Morgunblaðið - 22.09.1973, Blaðsíða 14

14
MORGU'NBLAOIÐ — LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 1973
Dr. Bjarni Jónsson:
„Það góða sem
það illa
UNDANFARIÐ hafa orðið nokk-
ur skrif í Vísi nm bílskúrinn við
Gnitanes. Ég aetlaði að fá þessa
grein birta í þvi blaði, en rit-
stjórinn tjáði mér, að hnn væri
of löng fyrir blaðið.
Eftir síðustu grein Ingimund-
ar Sveinssonar, húsameistara
skúrsins, í Vísi, þykir mér mið-
ur, ef almenningur hefði ekki
annað en hans orð að dæma um
skúrinn og hefi því farið þess á
leit við ritstjórn Morgunblaðsins,
að hún birti þessi orð, ef hún
sæi sér það fært.
Ingimundur Sveinsson, arki-
tekt, víkur að mér nokkrum
orðium í Vísi þ. 11. þ.m. Þykir
mér miiður, að hann hreyfir nær
engu atiriðii, sem ég drap á í
grein í sama blaði þ. 4. sept. sl.
Hittjt gleður mig, að hann lýkur
greitninini með þakkarorðum til
mín. Hainn segir:...að lokum
vill ég þakka honum hvatningar-
orð hans um, að menn taiki sér
ferð á hendur og skoði umrædd
hús.“ Ég get glaitt húsameistar-
ann með því, að mikiffl fjöldli
Reykvikinga hefur orðið við
þessari eimlægu ósk okkar
beggja. Og raunar hafa liagt leið
siína hingað bifreiiðar með ein-
kenniísstafi rnargra héraða utan
Reykjavíkur. Síðan 4. þ.m. hefir
verið limni'jilaus straumur af bíl-
um um þessa afskekktu og ann-
ars fáfömu götu. ABir hafa þeir
numið staðar og horft á bilskúr-
inin við húsið við Gnitanes 10,
en síðan horfið á braut. Hafa
þeir þá, allur þessi fjöldi mynd-
að sér skoðun um bílskúrinn.
Var samþykktin gerö
á „eðlilegan hátt"?
Það eru mér fréttir, að arki-
tektinum hafi verið hótað því,
að teiiikniimgar hans fenigjust ekkí
samþykktar eftir að umrætt hús
vair byggit, og skal ég ekki remgja
það, sem ég hefi enga vitmeskju
um. En hiitit kemur mér ekki á
óvart, að byggiimganefindarmönn-
um haíi þótit fátt til um að hafa
íátið ungan húsameástara hafa
sig að ginnimigarfifli. Það ber
ekki á mffilii hjá okkur, að teikn-
imig hússims að Gnitamesi 10 var
samþykkt á fundi byggimgar-
nefndar 14. mal 1970, en hvort
teikningamar voru samþykktar
á „eðMlegan hátt“ getur verið
annað mál. A.m.k. segir skipu-
lagsstjóri ríkisdms í áliiitii til félags-
máiaráðuneytisims dags. 13. des.
1971:
„1 því tilvikii, sem hér um
ræðir, er athugamdi, að húsið
Gnitianes 8 var þegar byggt
og tekið í nof'kun fyrir 14. maí
1970, þegar byggimgarleyfis-
umsókn barst fyrir húsið
Gnitanes 10.
Húsið Gnitanes 8 er aðeins
3,50 m frá suðurmörkum lóð-
arinnar og kemur þvi bílfekúr-
imm á nr. 10, sem byggður er
á lóðamörkum, beimt sunmam
við húsið og í þessari fjarleegð
frá þvi.
Miðað við þessar aðstæður
má telja það amdstætt venjum
byggiingarnef nda r að leyfa
þarna hærri og stærri bilskúr
em hámarksákvæði byggiimgar-
samþykktar segja tfiil um, þar
sem sllkt var eigamda hússims
Gniitaness 8 til mikils óhagræð-
ÍiS.
SömuleiiðSs er Irjóst, að færsla
sem ég
bilskúrsins aftar í lóðina en
skipuilagsuppdráttur gerði ráð
fyrir, kom sér einmiig mjög
bagalega fyrir eiiganda Gnita-
ness 8, og hefði byggingar-
nefnd raumar af þeim sökum
átt að athuga málið námar og
fresta að samþykkja byggingu
bílskúrs'ims á nr. 10 edm® og
um var sótt.“
Er af þessum ummæium Ijóst,
að skipulags'stjóra ríkisims hefir
ekki fundiizt þessi saimþykkt hafa
verið gerð á „eðMIegam hátt“.
Byggingareitir
stækkaðir
Arktitektimm segir:
„Bezt er að taka það fram,
að lóðimar þama eru mjög
litlar og á takmörkum þess að
vera leyfillegar fyrir einbýlis-
hús."
í reglugerð um gerð skipu-
l'aigsáætlama 25. okt. 1966 segir
i 19. gr.:
„ . . . þegar um er að ræða
sérstæð eimbýlishús, þá skal
lágmarksstærð (lóðar) vera
700 ferm."
Nú er það aðeirns eim lóð við
Gmi'tanes, sem nær þessari stærð,
sú nr. 2, og má þá byggja þar
sérstætt einbýlisihús. Húsið nr. 8
va.r byggt lömgu áður em þessi
regíugerð gekk í gildd og er þá
líka löglega byggt. Eftir 1. jan.
1967 hefði ekki verið leyfillegt að
byggja sérstætt eimtoýllshús á
lóðunuim nr. 4, 6 og 10, ef ekkert
annað kæmi tii.
Þegar nú arkitektiinn segdr, að
þessar lóðir séu:
„ . . . mjög ldtlar og á tak-
mörkum þess að vera leyfileg-
ar fyrir eimbýlishús,"
þá er auðsætt, að hanm er ekki
vel að sér í téðri reglugerð eða
a.m.k. hefir 19. gr. henmar farið
fram hjá honum, hvað sem
kamm að vera um hinar þrjátíu.
Það er þá ekki Stærð lóðanma,
sem leyfir eimbýliiishús á þeim -r-
þær eru of lirtflar fyrir þann
byg'gingarmáta i dag — heldur
hitt, að eftir skipulaigi frá 18. 2.
1959 eru þær astlaðar undir ein-
býlishús og seldar og keyptar í
góðri trú. 1 réttarrikjum verka
lög ekki aftur fyrir slg og þvi er
eigendum þessiara lóða heimilt
að byggja á þeim eimtoýlishús
enn í dag.
Þegar mitit hús hafði verið
teiknað, fanmst skipuilagsstjóra
borgarimnar það vera fúlistórt
fyrir lóðina og tjáði arkitekt
hússims það í bréfi dags. 14. júní
1962, en ekki stóð það í vegi
fyrir byggimigarleyfi. Hús mitt
er 150,14 ferm. að flatarmáli, en
skv. deiliskipúiags'jppdrætti 1967
þótti skipulagsstjóra borgarinm-
ar rétt að byggja á þessum lóð-
um hús, sem voru mikiki stærri
að grummfieti em það hús, sem
honum þótti fu#stórt 1962. Ekki
hefi ég skiílið emn og ekki femgið
á því viðhlltamdi skýrimigu — og
hefi ég þó margoft lieitað eftir
henm.i munnlega og bréflega —
að nauður ræki t'iíl að stækka
byggingareiitii á þessum litlu
lóðum eftir að téðar reglur um
lágmairksstærð lóða fyrir eintoýl-
ishús höfðu öðlazt griiMti.
í „Greinargerð um skiipi'Jilagn-
imgu íbúðahverfis í Skildimga-
nesi", dags. 18. júni 1971, segir
Aðalisteinm Richíter, skipulags-
sitjóri borgarinmar:
ég vil geri ég ekki, en
það geri ég“
ekki vil,
„Fljóttega var þó sýnit, að
eigi yrði komiist hjá nánari
deiltekipuliagninigu hverfisiins,
enda sóttu lóðareigendur fast
á um breytimgar til stækkun-
ar á byggingarmöguleikum."
Þá koma sex tilvitnanir í
fundagerðir skipulagsnefndar
frá þvi i júli 1966 og þar til í
marz 1967. I emgri af þessum
tifliviitnumum er minnst á stækk-
umarþörf á bygg'imgarmöguleik-
um eimiu orði og þá ekki heldur
neim rök færð fyrir stækkumum,
né heldur hver nauður reki til
að gang,a á svig við reglugerð
um gerð skipulagsáætlana frá
1966. Hvergi e.r þar heldur
minnst á þá lóðareigendur, sem
sóttu fast á um breytingar og
engu orði vikið að því, að nokk-
ur maður hafi borið fram silkar
óskir.
Hafi slikar óskir komið fram
fer og bezt á því, að þær séu
ekki færðar til bókar, sem rök
fyrir skipulagsbreytingum. Þvi
til hvers er að hafa skipulaig, ef
hver sem óskar þess getur feng-
ið því breytlt að eigin ósk?
Nú eru fimm lóði.r við Gni.ta-
nes. Við eigendur tveggj-a lóð-
anna talaði ég síðsumars 1971
í síma. Var þeim öldunigiiis ókunn-
ugt um skipuiagstoreytimguna við
götuna og höfðu enga vitneskju
um, að slíkt hefði sitaðið til.
Þriðju lóðína á ég. Þá eru tvær
ióðiir eftir, nr. 4 og nr. 10, og
viiill svo til, að báðar eru í eigu
sama manns. Svo hafi einhver
lóðareigandi knúið á um breyt-
ingar, er honum einum ti'l að
dreifa. Geta má þess, að þegar
hús mitt hafði verið teikmað, en
áður ern byggimg á því hófst,
hrimgdi tii min Hjörtur Pétiu.rs-
som, endursikoðandi, em hanm
hafði miifll'igöngu um söliu á lóð-
um i Reyniiistaðalamdi. Sagði
hann, að eiiganda syðstu lóðarimm
ar við Gnitames, sem þá hafði
raumar ekki fengið n-afn, léki
hugur á að skipta við mig á ióð.
Ég sagðiist s-kyiidu spyrja arki-
tekítinm hvort húsiið gæti eéms
staðið á syðri lóðimmi, en hún er
hom'sneidd, og væiri mér sama
á hvorri lóðinmi húsið stæði.
Nokkru seinna fékk ég svar
húsameistarans, að ekki skipti
máli vegna hússtims hvor lóðin
væri. Hringdi ég þá til edganda
lóðar nr. 10 og sagði, að mér
væri meinalaiust að skipta. Sagði
hanm þá, að það „hefði ekki
intressu lemigur“, og skiild’i ég
það svo, að homum léki ekki lemg-
ur hugur á ski'ptumiuim. Engum
getum skal ég leiða að þvi,
hvers vegna hann vildi skipta í
upphafi né heldur því, af hverju
homum hafði smúizt hugur, þegar
hann gafl fengið viflja sinn. Eru
þetta þau edn orðaskipti, sem ég
hefi átt við nábóa m/imn, enda
aldrei átt í Útistöðum við hann.
Deiiur mínar hafa verið við
byggingar- og sldpuilagsyfirvöld
Reykjavikurborgaæ. Get ég og
vel ímyndað mér, að hanm hafi
byggt í góðri trú og ekki vænt
arkiitektimm, temigdaison Simm, um
það, að fá sér í hendur teiikm-
ingu, sem ekkii stæðist gagn-
rýni.
Övenjulegur
byggingamáti
Snemma í grein sinni segir
arkitekitimm:
„Nú kemur að því árið 1970,
að eigamdi lóðar nr. 10 við
Gniitanes reisir siitt hús og eru
uppdrættdr gerðir með hliðsjón
af staðfestu deiliiskipul’aigi á
mælikvarða 1:500 frá árinu
1967.“
Þegar ég hóf byggimgu á hús-
imiu nr. 8 árið 1963, var i gdldi
skipulag frá 1959 og var húsið
sniðið eftir því og miiðað við
það. Öll mið húsameisitarains af
húsinu nr. 8 viið skdpulag, sem
gerlt er fjóruim árum eftiir að
það var teiknað og byggimg haf-
im, eru þá út í hött.
1 11. gr. Regihigerðar um gerð
skipulagsáætlama frá 1966 segir:
„1 áætilun um deiliiskipulliag
skad við það mdðað að fyiigt
sé reglum, sem um getur í IV
kafia. Skipulags'stjöm getur
leyft að vilkið sé frá slíku,
þegar sýrut þykir eða senmi-
legt að ókleift sé að fara eft-
ir þeim, vegna byggðar, sem
þegar er risin. Því a/ðeims get-
ur skipuilagsistjóri veitt sldkt
leyfi, að fyrir ldggi tillaga að
deiilisklpuilagi ásamit fultnægj-
andi rökstuðniingi fyrir um-
ræddu fráviki."
Á þessum nýja skipuilagsupp-
drætti eru setitir 260 ferm. bygg-
ingareitir á 630 ferm. lóðir og
bítekúr að aiuki og nær byggimg-
arreitur 24 m niður í 30 m lamga
lóð. Er þetta óvenjulegur bygg-
imgarmáti í iamdii Reykjavíkur,
ef hamn þá fi.nnst þar nokkurs
staða.r. Með þesisu er húsi mínu
í raun sikákað imm í sumd á miiild
aðfliggjamdi húsa. Var leditað eftir
heiimiild fyrir þessari breytingu
hjá skipulagsstjóm? Hafi svo
ekki verið, er þessi skipuliags-
uppdráttur ógildur af sjálfu sér.
Víst er um það, að ekki tekur
hanm tiIIMt tifl „byggðar, sem þeg-
ar er risin".
Skipudagsstjóri ríkteiims er líka
þeirrar skoðunar, að ekkii hefði
byggLngarnefnd átt að gleyma
þessu atriði. 1 miðurlagi állts-
gerðar hans tdd ráðuneytisins
segir:
„ . . . sú ataðreynd, að nr. 8
var byggt fyrsit, setur bygg-
iingarmefnd þá kvöð á herðar
að þess sé gæfct, að með bygg-
ingu á lóðinmd n,r. 10 séu ekki
þrengd'ir meira en efmd standa
tid kostir hússdms nr. 8.
Á þessu virðislt því miður
hafa orðið misbresitur ..."
Og í bréfi, dags. 9. 12. 1971, til
fél'agsmálaráðherra, segir skipu-
liagsstjóri ríkisins:
„ . . . afgreiðsla byggingar-
nefndar á þessu málii verður
að tefljast býsma hæpim, svo
ekki sé meira sagt.“
Ég er þá í góðum félagssikap
með skoðamir mimar.
Ef nú væri fyfligt þessum
hæpna „deillliskipuilagsuppdrætti"
frá 1967 væri ærið að gert, em
það er ekki móg. Skal fyrst vtiikið
að margmefmdum biiltskúr. Hamm
er settur 3 m lengra vestiur í
lóðiina en téður „deáli®kipufl.aigs-
uppdráttur" leyfir og er það
skipulagsbrat. Bíliskúrimn er 2,4
ferm. stærri en mest er leyft i
byggingarsamþykkt. Eftir því
sem segir í úrskurði félagsmála-
ráðherra er skúrimm 35 sm. hærri
en mesta leyfifleg hæð, sam-
kvæmt því, sem þáveramdi bygg-
togarfuilflitrúi hefir upplýsit, en
um 20 sm. of hár saimkvæmt
uppdrætti arkiiteflíts hússdms og
hefir hainm þá hækkað í bygging-
ummi, hvað sem kamm að hafa
valdið.
Göturask
í heimildarleysi
að hiiuti af götunmi Gnitamesi
var á „deilisikiipulagsuppdrætiti"
frá 1967 lagður við lóðima nr. 10.
Þegar borgarstjóri fékk viitm-
eskjiu um, að skipuflagsmefnd
borgarinmar hafði gert það í
hedmiildarleysíi og þyrftd að taika
bílsikúrslóðir austan götunnar
eiign'anámi til þesis aið koma því
heiim, lét hann samstuindis færa
götuna i upphafteg’t form og
hafði þessu aitriði raunar aldrei
verið breytit á mælibiöðum af
götunni. En eigandi Gmiltamess
10 lét sig það liitlu skipta. Eftir
hádegi á iauigardegi þ. 25. sept.
fl971 kom jarðýta í götuna og
gróf upp götuna fyrir framan
húsiið að Gnitanesii 10. Að morgmi
mánudags þ. 27. sept. talaði ég í
síma við gaitnamálastjóra borg-
arinnar og saigðii honuim frá
þesisum framkvæmd’um. Tók
hann mér kurteislega en sagði,
að en.gir frá borginni væru þar
að verki og lét miig ráða í það
af stakri hógværð, að eitthvað
væri málum blandað hjá mér, en
sagðist skylidu athu.ga máiilið. Eft-
ir drykkflanga stund hringdi
hann tifl min og sagðd, að þeir,
sem göturaskinu ylflu, væru
óheimifldarmenin að því og yrði
það fært í lag. Enmfremur talaði
ég við Jóm G. Tómassom, skrif-
stofustjóra, sem svaraði mér í
fjarviist borgarstjóra. Sagði
hanm, að gatam hefði ekki verið
lögð við lóðima nr. 10 og væri
aflllit rask á þessiuim götuhliuta
óheimiflt nema með sérstöku
leyfi borgaryfirvalda. Nokkru
seinna kom vinnuflokkur frá
borginni, fyllti upp gjótuna og
gerði götuma einis og hún var
áður. Undruðust þeir, sem sáu,
að eimistakMmigur færi að brjóta
upp götu horgarinrnar og leggja
við eigim lóð. Ég gait ekki svarað
þeim öðru en því, að þetta væri
kammisfld eiitit m.inmista brotiið, sem
þurfit hefði tifl þess að koma
byggingarframkvæ.mdum að
Gnirtanes'i 10 í það horf, sem ætl-
að var.
1) Fyrst þurfti að breyta skipu-
lagi við göturna og var það
gert 1967. Stangast sá upp-
drátitur i vei.gamiikliuim atrið-
um á við venjur, lög og regl-
ur, svo mjög orkar tvímælis
að hann sé giifldur.
2) Ganga þurf'tá á sviig við skipu-
lag á þessum uppdrætiti:
a) Með því að staðsetja bil-
skúr 3 m vestar í lóðima
en leyft er.
b) Með því að hafa hús og
skúr aðskillim og brei't't
sumd á milflli.
3) Brjóta þurfti byggimgarsam-
þykkt:
a) Með þvi að hafa bílskúr
hærri en leyft er.
b) Með því að hafa biliskúr
stærri en heimild er fyrir.
í vesturenda bítekúrsins er
teiknaður kyndiktefi. Er það
óvenjulegt i Reykjavik, að kyndi-
kflefum íbúðarhúsa sé þannig fyr
ir komið. Var og viitað, að han«
yrði ekki þörf, því þegar teilkm'
imigin var saimþykkt var búið að
ákveða að hiitaveflttia yrði lögð í
götuma á þvi suirnri. Hiifcaveitu-
stjóri itiilkynnitii borgarráði með
bréfi, dags. 14. maí 1970, að hita-
flögn í götiuna ætti að vera fúlfl-
frágengim 1. des. 1970. Nú dróst
nokkuð með framkva'mdina