og þruma úr heiðskíru
loftú
ins er mikið áfall fyrir hinn
vinisæla forsætisráðherra
Trudeau, sem vann glæstari
kosningasigur fyrir fjórum
árum en dæmi eru til í Kan-
ada. Ósigurinn er líka meira
en áfall, hann kemur eins og
þruma úr heiðskíru lofti, því
að eftir framvindu kosninga-
baráttunnar að dæma sýndist
Trudeau vera sigurstrang-
legur i betra lagi.
Kanadamenn bjuggu iðu-
lega við miinnihlutastjómir
og það er naumast fyrr en
Trudeau sigraði 1968, að rík-
isstjóm hafði svo traustan
meirihlíuta að baki sér. Enda
þótt vísast sé, að endurtaln-
ing muni breyta myndinni
lítillega, er með ólíkindum að
hún gæti i meginatriðum
breytt þessum, sem nú liggja
fyrir.
David Lewis, forystumaður
Nýdemókrata sagði, eftir að
úrslitin lágu fyrir, að hann
myndi ekki taika þátt í stjóm
arsamstarfi, hvorki með
Ihaldsflokknum né Frjáls-
lynda flokknum. Aftur á
móti kvaðst hann vera tii við-
ræðu um, að flokkur sirnn
styddi minníhliutastjóm, svo
fremi hún réðist tii atlögu
gegn atvimmuileysinu í land-
inu, háu verðlagi og núgild-
andi skattakerffl. Þó svo
að Nýdemókratar fengjust
til að styðja rikisstjórn amn-
arra tveggja stóru flokkanna,
er samt sem áður ljóst að
meirihluti hennar yrði mjög
naumur.
Menn velta því fyrir sér,
hvaö valdið hafi þessum
smöggu straumhvörfum í
kosningunuim. Fáir höfðu
ætlað Stanfield þann hlut
Stant'ield: Fæsturn þótt.i hann
sigurstranglegur.
sem hann fékk og flestir
voru sammála um að
Trudeau yrði ekki í neinum
vandræðum með að halda
meirihluta. Það sem Frjáls-
lynda flokknum kom líka
verst var það mikla afhroð,
sem hann beið í Ontariofylki,
einu fjölmennasta i laindinu.
Þar geisaöi „Trudeauæðið"
svokallaða fyrir fjórum ár-
um, en nú styrkti Ihaidsflokk
urinn stöðu sina þar svo að
um munaði. í Quebec fékk
Frjálslyndi flokkurinn hins
vegar 56 sæti af 74 og er þar
eitt sterkastia vígi hans.
1 kosningabaráttunni lagði
Trudeau ofurkapp á tvennt:
„landið er sterkt og öflugt"
og „kanadiski draumurinn",
eins og þetta var kall-
að. Hamn var sagður ná sér
einna bezt á strik, þegair hann
ræddi af fjálgleik um bjartar
framtíðarnriyndir í kanadisku
þjóðlifi, að sjálfsögðu undir
forystu Frjálslynda flokksins.
Hann hefur að mestu sneitt
hjá gagnrýni andstæðing-
anina, sem bentu á atvinnu-
leysið og verðbólguna. Taldi
Trudeau það ekki tiltökumál,
það hlyti að fylgja í kjölfar
aukinnar sjálfvirkni í iðnaði.
Og Trudeau hefur að mörgu
leyti komið vel fyrir í kosn-
ingabaráttunni, enda þótt sér-
fræðingar sumir segi nú, að
eldmóðurinn sem fylgdi mál-
flutoimgi hans og framkomu
fyrir fjórum árum, hafi dvin-
að talsvert. Trudeau er ágæt-
lega máli farirun og á gott
með að koma fyrir sig orði,
undirbúninigslaust. Hann þótti'
og stianda vel að vigi vegna
þess að hann er jafnfær á
ensku og frönsku og margir
hafa talið hainn hæfastan
stjómmálamanna til að halda
landinu samian.
Stanfield, sigurvegari kosn-
inganna, hefur lagt megin
áherzlu á atvinnuleysið, hlut-
skipti eftirlaunafólks í auk-
inni dýrtíð í landimu og til-
hneigingu Trudeaus til ráð-
ríkis og þótta. Stanfield þyk-
ir standa Trudeau verulega
að baki í mælskuiist og er
seinn að koma fyrir sig orði.
Engu að síður er hann tal-
inn traustur stjórnmáiamað-
ur og heiðarlegur i betra
lagi og aiugljóst er að mál-
flutninigur hans og einörð
kosni n gaba rát ta hans hefur
fallið kjósendunum mæta vel
í geð.
Harðasti baráttumaður
þriggja aðialflokkanma hefur
svo verið David Lewis, for-
maður Nýdemókrataflokks-
ins. Hann hefur gert harða
hríð að „ómagafyrirtækjun-
um“, sem hann hefur nefnt
nefnt svo og hann benti
ótæpilega á, að ríkið hefði
hlynnt að stórfyrirtækjum
með styrkjum og ívilnunum í
sköttum, á kostoað hins al-
menna borgara. Þess skial þó
gætt að formaður svo lítils
flokks sem Nýdemókrata-
flokkurinin er, getur að sjálf-
sögðu gefið mun afdráttíir-
lausari og óábyrgari yfírlýs-
ingar en foT-ystumenin íhalds
flokksins og Frjálslynda
flokksins.
Enn er of snemmt að spá,
hver verður þróun mála í
Kanada en augijóst er að sú
stjórn, sem þa,r verður mynd
uð verður anmað hvort minni-
hlutastjóm eða ríkisstjóm
með veikan meirihlutastuðn-
ing á þingi. Svo kann þvi að
fara að efna verði til nýrra
kosniinga í landinu, áður en
langir tíma líðia fram.
David Ijewis: Segrist ekki fara
í rikisstjórn, en heitir stuðn-
ingi með ýinsum skilyrðiun.