Morgunblaðið - 01.04.1973, Qupperneq 9

8
MQRGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. APRlL 1973
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. APRlL 1973
9
Gegndarlausar laxveiðar Dana
— við Grænland
\iinson
Sænsku drengja- og herraskyrturnar
fást í öllum stærðum og í litaúrvali.
Efnið er 75% bómull og 25% polyester.
Vinson skyrturnar eru seldar í Gefjun
Austurstræti, Domus Laugavegi 91 og í
kaupfélögunum um land allt.
Aflinn hefur aukizt úr
50 tonnum á ári 1 rösk
2000 tonn á átta árum
Gjöreyðing Norður-Atlants-
haíslaxins, sem gekk áð-
ur í stórum torfium í ár og íljót
þeiraa landa, sem að þessu hafi
liggja, virðist inú yfirvofandi.
Ástæðan er sú, eins og fram
hefur komið, að Danir meita að
drajga úr, eða hætta ofveiði
þeiirri á ungiaxi, sem þeir
stunda frá Grænlandi.
Á ráðsfcefmu, sem fisk-
veiðiþjóðir við Norður Atlants
haf efndu til, árið 1969, um ráð
til viðhalds stofni Norður-Atl-
ántshafslaxins, lýstu fulltrúar
Dana því skorinort yfir, að
þeir myndu ekki láta aðrar
þjóðir segja sér fyrir verkum.
Þetta væru úthafsveiðar, sem
öllum þjóðum væri frjálst að
stunda og hefðu mikJa f járhags
lega þýðingu fyrir þjóðarbú-
skap Græmlendimga. Hins veg-
ar liitu aðrar þjóðir — sem
þarna eiga hiut að máii, svo
sem Bretar, Norðmenn, Islend
ingar, Kanadamenn og Banda
ríkjamenn, svo á, að þeim bæri
nokkur ákvörðumarréttur um
það, hvernig veiðamar væru
stundaðar. Þær væru, stað-
hæfðu þessir fulltrúar, byggð-
ar á laxi, sem klakinn væri í
ám og fljótum þessara lamda.
Lengi var lítáð sem ekkert vit-
að um göngu laxins, að undan-
skildum tveimur fyrstu upp-
vaxtarárum hans í ánum, né
heldur hvar hann héldi sig þar
til hann væri orðinn kynþroska
og leitaði í árnar ti'l hryigning-
ar. En þagar Bandaríkjamenn
hófu nokkru eftir 1950 sigling-
ar með atómkafbátum und-
ir heimskautaisinn og allt norð
ur undir pól, veittu þeir því
athygli, að á vissum svæðum í
Davissundi, héldu nýlaxair sig
í stórum torfum upp á endann,
rétt eins og ístappar, fast upp
við hafísbreiðuna og voru þar
í átu, sem einkum var smá-
rækja og krabbadýr. Þar með
var sú gamla ráðgáta leyst,
hvar laxinn héldi sig í uppvext
inum.
Frásagnir og skýrslur voru
birtar um þetta fyrirbrigði og
Danir voru ekki seinir á sér
að hagnýta sér þessa nýju auðs
uppsprettu og hófu að stunda
úthiafslaxveiðar í stórum stii á
Davissundi miilli GrænLands og
Kanada. Var laxinn auðveidd-
ur, þar eð hann hélt sig í torf-
um í ætisleit. Hitt var svo einn
ig ijóst að brátt myndi verða
lítið um íullvaxinn lax til veiða
á þessum slóðum, ef enginn fex
gengi í árnar til hrygningar.
Var þetta mál, eins og áð-
ur segir, til umræðu á ráð-
stefnu Fiskimáianefndar Norð
ur-Atlantshafsríkjanna. Var
þar samþykkt itillaga frá Kan-
ada, þess efnis, að 'lönd þar
sem klakstöðvar iaxins væru,
ættu íhlutunarrétt um veiðar
laxins á úthafinu og leyfilegt
aflamagn á ári hverju. Tillag-
an var samþykkt með ellefu at-
kvæðum, einn sat hjá, en Dan-
ir og Vestur-Þjóðverjar voru á
móti.
Kanadamenn lögðu frram
skýrslur og gögn sýndu óve-
fengjanlega, hversu hættulega
nærri stofninum hefði ver-
ið genigið. Vildu fulltrúar Kan
ada að algert bann yrði lagt
við úthafsveiðum á iaxi um
nokkra hríð. Ekki vildu Danir
sætta sig við þetta og kváðust
eftir sem áður ætla að stunda
laxveiðar á úthafinu. Þarf
ekki að orðlenigja að stofnin-
um stórhra'kaði.
Árið 1970 féllust Danir svo
á, að auka ekki aflamagn sitt
frá því, sem það var árið 1969,
en það var metveiðiór. Árið
eftir féllust Danir á að sömu
takmörk skyidu igilda árið
1972, en það ár hafði Kanada
lagt til, að aflamagnið skýldi
minnkað um 20% frá þvi, sem
verið hefði.
Ætlunin er, að vandamál iþetta
verði tekið til meðferðar á ráð-
stefnu þeirri um hagnýt-
ingu sjávarins, sem Sameinuðu
þjóðirnar boða til á þessu ári.
Með öllu er þó víst, hvernig
þeirri ráðstefnu lýkur og hugs
anlegt er að meðan þvangað er
ium þetta máil og mörg önnur
verði stofninum gereytt.
Til að sýna hug sinn í þessu
máli ákvað Kanadaiþing ekki
al'ls fyrir lörngu að hætta öll-
um laxveiðum á isjó á þessum
slóðum og keypti Kanadastjóm
bæði skip og veiðitæki útgerða
þeirra, sem höfðu stundað þenn
an veiðiskap. Bandaríkjastjóm
hefur einnig tekið mjag
ákveðna afstöðu í þessu máli
og hefur lagt fast að Dönum
að draga úr veiðunum.
Þegar Danir byrjuðu úthafs
veiðar við Grænland fyrir átta
áirum var aflamagnið um
50 tonn, en árið 1971 yfir 2000
tonn. Á sama tíoma ecnu laxveið-
ar við austurströnd Kan-
ada miklium mun minni, eða að
eins 40% af aflamagninu árið
1965. Telja Danir, að þetta séu
„eðlilegar sveiflur“ á magninu
og hafa af örlæti sínu veitt
Kanadamönnum nokkum fjár-
styrk til að rannsaka lifshætti
laxins og áhrif menigunar á
hann.
Hér á landi hefur ofveiði
laxins við Vestur-Grænland
ekki sagt til sdn, svo teljandi
sé, enda ekki vist, að um sama
'laxastofn isé að ræða. Hins veg
ar er sjálfsagt fyrir Islendinga
að fylgjast vel með því, sem
þanna er að gerast.
Einnig er iíMegt að áhugi
Kanadamanna fyrir útfærslu
fiskveiðilandhelgi upp í allt að
200 sjómílur sé nátengd-
ur þessu máli.
(Að mestu eftir kanadisíkum
heimildum).
„Sveigi" - tími
Eftir Douglas W. Cray
Urg vekjaraklukkunnar
vekur hroll í margri mann-
eskjunni á morgnana. Hinir
morgunsvæfu geta þó horft
vonaraugum fram á veginn,
því lausnin er ef til vill á
næsta leiti, þ.e. „sveigjanleg
ur vinnutimi: frelsi hins vinn
andi manns til að ákveða,
hvenær hann mætir á morgn
ana og hættir á kvöldin (inn
an vissra takmarka eins og
gefur að skilja).
Andinn verður betri segja
vinnuveitendur. David
Bulsch starfsmannastjóri í að
alslöðvum Lufthansa í Norð-
ur-Ameriku, segir um þetta
nýja fyrirkomulag:
,,Það hefur i för með sér
minni spennu, t.d. að þurfa
ekki að mæta á vissum tím-
um, og fólk metur mikils að
geta skipulagt vinnuáætlun
sína að miklu leyti eftir eig-
in höfði.“
Og hverjar hafa móttökur
starfsmannanna verið?
„Stórkostlegar," segir ung-
frú Eleanor Leahey, einkarit
ari forseta Nestle fyrirtækis
ins, og hún bætir við:
„Mér þyMr þægilegt að
ganga smá spöl í hádeginu,
og ég fæ enga eftirþanka, þó
ég taki meira en hálftíma mat
arhlé.“
Hugmyndin kom upphaf
lega frá Evrópu. Hún á ekk-
ert skylt við það, þegar fyr-
irtæki ákveður breyttan
vinnutíma vegna t.d. sam-
gönguerfiðleika, heldur felur
hún í sér raunverulegt frelsi
til handa hverjum og einum.
Hægt er að hugsa sér, að
menn séu mættir á vinnustað,
einhvern tíma á bilinu 8—10
á morgnana, en þeir verða að
haga vinnu það sem eftir er
dagsins samkvæmt því.
Enn sem komið er eru til-
tölulega fá dæmi þessa í
Bandaríkjunum, og þau eru í
að heita má einskorð-
uð við Austurströndina og
systurfyrirtæki evrópskra í
Bandaríkjunum. En áhugi fer
stöðugt vaxandi og sem dæmi
mætti nefna, að einmitt þessa
dagana er Scott pappírsfju’-
irtækið í Philadelphia að
gera tilraunir í þessa átt í
tveim af deildum sínum.
Robert H. Cronk félagsráð
gjafi hjá Nestle hefur haft
mikil afskipti af málinu, og
hefur því ýmislegt um það að
segja:
„Þetta nýja fyrirkomulag
gefur starfsmönnunum, jafnt
þeim lægst sem hæst settu,
möguleika á 5 daga (35 klst)
vinnuviku. Þeir mæta á
morgnana einhvern tíma á bil
inu 8—9.30. Hádegisverðar-
hlé er a.m.k. hálftími á bilinu
12—1,30 og brottfarartími er
frá 4—6 á daginn."
Ákveðið var að gera til-
Framhald á bls. 15.

Framleióandi á íslandi
Slippfélagið íReykjavík hf
Málningarverksmiójan Dugguvogi—Símar 33433 og 33414
Hcinpds
skipamálning getur varnað þyí
að stál og sjór mætist
Sérfræðingar telja að viðhaldi íslenzkra fiski-
skipa sé ábótavant, og þess vegna gangi þau fyrr úr
sér en nauðsynlegt sé. Viðhald kostar peninga, en
vanræksla á viðhaldi er þó dýrari.
Málning er einn þýðingarmesti liðurinn í við-
haldi skipa. Málningin ver skipin ryði, fúa og tæringu.
HEMPELS skipamálning er ein mest selda
skipamálningin á heimsmarkaðnum. Það er engin til-
viljun. Það er einfaldlega vegna þess hve góð hún er.
Tugir vísindamanna í mörgum löndum vinna að stöð-
ugum endurbótum á henni, og þeir hafa búið til marg-
ar tegundir, sem henta við misjafnar aðstæður, þar
á meðal við okkar aðstæður hér á íslandi. Látið mála
skip yðar með HEMPELS skipamálningu og réttu teg-
undinni af HEMPELS og þér munuð komast að raun
um að þér hafið gert rétt.
9