Morgunblaðið - 28.03.1973, Page 14

14
MORGUNBL.AÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. MARZ 1973
Jóhann Hafstein:
*
Islendingar ekki bundnari af munnleg-
um málf lutningi en skrif legum
Umræður um málsskjöl, sem send hafa verið til Haag
AL.L. NOKKRAR umræður urðu
í tilefni af fyrirspurn frá Jóni
Ármanni Héðinssyni um hvaða
máisskjöl ríkisstjórnin hefði
sent til Alþjóðadómstólsins i
Haag: og- hverjir hefðu samið
þau skjöl, sem send hefðu ver-
ið. I svari Einars Ágústssonar,
utanríkisráðherra, kom fram, að
aðallega hefði verið um að ræða
skeytasendingar, en auk þess
hefði dómurinn haft aðgang að
þeim bæklingum sem samdir
kefðu verið á vegum ríkisstjórn-
arinnar um landhelgismálið.
Jóhann Hafstein benti á, að
ef sent væri mikið af gögnum
til dómstólsins þá færi í raun
fram málflutningur, þó hann
væri skriflegur í stað þess að
vera munnlegur.
Gunnar Thoroddsen sagði að
iáðst hefði að geta þess mikil-
væga atriðis, að íslenzk stjórn-
völd hefðu opinberlega lýst því,
aé ef íslendingsr færðu út fyrir
12 mílur og Bretar eða Þjóðverj-
ar kærðu það til Alþjóðadóms-
ins, þá ætti útfærslan að gilda
ei.gu að síður, meðan málið væri
rekið.
Jón Ármann Héðinsson spurði
utanríkisráðherra um hvaða
gögn hetfðu verið sendi til Haag-
dcmstólsins af háifu utanríkis-
ráðuneytisins vegna fisikveiði-
deil'unnar og hverjir hefðu sam-
ið þau gögn, sem send hefðu ver-
ið. Spurði hann sérstaklega í
framsögu sinni fyrir fyrirspum-
inni um, hver hefði verið þáttur
íiskifræðinga í að semja þessi
gögn.
Einar Ágústsson, utanrikisráð-
herra, taldi upp þau skeyti, sem
send hefðu verið, og einnig bréf,
en hvað bréfunum viðkom var
oftast um staðfestingu á skeyt-
unum að ræða. Þó hafði bréf
verið sent hinn 29. maí 1972 þar
sem sjónarmið Islands hefðu ver-
ið kynnt og hefðu fylgt því bréfi
fylgisikjöl (orðsendimgar milli Is-
iands og Bretlands, landgrunns-
lögin frá 1948, ályktanir Alþing-
is frá 1959 og 15. febrúar 1972).
Þá sagði utanrikisráðherra, að
AJiþjóðadómstóJJinn hefði haft
aðgang að bæklingnum Law of
the Sea og Fisheries in Iceland.
Þá saigði ráðherrann að þing-
mönnum, jafnt fyrirspyrjanda
sem öðrum, væri heimilt að
kynna sér þær orðsendingar og
skeyti, sem hann hefði nefnt, í
utanrikisráðuneytiniu og afrit af
þeim yrðu afhent utanrikismála-
nefnd.
Jón Ármann Héðinsson saigði,
að fram hefði komið hjá uitan-
ríkisráðherra að allmikið hefði
verið sent af skeytum og bréfum
til dómstólsins, en ekki hefðu
verið sendiar greinargerðir, þar
sem málstaður okkar væri ítar-
lega skýrður og bersýnilegt að
fjöldi annarra rita hefði ekki ver
ið sendur, svo sem doktorsrit-
gerð, sem samin heifði verið um
efnið, og fleira.
Jór.as Árnason ræddi um þings
ályktunartilliögu, sem lögð hefði
verið fram, um að birt yrðu
skjöl frá landhelgissamnin'gnum
1961 og spurði utanri'kisráðherra
hvort e'kki væri hægt að birta
þær upplýsingar strax, og hvort
að þingsályktunartillagan væri
r.auðsynleg.
Einar Ágústsson sagðist ekiki
ætla að hefja umræður um
hvaða gögn hefði átt að senda
til Haag, um það sýndist sitt
hverjum og hann væri etoki dóm-
bær um það. Bn vegna spum-
inga um slkjöl þá þá vildi hann
benda mönnum á sérat'kvæði
dómarans Nervó, því ef menn
lesa sératkvæði hans þá ko-mast
menn að raun um, að sjónanmið
íslands hafa komiat til slkila.
Það væri l'jóst að allar aðalrök-
siemdir Islands í þessu deilumáli
hefðu komizt til skila. Varðandi
sipurninigu Jónasar Ámasonar
sagði hann, að þingsályktunartil-
lagan kæmi sennilega fljótlega til
umræðu og hann Vildi gjarnan
sjá hvaða álit Alþingi hefði á
birtingu þeirra.
Jóhann Hafstein: Þegar litið
er yfir listann um hvað sent hef-
ur verið af skjölum til dóm-
stól'sins, þá virðist augljóst að
þau eru eik'ki þess eðlis sem þarf
við málfl'utninig. Ef rétt er að
aðalatriðin ha-fi engu að siður
komizt ti-1 skila þá hefur rikis-
stjórnin haldið uppi má'ifl-utningi,
aðeins sikriflegum í stað munn-
legs og að sjálfsögðu felurmunn
le'gu-r málifiiutningur ekiki i sér
frekari skuldbindingar en skrif-
legur. Varðandi þingsályktun um
birtingu skjala frá 1961 þá verð-
ur sérhver ríkisstjóm að taka
ákvörðun um hvaða sikjöl eigi
að birta og hver ekki. Alþingi
getur varla tekið ákvörðun um
að birta skjöl, sem það hefur
aldrei séð og veit ökki hver eru.
Ég var af Lúðvík Jósepssyni
sagður ósannindamaður varð-
andi viss atriði í siamningavið-
ræðunum, sem staðið hafa yfir
i samibandi við þessa deilu og
bað ég þvi um að mega birta
hluta úr skjölum sem aifhent
höfðu verið i landheiigisnefndinni
sem trúnaðarmál. Forsœtisráð-
herra og utanrikisráðherra
sögðu að auðvitað hefði ég sagt
satt, en þeir báðu mig að falla
frá kröfunni um birtingu vegna
samninganna og gerði ég það.
Gunnar Thoroddsen sagði að
augljóst hefði verið af upptaln-
ingu utanríkisráðherra að þau
gögn og upplýsingar, sem send-
ar hefðu verið til dómsins hefðu
ekki verið yfirgripsmiklar og
heldur magrar. Nefndi hann
tvennt af því, sem vantað hefði.
Annars vegar álit alþjóðlegrar
ráðstefnu fiskifræðinga, sem
haldin hefði verið í Washington
í júní á síðastliðnu ári, þar sem
sagt hefði verið að fiskistofn-
arnir við Island væru i yfir-
vofandi hættu. Hitt væri að ís-
lenzkir ráðherrar hefðu lýst
þeirri skoðun sinni opinberlega,
á Alþingi 1961 að ef íslendingar
færðu landhelgina út fyrir tólf
mílur og Bretar eða Vestur-Þjóð-
verjar skytu því til Alþjóðadóm-
stólsins, þá skyldi sú útfærsla
gilda meðan málið væri rekið
fyrir dóminum. Um þessa skoð-
un hefði Bretum og Þjóðverj-
AIÞMGI
um verið kunnugt og þeirhefðu
aldrei mótmælt þessari túlkun.
Sagði þingmaðurinn að hefðl
dómstólnum verið kunnugt um
þessi atriði, er hann felldi úr-
skurð sinn í ágúst sl. þá hefðu
málsúrslitin orðið á annan veg.
Einar Ágústsson, utanrikis-
ráðherra benti á að þau gögn,
sem send hefðu verið og hann
hefði nefnt, hefðu verið send I
sambandi við bráðabirgðaúr-
skurðinn og úrskurðinn um eig-
in lögsögu dómsins. Dómurinn
hefði enn ekki tekið málið til
efnislegrar meðferðar. Varðandi
skilning íslenzkra stjórnvalda á
samningnum frá 1961 um þær
mundir, þá sagðist utanríkisráð-
herra hafa látið kanna það í
ráðuneyti sínu, og þar hefði ekk
ert fundizt um það, sem Gunn-
ar Thoroddsen hefði nefnt og
hann sagðist efast um, að slíkt
fyndist i utanrikisráðuneytinu
brezka.
Gunnar Thoroddsen sagði að
ekki skipti máli þótt þetta fynd-
ist ekki i skjölum ráðuneytisins,
þetta væru opinberar yfirlýsing-
ar á Alþingi Islendinga, sem
festar værj i þingtíðindum, og
Bretum og Þjóðverjum hefði ver
ið kunnugt um.
Tómas Karlsson sagði að er
verið var að gera samninga við
Breta á árunum 1960 og 1961,
þá hefðu ráðherrar marglýst þvi
yfir að engir slikir samningar
stæðu yfir, og enginn fótur værl
fyrir orðrómi um slíkt. Því væri
kokhreysti hjá Jóhanni Hafstein
að miklast yfir að hann hefði
fallið frá kröfu um að birta eitt-
hvað um þessa samninga.
Jóhann Hafstein benti Tómasi
Karlssyni á, að hann hefði mis-
skilið ummæli sín og endurtók
þau fyrir þingmanninn.
FRÉTTIR
É STUTTU MÁLI
Geirþrúður Hildur Bemhöft
tók í dag sæti á Alþingi í stað
Auðar Auðuns, sem hefur
fjarvistarleyfi vegna veik-
inda. Geirþrúður hefur ekki
setið á Alþingi áður.
SJÁLFVIRKUR SÍMI
FYRIR VESTURLAND
1 svari Hannibals Valdi-
marssonar við fyrirspurn frá
Alexander Stefánssyni, kom
fram, að nú væru 8Ö5 simnot
endur utan sjálfvirka kerfis-
ins í Vesturlandskjördæmi, og
áætlað væri að kosta myndi
um 100 milljónir að koma
þeim 1 sjálfvirka símakerfið.
ORLOF SVEITAFÓLKS
Pálmi Jónsson spurðist fyr
ir um hvað liði framkvæmd
samþykktar Alþingis frá 18.
maí 1972 um athugun á mögu-
leikum á lagasetningu um or-
lof sveitafólks og þjónustu
staðgöngumanna í landbún-
aði.
í svari lapdbúnaðarráðherra
kom fram, að hann hefði falið
formanni Stéttarsambands
bænda og aðstoðarmanni sín-
um í ráðuneytinu að semja
frumvarp um þetta efni og
síða-n myndu bændur sjálfir
fjalla um það.
RANNSÓKN Á REKI
GÚMBJÖRGUNARBÁTA
Pétur Sigurðsson mælti fyr
ir þingsályktunartillögu, sem
hann flytur um rannsóknir á
reki gúmbjörgunarbáta.
Rakti Pétur þau miklu sjó-
slys sem orðið hefðu á þess-
um vetri og hinum næsta á
undan. Benti hann á, að er
Sjöstjarnan fórst, hefði hin um
fangsmikla leit, sem þá var
gerð, sýnt, að ýmsu væri
ábótavant um vitneskju okk-
ar um það, hvaða áhrif vindar
og straumar hafa á rek gúm-
björgunarbáta, af mismun-
andi stærðum og með ólíkri
hleðslu.
Straumar væru mismunandi
að stefnu og styrkleika og
ekki lægi mikið fyrir af fróð-
leik þar um, þó að vel hefði
verið unnið að sliiku á undan-
förnuim áruim. Vindhraði og
sjávarrót væru breytileg, en
áhrif þessara afla sameigin-
iega á rek björgunarbáta
hefðu lítt verið könnuð hér á
la-ndi. Þetta þyrfti að kanna
viða við landið, einikanlega á
hafsvæðum, þar sem ein-n
þessara þátta hefði meiri áhrif
en annar.
FRUMVARP UM LAXÁR-
VIRKJUN
Bragi Sigurjónsson hefur
borið fram frumvarp til laga
um Laxárvirtojun. 1 greinar-
gerð með frumvarpinu segir,
að algjört neyðarástand
riiki í ortoumáium á orkuveitu
svæði Laxár og raunar á Norð-
urlandi öilu. Fljótlegasta og
ódýrasta lausinin sé að full-
gera Laxárvinkjun III. Þá seg
ir í greinargerðinini:
Umráðaréttur ríkisins og
Laxárvirkjunar á Laxá fyrir
landi sínu er þannig óumdeil-
a-ntegur samkvæmt vatnalög-
um, leyfi til að reisa stíflu og
veita ánni úr farvegi síinum,
enda sé henni veitt í fornan
farveg, áður en iandiarei'gn-
inni sleppir, og er hvergi gegn
þessu brotið. Saimt hefur for-
ráðamönnum La-ndeigendafé-
lagsins verið látið haldast
uppi að tefja brýnar fram-
kvæmdir í virkjunarmá'ium
Norðlendinga, ölilum til stór-
tjóns, og er nú þolinmæði al-
mennings alveg á þrotum
gagmvart þessu ófremdar-
ástandi. Við þetta bætist, að
nú haifa þessir virkjunarhindr
endur heimtað stórfelldar
skaðabætur í eigin vasa og
málþófskostnað, auik fis'kveg-
ar frá Neðri-Laxá upp i Efri-
Laxá, þangað sem lax hefur
aldrei gengið. Virðist almenn-
ingi ofríkið orðið nokkuð
valdamikið í landin-u, eif færa
á því á silfurdisiki bætu-r fyrir
ósannaðan skaða, mállþófs-
kostnað fyrir að hindra lög-
legar virkjunarframikvæmdir
í almannaþágu og loks búa
því ókeypis fistoveg milli
óMikra Mftoerfa áTinnar. Er nú
svo komið, að fjölmörgum
kjördæmisibúum á Norður-
landi eystra finnst sjálfsiaigt,
að höggvið sé á þennan vand-
ræðahnút með lagasetnimgu,
þar sem Laxárvirkjun III sé
leyfð, og látið á það reyna,
hvort nokkurt tjón hiýzt af,
sem bótavert þyki að dó-mi
óvilhallra matsmanna.
— Danmörk
Framhald af bls. 1
ar vegna samkomulagsins og
fundir verða haldnir fljótlega í
öllum helztu verkalýðsfélögum.
Um 258.000 verkamenn lögðu
niður vinnu þegar verkfallið
hófst fyrir um það bil einni viku
en síðan hafa margir bætzt í
hópinn. Framleiðsla, samgöngur
og þjónusta hafa síðan verið í
lamasessi. Daglegt íramleiðslu-
tap hefur verið áætlað 90 millj-
ónir danskra króna, en þar af
eru um 45 milljónir launa-
greiðslur. Verkfallsstyrkir verka
lýðshreyfingarinnar hafa numið
25 milljónum danskra króna á
dag og talið var að verkamenn
hefðu bolmagn til að vera einn
mánuði í verkfalli.
Deilan hófst vegna þess að
samkomulag tókst ekki um verð
lagsbætur á Iaun sem hefur ver-
ið 30 aurar á klukkustund.
Verkalýðshreyfingin krafðist
helmingi hærri vérðlagsuppbót-
ar en sáttasemjari lagði til að
upDbótin yrði 40 aurar. Þá til-
lögu samþykkti verkalýðshreyf-
ingin en atvinnurekendur vísuðu
hcnni á bug. Vinnudeilan hefur
því verið kölluð „deila um tíeyr-
ing“.
-- Saknað
Framhald af bls. 1
s'Jæmra verðurskilyrða. Aðeins
hefur fundizt brak úr skipinu
og gúmbjörgunarbátur eins og
sá sem Gabrielsen fannst í.
Björgunarbelti sem á stóð
„Anita“ var í öðrum af tveimur
björgunarbátum sem herskipið
„Kitty Hawk“ hefur fundið á
þeim slóðum þar sem áður hafði
fundizt brak úr „Norse Variant".
Seint í kvöld hafði bandaríska
strandgæzlan ekki hafið sérstaka
leit að „Anitu“, en skip hennar
hafa svipazt um eftir skipum
samtímis leitinni að „Norse Var-
iant“.
Strandgæzlan hefur árangurs-
laust reynt að ná sambandi við
„Anitu“ í talstöð í tvo sólahringa
og önnur skip hafa ekki heyrt
til „Anitu“.
Lögð er áherzla á að fundur
björgunarbátsins staðfesti ekki
að skipið hafi farizt, en bent er
á að ef það hafi haldið réttrí
stefnu ætti það að vera á sama
svæði og leitin að „Norse Vari-
ant“ hefur beinzt að. Mikið ó-
veður er á þessum slóðum.