Morgunblaðið - 13.07.1974, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 13. JULI 1974
7
Gamlar
þjóðfélagsstofnanir
Bretlands
riða til falls
Alla þessa öld hefur brezka
miðstéttin verið skotspónn
þeirra, sem gagnrýnt hafa
þjóðfélagskipan. Shaw gerði
grín að siðgæðishugmyndum
hennar; aðrir hafa kallað
hana tilgerðarlega, smá-
borgaralega, sveitalega.
Engu að síður eru margir
þeir verðleikar, sem menn
dást að hér í landi, runnir frá
miðstéttinni og þeim
hefðum, sem hún hefur
skapað. Þar má nefna heiðar-
leika, réttlæti, þrautseigju,
kurteisi og hina ópólitísku
alúð, sem opinberir starfs-
menn, kennarar og aðrir
starfshópar sýna starfi sínu. í
sinni beztu mynd myndi mið-
stéttin teljast til aðals hinna
nærgætnu og duglegu, sem
E.M. Forester hefurskapað.
Eitt af því, sem maður
verður mikið var við í Bret-
Jíeurjjlcrrk ehnes
landi F dag, er, að miðstéttar-
fólki finnst sér vera ógnað.
Hér ber þó að varast al-
hæfingar, þar sem hugtakið
„miðstétt" er ekki síður byggt
á þjóðfélagslegum for-
sendum en efnahagslegum.
Til miðstéttar teljast jafnt
þeir, sem afla 750 þús. kr.
og 7,5 millj. kr. á ári. En
margir miðstéttarmenn, t.d.
læknar, verzlunarmenn,
hjúkrunarkonur og arki-
tektar, telja, að vegið sé að
lífskjörum þeirra.
Verðbólgan vex nú um
nær tuttugu af hundraði á
ári. Ríkisstjórn Verkamanna-
flokksins breytti skatta-
lögunum og það kemur niður
á öllum, sem hafa í árstekjur
jafnvirði 6,500 dollara. Hinir
tekjuhærri verða auðvitað
verr úti. Afleiðingin er sú, að
fólki finnst sem rauntekjur
þeirra, sjálf lífskjörin, séu
skertar.
Samkvæmt kenningum
hagspekinga getur mið-
stéttarfólkið auðvitað aukið
tekjur sínar og haldið þannig
í við verðbólguna en þetta
hefur reynzt erfitt.
Þeir, sem hafa fundið leiðir
til þess að afla meiri tekna,
lenda í hærra þrepi skatt-
stigans. Fjölskylda, sem
hefði jafnvirði 2,5 millj. kr. í
árstekjur yrði að auka tekjur
sínar tvisvar sinnum meira
en næmi verðbólguvextinum
til þess að kaupmáttur laun-
anna stæði í stað í tímaritinu
„The Economist" var þess
getið fyrir skömmu, að ef
verðbólguvöxturinn yrði
áfram átján prósent á ári
myndi verðlag tvöfaldast á
fjórum árum, og maður, sem
hefur 2,5 millj. kr. í árstekjur
yrði þá að hafa 10. millj. kr.
„til þess eins að halda í
horfinu. Það fær hann ekki".
Oðinberir starfsmenn og
ýmsir aðrir starfshópar eiga
erfitt með að sætta sig við
þetta vegna þess, að þeir
verða verr úti en kolanámu-
menn eða verkamenn í
bifreiðaiðnaði Hin öflugu
verkalýðsfélög hafa brotið á
bak aftur allar tilraunir til
þess að halda launa-
hækkunum í skefjum; og þau
krefjast, og hafa fengið,
meiri launahækkanir en verð-
hækkanir hafa gefið tilefni
til.
Með tilliti til þessa þarf það
engum að koma á óvart þótt
fólki finnist lífskjörum sínum
vera ógnað. Harold Lever er
einn af ráðherrunum í ríkis-
stjórn Verkamannaflokksins.
Hann er vel stæður maður og
hefur þetta um málið að
segja:
„í Bretlandi hafa fleiri mið-
stéttarmenn en í nokkru öðru
landi veraldar verið á þeirri
skoðun, að verkamönnum
bæri stærri hlutur þjóðarauðs
ins en þeir hafa. Þetta kann
að virðast fallega hugsað, en
hefur í rauninni þýtt, að lág-
launafólk ætti að fá bróður-
partinn af vexti þjóðarfram-
leiðslunnar, án þess að kjör
miðstéttarfólks væru skert.
Það er erfitt að fara fram á
það við fólk að horfa fram á
endalausa skerðingu lífs-
kjaranna. Ekki aðeins hlut-
fallslega heldur einnig
peningalega. Fólk langar
ekki til þess að horfa fram á
við og hugsa sem svo: Næsta
ár höfum ekki efni á að fara í
leikhús, eða I sumarfrí til
Grikklands."
Síðan heimsstyrjöldinni
síðari lauk hafa Bretar náð
athyglisverðum árangri í við-
leitni sinni við að tryggja
öllum lágmarkslaun. Vel-
ferðarkerfið og hin opinbera
heilbrigðisþjónusta hafa
dregið mjög úr verstu
afleiðingum launamis-
réttisins. Fjárframlög hins
opinbera til samgangna, lista
og annarra nauðsynja hafa
bætt Iffskjör allra.
Það, sem nú er að gerast,
virðist hins vegar stefna í allt
aðra átt. Nú stefnir þróunin í
átt til meiri launajöfnuðar.
Þegar hagvöxtur þjóðar er
enginn, — og það, sem af er
þessu ári, hefur hagvöxtur
Bretlands verið minni en
enginn — hlýtur launa-
hækkun eins starfshóps, t.d.
kolanámumanna, aðeins að
þýða það, að aðrir fái minna.
Ýmsir hópar miðstéttarfólks
hafa nú fengið þá tilfinningu,
að þeir verði hinir ólánssömu
„aðrir" allt til enda veraldar.
Athugull kjósandi verka-
mannaflokksins sagði: „Ef
þessu heldur áfram munum
við eignast mesta jafnréttis-
þjóðfélag á Vesturlöndum."
Hann þagnaði, en bætti
síðan við: „ Hvort sem það
verður til góðs eða ills."
Sumir Bretar eru vafalaust
á þeirri skoðun, að þessi
breyting sé til góðs, ef hún
heldur áfram. Þeir færa þau
rök, að miðstéttin hafi lifað
sitt fegursta og hún hafi
reynzt of þreytt og þung-
lamaleg til þess að leiða
landið út úr hinum enda-
lausu efnahagsvandræðum.
Miðstéttin tók við af aðlinum
og iðnjöfrunum um síðustu
aldamót. Á sama hátt verði
hún nú að fá verkalýðsstétt-
unum hið raunverulega þjóð-
félagslega vald I hendur.
Margir eru á annarri
skoðun, og ekki bara þeir,
sem eru til hægri í stjórn-
málum. Þeir efast um, að
þjóðinni verði betur borgið
með því að embættismenn
og forstjórar fyrirtækja sjái
fram á vaxandi fátækt með
hverju Sri sem líður. Þeir
halda því líka fram, að frS
pólitísku sjónarmiði séð geti
verið hættulegt að eyðileggja
miðstéttina; það var gert í
Weimarlýðveldinu. Að mati
þessara manna væri það
ákaflega heimskulegt, þar
sem enginn hefur fram að
færa tillögur um hagkvæmari
lausn. Hið eina, sem verka-
lýðsfélögin hafa fram að
færa, er, að allir megi skara
eld að sinni köku, en engar
hömlur má leggja á veldi
þeirra sjálfra.
Vandamálin eru ekki sett
svona skýrt fram, en þau eru
fyrir hendi. Þjóðfélags-
stofnanir riða til falls og þær
verða æ áhrifaminni eftir því
sem fólk missir trúna á þær.
Bretar þurfa að leysa þjóð-
félagsleg, efnahagsleg og
stjórnmálaleg vandamáL
sem þola enga bið.
(Þý8. J.Þ.Þ.)
Eftir Anthony Lewis
Pennavinir erlendis Um allan heim. Kvenfólk og karl- menn á öllum aldri. Biðjið um bækling strax. Skrifið til: Five Continents Ltd., Waitakere, Nr. Auckland. SuÓurnes Ung kona með eitt barn óskar eftir 2ja—3ja herb. íbúð 1. ágúst. Reglusemi. Fyrirframgreiðsla ef óskað er. Uppl. í síma 7166 eftir kl. 7 á kvöldin.
Sumarhús Til sölu 25 fm sumarhús fulWrá- gengin inni sem úti. Flytjanleg hvert sem er. Sýnishorn á staðn- um. Uppl. í símum 92-2797 og 92-2307. Tökum að okkur smíði á eldhúsinnréttingum, klæðaskápum ofl. Trésmiðav Þorv. Björnssonar, Súðavogi 7 sími 86940. kvölds. 71118.
3ja herb. íbúð í Vesturbæ til leigu frá 1. ágúst — áramóta. Tilboð ásamt uppl. um fjölskyldu- stærð og greiðslu sendist Mbl. fyrir þriðjudagskvöld merkt: „STRAX — 5266". Verkstjóri óskast í rækjuverksmiðju og frysti- hús Strandar h/f i Kópavogi. Simar 21296 og 16260 á skrif- stofutíma.
Saab 96 1972 til sölu, mjög góður bíll. Uppl. í síma 83728. Til sölu Volkswagen 1200 árg. '63 Upplýsingar I síma 52352.
Einkamál Heiðarlegur maður á besta aldri óskar að kynnast konu á aldr. 35—45 ára með sambúð i huga. Þagmælsku heitið. Til. sendist Mbl. f. 22. þ.m. Kynning 5265. Volvo N-88. Til sölu er Volvo N-88 1 966 með búkka. Upplýsingar að Esjubergi Kjalarnesi sími um Brúarland 91- 66111.
Ung hjón með 1 barn óska eftir 2ja til 3ja herb. íbúð sem fyrst. Skilvísi og reglusemi heitið. Upplýsingar í sima 12937 eftirkl. 7. íbuð til leigu: 4 herb. 100 fm ársgömul Ibúð til leigu frá 10. ágúst í vesturbæn- um, Kópavogi. Tilboð ásamt uppl. um fjölsk. stærð sendist Mbl. fyrir 16. þ.m. merkt „Góð umgengni. 5264".
Ég þakka hjartanlega öllum þeim, er glöddu
mig með gjöfum, skeytum og heimsóknum á
sjötugsafmæli mínu.
Sófus Há/fdánarson,
Jaðarsbraut 5, Akranesi.
MANUDAGSBLAÐIÐ
kemur ekki út um þessa
helgi vegna sumarleyfa
HIútboð
Tilboð óskast i lagningu holræsa i Sundagarða tyrir Gatnamálastjóra
Reykjavikurborgar.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, gegn 5.000.- króna skila-
tryggingu.
Tilboð verða opnuð á sama stað þriðjudaginn 30. júli 1 974, kl. 1 1.00
f.h.
NNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 — Sími 25800
Volvo FB 88 1967
frambyggður búkkabíll með sturtum til sölu.
Upplýsingar í síma 1 3893, eða 1 5209.
Mötuneyti
Samhent hjón óska eftir að taka að sér mötu-
neyti, má vera úti á landi, erum vön.
Ibúð þarf að fylgja á staðnum.
Uppl. í síma 92-71 50.