Morgunblaðið - 24.07.1973, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ — ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLf 1973
Björn i Bæ segir frá:
Noregs- og
Danmerkur-
ferð bænda
Björn í Bæ flytur þakkarræðu.
l. hluti
Það er nú ekki talinn við-
burður þó skotizt sé til út-
landa. Þetta er eins og bæjar
leið í gamla daga, en við-
burður er það þó í lifi eldra
fólks og þeiirra sem ekkert
hafa kannað, utan ættjarðar-
innar, og ég, karl á áttræðis
aldri, heimaaliningur, var þvi
nokkuð spenntur, er Noregs-
og Danmerkurferð bauðst
mér með 120 manna bænda-
hóp.
Að segja frá þessu ferða-
lagi sem var bæði skemmti-
legt og fróðlegt væri ef til
vMl þessum 120 ánægja að
að rifja upp, en kannski
fleirum lesefni.
Ég ritaði hjá mér nokkurs-
konar dagbókarpunkta, en
óvíst er að nokkur hafi ánægju
af þessari frásögn, nema ef
till vill þeir sem voru með í
ferðinni.
Raunverulega byrjar ævin-
týrið í fríhöfninni á Kefla-
víkurflugvelli þar sem fólkið
hittist fyrst al:lt sajman til
glaðlegra viðræðna og kynna,
kaupa#á ýmsu ódýru að okkur
fannst, ætu og óætu. Einn
af hinum frlðu Föxum var far-
kostur okkar og virtist hann
rúma vel þessa 120 landa, sem
þó var æði misjafnlega í skinn
komíð eins og gengur. Við viss
um þó varla þá, hver átti hvað,
og vorum því svolítið feimnir,
m. k. þessir stöku. Flugstjóri
sagði 50 gráðu frost utan flug
vélar, þegar í loftið var komið,
enda æði iangt til jarðar eða
sjávar. Einstaka sinnum sást
móta fyrir sjónum í gegn um
skýjarof, en þar niðri hefði
ég ekki viljað vera á
smákænu. Ekki var þó timi
til slíkra hugrenninga því að
fallegar flugfreyjur báru fram
mat, góðan og riflegan oins
og islenzkum konum er lagið
að gera. Þessar íslenzku flug-
freyjur eru landi okkar áreið-
anlega til sóma, hvar sem þær
fara, enda öfundaði ég einn
fararstjóra okkar, er hann
tók um mitti einnar. Jóhann
átti það ekki skilið.
Ég fékk að koma fram i til
flugstjórnar, liklega vegna
aldurs míns eða þá friðleika
en hvað um það, þar sátu
þeir þessir miklu menn, höfðu
fleiri hundruð takka og
snerla til að hugsa um,
en spjölluðu þó um allt milli
himins og jarðar, sögðu meira
að segja vafasama brandara.
En svona geta menn hagað
sér, þegar allt er orðið
sjálfvirkt, en ekki kunnu
þeir að mjólika kýr með vél-
um og fannst mér að okkar
lærdómur jafnaðist þá nokkuð,
jú þetta er gamla sagan, hver
maður á sínu sviði á sinum
stað, þá mun vel fara.
Raunar áður en nokkurn
varði voru belti spennt og
allt óleyfilegt bannað, því að
Sólarflugvöllur var framund-
an. Fyrstu kynnin voru:
Nokkur stormur en golan
hlý. Þetta var hin miik-
la hlýja, sem Noregur og
fól'kið þar sýndi okkur í
þessari ferð.
Úr flugvéi fórum við beint
í bíla, sem fluttu okkur tii
gististaðar, skólaseturs Trygg
heim. Þar var raðað niður af
mikilli fyrirhyggju norskra og
íslenzkra fagmanna, enda
sváfu að sögn kvenna allir
vel, iausingjar sem karlar
sinna eigin kvenna. Þarna gist
um við nokkrar nætur, enda
ekki i kot vísað. Glæsiiegur
staður með stórkootlegum
trjágróðri, sem við erum svo
fátæk af, en Normenn geta
státað af hvar sem iitið er.
Ekki er sæmandi að láta
dragast lengur að kyr.na hina
sívakandi fararstjóra okkar.
Höfuðpaurinn var Agnar
Guðnason, ráðunautur, rösk-
legur og sívakandi yfir and-
legri og likamlegri velferð
okkar, með hoffmannavik og
g'leraugu. Sem be-tur fór var
Fjóla með honum. Matthías
Eggertsson kennari á Hólum,
athugulil, höfðinglegur, hvort
sem var í ræðustóld eða á
söngpalli. Því miður var kon-
an heima. Jóhann Jónasson i
Grænmetinu, það var auðséð,
hvar sem á hann var litið,
að þar fór forstjóri af fyrstu
gráðu, enda óþrjótandi fræða-
þulur bæði í gammi og alvöru.
Sem betur fór var Margrét
hans með honum.
Frá Tryggheim var ekið dag
hvern í allar áttir til skoðun
ar, fróðleiks og veizluhalda.
Það var mikið að sjá og
heyra, en nokkuð fór þó inn
um annað eyrað og út um hitt,
jafnvel þó að Bjöm I Bæ og
ýmsir aðrir gengju með skrif-
færi og revndu að gripa fróð-
leikinm, sem ástæða væri nú
til að reyna að rifja upp eftir
því sem hægt er.
Kl. 7 að morgni var vana-
lega vakið og morgunverður
etinn, en fljótlega ekið af stað
um Jaðar. Rogalandsfylki er
mesta landbúnaðarhérað Nor-
egs enda eru þar 9820 bú-
jarðir, þar af eru 4051, með
minna en 5 ha ræktaðs lands.
Með því fyrsta er við skoð-
uðum var Rogalands Felles-
sálg Forus. Þó aðeins séu 3
ár síðan byggt var sláturhús
með allri nýjustu tækni, er
það þegar að verða of litið
svo ört vex framleiðslan.
Þarna störfuðu á Sl. ári 650
mánims. Slátrað var þar 44000
lömbum með 16,1 kig meðal-
viigt. Eru þau fieist 5 mánaða
gömul og helmingur af þeim
tvílembingar. 91000 grisum er
þarna slátrað, lOOjOOO.kálfum
og 14000 nautgriipum eldri.
Tækni öll er þarna meiiri en
við höfum séð hér heirma,
vélum er jafnvel stjórnað með
tölivu. Tvær miímútur voru þeir
að taka húð af stórgrip og
aðrar tvær að saga skrokkinn.
Þar létu þeir skinn af hausnum
fylgja húðinni og vitanlega er
allt nýtt, sem af skepnunni
kemur. Við þáðum þarna veg-
legt hádegisverðarboð þ£ir
sem forstjórinn, Stefens-
sen, skýrði með kvikmynd
og í orði ýmsa þætti i
framleiðslu og dreifingu.
Ekki myndum við Islendingar
vera fíknir ; að taka það land
til ræktunar, sem Norðmenn
eiga eftir og hafa ræktað.
Við myndum kalla það grjót-
urð, en það grjót sem úr land-
inu kemur við ræktun, nota
þeir í garða kring um akrana
og meðfram heimreiðum, sem
allar eru oLiumalarbornar eða
steyptar, og sama má segja um
öll svæði i krimig um heimahús.
Jú, 400,000 segja þeir að kosti
að rækta hvern hektara en af
þvi fá þeir 140,000 kr. fram-
lag úr ríkissjóði.
Samtök bænda á Rogalandi
eru um margt svipuð stéttar-
samtökum okkar hér heima.
Samvinnufél. standa fyrir
kaupum á áburði, sem er mjög
ódýr miðað við afurðaverð.
Stærstu sölusamtökin eru svo
mjólkurfélögin, en auk þeirra
eru grænmetisfélög, loðdýra-
ræktarfélög, ofl, sem mynda
svo allsherjarsamtök. Eftirtekt-
arvert er, hve margar búgrein-
ar þeir hafa til fjáröflunnar
td. eru 700 bændur skráðir með
mimkabú á Jaðrinum og fjöl-
margir með aðrar búgreinar
svo sem aMfuglarækt ýmis-
konar, grænmeti ofl. Allt er
þetta rekið undir eftirlifi til-
raunastöðva og leiðbeiningar-
þjónustu.
Samtök bænda reka 6-7
tlliraunastöðvar i landinu, sem
skipt er niður á héruð. Þar
eru framkvæmdar tilraunir á
flestum sviðum landbúnaðar
og leiðbeiningarþjónuetan sam-
hiiða. Á eina slíka komum við,
sem stofnuð var 1947 með 50
ha. lands, nú er þar tilrauna-
bú með beitirækt, bygg, hafra
kartöflur, grænmeti ofl, og svo
uppeldi ungviðis fyrir bændur-
na. Stöð þessi er einnig með
miklar tiilraunir í féiagi við
áhugasama bændur út um
héruðin. Eru margir komnir
þar býsna langt, vitanlega
undir eftirliti ráðunauta og
dýralækna, sem fylgjast vel
með heilsufari búfjár. Þeim
fannst dýralækniaþjónustan
dýr en örugg.
Þarna kom fram að of mikil
kjarnfóðurgjöf eða skökk sam-
setning fóðurefna hiindra eðli-
legan vöxt ungviðis og afurðir
búfjár. Á sumum stöðum töldu
þeir vandkvæði á að nýta hús
dýraáburð, þar sem dreifing
á graslendi gerði sáralífið gagn
a.m.k. í þurrviðrasveiitum.
Áburðinn plægja þeir þvi nið-
ur og hafa tún ekki eldri en
3-4 ára og akrana plægja þeir
vitanlega árlega. Okkur þótti
skrýtið að hreppurinn sem
lengst er kominn I ræktun og
búnaði heitir Kleppur og íbú-
arnir Kleppsbúar.
Á nýtýzku nauta og kyn-
bótastöð koffium við þar, sem
ættstofnar og einstaklingar eru
raninsakaðir. Þarna voru aðal-
lega tveir stofnar, dökkrauð
norsk og svartskjöldóttar
Frisiau.
Fyrir allan Noreig eru tvær
stöðvar af þessu tagi. Frá
þessum stöðvum er nautunum
dreift ársgömium til sæðinga-
stöðvanna. 130 býli hafa verið
valin til að senda ungviði inn
á þessar stöðvar til rannsókna.
1959 var hafin á þessari stöð
rannsókn á grísum, sem er þó
akki komin eins langt áleiðis
og á nautpeningi.
Einar Örn Björnsson, Mýnesi;
Samneyti Eysteins við komm-
únista skapar hættuástand í
íslenzkri stjórnmálabaráttu
JÓNSMESSURÆÐA Magnús-
ar Kjartarassonar, iðnaðarráð-
herra, í sumarferð kommúnösta
er samnefnari þeirra óhróðurs-
skrifa, er stunduð hafa verið
í Þjóðviljanum um samskipti
ÍSlendmga við vestrænar þjóð-
ir og herhvöt til hemámsand-
stæðinga, sem kommúnistar
ráðá, að ógleymdu athæfi
þefimra að beita /Bskulýðssam-
bandi íslandg fyrir stríðsvagn
sitnin. Fyrmefnd ræða er meng-
uð af fáryrðum og samsetn-
injgi, er kommún.istar hafa boð-
að um árabill, en færzt í aukana
í hvert sin.n, er þeir hafa tek-
ið þátt í stjórn landsins. Hér
er sýnishom úr ræðu ráðherr-
ans:
„Ég hef sagt það áður og
segi það enn að fyrirheiitið um
brottför hersins var forsenda
þess að núverandi stjóm var
mynduð, og framtíð hennar er
undir því komin að við það
fyrirheit verði staðið undan-
bragðalaust.“ Og síðan segir:
„Jafnvel þótt einhverjir kynnu
að hugsa sér að hægt væri að
gera málamiðlun um „hernám-
ið“ eins og við verðum að gera
um fjöimörg atriði í sfjórn
þriggja flokka, leiddi slíkt að-
eins till þess að stjórnarsam-
starfið brysti."
Þarna er skýrt mörkuð sú
stefna, er kommúnistar boða
og Vinna að með þátttöku sinni
í ríkisstjóm Ólafs Jóhemnesson-
ar. Nú er eftir að vita, hvort
ráðherrar Framsókniarflokksins
og Frjálslyndra bíta á agnið og
ganga erinda kommúnista í ut-
anríkiismálum um að einangra
íslendinga frá samstarfi um
varnir og öryggi, sem fyrst og
frems't er stefnit gegn sam-
skiptum Islendiniga við Banda-
ríkin, sem er máttugasta þjóð-
in í Atlanitshafsbandailaginu og
torveldar þeim að breiða út
veldi sitt. Er ekki kominn tími
till að stokka upp og hrinda
þeim öflum úr valdastólmim og
póilitísku starfi, sem reyna eft-
ir mætti að ala á sundrung
meðal íslendinga til að lama
samskiptiin við þjóðiir Vestur-
landa, sem vilja viðhalda frelsii
og lýðréttindum, iwi ekki kalla
yfir s'g ófrelsi og einokun
kommúnismans.
Lúðvík Jósepsson vill ekki
vera eftirbátur þessara afla og
boðar til funda um landhelgis-
málið vítt um landið. Þannig
reynir Lúðvík að fara einför-
um einis og á vinstristjórnarár-
unum og tileinka sér land-
helgismá’ið og vanvirða sam-
starf.simenn sína í ríkisstjóm-
innd og þá samstöðu, er tekizt
hefur með þjóðinind til að
bjarga mállinu í höfn, og taka
það þar með úr höndum óprútt
inna pólitíkusa, sem vilja nota
Iandhelgiismálið tiil að breiða
yfir alilan ósómann og stjórm-
leysið, sem ríkir í landiinu, þa.r
sem dýrtíðarskriðan og skatta-
æðið ætlar alla að drepa, og
verkar eins og eyðandi eidur
á framtak og athafnaþrá
manma.
Lúðvík láðist á einkafundum
s'ínium um landhélgismálið að
ræða um þá breytingu, sem
verður óhjákvæftn'ilega í rekstri
og framviindu sjávarútvegsins,
þegar Íslendingar faira að at-
hafraa sig og nýta fislkiimrðin
innan 50 mílna landhelginnar.
Þá þarf ræktunarandinin og
skipuleg nýtánig að haildasf í
hendur, því hver sá, sem kirefs't
alls af llífinu án þess að láta
því eitthvað í té í staðinn,
stundar guðlaust athæfi. Það
á einniig við í sjávarútvegi.
Lúðvík Jósepssjrii, sjávarút-
vegsráðherra, var ekki slikt í
huga, er hann lét fresta frum-
varpi á Alþimgi, er borið var
fram af þingnefnd, sem ferðazt
hafði um landið til að íhuga
um friðun og nýtingu fiskimið-
arnna.
Þetta er samræmið i orðum
og aithöfnum hjá þesisum
höfuðpostula kommiúnista í
sjávarútvegsmálum. Það er sér-
stök aðferð kommúndsta, er
þeir hefja sig til vegs, að setja
sig í dýrðlingatölu eða steypa
hver öðrum af stalli, en alþýð-
an á að vegsamia goðiin og
velkjast um í sínu eigin bóli.
Það er hennar fórn í kerfiimu.
Fylgjendur Fraimisókna'rflokks
ins, Frjálslyndra og fjölmargir,
er studdu kommúnd&ta í síð-
ustu alþingis'kosniingum, eru
furðu lostmiir yfir uppivöðslu
og yfirgangi kreddumanna,
sem ævinlega hafa setið ofan
á, bæðd í Sósíalistaflokknum og
því gervibandalagi, er komm-
únistar nota í æðisgenginni
baráttu sinnd ti:l að koma á-
formum sínum fram, að vega
að lýðræðinu og stjórmiarfars-
legu sjálfstæði fsl.ands, er sæk-
ir styrk sinin í þátttöku íslend-
inga í varnarsamtökum vest-
rænna þjóða.
Gegn því berjast kommúnist-
ar með öllum tiltækum ráðum,
enda kallar Magnús Kjartams-
son slíka baráttu þann grund-
völl, er byggja verður á tiil að
framifylgja sannri „vinstri
stefnu“. Skyldi ekki koma ó-
bragð í munniinn á mörgum
Framh. á bls. 20