Morgunblaðið - 13.07.1974, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13.JULI 1974
Shirali Mislimov, 168 ára
og elzti maður heims
ásamt þriðju konu sinni,
Khatun. Hún er enn á
Kfi, 106 áragömul.
af okkur öllum og þó sérstaklega
af börnunum í fjölskyldunni. Þau
voru fjölmörg, en hann þekkti
hvert einasta með nafni og hafði
það hugfast, að sum voru frá
fimmtu kynslóð á undan mér. Ég
minnist þess, er hann tók mig upp
í hnakkinn og reiddi mig niður til
Lerikborgar til þess að gefa mér
ís. Stundum reiddi hann þrjú eða
fjögur okkar f einu alla þessa leið.
Hann var mjög góður hestamaður
þar til fyrir þrem eða fjórum ár-
um sfðan.“
Shirali eignaðist 240 afkom-
endur með þrem konum, Leyla,
Dzekhun og Khatun, og Eldar
tjáði okkur, að hann hefði eignazt
þrjátíu börn, Hins vegar lifðu
ekki allir synirnir. Frásögn Eld-
ars var á þessa leið: „Khatun
amma fæddi honum níu syni og
tvær dætur, en allir synir þeirra
létust á unga aldri. Þetta var mik-
ið áfall fyrir Baba, einkum þó er
Líf og dauði
manns heims
Shirali Mislimov dó eðlilegum
dauðdaga í rúmi sínu í þorpinu
Barzavu, nærri landamærum Ir-
ans og Sovétríkjanna, kl. 9 að
kvöldi þess 1. september 1973.
Sovézkir vísindamenn höfðu
ákvarðað fæðingu hans einhvern
'’tima á árinu 1805 og gefið honum
afmælisdaginn 1. maí, til þess að
Mislimov og þjóð hans gætu hald-
ið upp á hann.
„Hann var 168 ára gamall, elzti
maður heims,“ sagði dr. Alekhper
Mekhtiev. hinn sovézki sérfræð-
ingur, sem hafði fengið það sér
stæða verkefni að halda Mislimov
á lífi. Hann bætti við: „iVlér vaí
mikið í mun, að hann yrðí 170 ára,
en því miður varð það ekki.“
Alekhper Mekhtiev er yfir-
maður sjúkraþjálfunar f lýðveld-
inu Axerbaijan og stoltur af stöðu
sinni, en hennar vegna bar hon-
um að annast Mislimov. Það var
ekki fyrr en nafn þessa elzta
manns veraldar birtist í dagblöð-
um Vesturlanda, að milljónir
manna handan járntjaldsins
heyrðu fyrst getið um þetta syðsta
lýðveldi Ráðstjórnarríkjanna.
Rússar sjálfir þekktu það helzt
vegna svarta gullsins, — gríðar-
mikilla neðansjávarolíuauðlinda,
sem hafa í rauninni komið í veg
fyrir orkuskort í sovétrfkjunum,
— og vegna hins frábæra svarta
kavíars.
Það var Mislimov, sem vakt’
athygli umheimsins á Azerbaijan
og hinum ævaforna þjóðflokki,
sem landið byggir, en hann er
fjarskyldur íranbúum og Tyrkj-
um. Mekhtiev hafði svo mikinn
áhuga á því að halda heimsathygl-
inni við Azerbaijan, að hann var
að undirbúa brottför frá Baku.
Þrátt fyrir kalda vetrarvinda
hugðist hann halda inn í fjöllin
með þyrlu til þess að ieita uppi
arftaka Mislimovs. Nokkrum dög-
um eftir að við fórum lagði hann
upp í förina og hugðist leita f
þorpunum. „Annar Axerbaijan-
búi,“ sagði hann. Þótt margir öld-
ungar væru í nágrannalýðveld-
unum Grúsíu og Armeníu lét
hann það afskiptalaust. „Við
erum kannski ekki fallegasta fólk
heims, en við erum sannarlega
elzt,“ sagði hann með yfirlætis-
legu brosi og sólskinið, sem
flæddi inn um gluggann, undir-
strikaði hinn sterka vangasvip
hans og hvasst arnarnefið.
Honum fannst það skylda sín við
Azerbaijan að finna arftakann
sem fyrst þessu til sönnunar. „Ég
býst ekki við að finna neinn jafn-
gamlan," sagði hann með sakn-
aðarhreim. „Gamli maðurinn var
einn af milljónum. Arftaki hans
mun líklega vera um 150 ára.“
Við hittum hann á skrifstofu
hans í læknaskóla Narimanov,
sem er einn af þremur háskólum
Baku, og hann sækja 18.000 Azer-
baijanar, sem allir virtust tala
rússnesku — fyrir utan hinn 21
árs gamla Eldar Gadziov. Og það
var Eldar, sem við vildum hitta.
Við töluðum við hanh áður en við
hittum Mekhtiev að máli. Eldar
hafði komið til Baku frá fæð-
ingarþorpi Mislimovs, Barzavu,
fyrir rúmum þrem árum.
Hann var annar af Mislimov-
fjölskyldunni, sem fór í háskóla.
Frændi hans, sem starfaði að heil-
brigðisþjónustu, hafði verið sá
fyrsti. Eldar talaði þá enga rúss-
nesku fremur en aðrir í Barzavu,
þar á meðal hinn frægi afi hans.
Á þeim tfma, sem hann hafði
verið við læknaháskólann, hafði
hann aðeins lært nokkur orð í
málinu, en það kom ekki að sök. I
Baku er fullkomið tungumála-
jafnrétti og azerbaijiska er lög-
boðið mál við háskólann. Við
þurftum þvf annaðhvort að tala
hans eigið mál eða notast við túlk.
Þar nutum við aðstoðar bæjar-
búans Rasim Agayev. Hann kom
fundi okkar með Eldar til leiðar
með hjálp Mekhtievs og fylgdi
okkur síðan til háskólans. Eldar
beið okkar við dyr gamla skóla-
hússins, — stóra nýja háskóla-
byggingin uppi í fjallshlíðinni var
ekki alveg fullgerð. Eldar er
snyrtilegur ungur maður í
dökkum fötum með bindi um
hálsinn. Rasmin kynnti okkur.
Með mér var að venju starfsbróð-
ir minn Vladimir Kyucharyants,
en í þetta skipti varð hann ekki að
miklu gagni. „Góðan daginn,"
sögðum við báðir, en fundum
strax, að tungumálaörðugleikar
komu í veg fyrir, að við gætum
rætt við Eldar sjálfan. Hann
brosti og sagði eitthvað við Rasim,
sem sá síðarnefndi þýddi þegar í
stað: „Hann segist hafa skilaboð
til ykkar frá dr. Mekhtiev, sem
óskar eftir þvf að hitta ykkur í
skrifstofu sinni strax að viðtalinu
loknu. Nú förum við til skrifstofu
deildarforsetans, þar sem enginn
mun ónáða okkur.“
Skrifstofa deildarforsetans var
á efstu hæð og leiðin lá um illa
lýst stigagöng. Skrifstofan var
mannlaus, en Eldar, sem naut
ýmissa forréttinda, var auðsjáan-
lega kunnugur þar. Hann benti
okkur að setjast við langt funda-
borð og skömmu síðar kom kona
með te, kökur og súkkulaði. Azer-
baijisk gestrisni eins og hún
gerist með háskólamönnum, —
ekkert koníak hér. Teið var dökkt
og mjög gott, framreitt í tunnu-
laga glösum, sem eru kölluð
„armudy". Til þess að sýna vel-
þóknun okkar urðum við að sjúga
sfðustu dropana í gegnum sykur-
mola, en að skilja eitthvað eftir á
glasbotninum telst ókurteisi sam-
kvæmt siðvenjum Azerbaijanbúa.
Þetta hafði okkur Kyucharants
verið sagt daginn áður. Á meðan
við sötruðum teið sagði Eldar frá
„Baba“, — afa, sem hann minnti á
að vissu leyti:
„Baba kom yfirleitt til Baku,
þegar próf stóðu yfir til þess að
fylgjast með mér. Hann var sjálf-
ur ólæs og óskrifandi, en afar
stoltur af mér.“ Eldar talaði með
mjúkri röddu og í hreim hans
mátti finna einhverja þrá eftir
afanum, sem nú var látinn. „Baba
var dásamlegur maður, elskaður
hann nálgaðist 120. aldursárið, en
þá langaði hann mikið til þess að
eignast fleiri syni. Móðir mfn var
yngsta barn hans. Hann langaði
mikið til þess að hún yrði dreng-
ur, en sætti sig þó við að svo varð
ekki, og var ánægður, þótt ekki
væri nema vegna þess að hún
fékk að lifa. Þegar hún fæddist
var hann 120 ára að aldri og hafði
misst alla syni sína, hvern á fætur
öðrum. Hann tók þessum áföllum
með heimspekilegri ró. Hann var
mjög hljóður maður, sem syrgði
aldrei lengur en ættarvenjur
buðu. Hann veitti öðrum f fjöl-
skyldunni ástúð sína f staðinn. Ég
er þess fullviss, að ein höfuð-
ástæðan fyrir langlífi hans var
ástúðin, og að hann reiddist
aldrei. Þegar hann hirti okkur
krakkana var það alltaf reiðilaust
og hann hækkaði aldrei röddina,
þegar hann talaði við fólk. Baba
var af ættstofni fjallabúa, sem
allir höfðu lifað löngu og flekk-
lausu lífi. Mislimov-fjölskyldan
stofnaði þorpið, þegar hún ákvað
að taka sér fasta bólsetu f stað
hirðingjalífs. Þegar fólkið hafði
setzt að sem bændur lærði það að
rækta hveiti og hafra. Allir íbúar
Barzavu eru skyldir á einhvern
hátt. I þorpinu búa um 100 fjöl-
skyldur og helmingur þeirra ber
nafnið Mislimov."
Eldar vissi ekki nákvæmlega,
hve margir þorpsbúa voru eldri
en hundrað ára. „Baba átti fimm
bræður, þeir eru allir látnir nú,
en urðu allir tfræðir. Yngsti bróð-
ir hans, Ashdar, dó í fyrra 125 ára
gamall. Nú lifir aðeins ein systir
hans, Khanumdyen, hún er 113
ára gömul, en ekki heilsuhraust.
Hún er blind. Nú lifa tveir
bræðrasynir Baba, Mussah, sem
er nú 120 ára gamall, en hann var
frægur hestamaður á sínum yngri
árum og Gyulmamed, sem hlýtur
að hafa að minnsta kosti einn um
tírætt. Tveir afkomendur Baba og
Leylu, Mislim og Mirza, búa einn-
LANGLÍFI
3. HLUTI
ig f Barzavu ásamt fjölskyldum
sínum. Þeir eru elztir móður-
bræðra minna, báðir yfir nírætt.
Allir í Mislimov-fjölskyldunni
eignuðust mörg börn, sem er
ástæðan fyrir stærð fjölskyldunn-
ar. Seybat, sonur Baba og annarr-
ar konu hans, Dzeykhun, átti 24
börn, 11 með fyrri konu sinni og
13 með þeirri seinni. Af þeim
komust 20 á legg.
Baba var fjárhirðir á yngri
árum sínum, hann var hávaxinn,
fríður og afar sterkbyggður.
Hann var mjög góður í „jigit“,
sem er íþrótt hestamanna. Við
brúðkaup er keppni í þessari
íþrótt fastur liður. Hann var allt-
af á meðal þátttakenda og vann
sífelldlega verðlaun. Unnendur
íþróttarinnar litu á hann sem
hálfgert goð, og aðrir gamlir
menn sögðu okkur krökkunum
oft sögur af fræknleik hans. Þess-
ir öldungar mundu hann f keppn-
um frá því að þeir voru sjálfir
smákrakkar, og einmitt þessar
sögur urðu til þess, að hægt var að
staðfesta aldur hans.“
„Var Baba raunverulega 168
ára þegar hann lézt?“
Eldar, sem hlýtur að hafa erft
eitthvað af skapstillingu gamla
mannsins, reiddist ekki þessari
freklegu spurningu, en svaraði
með hægð: „Kannski var hann
169 kannski 167. Aldur hans var
ákvarðaður þannig, að skeikað
gæti þrem árum til eða frá. Þeir
margprófuðu hann, eftir að þeir
komust að raun um tilvist hans
árið 1959. Fram að þeim tíma var
Makhmud Ayvazov álitinn elzti
maður Sovétríkjanna, hann kom
frá sama héraði og varð 156 ára.“
Síðar, er vió vorum staddir í
ellisjúkdómamiðstöðinni f Tbilisi,
greindi dr. Nina Sichinava okkur
frá þeim aðferðum, sem beitt var
til þess að ákvarða aldur Misl
imovs. Þær byggðust m.a. á at-
hugunum á Kóran fjölskyldunn-
ar, skorum í dyrastafi á húsi
Mislimov-fjölskyldunnar, þar sem
greint var frá fæðingu sonanna.
Einnig voru athugaðar grafskrift-
ir á leiðum barna, sem Mislimov
átti með fyrstu konu sinni, Leylu.
Margra klukkustunda samtöl
voru hljóðrituð, þar sem Mislimov
var spurður um ýmis atriði, er
hann mundi eftir. Ættartöflur
voru samdar og nágrannar og vin-
ur fjölskyldunnar voru spurðir
spjörunum úr.
„Ég minnist sögu, sem Baba
sagði okkur börnunum oft,“ sagði
Eldar. „Hún var um árás Persa á
héraðið. Persneskir ræningjar
ætluðu að ræna fé okkar. Baba
barðist gegn þeim í einni orrustu
og felldi marga, en varð sfðan að
flýja til f jalla, þar sem þeir hugð-
ust drepa hann í hefndarskyni.
Þetta var afar spennandi saga,
sem hélt okkur krökkunum
föngnum. Nú vitum við af sög-
unni, að rússnesk-persneska
strfðið 1826 — ’28 hófst einmitt
vegna slíkra árása persneskra
ræningja. Hafi Baba fæðzt árið
1805 hefur hann verið 21 árs, þeg-
ar stríðið brauzt út, sem kemur
fullkomlega heim og saman.
Aðra sögu sagði hann okkur af
því, er hann rændi Khatun ömmu
frá ættbálki hennar, Kashörum,
og flutti hana til Barzavu. Hann
hafði fyrst tekið eftir henni, er
ættmenn hennar slógu tjöldufii
nærri högunum, þar sem hann
gætti fjár síns. Khatun var mjög
fögur, há og grönn með stór svört
augu. Baba var kvæntur, en kona
hans, Dzheykhun, var orðin
heilsulftil og dagar hennar taldir.
Eftir lát hennar syrgði Baba fyrir-
skipaðan tíma, en tók síðan hnakk
sinn og hest og hélt af stað í leit
að Khasörunum. Hann fann
Khatun og nam hana á brott með
sér. Viku síðar hélt hann til baka,
bað foreldra hennar afsökunar og
greiddi þeim fyrir dótturina.
Khatun amma er nú 106 ára. Hún
hefur verið 24 ára þá, en Baba 86.
Móðir mín, Ghadzhybey, er nú 48
ára gömul, en hún var yngst 11
Framhald á bls. 17.