Morgunblaðið - 30.06.1974, Qupperneq 22

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. JUNI 1974
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. JÚNl 1974
21

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 600,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasolu 35,00 kr. eintakið
jóðin gengur í dag
að kjörborðinu. Um
leið og nýir menn verða
valdir til setu á Alþingi ís-
lendinga og aðrir endur-
kjömir til setu þar, kveður
þjóðin upp dóm um þau
ágreiningsefni, sem verið
hafa undirrót stjórnmála-
átakanna. Þessi úrskurður
er kveðinn upp á grund-
velli orða og athafna
stjórnmálamanna og
stjórnmálaflokka, sem nú
verða að hlíta ótvíræðu
valdi fólksins í landinu.
Þessar kosningar eru
haldnar við óvenjulegar
aðstæður. Mánuður er lið-
inn frá því að þjóðin gekk
til sveitarstjórnarkosn-
inga, og nú eru menn vald-
ir til setu á Alþingi ári fyrr
en vera átti samkvæmt
réttum lögum. Engum
dylst, að óvenjulegur
stjórnarferill svonefndrar
vinstri stjórnar Ólafs Jó-
hannessonar hefur leitt til
kosninga í dag. I rúmt eitt
og hálft ár hefur ríkis-
stjórnin öðru hvoru verið
að því komin að falla og
hún hefur á þessum tíma
ekki haft þann meirihluta
á Alþingi, sem nauðsyn-
legur er til þess að unnt sé
að koma þar málum fram.
Framhjá þessum vanda
hefur ríkisstjórnin siglt
með því að leggja ekki
ágreiningsefnin fyrir þing-
ið eða draga þau til baka, ef
á móti hefur blásið.
Loks var svo komið í maí-
mánuði síðastliðnum, að
þessum skollaleik varð með
engu móti framhaldið.
Ábyrgðarleysi valdhaf-
anna krystallaðist í þeirri
ákvörðun, að hlaupast á
brott og rjúfa Alþingi, þeg-
ar holskefla efnahagsvand-
ans reis hæst. Að hinu leyt-
inu er það fagnaðarefni, að
þjóðin skuli nú fá tækifæri
til þess að leggja dóm sinn
á verk ríkisstjórnarinnar
og þeirra flokka, sem verið
hafa í andstöðu við hana.
Forsætisráðherrann hef-
ur beðið fólkið í landinu
að dæma ríkisstjórnina eft-
ir verkum sínum og jafn-
framt lýst yfir því, að
stjórnarsamstarfinu verði
haldið áfram, fái þeir
flokkar, sem að því standa,
meirihluta á Alþingi.
Engum blandast hugur
um, að ferill ríkisstjórn-
arinnar hefur verið
óvenjulegur. Kemur þar
fyrst til ráðdeildarleysi í
meðferð efnahagsmála og
gáleysi við meðferð utan-
ríkis- og varnarmála. Þessi
ferill hefur orðið þjóðinni
dýrkeyptur.
Einmitt í dag hefur fólk-
ið í landinu I höndum sér
lýsti þessum kostum svo í
ræðu á hinum glæsilega
útifundi sjálfstæðismanna
á Lækjartorgi: „Nú á 1100
ára afmæli íslandsbyggðar
göngum við til alþingis-
kosninga.
Atkvæði okkar getur ráð-
ið úrslitum um það, hvort
tryggt verði í framtíðinni
tilkall okkar Islendinga
einna til landsins, sem við
byggjum í samræmi við
arfleifð fyrsta landnáms-
mannsins.
Atkvæði okkar getur
ráðið úrslitum um það,
hvort landið verði varið í
þeim tilgangi, að stjórnar-
Fólkið á samleið með
S j álfstæðisflokknum
það vald að binda enda á
þennan feril. Hvert eitt at-
kvæði er lóð á þá vogar-
skál, sem úrslitum ræður.
Vald fólksins er því mikið.
Miklu máli skiptir, aö þvi
sé beitt að yfirveguðu ráði.
Nú er tækifæri til þess að
hafna áframhaldandi ráð-
leysi og hættulegri stefnu í
öryggismálum. Það er
tækifæri til þess að veita
nýjum straumum um þjóð-
lífið, nýju afli, sem mun
stuðla að traustri efnahags-
stjórn, landvörnum, lýð-
ræði og frjálshyggju.
Geir Hallgrímsson for-
maður Sjálfstæðisflokksins
farslegu sjálfstæði þess sé
borgið í samræmi við hug-
sjónir Jóns Sigurðssonar.
Atkvæði okkar getur ráð-
ið úrslitum um það, hvort
frjáls verzlun og atvinnu-
frelsi fái notið sín í sam-
ræmi við baráttu Skúla
fógeía.“
Enginn þarf að fara í
grafgötur um, hvaða kostir
eru fyrir hendi. Afleiðing-
ar stjórnarstefnunnar hafa
brennzt í vitund hvers ein-
asta manns. Á hinn bóginn
er skýr og afdráttarlaus
stefna stjórnarandstöð-
unnar.
Undir stjórnarforystu
sjálfstæðismanna hefur
þjóðin lifað sín mestu
framfaraskeið. Auðvitað er
það svo, að stjórnvöld ráða
ekki alfarið um afkomu
landsmanna. Þar koma til
margs kyns ytri aðstæður
eins og aflabrögð, veðurfar
og verðlag framleiðsluvara
þjóðarinnar á erlendum
mörkuðum. Þessar aðstæð-
ur allar hafa undanfarin
þrjú ár verið með hagstæð-
ari hætti en oftast nær
áður. Eigi að síður er
hættuástand framundan.
Þessari öfugþróun vill
Sjálfstæðisflokkurinn snúa
við með traustri stjórn á
grundvelli frjálshyggju og
einstaklingsfrelsis, þar
sem allir eiga kost á þeim
félagslega rétti, að geta
notið frelsis til orðs og æð-
is. Með þessa meginhug-
mynd að bakhjarli gengur
Sjálfstæðisflokkurinn til
kosninga.
Kosningar eru j afnan ör-
lagaríkar fyrir hverja þjóð.
Á miklu veltur hverjir það
eru, sem halda um stjórn-
völinn, og hvaða grund-
vallarsjónarmið ráða því
hvernig málum er skip-
að. Sjálfstæðisflokkurinn
vann sigur í byggðakosn-
ingunum og nú ríður á
miklu að treysta áfram-
haldandi sigur frjáls-
hyggju og umbóta í þjóðfé-
laginu. Aðeins sigur Sjálf-
stæðisflokksins getur veitt
nýjum straumum um ís-
lenzkt þjóðlíf. Fólkið I land-
inu á samleið með Sjálf-
stæðisflokknum í dag.
JÓHANN HJÁLMARSSON
sem handjárna blómin
Gegn þeim,
SKUGGAN av en fágel heitir óvenjuleg
ljóðabók, sem nýlega er komin út hjá
Eremit-Press í Viken i Svíþjóð. Höfundur-
inn er Helmer Láng, kunnur bókmennta-
fræðingur og þýðandi. Skuggan av en
fágel er fyrsta ljóðabók Helmers Lángs.
Hann fer siður en svo troðnar slóðir í
skáldskap sínum. Yrkisefnin eru nýstár-
leg, hugmyndir skáldsins settar fram á
óvæntan hátt. Þetta eru ljóð, sem hafna
hátíðleik án þess að vera alvörulaus; eig-
inlegur tilgangur þeirra er að vera um-
ræðugrundvöllur um ýmis viðkvæm efni.
Skuggan av en fágel skiptist í fjóra
kafla. Fyrsti kaflinn, Arrabalder, (orðið
dregið af nafni spænska leikritaskáldsins
Arrabals) fjallar um manninn og mengun
náttúrunnar; annar kaflinn, Udda, fjallar
um þá, sem hafa verið skildir útundan
vegna bæklunar eða óæskilegs þjóðernis;
þriðji kaflinn, I porrbutiken, er í senn
ádeila á klámvæðingu nútfmans og þá
skinhelgi, sem sér klám og óþverra í öllu
tali um kynferðismál; í fjórða kaflanum,
Nordiskt, er dregið dár að þjóðernisórum.
Samúð Helmers Lángs með mönnum og
dýrum, einkum þeim, sem minnimáttar
eru, er djúp og ófölsk. 1 ljóðinu Ingen vet
var haren har sin gáng er lýst hljóðum
helsærðs héra, sem orðið hefur fórnar-
lamb miskunnarlausrar umferðar. Vein
hérans líkjast kveinstöfum manna, gráti
yfirgefins vöggubarns. Örlög hérans eru
einnig mannleg örlög.
Karla, hin hávaxna og karlmannlega
stúlka þráir ást og umhyggju, en hún
verður fyrir aðkasti vegna útlits síns. Þeir
einu, sem gefa henni gaum, éru dauða-
drukknir ruddar, sem óska þess eins að
svala fýsnum sínum.
Sígauninn er framandi í sænsku vel-
ferðinni eins og í öllum öðrum löndum,
enginn vill skilja hann, aðeins úthýsa hon-
um. Hann óttast, að börn hans muni mæta
sömu erfiðleikum í Svíþjóð og hann sjálf-
ur: sígaunaskrattinn.
I ljóði um samann er því lýst, hvernig
Sviar fordæma valdbeitingu stórveldanna
gagnvart ýmsu fólki í fjarlægum löndum
án þess að gera sér grein fyrir vandamál-
um samanna, hinna gömlu fbúa landsins.
Samarnir hafa á margan hátt sætt sömu
meðferð og Indíánarnir í Ameríku.
Víða I Skuggan av en fágel leitast Helm-
er Láng við að opna augu lesandans fyrir
vandamálum, sem yfirleitt eru látin liggja
I þagnargildi. Sjónarmið þeirra, sem órétti
eru beittir, túlkar hann af raunsæi, en
ekki beiskjulaust.
Ljóðin í kaflanum I porrbutiken hljóta
að vekja einna mesta athygli. Hér er ort
svo tæpitungulaust um þörf manna fyrir
klám, sem að dómi Helmers Lángs er
ákaflega eðlileg, að margir munu eflaust
hneykslast. En þessi ljóð eru gædd kýmni
og ádeila þeirra á það, sem versla með
klám, er markviss. Ort er um Henry Miller
og hugmyndir hans um kynferðislífið, um
Abraham og Söru á elliárum, ástarfar
grískra goða, frásagnir Snorra Sturluson-
ar af Ólafi Tryggvasyni og sitt af hverju af
því, sem klámverslanir nútímans hafa upp
á að bjóða.
I ádeilu sinni er Helmer Láng ósvífnast-
ur f garð landa sinna. I kaflanum Nordiskt
skopast hann að sænskum karlmönnum,
sem þykjast vera lausir við kynþáttahatur,
að minnsta kosti meðan útlendu verka-
mennirnir vinna skítverkin. Sænska kon-
an þekkir allar baðstrandir Evrópu og
nýtur sfn best í einræðisríkjum. A Rhodos
ónáða betlararnir ekki, aðeins velklæddir
og brosmildir Grikkir fá að nálgast ferða-
konurnar. Mallorca ber af öllu; þar fæst
sænskur matur og spænsku karlmennirnir
vita, hvers sænsk kona er að leita: Hún
talar mikið um/ sól og hita þegar hún
kemur heim./ Hún mun ferðast um heim-
inn/ ár eftir ár/ án þess að hitta venjulega
manneskju.
Skuggan av en fágel ber þess hvergi
merki að vera frumraun skáids. Ljóðin
eru ort af kunnáttu og skarpskyggni.
Þau eru ekki öll í ádeilutón; sum þeirra
búa yfir súrrealísku margræði, önnur eru
ljóðræn og hnitmiðuð. Mest áberandi er
aftur á móti tilbneiging skáldsins til að
velja sér yrkisefri, s°m skáld forðast yfir-
leitt, opna ljóðið fyrir vandamálum um-
heimsins og freista þess að gera þeim skil.
Gegn þeim, sem handjárna blómin og sagt
er frá í Ijóðinu Til Arrabals, beinir skáldið
orði sínu.
1 bókinni Min Skánska Barndom
(Skánes Författarsállskap/ Gleerups
1973) segja 29 rithöfundar frá bernsku
sinni á Skáni. Þaðan eru margir helstu
rithöfundar Svía ættaðir. Helmer Láng er
einn þeirra, sem á lifandi hátt lýsir þess-
ari paradís, enda eru fáir skánskari en
hann. Á Skáni er fólk ræðnara og gaman-
samara en annars staðar í Svíþjóð og það
sannast á Helmer Láng.
I Min Skánska Barndom segir Helmer
Láng frá þvf, að hann hafði séð ungan
mann með stúdentshúfu ganga hjá og sagt
við föður sinn, að hann ætlaði að verða
stúdent. Svar föðurins var á þá leið, að úr
því yrði ekki, sonurinn hefði ekki gáfur til
þess. Þrátt fyrir hrakspá föðurins gekk
Helmer Láng menntaveginn og nú er
hann dósent við háskólann í Lundi. Ekki
síst vegna bókmenntakennslu sinnar þar
samdi hann bókina Dikt att förklara
(1971), en í henni eru skýrð ljóð fjöl-
margra erlendra og sænskra skálda. Helm-
er Láng er lagið að fjalla um ljóðlist af
skilningi og innlifun hans í Ijóðin er oft
með fádæmum. Ég hef sjaldan lesið
skemmtilegri bók um ljóðlist en Dikt att
förklara. Akademíska tyrfni er hvergi að
finna í ritgerðum Helmers Lángs. Hann er
óhræddur að fást við skáldskap samtíðar-
innar, beinir sjónum að verkum ungra
skálda eins og Tomas Tranströmers og
Lars Gustafssons, og skáld gamla timans
eins og Carl Michael Bellman og Gustaf
Fröding eru skoðaðir í nýstárlegu sam-
hengi. Hvað erlendan skáldskap snertir er
til dæmis gaman að kynnast skoðunum
Lángs á D. H. Lawrence, sem hann telur
síður en svo veigaminna skáld en W.B.
Yeats og T.S. Eliot. Það er ekki tilgangur
Helmers Lángs að brjóta ljóðin til mergjar
og svipta þau þannig töfrum sínum. Hann
vill vekja lesandann til umhugsunar um
hugmyndir og aðferðir skáldsins, kenna
lesandanum að sjá.
Margt fleira mætti nefna, þegar bók-
menntastörf Helmers Lángs eru á dag-
skrá. Hann hefur þýtt verk franska
skáldsins Arthurs Rimbaud og komu þau
á einum stað I bókinni Dikter och
Diamantprosa (FIBs Lyrikklubb 1965).
Með þýðingum sínum á Rimbaud, sem
fyrst voru gefnar út 1953 og 1958 (En tid i
helvetet og Illuminationer) hefur Helmer
Láng lagt drjúgan skerf af mörkum til
þróunar sænskrar Ijóðlistar. Nýlega hefur
hann ásamt Karl H. Bolay þýtt verk aust-
ur-þýska skáldsins Reiner Kunze (Dikter
över alla gránser, Eremit-Press, Viken
1973). Að margra dómi er Kunze í röð
helstu nútímaskálda í Evrópu, skáld, sem
með vopni fágaðs skáldskapar ræðst gegn
óréttlátu þjóðskipulagi.
Þess skal að lokum getið, að Helmer
Láng er aðalritstjóri nýs norræns menn-
ingarmálatfmarits: Nordisk Kulturtid-
skrift. 1 timaritinu er lögð megináhersla á
að kynna það, sem efst er á baugi i norr-
ænum bókmenntum og listum og er Island
ekki undanskilið eins og oft vill verða í
tímaritum samnorrænnar hugsjónar.
urbréf
Laugardagur 29. júní
Kosningarnar
í dag
Á skömmum tíma ganga fslend-
ingar öðru sinni að kjörborðinu
og velja þá, sem þeir tréysta bezt
til að vera í fyrirsvari fyrir land
og þjóð á næstu árum. 1 sveitar-
og bæjarstjórnakosningunum,
sem fram fóru fyrir mánuði, vann
Sjálfstæðisflokkurinn mikinn
kosningasigur og þar með var
slegið úr höndum andstæðinga
hans það vopn, sem þeir höfðu
sveiflað hvað ákafast, að flokkur-
inn væri staðnaður og heillum
horfinn, að æskan hefði yfirgefið
hann. Allt annað kom í ljós. Eng-
inn flokkur vinnur slfkan kosn-
ingasigur sem Sjálfstæðisflokkur-
inn í bæjarstjórnakosningunum
sfðustu án trausts og öruggs fylgis
ungs fólks og nýrra kjósenda. 1
Reykjavík var kosið um verk
meirihluta sjáifstæðismanna og
vita allir, hvaða einkunn flokkur-
inn hlaut hjá kjósendum. Núy í
þessum þingkosningum, er kosið
um verk vinstri stjórnarinnar og
verður fróðlegt að sjá, hvern dóm
kjósendur leggja á þau. 1 bæjar-
og sveitarstjórnakosningunum
lögðu ýmsir, sem annars fylgja
öðrum flokkum að málum, Sjálf-
stæðisflokknum lið og er enginn
vafi á, að svo muni einnig fara nú,
svo óvinsæl sem vinstri stjórnin
hefur orðið af verkum sínum.
Fólkið í landinu er sáróánægt
með það, sem gert hefur verið, og
uggandi yfir þvf, sem gera þarf
vegna pólitískra axarskafta í
valdatfð vinstri stjórnar. Það
verður óskemmtilegt verk að
moka þann flór, sem vinstri
stjórnar fjósamaðurinn skildi
eftir handa þeim, sem við tæki.
Enda þótt allir sjóðir séu meira og
minna tómir og útlit fyrir stöðvun
og stórfellt tap sjávarútvegs og
frystiiðnaðar og eftir sé að borga
niðurgreiðsluvíxilinn og aðra þá
víxla, sem vinstri stjórnin hefur
tekið í okkar nafni, er talað fjálg-
lega og af stærilæti — jafnvel
með brosi á vör — um það, að hin
miklu þjóðfélagsvandamál, sem
nú blasa við, séu eins konar
„bókhaldsatriði“, sem raunar
skpti engu máli. En vfxlaverður
að greiða, það vita allir. Og ólík-
legt er annað en fjölmargir úr
öllum vinstri flokkunum greiði
nú Sjálfstæðisflokknum atkvæði
af þeirri einföldu ástæðu, að þeir
treysta ekki glundroðanum og
sundrungaröflunum í vinstra lið-
inu fyrir því að taka upp þá
ábyrgu stjórnarstefnu, sem ein
getur komið í veg fyrir meiri
vandkvæði og stórfelldari erfið-
leika en nú blasa við.
Sjálfstæðismenn eru einhuga í
þessum kosningum. Og þeir eru
staðráðnir f að vinna sem ötulleg-
ast að því, að þjóðin fái þá ábyrgu
ríkisstjórn, sem hún á skilið. And-
spænis sundruðum vinstri flokk-
um stendur Sjálfstæðisflokkurinn
styrkur, einhuga og ákveðinn.
Hann er það afl, sem fslenzka
þjóðin getur nú bezt treyst til
þess að lyfta okkur úr öldu-
dalnum.
Alþýðuflokkurinn varð fyrir
miklu áfalli f sfðustu bæjar- og
sveitarstjórnakosningum. Ástæð-
an var auðvitað sú, að
flokkurinn naut ekki trausts.
Ekkert skal um það sagt, hvort
það traust, sem hann nú hefur
glatað, verður endurheimt f þess-
um kosningum eða ekki. En ef illa
fer getur hann sjálfum sér um
kennt. Enginn veit í raun og veru,
hvorum megin hryggjar hann
liggur og kjósendur óttast, að
hann geti allt eins skriðið undir
vinstri stjórnar pilsfaldinn á
örlagatímum eins og nú eru,
þegar flokkar og forystumenn
þurfa að taka af skarið, skýra
þjóðinni frá því, hvað þeir ætlast
fyrir og þá helzt með þeim hætti,
að fólk trúi orðum þeirra.
Loks má geta þess, að enda þótt
vinstri stjórnar flokkarnir, af ótta
við eigin verk, hafi nú reynt að
leiða athyglina f kosningabarátt-
unni aftur til liðins tíma, rétt eins
og nú stæðu fyrir dyrum kosn-
ingarnar 1967 eða 1971, verður í
þessum kosningum ekki sízt bar-
izt um sjálfstæði Islands og stefn-
una í öryggis- og varnarmálum
landsins. í þeim efnum hefur
Sjálfstæðisflokkurinn einn skýra
afstöðu. Hann vill tryggja öryggi
Islands með aðild að Atlantshafs-
bandalaginu og dvöl varnarliðs
hér á landi, svo lengi sem þess er
þörf að mati beztu manna — þó
ekki degi lengur. Allt tal um, að
Sjálfstæðisflokkurinn stefni að
því að venja þjóðina við návist
varnarliðsins á sér auðvitað ekki
aðrar forsendur en þær, sem jafn-
an eru undirrót fúkyrða og full-
yrðinga manna, sem af ýmsum
hvötum hrópa sffeldlega yfir
þjóðina: Við einir vitum! Það er
slíkt fólk, sem hefur taumhaldið í
Alþýðubandalaginu, þar sem
kommúnistar stjórna einu og öllu
— og einmitt vegna þess að allir
vita, að það eru kommúnistar,
sem hafa uppi brigzlyrðin um
sjálfstæðismenn, eru þau látin
sem vindur um eyru þjóta. Stefna
Sjálfstæðisflokksins í öryggis- og
varnarmálum á rætur í þeirri
skoðun lýðræðisafla hér á landi,
að öryggi Islands og sjálfstæði sé
bezt tryggt með samstarfi við
vestrænar nágrannaþjóðir. Það
eru mennirnir f Kreml, þeir, sem
stjórna herstöðvunum á Kola-
skaga, þeir, sem senda njósnara
til Islands, þeir, sem hafa nánast
umkringt landið með sovézkum
kafbátum, herskipum og herflug-
vélum — það eru þeir, sem koma í
veg fyrir, að varnarliðið verði
kallað á brott; með síaukinni
ásókn á Norður-Atlantshafs-
svæðið og þrýstingi, sem m.a. kom
í Ijós, þegar sovézkur sendifull-
trúi mótmælti ummælum mennta-
málaráðherra um Solzhenitsyn-
málið f sjónvarpinu, og auknum
afskiptum af innanrfkismálum,
sem íslendingar vilja vera lausir
við, vekja þeir tortryggni og efla
árvekni íslendinga. Hugur
almennings f varnarmálum mun
áreiðanlega koma í Ijós í þessum
kosningum. Ef þær þúsundir ís-
lendinga, sem lýst hafa yfir ósk
sinni um það, að hætt verði við
ótfmabæran brottrekstur varnar-
liðsins á Islandi, greiða atkvæði
samkvæmt þessari viljayfirlýs-
ingu sinni, er enginn vafi á því, að
öryggi Islands verður tryggt í
framtfðinni og þjóðarviljinn nær
fram að ganga. En þess verða
menn að minnast í dag, að Sjálf-
stæðisflokknum einum er full-
komlega treystandi f þessu máli
eins og sakir standa. Framsóknar-
flokkurinn hagar pólitfskri stefnu
sinni eftir vindáttum, eins og
kunnugt er, en stefnir þó að
áframhaldandi vinstri stjórn og
minnkandi vörnum landsins. Þeir
þingmenn flokksins, sem áður
sátu á þingi og voru hvað einarð-
astir stuðningsmenn þess, að hér
væru nauðsynleg tengsl við At-
lantshafsbandalagið, þeir Björn
Fr. Björnsson og Björn Pálsson,
hafa nú báðir séð fyrir endann á
þingstarfi sínu fyrir Framsóknar-
flokkinn. Og mennirnir á lista
Framsóknarflokksins í Reykja-
vík, Þórarinn Þórarinsson og
Einar Agústsson utanrfkisráð-
herra, hafa hvorugir haldið uppi
merki þeirra 55.000 tslendinga,
sem krafizt hafa varna og öryggis
á íslandi eins og heimsmálum er
nú háttað.
Val þeirra, sem nú ganga til
kosninga og vilja tryggja öryggi
Islands, getur því ekki verið erf-
itt. I höndum Sjálfstæðisflokksins
verður fjöreggi þjóðarinnar bezt
borgið eftir þann hrunadans i
utanríkis- og efnahagsmálum,
sem tíðkaður var svo eftirminni-
lega í tíð vinstri stjórnar Ólafs
Jóhannessonar.
Kaupránsstefna
vinstri flokkanna
Eins og kunnugt er féll vinstri
stjórnin á því, sem forystumenn
verkalýðsfélaga nefna kaupráns-
stefnu. Björn Jónsson forseti
Alþýðusambands Islands og fyrr-
verandi ráðherra í vinstri stjórn-
inni hefur lýst þessari kaupráns-
stefnu á svo eftirminnilegan hátt,
að ekki þarf við að bæta. Hann
hefur lýst Samtökunum, sem ætla
að koma mönnum á þing í skjóli
Karvels Pálmasonar á Vestfjörð-
um, á þann hátt, að þau séu
þröngur menntamannahópur.
Eins og íslendingum er kunnugt,
hafa forystumenn þessara sam-
taka einna helzt einbeitt sér að
því á sfðasta kjörtímabili að mis-
nota rfkisfjölmiðlana með setu
sinni í útvarpsráði. Það virðist
vera eina zetan, sem Magnús
Torfi Ölafsson hefur haft nokkra
velþóknun á, auk zetunnar í rfkis-
stjórn, eins og öllum er kunnugt.
En áhugi þessa hóps á kjörum
launafólks hefur aftur á móti
ekki verið í samræmi við fyrr-
nefndan áhuga. Þar hafa ráðið
önnur sjónarmið, önnur
áhugamál.
Kommúnistar hafa að venju
reynt í þessari kosningabaráttu
að sigla undir fölsku flaggi og
beita blekkingum. Þeir efna
til funda undir kjörorðinu:
Hrindum kaupránsstefnu fhalds-
ins, eða eitthvað í þá átt.
Hvert er þetta íhald? spyrja
áreiðanlega ýmsir. Er það
Framsóknarflokkurinn? Eða
kannski Alþýðubandalagið sjálft?
Ekki er hægt að hrinda kaupráns-
stefnu annarra en þeirra, sem
með völdin fara í landinu hverju
sinni. Ekki getur þetta átt við
Sjálfstæðisflokkinn, því að hann
hefur ekki setið í ríkisstjórn
landsins undanfarin þrjú ár. Og
þessar kosningar einar munu
skera úr um, hvort flokkurinn
verður í rfkisstjórn eða ekki. Vfg-
orð kommúnista hitta þá því
sjálfa fyrir, enda hafa engir
stjórnmálamenn á Islandi iðkað
kaupránsstefnu í jafn stórum stíl
og þeir á undanförnum mánuð-
um. Þegar þeir ásamt félögum
sínum í vinstri stjórn höfðu
komið öllu efnahagslífi þjóðar-
innar á kaldan klakann, gripu
þeir til ráðstafana, sem höfðu í
för með sér m.a., að launþegar
fengu ekki þá 15 stiga kaupgjalds-
hækkun, sem ráðgert var um síð-
ustu mánaðamót ef frjáls samn-
ingagerð verkalýðsfélaganna
hefði verið höfð í heiðri. Á þetta
hefur Björn Jónsson m.a. bent.
Þessi kaupránsstefna er ekki sfzt
ástæðan til þess, að hann treysti
sér ekki til að halda áfram þátt-
töku sinni f hrunadansi vinstri
stjórnar.
Að mis-
nota valdið
En kommúnistar svffast einsk-
is. Þeir hafa jafnvel stöðvað eftir-
vinnu f vöruskemmum Eimskipa-
félagsins vegna kosningafundar
Alþýðubandalagsins f Laugardals-
höllinni sl. þriðjudag. Mennirnir,
sem þeir tóku af 15 kaupgjalds-
vísitölustig, áttu ekki að fá að
vinna þetta kvöld heldur skyldi
smala þeim eins og fénaði á fund
þeirra, sem stjórnuðu kaupráns-
stefnu afturhaldsins á Islandi.
Hvað skyldu kommúnistar hafa
sagt, ef einhverjir aðrir hefðu
rekið slfka pólitfk sér til fram-
dráttar?
Ein lög skulu gilda yfir Alþýðu-
bandalagsfólk, önnur yfir annað
fólk í landinu. Vinstra tfmabil
það, sem nú er að ljúka, hefur
ekki sfzt sýnt það. Augu margra
hafa opnazt, ekki sízt ungs fólks,
sem vill að sanngirni, frjáls hugs-
un og lýðræðisleg vinnubrögð ríki
í landi okkar. En Alþýðubanda-
lagsmenn hafa ávallt skilið eftir
sig sömu slóðina. Magnús
Kjartansson segir f samtali f Þjóð-
viljanum um daginn, að hann hafi
verið sendur á Alþingi, að því er
manni virðist gegn vilja hans, og
sfðan hafi hann verið sendur upp
í Stjórnarráð, einnig að því er
manni skilst gegn vilja hans. Af
hverju er maðurinn að láta senda
sig út um allar þorpagrundir án
þess hann hafi áhuga á? Magnús
er sem sagt sendimaður. Islend-
ingar þekktu sendimenn á 13. öld.
Þeir létu senda sig út um allar
trissur, en ekki verður þvf trúað,
að Magnús Kjartansson ljúki póli-
tfskum ferli sínum sem sérstakur
sendiboði húsbændanna í Kreml.
Síðast var Magnús sendur á
verkalýðinn. Hann var sendur til
að hafa af verkalýðnum 15 stiga
kaupgjaldshækkun, sem átti að
verða um sfðustu mánaðamót.
Þeir, sem hann og flokkur hans
ætluðu að smala f Laugardalshöll
á þriðjudagskvöld og fengu ekki
að vinna í vöruskemmum Eim-
skips, líta áreiðanlega ekki á
Magnús Kjartansson og sam-
starfsmenn hans eins og ein-
hverja sendiboða guðanna. Þó
hafa þeir verið sendir af Marx,
sem sumir telja að vísu guð, en
aðrir falsspámann. Kannski væri
hægt að komast að því samkomu-
lagi, að Marx sé guð í skjóli kjarn-
orku og eyðingarvopna.
I framhaldi af þessu er rétt að
minnast þess, sem Hermann Guð-
mundsson sagði í samtali f Mbl. á
sextugsafmæli sínu 15. júní sl.
Hann kynntist vinnubrögðum
kommúnista í verkalýðshreyfing-
unni. Hermann er lýðræðissinni,
en þó fyrst og sfðast verkalýðs-
sinni. Enginn getur sagt, að hann
hafi brugðizt félögum sfnum í
verkalýðsfélögunum. Hann
fórnaði jafnvel forsetaembættinu
í Alþýðusambandinu vegna þess
að hann þoldi ekki tilraunir
félága sinna, sósfalistanna, til
valdaráns á Alþýðusambands-
þingi. Og hann sagði skilið við
„félagana". Af biturri reynslu
veit hann, að Alþýðubandalags-
mennirnir, sem nú kalla sig, eru
reiðubúnir að beita valdi og mis-
nota það, hvenær og hvar sem er
— og engin ástæða til að treysta
þeim fyrir því að vinna lýðræðis-
lega f verkalýðshreyfingunni né
annars staðar. I samtalinu segir
Hermann Guðmundsson m.a., og
er ekki út í hött að ljúka þessu
Reykjavfkurbréfi á örlagastund,
kosningadegi, með orðum hans og
ábendingu: „Ég hafði mínar
ástæður fyrir því að hætta stjórn-
málaafskiptum... Á þessum árum
voru gífurlega hörð átök um yfir-
ráð ASt, baráttan stóð milli
Sósfalistaflokksins annars vegar
og Sjálfstæðisflokksins, Fram-
sóknarflokksins og Alþýðuflokks-
ins hins vegar. Á ASl-þinginu
1948 var málum þannig háttað, að
sósíalistar voru komnir f minni-
hluta. Ýmsir þeirra, sem þá voru
þar f valdaaðstöðu, vildu meina
mörgum kjörnum fulltrúum þing-
setu, einkum Vestfirðingum.
Ástæðan var sú, að kjörbréf
þeirra væru ekki í lagi. Með þvf
að vísa þeim frá þinginu hefðu
sósíalistar getað haft áframhald-
andi völd í ASl. Hinir tóku sig þá
til og rannsökuðu kjörbréf sósíal-
istanna og fundu í þeim ýmsar
veilur. Kærur gengu á víxl, en
mínir menn voru harðir á því að
vísa bæri andstæðingunum einum
frá. Ég taldi hins vegar, að yrði
þetta gert bæri einnig að taka
tillit til annarra rökstuddra kæru-
mála og væri það gert, yrði ekki
um neitt ASÍ-þing að ræða.
Neitaði ég því að taka þátt í
þessum leik. Sem forseti ASÍ
hafði ég vald til þess að úrskurða
um þingsetu fulltrúanna og gerði
það á þann hátt að telja þá alla
réttkjörna. Forseti ASÍ-þingsins
var Hannibal Valdimarsson, en ég
dró mig til baka við forsetakosn-
inguna og var Helgi Hannesson
kjörinn forseti ASl.
Þetta, að sósfalistar vildu ekki
láta af hendi það vald, sem þeir
voru raunverulega búnir að
missa, gerði mig mjög ósáttan við
þá og ég ákvað að segja mig úr
flokknum....“
Hvað skyldu margir segja sig úr
„flokknum" í dag? Hvað skyldu
margir nota kjörseðil sinn í dag
til að gera upp við afturhaldið í
Alþýðubandalaginu og kaupráns-
mennina í vinstri stjórninni?