Morgunblaðið - 11.08.1973, Blaðsíða 23

MORGUN'BLAÐIÐ — LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 1973
23
NÝTT RÍS
Á GRUNNI
HINS GAMLA
Stefán Friðbjarnarson, bæjarstjóri.
,Erum á leið upp úr öldudalnum4
Spjallað við Stefán Friðbjarnarson, bæjarstjóra
SIGLFIRÐINGAR eru á þess
uni áruni að átta sig á því, að
síldveiðar eru úr sögunni, a.
m. k. í þeirri niynd, sem þær
tíðkuðust, og að þeir verði að
byggja afkomu sína á nýjum
grunni. Eftir margra ára
þyrnirósarsvefn hefur at-
vinnulif liæjarbiia nú sýnt
merki þess að farið sé að
birta af nýjum degi. Ný at-
vinnufyrirtieki eru nú óðum
að risa með einhuga, sameig-
inlegu átaki bæjarbúa, og
bjartsýni virðist farið að gæta
í hugum þeirra Siglfirðinga.
Þegar blaðamaður Morgun-
blaðsins var á ferð um Siglu-
fjörð fyrir skömmu spjailaði
hann tið bæjarstjóra Siglu-
fjarðarkaupstaðar, Stefán
Friðbjarnarson. Stefán hefur
verið bæjarstjóri frá 1966, en
starfað fyrir Siglufjarðarbæ
frá áriiiu 1949, þannig að hann
er flestum hnútum kunnugur
í þessuni fyrrverandi höfuð-
stað sjávarútvegsins á íslandi.
Við háðum hann því að segja
frá lífinu á Siglufirði í stuttu
máli.
— Siglufjörður byggðist
raunverulega upp i kringum
síldveiðarnar, sem hófust hér
um síðustu aldamót. Afkoma
bæjaráns byggðist eingöngu
á síldveiðunum, og þjónustu-
greinum tengdum veiðunum
og sildariðnað:,num. Svo þeg-
ar sildin hvarf, bæði vegna of-
veiði og breytinga á sjávarlif-
inu, er eins og stoðunum sé
kippt undan tlverurétti bæj-
arfélagsins.
Ég hef stundum líkt þessu
við náttúruhamfarir, sem hafa
skflið hér eftir sviðna jörð í
atvinnulífi. Fólk hefur þurft
að flýja í stórum stál vegna
þess að nóg atvinna hefur
ekki verið fyrir hendi. Flýja
írá fasteignum, sem voru
orðnar verðlitlar og jafnvel
einskis nýtar, og leita sér fót-
festu á öðrum sviðum.
Segja má, að allar götur
síðan sildin hvarf, þá hafi
Siglufjörður háð varnarstríð
fyrir tilveru sinni, og i þessu
stríði orðið fyrir miklu mann
tjóni i brottfluttum Siglfirð-
ingum. Þeir eru nú orðnir um
30% af þeim íbúafjölda, sem
hér var mestur, en það var ár
ið 1948 að ibúafjöldinn náði
hámarki 3100 manns. Síðan
hefur íbúum stöðugt fækkað,
en þeir eru nú rétt liðlega
2000 talsins.
Ég tel, að þetta vamarstrið
hafi átt rétt á sér fyrir
margra hluta sakir. Nægir í
þvi sambandi að benda á þrjú
atriði. 1 fyrsta lagi, að Siglu-
fjörður er bezta höfn'm á
Norðurlandi frá náttúrunnar
hendi. í öðru lagi nálægð við
gjöful fiskimið, og í þriðja
lagi, að hér er ýmiss konar að
staða, sem í liggja miklir fjár
munjr og geta þjónað allt að
3—4 þúsund manna byggð.
Hér eru tii staðar skólar,
íþróttahús, sundlaug, æsku-
lýðsheimili, bókhlaða, sjúkra-
hús og raforkuver, svo eitt-
hvað sé nefnt. Það myndi
kosta þjóðfélagið . drjúgan
skildiing að byggja þetta allt
upp annars staðar á landinu
ef enginn yrði til að nýta
það ihér.
— Telur þú, að þetta varn-
arstríð hafi borið árangur?
— Það er mitt mat, að við
séum í dag á leið upp úr öldu
dalnum. Nú er verið að leggja
grunn að nýjum atvinnufyrir
tækjum, sem munu treysta at
vinnuöryggd bæjarbúa. Má
þar fyrst nefna fyrirtækið
Þormóð ramma, sem stofn-
að er til útgerðar og fisk-
vinnslu. Það mun nú á næstu
vilkum hefja byggingu nýs og
fullkomims f iskið j uvers þar
sem síldarverksmiðjan
Rauðka hefur staðið í ára-
tugi, en hana er nú verið að
rífa. Þá á fyrirtækið nú tvo
fullkomna skuttogara í smíð-
um. Annar þeirra, Stálvík,
var sjósettur 30. júní sl. og fer
væntanlega á veiðar um miðj
an ágústmánuð. Það er fyrsti
skuttogarinn, sem smíðaður
er hér á landi. Þess má til
gamans geta, að fyrsti skut-
togarinn, sem keyptur var til
landsins, var keyptur hingað
til Siglufjarðar.
1 öðru lagi má nefna lag-
metisiðjuna Siglósild, sem er
brautryðjandi á þvi sviði að
fullvinna síld til útflutnings,
en þar hafa unnið á annað
hundrað manns undanfarin ár.
1 þriðja lagi er svo fyrir-
tækið Húseiningar h.f., sem
framleiða mun íbúðarhús
úr timbri í einingum. Það fyr
irtæki mun væntanlega hefja
starfsemi sína á næstu vik-
um.
Þessi þrjú fyrirtæki koma
til með að verða afgerandi í
uppbyggingu siiglfirzks at-
vinnulifs á næstu misserum.
Þá má geta þess, að hér starf
ar nú saumastofa, þar sem
vinna um 20 stúlkur. Framleið
ir hún ýmiss konar vörur fyr
ir Álafoss, svo sem ullarkáp-
ur, sem seldar eru á Banda-
ríkjamarkað.
— Hafa ekki orðið miklar
breytingar til batnaðar í sam-
göngumálum ykkar Siglfirð-
inga á síðustu árum?
— Jú, við höfum unnið
mjög á i samgöngumálum,
sem, með tiikomu Stráka-
ganga og Strákavegar ásamt
flugvelli, tryggja okkur sam-
göngur allt árið í lofti og á
landi. Þar að auki gengur flóa
báturinn Drangur milli Akur
eyrar og Siglufjarðar tvisvar
í vi'ku yfir vetrarmánuðina.
Þess má geta, að til stend-
ur að raflýsa Strákagöngin á
þessu ári, og er áætlaður
kostnaður við þá framkvæmd
um 2 milljónir króna. Einnig
á nú að ráðast í byggingu
flugstöðvar, sem kosta mun
um 3 milljónir, og eru fram-
kvæmdir við þá byggingu nú
hafnar.
Loks hefur bæjarstjórn
Siglufjarðar farið þess á leit
við flugmálastjómina, að flug
brautin verði lengd úr 750
metrum, eins og hún nú er, í
1300 metra eins og upphaf-
lega var ráðgert. Sú lenging
mundi auka mjög á öryggi á
flugvellinum, bæði við lend-
ingar og flugtök.
— Nú er það staðreynd, að
hér standa fjölmörg hús auð
og yfirgefin. Samt sem áður á
fólk í erfiðleikum með að út-
vega sér hér húsnæði. Hvern
ig getur þetta tvennt farið
saman?
— Jú, það er rétt, að hér er
töluvert um húsnæði, sem
ekki er nýtt. En í þvi sam-
bandi er rétt að geta þess,
að hér er um að ræða mjög
SIGLUFJÖRÐUR
gamalt húsnæði, sem ekki
svarar þeim kröfum, sem
gerðar eru til húsnæðis í dag.
Þessum húsum hafði mörgum
verið breytt í „bragga“ á síld
arárunum, og eru því mjög
illa fariin mörg hver.
Það hefur sem betur fer
borið á því, að eftirspurn eft
ir húsnæði hefur aukizt, sem
bendir til þess að íbúaflótt-
inn sé stöðvaður, og dæmið
hafi snúizt við. Þess vegna eru
hér i smíðum nokkur hús í
dag, sem er nýlunda, og horf
ur eru á því að nýbygging
húsnæðis fari vaxandi í ná-
inni framtíð. Nýlega hafa ver
ið tekin í notkun sex ný eiin-
býlishús, og 9 slík eru nú í
smíðum.
Ég held að nýbygging hús-
næðis sé forsenda þess, að
fólk setjist hér að.
— Nú var hér geysilegt at-
vinnu'leysi á Si.glufirði fyrir
nokkrum árum. Hvernig
standa þau mál í dag?
— Atvinnuleysi hefur verið
mjög lítið undanfarið miðað
við það, sem var. Megin-
vandamálið er í dag að
tryggja Siglósíld hráefni, en
þar viinna jú á annað hundrað
manns, eins og ég sagði áðan.
Ekki eru til nema tvær leiðir
til úrbóta. Annaðhvort er að
veita undanþágur til lagmetis
iðnaðarins til sildveiða, en
hann þarf til þess að gera
mjög lítið magn til árlegs
rekstrar. Hefur þegar verið
sótt um slíka Undanþágu ti'l
sjávarútvegsráðuneytisins. Að
öðrum kosti verður að flytja
þetta hráefni utanlands frá,
t. d. frá Færeyjum.
Otvegun þessa hráefnis er
ekki einungis nauðsynleg til
þess að tryggja atvinnu held-
ur ekki siður til þess að halda
þeim mörkuðum, sem unnizt
hafa, en hætt er við að þeir
glatist til annarra ef fram-
leiðslan fellur niður.
— Svo við vikjum nú að lok
um að höfnlinni, þá blasir hér
hvarvetna við niðurníðsla
hafnarmannvirkja. Síldar-
p'lönin, sem áður voru slagæð
Siglufjarðarkaupstaðar, eru
nú að grotna niður, og hvergi
sjást þess merki að þeim sé
ætlað að gegna neinu hlut-
verki.
Er ekki ætlun:n að ráðast i
einhverjar framkvæmdiir við
hafnarmannvirki á næstunni?
— Jú, vissulega, og þær
eru þegar hafnar. Má þar eink
um nefna þrennt, sem er í bí-
gerð. Bygging öldubrjóts, sem
er i senn flóðvarnargarður og
viðlegubryggja. Þeirri fram-
kvæmd er að mestu lokið, en
þó er eftir að steypa bryggju-
kant og bryggjuþekju. 1 öðru
lagi höfum við nú nýlokið
við endurbyggmgu dráttar-
brautar, slipps, þar sem hægt
á að vera að taka á land báta
allt að 150 tonn að stærð. I
þriðja lagi eru áform um að
gera viðlegubryggju sunnan
nýja fiskiðjuversins, en sú
viðlegubryggja á að ganga
vestur úr hafnarbryggjunmi
okkar, sem e:nnig er nýlega
endurbyggð.
Hvað eldri mannvirkjunum
viðvikur, þ. e. a. s. gömlu
trébryggjunum frá tíma síld-
arævintýranna, þá eru þær
flestar mjög illa fam-
ar, og verða fyrirsjáanlega
ekki nýttar. Þær hljóta því
smám samam að hverfa fyrir
nýjum hafnarmannvirkjum.
Sama er að segja um ýmis
önmur mannvirki við höfnima
frá sildarárunum, sem eiga
fyrirsjáanlega það eitt fyrir
höndum að verða rifin. Til
dæmis er nú byrjað að rifa
byggingar tiilheyrandi gömlu
Rauðkuverksmiðjunni, en þar
er einnrftt fyrirhugað að
byggja nýja fiskiðjuverið. Það
er dæmigert fyrir bæjarlífið
hér í dag, að þar rís nýtt á
grunni hins gamla.
— GBG.
— Húseiningar
Framhald af bls. 17.
húsunum átti svo Hafsteinn
Ólafsson, húsasmíðameistari
úr Reykj avík, og hefur hann
fylgzt með og unmið að allri
undirbúmingsvinnu, en hann
verður f ramlieiðslustj óri í
himmi nýju verksmiðju.
— Er um að ræða aðeins
eimia „týpu“ af húsum, eða
verða þær fleiri?
— Það eru ótal möguileikar
á niðurröðun eininganna, a.
m. k. verður það þegar verk-
smiðjan er komin í full af-
köst, Til að byrja með verður
hiins vegar um tiltölulega fá-
ar gerðir að ræða.
—- Hvað kemur verksmiðj-
an till með að geta framleiitt
mörg hús á ári?
— Reikmað er með að fram-
leidd verði 20 hús fyrsta árið,
og síðan bætist 10 hús við
framleiðsluma annað árið.
Þegar verksmiðjan verður
svo komin í fuU afköst, hef-
ur verið nefnt, að húm geti
framLeitt aUt að 100 hús á
ári.
Þá er þess að geta, að verk-
smdðjan getur einnig fram-
leiitt ým®a hluiti til notkunar
í öðrum húsum, þ. á m.
glugga, þaksperrur, skilrúm
og ýmislegt fleira.
— Teljið þið að nægur
markaður sé hér á landi fyr-
ir framilieiðslu þessarar verk-
smiðju?
— Það bendir aUt til þess
að markaður sé nœgur hér á
landd. Fjölmargir aðilar hafa
leitað til okkar, bæði einstakl-
ingar og sveitarfélög, og sýnt
áhuga á að festa kaup á hús-
unum. Þá liggur fyrir miWl
þörf húsnæðis fyrir Vest-
manmaeyinga á næstummi, og
standa nú yfir samningavið-
ræður við Viðlagasjóð um
sölu húsa 'tiíl Vestmannaeyja.
Við höfum hins vegar ekki
tekið Vlð neinum pöntunum
ennþá, hvorW frá þeim né
öðrum aði'lum.
— Hvað koma margir til
með að vinna við framleiðsl-
una?
— Þegar komin verða full
afköst, má gera ráð fyrir að
um 30 manns verði starfahdi
við veriksimiðjuna.
— Koma þessi hús til með
að verða ódýrari en venjuleg
hús, t. d. steinhús?
— Stærð þéirra er miðuð
við 134 fermetra, sem er það
hámark, sem húsnæðismála-
stjóm setur til lánveitinga. í
verkfræðiskýrslunni er reifcn-
að mieð að þessi hús, sem eru
timburhús, verði allt að 30%
ódýrari en steinhús sömu
stærðar.
— G. B. G.