Morgunblaðið - 11.08.1973, Blaðsíða 13

MORGU'N'BLAÐiÐ — LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 1973
13
Ólögmæt
á sér
gerð og
stoð
— segir Roy Medvedev um ákvörðun sovézkra að
svipta bróður hans borgararétti

Moskvu, 10. ágúst AP.
ROY Medvedev, þekktur sovézk-
ur sagnfræðingur, og bróðir vís-
indamannsins Zhores Medvedev
sein sovézk stjórnvöld hafa
ákveðið að svipta ríkisborgara-
rétti sínum, sagði í dag við vest-
ræna fréttamenn, að þessi ákvörð
un væri bæði fráleit og ólögmæt.
Roy Medvedev dreifði yfirlýs-
í «tuttumáli
Waldheim til Kaíró
Kaiiró, 10. ágúst. AP.
ENDA þótt Kurt Waldheim,
aðalframikvæimdastjóri Sam-
eirnuðiu þjóðauna, hygigi á ferð
ti-1 M ð-Austurlanda, breyfiir
það ekki né frestar for G'unm-
ars Jarriinigs, sérlegs sáfta-
semjara SÞ í deilu lamdainina
fyrir bofcná M ið jar ð arhaif s.
Kemiur þetta m.a. fram í
egypzka málgagminiu, A1
Ahram.
Verðstöðvun
á Nýja-Sjálandi
WeBiinigtom, Nýja Sjálamdi,
10. ágúst. AP.
FORSÆTISRÁÐHERRA Nýja
Sjálamds, Hugh Watt, til-
kynnti í dag, að ríkisstjómin
hefði ákveðið verðstöðvum í
lamdimu um óákveðimm tíma
vegma st uðugra kraÆna um
auknar liaiun'ahækkamiir. Hamm
sagði að íaumahækkanir hef'ðu
vierið að meðaltali uim 8% á
ári nú sl. ár, en myndu mú
emgar verða næsta árið.
Hundur slapp
úr hótelbruna
New York, 10. ágúst. AP.
BJÖRGUNARMENN, sem
harfa ummcð við hreiimsum á rúst
um hótelsims, sem brann i
New York fyrir fjóruim dög-
uim, en þar fórst fjöfidi miammis,
fumdu í dag Mtinm humd í rúst
uniurni, lifamdi og furðu vel
haldmn, enda þótt hanm hefði
veirið imm’iikróaður og matar-
laus þessa daga.
250 milljónir
sovézkra
Mosikvu, 10. ágúsit. AP.
SKÝRT var frá þvi i Moskvu
í daig, að íbúa'tala Sovétríkj-
anna hefðl nú náð miákvæm-
iega 250 milljómiuim og fýllgdi
sögunmi, að fólksfjölgum hefði
verið mjög hæfilega ör þar i
landi sdðustu árlm og barma-
da'uði yrði æ sjaldgæfari, svo
og að fól'k næðl hærxi aldri.
Imgu um málið til nokkurra vest-
rænna blaðamanna í Moskvu í
dag og segir þar, að harts eina
misgjörð hafi verið sú að hann
hafi baldið uppi hreinskilinmi en
raunsærri gagnrýni á ákveðin
atriði í stjórnarkerfi Sovétríkj-
arrna. Segir Medvedev, að sam-
kvæmt sovézkum lögum, sé
þessi svipt mg ríkisborgararéttar
algerlega ólögleg og eigi sér
enga stoð i stjórnarskrá lands-
ims.
Roy Medvedev er höfundur
bókarinnar: „Let Hi'story Judge:
The Origims and consequences of
Stalinism.“ Bókim hefur aldrei
verið gefim út i Sovétríkjunum,
en komið út í nokkrum vestræn-
um ríkjum. I>á samdi hann ásamt
bróður sinum bókina ,,A Quest-
ion of Madness".
Arabarnir tveir, sem skutu á fól kið á Aþenuflugvelli um helgina.
Frá vinstri: Móhamed Zmod, 21 árs, frá Palestínu, og Talal Kad-
ooral, 21 árs, frá Kaíró. IÞrír létu lífið í skothríðinni og 50 særðust.
Fundur Araba-
leiðtoga ?
til að samræma stef nuna gegn Israei
Amman, 10. ágúst AP.
AP FRÉTTASTOFAN hefur það
Ókyrrð við
Mexicoháskóla
Mexicóborg, 10. ágúst AP.
UM sex hundruð lögregiuþjónar
réðust í dag til inngöngu á lóð
Mexicóháskóla og handtóku uni
45 manns og færðu til yfir-
heyrslu. Óstaðfestar fréttir
herma, að skothríð hafi heyrzt,
en engar fregnir hafa borizt um,
að einhverjir hafi særzt eða fall-
ið. IJjgregian mun hafa gripið
tii þessa ráðs að ósk rektors skói
ans, sem kvartaði nndan ofbeldi
og vaidníðsiu stúdenta innan skól
ans.
Árið 1968 kom til gífurlegra
átaka vlð Mexicóháskóla og iðu-
lega hefur verið grunnt á ólgu.
Tið yfirmannaskipti hafa verið
við skólann og svo virðist sem
fáum takist að hafa taumhald
á stúdentunum. í skólanum eru
skráðlr um tiu þúsund nemend-
ur.
eftir áreiðanlegum heimildum i
Amman í dag, að undirbúningur
sta.ndi nú yfir af fullum krafti
fyrir fund ýmissa æðstu manna
Arabaríkjanna, með það fyrir
augum að samræma þar stefnu
og liugsanlegar aðgerðir gegn
ísraelum. Munu sit.ja þennan
fund að öllum likindum, Sadat
Egyptalandsforseti, Hafez Assad,
forseti Sýrlands og Hussein Jórd
aníukonungur.
Segir frá þessu í blaðlinu A1
Dustour, sem er gefið út í Amm-
an og tekið fram að reynt verði
að flýta því eft'r föngum, að
þessi fundur komist í kring, þar
sem hann geti orðið mjög mikil-
vægur og stefnumótandi. Br máð
að við að þessum fundi geti veir-
ið lok'ð áður en Kurt Waldheim,
aðalframkvæmdast.jóri Samein-
uðu þjóðanna kemnr i heimsókn
til þessara mnda á næstunni.
FYRIRKOMULAG Í AP0LL0 BJÖRGUNARGEIMFARINU
Erfiðleikar Skylab
Þessi síðasta bil'un í Sky-
ÞAÐ var snemma morgnns í
síðustu viku að tæknimaður í
stjómmiðstöð Geimvísinda-
stofnunarinnar í Houston í
Texas varð fyrst var við bil-
anir í Apollo geimfarinu, sem
flutt hafði geimfarana þrjá,
Garriot, Bean og Lousma, tii
Skylab geimstöðvarinnar.
Mælitæki tæknimannsins gáfu
til kynna að hitastig í elds-
neytiskerfi fjölda litilla stýr-
iseldflauga geimfarsins, sem
einnig átti að flytja geimfar-
ana aftur til jarðar, hafði fall
ið óeðlilega mikið. Korteri
seinna urðu geimfararnir
sjálfir varir við bilunina, þeg
ar varúðarhljóðmerki vakti þá
af værum blundi. Þegar þeir
litu út um gluggann sáu þeir
fíngerðan úða streyma út
með geimstöðinni. Lækkun
hitastigsins og úðinn gáfu til
kynna vandamál, sem getur
orðið upphaf fyrsta björgun-
arieiðangursins út í geiminn.
Tæknimen'n í stjórnstöð
Skylab áætluniarinmar voru
snöggir að greina bilunina:
leiðsla, sem flytur ildunar-
hvata, sem nauðsynlegur er
tií að kveikja á stýriseldflaug
unum, hafði sprungið. Þetta
auk taps á ildishvata, sem
hafði áður átt sér stað í ein-
um af fjórum klösum s'týris-
eldflauga geimfarsins þegar
lega við samskeyti stíflaðist
við tenginguna við Skyiab.
Um tíma, i siðustu viku, leizt
sfjónnendum Skylab áætlun-
arinnar ekki á anmað en að
fá geiimfarana tafarlausit til
baka til jarðar, áður en fleiri
bi'lianir kæmu fram og útilok-
uðu möguleika þeirra á að
komast heilu og höldnu heim.
Rétt fyrir heligi var svo horfið
frá því ráði, í bili a.m.k. og
ákveðið að Skylab áhöfnin
iyki verkefni sinu, sem taka
á 59 daga. En til öryggis var
fyrirskipað að uranið skyldi
allan sólarhringinn á Keinn-
eddyhöfða við undirbúning
annars Apollo geimfans til
björgunairleiðangurs.
lab, kom daginn eftir að geim
fararnir, Bean, Lousma og
Garriot höfðu náð séð eftir
gelimveikina, sem lýsir sér
eims og venjuleg flug- eða sjó
vei’ki. Á fyrstu stigum ferð-
ariinnar var áhöfndn, sérstak-
lega Lousma, sem kastaði oft
upp, ófær nema til nauðsyn-
legustu heimiliisverka.
En bilun stýriiseldflauganna
var ekki alvarlegasta vanda-
málið. Tilraunir á jörðu niðri
höfðu leitt í Ijós að hægt er
að stýra ApolJo geimfari með
aðeins einum af fjórum stýr-
i®eldflauga klösum á burðar-
flauginni, eða jafnvel með stýr
isflaugunum á stjórniklefa-
hylikinu. Það sem olli áhyggj-
um tæknimanma voru hugs-
anlegar bilanir í eldflaugun-
um, sem knýja geimfarið á-
fram. Bæði stýrishreyflarnir
og aðalhreyfillinn aftan á
burðarflauginni, nota sömu
tegund ildunarhvata, en
auk þess kom efnið úr sama
geymi á Kennedyhöfða. Sú
hætta lá því fyrir að ef ó-
hreiinimdi væru í hvatanum,
gæti allf hreyflakerfi geim-
farsins orðið óvirkt.
Stuttu eftir að bilunarinnar
varð vart sendi Christopher C.
Kraft fyrirspurn till Kennedy-
höfða um hve langan tima
tæki að gera björgunargeim-
far tilbúið til skots, og bar
hugmyndina um björgunar-
leiðangur undir yfirstjórn
bandarisku gelmvísindastöðv-
arimnar, NASA, í Waslhinigton.
Strax var skotið á fundum i
Was'hiington og á „höfðanum"
og um hádegi fékk Kraft svör
við fyriirspumum sinum,
Þrjár vaktir aflan sólarhring-
inn gætu gert Apollo geimfar
(sem upprunalega átti að nota
til að flytja þriðju áhöfn Sky-
lab í nóvember) tillbúlð til
fararinnar þann 10. septem-
ber. Yfirstjórn NASA sam-
þykkti kostnaðaráætiunina
upp á tvær milij. dala.
Um leið og s'kipunm var gef
in um und irbúning björgunar-
leiðangurs, vai hafizt handa
við hönnun stjórnklefa Apoll
os. Öll tæki, sem hægt var að
komast af án, skyldu fjarlægð
svo að hægt yrði að koma fyr
ir fimm geimföpum í stað
þriggja. Þá þyrfti að koma
fyrir 500 kílóa blý baliest,
vegna breytlnga á miðþyngd-
arpunkti, sem breytingar á
geimfarinu hafa í för með
sér. Ákveðið var að geimfar-
arniir Vance Brand og Don
Lind skyldu fara með geim-
farsinu og eiga þeir að tengja
björgunarfarlð við neyðar-
lú-gu neðan á geimstöðinni.
Skylab áhöfnin mun síðan
losa hið bil'aða geimfar frá
geimstöðinni, svo að þriðja
Skylab áhöfnin, geti temgt sdtt
geimfair stöðinnd í nóvember.
Lokaákvörðun um hvort
björgunarieiðangurinn verður
farinn verður ekki tekin fyrr
en í september, en starfsmenn
NASA eru enn vongóðir um
að björgunarleiðangur verði
óþarfur. Þá góðu von þeirra
styðja tilraunir, sem gerðar
hafa verið á Kennedyhöfða,
og sýnt hafa að engirn óhrein-
indi eru í illdishvatanum, sem
notaður er í Skylab áætlun-
inni, og hefur efnið þvi að öll
um líkindum ekki valdið lek-
anum.
Geimfararnir halda því ó-
t.rauðir áfram störfum sínum
1 Sky’.ab, og fóiru á mánudag
í geimgöngu, sem frestað var
i siðustu viku. í þessari geim
göngu settu þeir upp nýjam
skerm sem ver þá gegn
geislahita frá sólinni og skiptu
um filmur í ljósmyndavéium,
sem notaðar eru til mynda-
töku af henni.
Allt virðist þvi ætla að
ganga að óskum, eða eins og
Kraft sagði: „Þegar maður býr
sig undir það versta, þá sit-
ur maður uppi með það bezta.“