Morgunblaðið - 12.05.1974, Qupperneq 21

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. MAÍ 1974

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf Arvakur. Reykjavík
Haraldur Svemsson
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson
Styrmir Gunnarsson
Þorbjorn Guðmundsson
Bjorn Jóhannsson
Arni Garðar Kristinsson
Aðalstræti 6. sími 10 100
Aðalstræti 6, sími 22 4 80
Askriftargjald 600.00 kr á mánuði innanlands
I lausasolu 35,00 kr eintakið
Sjónvarps- og út-
varpshlustendur hafa
nú í hverjum þættinum af
öörum orðið vitni að hroka
þeim, sem forsætisráðherr-
ann hefur tileinkað sér,
eftir að hann tók sér ein-
ræðisvöld með kommúnist-
um. Um þverbak keyrði í
fyrrakvöld, þegar Ólafur
Jóhannesson svaraði
spurningu um þaö, hvers
vegna Geir Hallgrímsson,
formaður stærsta þing-
flokksins, hefði ekki fengið
tækifæri til að reyna mynd-
un meirihlutastjórnar, á
þennan veg:
„Það stóð ekki til, að
hann fengi neitt tækifæri
til þess.“
Eins og rakið var hér í
blaðinu í gær, vann for-
sætisráðherrann það þrek-
virki að skrökva þrisvar
sinnum að forseta íslands í
einni málsgrein, og nú
kórónar hann framferði
sitt með þvf að lýsa þvf
yfir, að hann hafi vísvit-
andi ætlað sér að koma í
veg fyrir það, að meiri-
hlutastjórn yrði mynduð á
íslandi. ,,Það stóö ekki til,
að hann fengi neitt tæki-
færi til þess,“ segir for-
sætisráðherrann, og sjálf-
sagt hefur hann ekki held-
ur ætlað sér að gefa nein-
um öðrum en Geir Hall-
grímssyni tækifæri til þess
að mynda meirihluta-
stjórn.
í forsetaúrskurðinum er
sagt, að engar horfur séu á
því, að unnt sé að mynda
meirihluta um stjórn
landsins. En nú segir for-
sætisráðherra, að hann
hafi ætlaö sér að hindra, að
úr því yrði skorið, hvort
möguleiki væri á meiri-
hlutastjórn eða ekki.
Flestir sjónvarpsáhorf-
endur hafa sjálfsagt álitið,
þegar Ólafur Jóhannesspn
mælti framangreind orð,
að hann hafi í hita um-
ræðnanna hlaupið á sig, en
því miður er því ekki til að
dreifa, því að síðar í viðtal-
inu hnykkir hann á skoð-
unum sfnum, er hann segir
um hugsanlega stjórnar-
myndun Geirs Hallgríms-
sonar: ,,Ég var bara ekkert
á því að gefa honum tæki-
færi til þess.“
Áður ræðir forsætisráð-
herrann um tilraunir sínar
til myndunar nýrrar
stjórnar. Þegar hann er
spurður, hvort það sé rétt,
sem Geir Hallgrímsson
segi, að forsætisráðherra
hafi reynt að knýja Sjálf-
stæðisflokkinn til sam-
starfs segir hann orðrétt:
,,Ég hagaði þessum við-
ræðum þannig, að ég setti
fram þessar tillögur og
leitaði eftir því, hverjir
vildu leysa málið til
bráöa. . . altso á grund-
velli og ákveöa kosningar í
haust og þannig, að allir
flokkar væru með, þannig
að allir flokkar, sem vildu
vera með . . . Ef einhver
flokkur vildi ekki vera
með, þá var hann sjálfur að
útiloka sig. Þetta gerði ég
og þá var sagt og skilið,
eins og hjá Hannibal, þú
verður að segja af þér
fyrst. En hvernig maður,
ráðherra, sem hefur sagt af
sér, forsætisráðherra, sem
hefur sagt af sér, hann get-
ur ekki rofið þing.“
Með þessum orðum
undirstrikar Ólafur Jó-
hannesson enn, að hann
hafi verið staðráðinn í því
að koma í veg fyrir mynd-
un meirihlutastjórnar,
nema því aðeins, að hann
stjórnaöi ferðinni og flokk-
ur hans yrði aðili að slíkri
stjórn. Hann hefur þannig
sjálfur upplýst, að hann
hafi vísvitandi hagað mál-
um svo, að ekki gæti á það
reynt, hvort Alþingi gæti
myndað meirihlutastjórn,
enda lagði hann skriflega
úrslitakosti fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn og ætlaði að
neyða hann til að Iúta vilja
sfnum/
Því miður er nú ljóst orð-
ið, að Ólafi Jóhannessyni
forsætisráðherra er ekki
sjálfrátt. Hann er flæktur í
því neti, sem hann og
kommúnistar hafa riðið að
undanförnu.
Eðlilegt er, að menn beri
framferði Ólafs Jóhannes-
sonar saman við aðgerðir
Hermanns Jónassonar, er
hann var f svipaðri aðstöðu
í desembermánuði 1958.
Hermann stóð þá upp á Al-
þingi, flutti stutta og gagn-
orða ræðu, þar sem hann
lýsti því yfir, að ekki væri
samstaða í ríkisstjórninni
um nein úrræði í efnahags-
málum og því bæðist hann
lausnar, þar sem aðkall-
andi væri að gera ráð-
stafanir til að stemma stigu
við verðbólgu. Þessi at-
burður var minnisstæður
og vissulega óx Hermann
Jónasson af hreinskilni
sinni og trúmennsku við
þingræði oglýðræði.
Ólafur Jóhannesson fer
þveröfugt að, hann reynir
að þvælast fyrir öllum til-
raunum annarra manna til
þess að leysa vandann og
lýsir því yfir, að það hafi
beinlínis verið tilgangur
hans að koma í veg fyrir
það, að meinhluti þings
fengi að ráða ferðinni.
Þetta framferði forsætis-
ráðherrans kemur nú til
dóms kjósenda, fyrst ~í
sveitarstjórnarkosningun-
um eftir hálfan mánuð og
sfðan í Alþingiskosningun-
um . Óhætt ætti að vera að
treysta því, að íslenzka
þjóðin fordæmi slíkar að-
ferðir, og sérstaklega er
ástæða til þess, að fram-
sóknarmenn sýni Ölafi Jó-
hannessyni í borgarstjórn-
ar- og sveitarstjórnarkosn-
ingum, að þeir ætlast ekki
til þess, að hann hagi mál-
um svo, að kommúnistar
fái ráðið ferðinni.

ÞAÐ STOÐ EKKI TIL”
MORG UNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. MAI 1974 21
— Minkarnir? Jú, þaö er um
rétta efnið. Alveg rétt af leik-
húsunum að sýna svona leikrit
núna. Þetta fjailar um herinn
og...
Eitthvað á þessa leið var
svarið, sem ég fékk frá fyrsta
leikhúsgestinum, alþýðuhanda-
lagsmanni, sem ég hitti er hann
var að koma af sýningu á
lcikritinu Minkarnir eftir
Erling Halldórsson. Eg hafði
spurt hvernig leikritiö væri —
og átti að sjálfsögðu við sem
leikhúsverk — en fékk engin
svör við því — aðeins að leikrit
um þetta efni ætti leikhúsið að
sýna nú.
Þegar ég fór svo sjálf að sjá
þessa leiksýningu, eftir að
forgangsgestir höfðu lokið sér
af með kortin sín, þá var ég
þegar orðin vel nestuð af því
hvernig ég ætti að skilja boð-
skapinn og bregðast við honum.
Því höfðu leiklistarskvrendur
útvarps og sjónvarps séð mér
fyrir að venju. Svo ekki átti að
verða mikil hætta á að maöur
þyrfti að fara að hafa fyrir því
að hugsa — bara meðtaka sam-
kvæmt forskrift. Það er út af
fyrir sig ákaflega þægilegt aö
vera mataður vel fyrirfram.
Raunar er ekki erfitt að
skilja hvað höfundurinn og
opinberir útskýrendur eru að
fara. Boðskapurinn er mjög
hrár, hefði nánast eins vel
getað verið ræða hugsjóna-
manns. Skipið Pandóra kemur
og leggst á ytri höfnina, mann-
skapurinn kemur f land og fer
um bæinn, skipið á alltaf að
fara á morgun, samkvæmt upp-
lýsingum stjórnvalda. Þegar
það svo ekki fer, heldur leggst
bara upp að, þá eru allir orðnir
svo vanir því og áhöfninni í
bænum að þeim er alveg sama.
Hún hefur flætt út fyrir
girðinguna, eins og minkarnir.
Auðvitað átti ég að láta mér
nægja skýringarnar um herinn
á Kef lavíkurf lugvel li, enda
gerðu það sýnilega flestir í
leikhúsinu þetta kvöld, sem
voru jafn vel undirbúnir af
fjölmiðlum sem ég. En ein-
hvern veginn á ég stundum
bágt með að fara ekki út af
fyrirskipuðu striki. Ég fer
stundum að hugsa, þegar það er
hreinn óþarfi. Og haldið þið að
ekki fari einmitt þannig fyrir
mér þarna f leikhúsinu. Ekki
það að ég skildi ekki þráðinn —
það var ekki meinió. En líklega
hafa fyrstu ummælin um að
efnið ætti svo vel við einmitt
núna setið f mér — og ruglaö
mig í ríminu.
Ég hafði ncfnilega álpast í
leikhús einmitt kvöldið, sem
austur-þýzki verksmiðju-
togarinn Junge Welt var
væntanlegur inn á höfnina
samkvæmt nýinnleiddri stefnu
og leyfi stjórnvalda. Nokkrir
tugir austur-þýzkra sjómanna
voru væntanlcgir með sérstakri
flugvél á Keflavfkurflugvöll og
nokkrir tugir f land af skipinu,
sem átti að skipta um áhöfn
fyrir austur-þýzka togara á
miðunum. Og haldió þið ekki,
að Pandóra í leikritinu fari að
taka á sig m.vnd þessa austur-
þýzka togara, enda ætlazt til að
þessar f lugvélakomur og skipa-
komur héldu áfram, svo maður
gæti vanizt þvf að fá mannskap-
inn inn f bæinn. Fyrir því var
þá leyfi ráðherra. V'ið erum
raunar byrjuð að venjast því að
sovéskar risaf lugvélar lendi
hér með mannskap og vélar
innanborðs á leið til Kúpu, án
þess að íslenzkir löggæzlumenn
fái að koma nálægt þeim, skv.
leyfi stjórnvalda. Og undir
áhrifum frá leikriti Erlings
Halldórssonar hélt hugurinn
áfram þessu flandri. Gæti nú
ekki einn göðan veðurdag, þeg-
ar við erum orðin vön komu
slfkra skipa og flugvéla, skip
lagst upp að og mannskapur úr
Eftir
Elínn Pálmadóttnr
flugvélum og skipum flætt inn
í landið. Þvf ekki það?
Svona er það, þegar maður
fer að fantasera! Hvort sem i
hiut á leikritahöfundur, leik-
ritaskýrendur eða bara venju-
legur leikhúsgestur, eins og
undirrituð. Þá geta svona fjar-
stæðusögur komið fram í
hugann um amerískt setulið,
rússneska hermenn eða dul-
búna sjómenn.
Raunar kom síðar í Ijós að
eitthvað var meira gruggugt við
leyfi og erindi þessa verk-
smiðjutogara hér. Þá var það
reyndar ekki komið í Ijós. Þá
trúðu menn enn ráöherranum,
sem hafði útskýrt þetta allt
fvrir okkur landsmönnum. En
úr því ég var nú einu sinni
farin — fyrir áhrif Erlings
Halldórssonar — að velta þess-
um fjárans austur-þýzka togara
fyrir mér, hlustaði ég Ifka á
ráðherrann næst þegar hann
kom í útvarp og sagði okkur að
slíkir togarar veiddu allsekki á
íslandsmiðum, en auðiitað
sæjust þeir við strendurislands
— á leiðsinni frá AusturÞýzka-
landi til Nýfundnalandsmiða.
Auðvitað! Enég ereins og sum-
ir óþekku krakkarnir, get
aldrei látið vera að fara að
kanna það sem mér er sagt.
Haldið þið að ég fari ekki að
fiska upp landakort. Og jú,
mikið rétt, siglingaleiðin frá
Austur-Þýzkalandi til Nýfundna
lands liggur 300 mílum sunnan
við Island. Ætli sjávarútvegs-
málaráðherra sé svona ökunn-
ugur siglingaleiðum íkring um
lsland? Því auðvitaö hefur
hann ekki — maður í þessari
stöðu — farið aö skrökva að
okkur, þjóð sinni.
Hvað um það. Þetta hefur
maður upp úr þvf að fara að
hugsa, þegar maður horfir á
leiksýningu eða hlustar á ráð-
herra í útvarpi. Maður fær
kannski eithvað allt annað út
en búið var að segja manni að
hafa fyrir satt.
Nei, maður á bara aö vera
eins og þetta ágæta trúaða fólk,
þessir með geislabauginn og
„þakka — þér — guð — að —
ég — er — ekki — eins — og —
annað — fólk“ — svipinn. Sjón-
deildarhringurinn getur þá
bara takmarkast við geisla-
bauginn. Þá meðtekur maður
bara það sem manni er sagt.
enda heilmikið af fúsum sjálf-
boðaliðum til að koma réttum
skýringum þar inn fyrir. Það er
bara að trúa — fyrir alla muni
fara ekki að hugsa. Maður gæti
fengið aðrar niðurstöður en til
er ætlast.
Rey kj av íkurbréf
Laugardagur 11. maí
Alþingi myrkvað
Að afloknu
blaðaverkfalli
Nú þegar verkfalli prentara er
Iokið er fróðlegt að líta til baka og
skoða ástand það, sem ríkti í
blaðaleysinu, og jafnframt að
gera sér grein fyrir afleiðingum
þessa verkfalls.
Því hefur verið haldið fram, að
lýðræðið geti ekki staðizt án
blaðaútgáfu. Ljóst er, að frjáls
skoðanaskipti eru megin forsenda
þess, að lýðræðislegir stjórnar-
hættir fái staðizt, því að auðvitað
getur alþýða ekki myndað sér
skoðanir á málum, án þess að
henni séu veittar upplýsingar um
þau frá öllum hliðum. Sumir
kynnu að vísu að hafa álitið, að
yngri fjölmiðlar en blöðin, útvarp
og sjónvarp, gætu komið í stað
blaða, en allir munu víst um það
sammála eftir þetta verkfall, að
svo er ekki. Blaðaútgáfan er bein-
línis forsenda þess, að Iýðræði,
frelsi og sjálfstæði verði við-
haldið.
Fyrstu dagana, sem fólkið var
blaðalaust, stríddi það blaða-
mönnum á þvf, að blöðin væru svo
sem ekkert ómissandi, sumir
höfðu jafnvel orð á því, að léttir
væri að vera laus við þau. En
þessar skoðanir breyttust, er fram
í sótti, og undir Iokin kveinuðu
menn sáran yfir að hafa ekki
blaðið sitt. Ollu þar auðvitað
miklu um þeir stórviðburðir, sem
voru að gerast á stjórnmálasvið-
inu, enda hefur síðustu vikurnar
glögglega komið í ljós, að póli-
tískur áhugi meðal almennings er
miklu meiri en menn stundum
vilja vera láta, því að allir ræddu
um stjórnmálin.
En nú spyrja menn: Hver
verður framtíð blaðanna eftir það
gífurlega fjárhagstjón, sem þau
hafa beðið? Og vonlegt er að
menn spyrji, því að öll blöðin
verða að halda vel á spöðunum í
fjármálum til þess að unnt sé að
koma þeim út, ekki sízt nú á
hinum sfðustu og verstu tímum
bandóðaverðbólgu. Blaðadauði
hefur víða í nágrannalöndunum
áti sér stað á undangengnum
árum, stundum einmitt af þeim
ástæðum, að óvægilegar kjara-
deilur hafa verið háðar. Þess
vegna er vonlegt, að menn óttist
nú, að stórum þrengdur hagur
dagblaða muni annað hvort leiða
til þess, að þau verði að draga
saman seglin eða jafnvel að ein-
hver þeirra hætti útkomu. Von-
andi er þó, að úr rætist.
Gerræðið
Síðustu daga hefur að vonum
verið mikið rætt um það gerræði
Ólafs Jóhannessbnar að reka
þingið heim, að „losa sig við þing-
ið“ eins og hann komst að orði og
kvað sig þurfa að gera. En til
hvers ,,þurfti“ forsætisráðherra
að Iosa sig við þingið, gera landið
þinglaust í tæpa tvo mánuði? A
því er ekki nema ein skýring, sú,
að hann telji sig þurfa að gera
ráðstafanir, sem séu í andstöðu
við meirihluta þings. Ráðherr-
arnir í ríkisstjórninni hafa hver
um sig — og raunar líka sam-
eiginlega — heimild til þess að
ákveða útgáfu bráðabirgðalaga.
Þeir geta sett reglugerðir og gert
margháttaðar ráðstafanir, sem
víðtæk áhrif geta haft, samhliða
þvf, sem þeir geta auðvitað ráðsk-
azt með stöður og fjármuni ríkis-
ins til hagsbóta fyrir flokka sína,
og munu án efa gera, einmitt þeir
tveir flokkar, sem nú hafa tekið
sér alræðisvald á Islandi.
Forsætisráðherrann hefur nú
fengið kommúnistum í hendur
meira vald en þeir nokkru sinni
áður hafa haft hér á landi, og
raunar væri ekkert úr vegi, að
menn hugleiddu, hvernig nú
mundi vera umhorfs á Islandi ef
Rússar og fslenzkir kommúnistar
hefðu komið fram þeim áformum
sínum að auka þrýsting rússnesks
hervalds umhverfis Islands. Ætli
iangt um liði þá, þar til færi að
glitta í klærnar á birninum?
Enn veit auðvitað enginn utan
stjórnarherbúðanna hvaða að-
gerða einstakir ráðherrar eða
ríkisstjórnin í heild mun grípa til,
en ljóst er þó, að kommúnistar
eru kampakátir og telja sig nú
hafa góða vígstöðu, og víst er um
það, að ráðamenn Framsóknar-
flokksins hafa lagt upp í hendur
þeirra öll þau vopn, sem hugsazt
gat. En þó er nú býsna margt, sem
á eftir að verða kommúnistum
fjötur um fót í komandi kosning-
um, úr því að blaðadeilan leystist
og unnt er að koma upplýsingum
um framferði þeirra til vitundar
almennings. Skal nú getið nokk-
urra þátta.
„Um aldur
og ævi”
Allt frá því að íslendingar gerð-
ust aðilar að Atlantshafsbanda-
laginu fyrir aldarfjórðungi hefur
það verið yfirlýst stefna þeirra —
og allra íslenzkra ríkisstjórna —
að Islendingar undirgengjust
engar skuldbindingar um það, að
hér yrði her á friðartímum, slikt
fyrirkomulag yrði að byggjast á
sérstökum samningum, þar sem
íslendingar réðu einir öllu um
það, hvort þeir teldu hér þörf
herverndar. Nú hefur það hins
vegar gerzt, að vinstri stjórnin
hefur í opinberri yfirlýsingu tek-
ið það fram, að Islendingar séu
skuldbundnir til þess að veita Atl-
antshafsbandalaginu aðstöðu á
Keflavíkurflugvelli til hernaðar-
starfsemi.
I orðsendingu þeirri, sem ríkis-
stjórnin sendi Bandaríkjastjórn
og nefnd var „drög að viðræðu-
grundvelli", er á tveim stöðum
um það talað, að Islendingar
heimili Bandaríkjastjórn hern-
aðarleg afnot af Keflavíkurflug-
velli „til fullnægingar skuldbind-
inga okkar við NATO“. Þannig er
í orðsendingu, sem beint er til
annarrar ríkisstjórnar, Banda-
ríkjastjórnar, beinlínis tekið fram
í fyrsta skipti í sögunni, að Is-
lendingar séu skuldbundnir til
þess að hafa hér her „á friðartím-
um“ eða „um aldur og ævi“, eins
og kommúnistar hafa kallað það.
Líklegt er að vísu, að þetta orða-
lag sé í orðsendingunni vegna
bjálfaháttar ráðherranna, en ekki
að yfirlögðu ráði, enda væri það í
fullu samræmi við aðra afstöðu
þeirra í utanríkismálum og land-
helgismálinu, þar sem flest hefur
vitlaust verið gert, sem vitlaust
var hægt að gera. En það breytir
ekki þeirri staðreynd, að þetta
orðalag er fólgið í opinberri yfir-
lýsingu til Bandaríkjastjórnar og
er þar af leiðandi skuldbindandi
fyrir okkur íslendinga. Þetta er
yfirlýsing um það, að við eigum
að þola hér hersetu, hvort sem við
viljum eða viljum ekki, vegna
þess að slíkar skuldbindingar höf-
um við undirgengizt. A þessu
bera ráðherrar og þingflokkur AI-
þýðubandalagsins fulla ábyrgð,
bæði pólitíska og stjórnskipulega.
Núverandi ráðherrar eru fyrstu
mennirnir á íslandi, sem slíkar
yfirlýsingr hafa gefið. Undan því
geta þeir aldrei skotið sér.
Abyrgð á varn-
arsamningnum
Þá er þess næst að geta, að
orðsendingin til Bandarfkja-
stjórnar og drögin að viðræðu-
grundvelli við hana er á því
byggð, að varnarsamningurinn
frá 1951 verði áfram í gildi. Til-
lögur ríkisstjórnarinnar eru bein-
línis byggðar á varnarsamningn-
um sjálfum. Nú vita það allir
menn, að kommúnistar hafa
fjargviðrast út af þessum samn-
ingi, nefnt hann landráðasamning
og jafnvel talið hann ógildan, þar
sem þingmönnum hafi verið
„smalað saman“ utan þings til að
gera þennan samning. Ekkert
plagg hafa kommúnistar talið
bölvaðra og niðingslegra en ein-
mitt varnarsamninginn frá 1951.
En á þvf herrans ári 1974 gerast
svo þau undur, að uppi í stjórnar-
ráði setjast ráðherrar Alþýðu-
bandalagsins við borð með sam-
ráðherrum sínum og ákveða þar,
að samningurinn skuli vera í gildi
áfram, líklega líka „um aldur og
ævi“ og að á ákvæðum hans skuli
byggja nýskipan hernaðarstarf-
semi á Keflavíkurflugvelli, að
visu í mjög litlum mæli og þannig
fyrir komið, að Islendingum sé að
því engin vörn, en hernaðarstarf-
semi engu að síður.
Með þessari ákvörðun hafa
kommúnistar tekið á sig bæði
pólitíska og stjórnskipulega
ábyrgð á varnarsamningnum og
áframhaldandi gildi hans, og
fallnar eru dauðar og ómerkar
allar upphrópanir þeirra um
þennan samning og öll „kröfu-
gerð“ þeirra um það, að honum
verði upp sagt. Þeir hafa sjálfir í
orðsendingu til Bandaríkjastjórn-
ar boðizt til að framlengja hann.
I þessu tilfelli getur ekki hafa
verið um fávizku að ræða, því að
svo fávfsir eru ráðherrar komm-
únista ekki. Nei, þeir hafa vfsvit-
andi undirgengizt að bera ábyrgð
á varnarsamningnum til þess að
halda ráðherrastólum sínum.
Eina leiðin
Þegar Ólafur Jóhannesson for-
sætisráðherra ákvað að „losa sig
við“ Björn Jónsson á sama hátt og
hann taldi sig þurfa að losna við
Alþingi, beitti hann þeirri lúa-
legu aðferð að skora á Björn
Jónsson — á rósamáli að vísu —
að segja af sér, án þess svo mikið
sem að ræða við hann í síma eða
þá að heimsækja hann á sjúkra-
hús, þar sem hann nú dvelur.
Forsætisráðherra sagði, að Björn
Jónsson hefði aðeins eina leið til
að firra sig ábyrgð á „stjórnar-
frumvarpinu" um efnahagsráð-
stafanir, og enginn gat misskilið
hvað hann átti við. Hann benti
Birni Jónssyni á að segja af sér.
Forsætisráðherra hefur þá þegar
vafalaust verið búinn að ákveða,
hvernig hann ætlaði að haga mál-
um. Hann ætlaði sér að stjórna
með kommúnistum einum fram
að kosningum, og nú hefur hann
gefið um það yfirlýsingar, að
hann hyggist heyja kosningabar-
áttuna á þeim grundvelli, að sam-
stjórn Framsóknarflokksins og
kommúnista geti haldið áfram að
þingkosningum loknum.
En þetta var útúrdúr. Hér var
hugmyndin að benda á samlíking-
una við bókun þá, sem komm-
únistar gerðu í rikisstjórninni,
þegar ákveðið var að þiggja fé frá
Bandaríkjunum til að lengja flug-
brautirnar á Keflavíkurflugvelli.
Þrátt fyrir þá bókun tóku þeir
auðvitað á sig fulla ábyrgð á þess-
ari ákvörðun, bæði pólitíska
ábyrgð og stjórnskipulega. Það
hefur forsætisráðherra nú undir-
strikað með því að benda á þá
augljósu staðreynd, að ráðherrar
geta ekki firrt sig stjórnarathöfn-
um með einhverju blaðri eða bók-
unum, heldur einungis með því að
segja af sér. En þá eins og nú
töldu kommúnistar setuna í ráð-
herrastólunum meira virði en að
gera tilraun til að firra sig ábyrgð
á athöfnum þeim, sem fram fara á
Keflavíkurflugvelli. Þetta er
þriðja atriðið í varnarmálunum,
sem menn gjarnan mega hafa
hugfast, þegar þessir riddarar nú
reyna að berja sér á brjóst og
þykjast berjast fyrir þvi heilagri
baráttu, að varnarliðið verði rekið
úr landi.
Fjórða atriðið má einnig gjarn-
an nefna. Allir vita, að forsætis-
ráðherra hefur gefið um það svo
skýlausar yfirlýsingar, að allar
breytingar á fyrirkomul^gi
varnarmála verði lagðar fyrir Al-
þingi, að frá þeim yfirlýsingum
getur hann ekki hvikað, hvað sem
á gengur. Engu að síður sam-
þykkja kommúnistar þingrof,
þannig að útilokaó er að hreyfa
við varnarmálunum, þar til ný
ríkisstjórn hefur verið mynduð.
Þeir beinlínis kröfðust þessa
þingrofs — og einmitt að það væri
framkvæmt með þeim hætti, að
ekkert Alþingi væri unnt að kalla
saman fyrir 30. júni. Þannig hafa
þeir skýrt og skorinort lýst því
yfir, að þeir óski ekki eftir því, að
neitt verði i varnarmálunum gert,
meðan þessi ríkisstjórn er við
völd. Svo ætla þeir Magnús
Kjartansson og Lúðvik Jósepsson
að segja við kröfugerðarmenn í
hópi svonefndra herstöðvaand-
stæðinga: Elsku vinir, við fáum
ekkert við þetta ráðið, Olafur hef-
ur lofað að bera málið undir þing
og þess vegna verðum við bara að
þegja — og þið Iíka.
Togararnir
hans Lúðvíks
Mönnum er það í fersku minní,
hve trítilóður Lúðvík Jósepsson
varð á sl. hausti, þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn markaði þá
stefnu í landhelgismálum, að við
helguðum okkur 200 sjómilna
landhelgi fyrir lok þessa árs.
Hann hafði þá allt á hornum sér
og gat ekkert annað hugsað sér en
50 milurnar, og á ársafmæli svo-
nefndrar útfærslu landhelginnar
(sem því miður var raunar ekki
nema á pappírnum, þar til sam-
komulagið náðist við Breta) átti
að halda mikla sigurhátíð og sann-
færa landsmenn um árangur að-
gerðanna. En vopnin snerustu svo
gjörsamlega i höndum stjórnar-
sinna, að landslýð öllum varð
ljóst, að útfærslan hafði einmitt
mistekizt að mestu leyti, og þess
vegna mannaði forsætisráðherr-
ann sig upp í það að ná samkomu-
lagi við Breta.
En hvers vegna skyldu 200 sjó-
milurnar vera slíkt eitur i beinum
Lúðvíks Jósepssonar? Jú.
það hefur skýrzt að und-
anförnu. Hann vill fyrir
alla muni, að íslendingar hafi
sömu stefnu i landhelgismál-
inu og austantjaldsþjóðirnar,
þ.e.a.s. að landhelgin megi ekki
vera stærri en 50 mílur. Um það
hefur hann verið að ræða á ferða-
lögum sinum fyrir austan tjald,
bæði áður en hann varð ráðherra
og síðar. Nú hefur hann unnið þá
hetjudáð til þjónkunar við hús-
bændur sina austur frá að heimila
Austur-Þjóðverjum áhafnaskipti
hér á landi, til þess að þeir geti
stundað veiðar á Islandsmiðum,
80 milur frá landi eða langt innan
hinnar væntanlegu 200 sjómílna
landhelgi. Hann laug því að vísu
upp, að skip þessi ætluðu að fiska
við Kanada eða Nýfundnaland, en
sendifulltrúi Austur-Þjóðverja
rak það öfugt ofan i hann. Það
kvað hann Austur-Þjóðverja
aldrei hafa sagt heldur Lúðvík
búið það til. Ljóst er, að það, sem
fyrir Lúðvík Jósepssyni vakir, er
að auðvelda Austur-Þjóðverjum
veiðar innan væntanlegrar
íslenzkrar landhelgi í allra aug-
sýn, þannig að þeim reynist auð-
veldara að halda fram „hefð-
bundnum“ rétti sínum til veiða
innan 200 mílnanna, þegar þær
taka gildi og ætla síðan að knýja á
um að fá áframhaldandi veiði-
heimildir hér. Ef einhver telur,
að Lúðvík Jósepssyni sé ekki
Ijóst, hvað hann er að gera í þessu
efni, þá hann um það. Þeir eru
áreiðanlegu miklu fleiri, sem sjá
og skilja, að Lúðvík Jósepsson er
vísvitandi að vinna gegn íslenzk-
um hagsmunum.
Allt þetta og ótal margt fleira
verða kommúnistar minntir á
næstu vikurnar, og vonandi fer
svo, að þjóðin sjái í gegnum mold-
vörpustarfsemi þeirra og þeir fái
dóm í samræmi við það. fyrst hinn
26. þessa mánaðar og siðan hinn
30 júni.