Morgunblaðið - 29.11.1972, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 1972
Oitgafímdi Hf. Árva'k'ur, Röytojavfk
FiWrtk.veemda stjóri Haratdur Svems.aon.
Rtetjó'rar rvfatSiías J-oharmessen,
Eyjótfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gurmarsson.
RitatjornarfutHrúI Þonbljöíin Guðrrvundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jólhannason.
Augtýsingastjóri Airri Garðar Kristinssgn
Rítstjórn og aifgraiðsta Aðalstræti 6, sfmi 10-100.
Aug'ýsingar Aðatstræti 6, sírrn 22-4-00.
Áskriftargjal'd 225,00 k-r á Tnárnuði innanlands
f feusasöifu 15,00 Ikr eirrtakíð
CJamningaviðræðum íslend-
inga og Breta um land-
helgismálið er lokið og í raun
lætur nærri, að slitnað hafi
upp úr viðræðum, þótt það
sé ekki berum orðum viður-
kennt í yfirlýsingu þeirri,
sem gefin var út í lok samn-
ingafundarins. Þar er með
kurteislegu orðalagi talað
um, að deiluaðilar muni
kanna nánar þær tillögur,
sem fram hafa komið og hafa
samráð sín á milli eftir því,
sem efni standa til. í raun
hafa lyktir þessara viðræðna
orðið þær, að deiluaðilar
hafa lítið nálgazt sjónarmið
hvor annars og ekki líklegt
að breyting verði á þeirri
stöðu í náinni framtíð. Með
hvernig bregðast skuli við
tilboði V-Þjóðverja um við-
ræður en þeir hafa lýst sig
fúsa til viðræðna í Bonn í
desembermánuði. í því sam-
bandi er vert að minna a
nokkrum dögum. Þá hét
Willy Brandt því að leggja
sig allan fram um, að samn-
ingar mættu takast milli
þjóðanna tveggja. Tæpast
leikur á því v^afi, að það væri
hagstætt fyrir íslenzkan mál-
stað, ef landhelgismálið yrði
rætt við Brandt sjálfan í sam
hengi við þær viðræður, sem
V-Þjóðverjar hafa nú boðið
okkur til. Margir eru þeirrar
skoðunar, að meiri möguleik-
ar séu á samningum við V-
Þjóðverja en Breta og vissu-
lega mundi það styrkja stöðu
okkar gagnvart Bretum mjög
mikið, ef samningar næðust
við Þjóðverja,
Að sjálfsögðu hefur efni
þeirra viðræðna, sem hingað
til hafa farið fram við Breta
ið. Eftir þessi málalok sýnist
einsýnt, að ríkisstjórninni
ber að gefa Alþingi og þá um
leið þjóðinni allri ítarlega
skýrslu um viðræðurnar við
Breta og alla þætti þeirra til-
lagna, sem fram hafa komið
hjá báðum aðilum. Um mál-
ið allt og málsmeðferð verða
að fara fram hreinskilnar
umræður um leið og við ger-
um okkur grein fyrir því,
hvað næst tekur við. í þessu
sambandi er rétt að undir-
strika nauðsyn þess að gert
verði nýtt átak í því að upp-
lýsa aðrar þjóðir um mál-
stað okkar og ríður á miklu
að betur takist til í því efni
en fram til þessa.
Loks stöndum við frammi
fyrir þeirri örlagaríku spurn-
LANDHELGISMÁLIÐ
*
A
NÝTT STIG
þessari niðurstöðu má segja,
að landhelgismálið sé komið
á nýtt stig og nú bíður ríkis-
stjórnar og Alþingis það
vandasama verkefni að
marka þá braut, sem eftir
skal halda á næstu mánuð-
um.
Nú liggur fyrir að ákveða,
hinar jákvæðu undirtektir
Willy Brandts, kanslara V-
Þýzkalands, er einn af rit-
stjórum Morgunblaðsins
ræddi við kanslarann um
landhelgismálið í Bonn fyrir
verið trúnaðarmál, en nú
hefur þjóðinni í stærstu drátt
um verið skýrt frá því hverj-
ar tillögur íslenzka ríkis-
stjórnin hafi gert og hverjar
gagntillögur Breta hafa ver-
ingu, hvort gera beri ráðstaf-
anir til þess að herða land-
helgisgæzluna. Engar opin-
berar yfirlýsingar hafa verið
gefnar um það, hvort ríkis-
stjómin hafi gefið Landhelg-
isgæzlunni fyrirmæli um að
fara hægt í sakirnar fram til
þessa, þar sem enn var von
um samkomulag. Varðskipin
hafa við og við tekið ræki-
lega til hendi og sýnt, að þau
geta klippt á togvíra útlendu
togaranna. Á hinn bóginn er
tæpast hægt að segja, að til-
raun hafi verið gerð til þess
að taka togara og raddir hafa
komið fram um, að það sé
ýmsum erfiðleikum bundið,
m.a. vegna þess hversu borð-
háir hinir nýrri togarar em.
Mestu skiptir þó að ekkert
verði gert, sem stofni manns
lífum í voða. Átök á miðun-
um hafa alltaf hættur í för
með sér og mikil ábyrgð er
lögð á herðar þeirra manna,
sem starfa á varðskipunum
og eru í fremstu víglínu í
baráttunni fyrir útfærslu
landhelginnar.
í kosningabaráttunni vorið
1971 mátti skilja það á nú-
verandi forystumönnum í
ríkisstjórninni, að ekkert
væri einfaldara en færa land-
helgina út í 50 sjómílur 1.
september 1972. Þeir, sem
tekið hafa þær fullyrðingar
trúanlegar standa nú frammi
fyrir þeirri staðreynd, að svo
er ekki. Enn sem komið er,
er 50 mílna fiskveiðilandhelgi
Islands tæpast til nema á
kortinu. Hún er ekki Virt af
þeim tveimur þjóðum, sem
mest veiða á Íslandsmiðum
og okkur hefur ekki tekizt
að friða þetta hafsvæði.
VINNAN
Listasafn ASÍ hefur efnt til
sýnitngair á fjórðu - hæð Alþýðu-
bankans við Laugaveg 31. Þessi
sýning er sérstök að þvi leyti,
að hún er sett saman um sér-
stakt stef, þ. e. a. s. vininan er
sá kjami, er auðkennir hvata
þeirrar myndgerðar, sem þama
er sýnd. Það eru 16 listamenn
frá ólíkum tímum, sem eiga
verk á þessari sýningu, því er
hún fróðleg mjög og skemmtileg
að sama skapi. Því er ekki að
leyna, að of sjaldan eru sýmmgar
settar saman hérlendis um eitt-
hvert sérstakt stef eða tema.
Þetta er ailgengt í flestum þeim
Iönduim, sem ég þekki til, og sem
hafa myndlistarmenningu. Hér
á lándi hefur Listasafn ASl sér-
stöðu, hvað þetta snertir, þvi að
ÍMMR MMMP
wm
sumarið 1971 útbjó það hlið-
stæða sýningu, er bar sama
nafn. Þvi miður sá ég ekki þá
sýningu og get því efcki gert
saimanburð á þessari sýiningu og
þeirri fyrri. ListasatDn ASl hefur
að þessu sinni fengið möi’g lista-
verk að láni, bæði frá lista-
mönn’unium sjálfum, Ásgríms-
safmi, Reykjavikurborg, Lista-
safni íslands og ennfremiur úr
nokkruim einkasöfnum. Því má
láta sér detta það i hug, að þessi
sýniing . sé umfamgsmeiri en sú
fyrri, þvú að víðar er leitað
famga. Hjörlei-fiur Sigurðsson,
sem veitir þessu safni forstöðu,
hefur samnarlega unmið þarft
verk með þvi að koma þessum
sýnimgum fyrir almenmimigssjón-
ir, og vomandi eigum við eftir
að sjá meira af slíku frá hemdi
Liistasafns ASÍ. En því má held-
uir ekki gleyma, að þetta safm
hefui’ saima og ekkert húsnæði
enm sem komið er, og væri það
akki verðugt viðfamgsieifni Al-
þýð'usaanbainds Islands að bæta
úr því ástandi sem fyrst?
Það er ánægj>uiiegt að litest
um á þessari sýnimigu. Hér blasa
við nokiki'ir gamlir og góðir
kunningjar við hlið nýrri verka,
sem ég mam ekki eftir að hafa
séð áður. Það er t. d. nokkuð
langt síðam ég hef séð Grjót-
praimima Jóns Þorleiifssonar,
listaverk, sem ég hieif aílla tíð
ál’itið eitt af hams beztu vertkuim.
Þórarinm B. Þorláksson á þamá
einmiig málverk úr Miðbæmum
í Rieykjavik, serh gert er, áðoir
en hamn héfur nám í málaralist
erlendis. Þessi litlla mynd er
dæmiigerður vottur um hverja
hæfileika hamm hefur í upþhafi,
og þrátt fyrir bamalega út-
færslu tæeknilega leymir sér etoki,
að þama er verðandi málari á
ferð. Vöruþíllinn eftir Snorra
Arinbjamar er mjög eftirtetot'ar-
vert lis'taverk, og mér hlýnaði
um hjartarætumar við að sjá
handbragð og litasamsetnimgu
Sniorra. Fiskverkuin eftir Kris't-
ímiu Jónsdóttuir er eitt aif henmar
beztm verkum, og mi,g grunar,
að þar sé eitt af klassískuim-
verttouim í íslenzkri málaralist.
Ásgtím'ur Jónsson kom mér á
óvart mieð vatnslitaimynid slnmi
1 beitufjöru, sama má segja um
málverk hains Verkamieinm í
Reykj'avík, em um það málverk
er aiuðsj'áanlega ekki vitað, hvort
það var emdaniega frágemgið
aif listaimaminin'um. Guðmiumdur
Thonsitieinsson á þarna eina
teitonimigu, Á bryggjunmi, sem er
foikna gott daami uim list Miuggs.
Gunnlaugur Sohevimig á flestar
myndir á þessari sýnimgu, enda
hefur hann mamma mest fengizt
við að mála fólk við viminu sina
bæði immam húss og utam. Elzta
mynd hains er frá árimu 1928 og
sú nýjasta frá 1969, svo vel
flestar hliðar Gumnilauigs koima
þarma fram, og verkin eru hvert
öðru skemimtilegra. Þorvaldur
Sk úlason á þarna nokkrar
mymdir frá sjávarsíðunmi. Þessar
mýmdir Þorval'ds eru með því
merkilegasita, sem befu'r verið
málað héflendis í þessuim dúr.
Sérstaklega varð mér starsýmt
á eitt þessar'a verka, em þar not-
ar Þorvald'ur rauðan lit á þann
háitt, sem ég mah ekki eftir að
hafa séð hjá homum amnars
staðar. Það ef í mymd nr. 22,
Þrír sjómenm. Jóhamm Briem á
aðeins tvö verk á þessari sým-
imgu, og þæði eru þau got't dæmi
uim list þessa sérstæða málara,
sem virðist í sérstökuim tengsl-
um við búskapinn og heifur yndi
af að mála svei'ta'lífið af mikilli
inmlif'um. Af verkum Ágústs F.
Petersens hafði ég miesta ánægju
af Skösmiðniuim. Bat’bara Árna-
son sýmir tvö verk, bæði frá
Marokko, gerð af mikilli leikni.'
Einar G. Baldvimsson á þarna
sérlega aðlaðamdi þrjár miyndir.
Sama er að segja um Hrimg Jó-
hamnessom, verk hams eru aðlað-
amdi og gerð af mikilli lieiikni.
En vera má, að teikningin beri
litin.a ofurliði í sumium vertoum
Hrimgs, en þau eru sannarlaga
efitirtektarverð. Hörður Ágústs-
som á þama eitt af sámium m-erki-
legustu verkum, „Vimmiuhlé",

Kristín •lönsilóttir, Fiskvt
stórt olíumálvei'k, sem málað er
í París 1948. Það er hnitmiðað
í hverri limu og jafnvel um oí
á stund'uim. Eimnig sýndr Hörður
skissur fyrir áðurnafmt verk, og
k'emiur þar vel fratm kiuniniátta
og vandvirkmi Harðar þegar á
þessuim árum. Það er heldur
ekki oft, sem fólk fær að sjá
skissur listairmaimna, en þær geta
verið jafnvel betri en emdanleg
verk, Það er sannarlega tími til
kominn, að fól'k fái að kynmast
því, hvernig listaverk verður til,
og ég er ekki í neinu'm eifa um,
að það þæt'ti mörguim fróðlegt.
Hlld'ur Hákonardóttir er ymgst
í þessuim hópi. Húm sýnir ágætt
teppi, sem ég hef að vísu séð
áður, en það var nú fyrst á þess-
Jón Þorleifsson, Grjótpramini 1940.