Morgunblaðið - 13.07.1974, Blaðsíða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. JULI 1974
— Styrkveitingar
Framhald af bls. 27
Helgi Þorláksson
cand. mag — 200.000.00
til að rannsaka umfang og mikil-
vægi íslenzkrar utanríkisverzlun-
ar frá upphafi og fram tii u.þ.b.
1410.
Hildigunnur Ólafsdóttir
cand. polit. — 200.000.00
til að semja afbrotafræðilega rit-
gerð um frávik og aðhald í lög-
hlýðnilegu tilliti á íslandi.
Hreinn Steingrfmsson
tónlistarmaður. — 200.000.00
Til að semja doktorsritgerð um
breiðfirzkan rímnakveðskap
(lokastyrkur).
Hörður Agústsson
skólastjóri — 200.000,00
til að ganga frá riti um íslenzka
torfbæinn og þróun hans.
Jón Guðnason
cand. mag — 200.000,00
til að ganga frá og búa til prent-
unar síðara bindi af ævisögu
Skúla Thoroddsens sýslumanns
og alþingismanns.
Jón Sig. Karlsson
cand. psych. — 100.000.00
til að vinna að sálfræðilegri rann-
sókn á áhrifum dvalar barna á
vöggustofum.
Njáll Sigurðsson
tónlistarkennari — 200.000,00
til þess að halda áfram söfnun og
skráningu þjóðlaga.
Dr. Selma Jónsdóttir
safnstjóri — 100.000,00
vegna kostnaðar við listfræðilega
rannsókn á handritinu ÁM 249 b,
fol., sem er myndskreytt
kalendarium (ártíðaskrá).
Sigrfður Valgeirsdóttir
M.A. — 150.000,00
til greiðslu kostnaðar við að ljúka
doktorsritgerð um. efnið:
Adaptive Test Construction using
the Rasch Model Measurement.
Dr. Sfmon Jóh. Ágústsson
prófessor — 100.000,00
til greiðslu kostnaðar við tölvu-
vinnu vegna rits, þar sem birtar
verða niðurstöður könnunar á
tómstundalestri 1686 barna f
Reykjavík á aldrinum 10—15 ára
(lokastyrkur).
Stefán Karlsson
handritafræðingur— 100.000,00
til að vinna að útgáfu Guðmundar
sögu góða á vegum Árnastofn-
unar í Kaupmannahöf n.
Stefán M. Stefánsson
borgardómari — 300.000,00
til að ljúka lögfræðilegri ritgerð
um starfshætti, skipulag og vald-
svið stofnana Efnahagsbandalags
Evrópu, með sérstakri áherzlu á
skýringu og túlkun þeirra
ákvæða, sem dómstólinn varða.
Dr. Sveinbjörn
Rafnsson — 300.000,00
til að greiða að hluta prentunar-
kostnað doktorsritgerðarinnar
Studier i Landnámabók.
Vésteinn Ólason
lektor — 200.000,00
til að ljúka riti um íslenzka sagna-
dansa.
II. Kandidata-
og framhaldsnámsstyrkir
Jón Torfi Jónasson
M.Sc. — 200.000,00
til rannsókna á sviði þekkingar-
sálarfræði og að leita svara við
spurningunni: Hvaða þekkingu
höfum við og beitum, þegar við
lesum?
Séra Kolbeinn
Þorleifsson — 200.000,00
til fræðilegrar útgáfu á bréfa-
skiptum Christian Davids og
Hans Egedes 1733—34 og öðrum
heimildum varðandi ævi Chr.
Davids og áhrif hans á kirkjusögu
mótmælénda á 19. öld.
Séra Kristján Búason
fil. lic. — 200.000,00
til að vinna að doktorsritgerð um
hugmyndir Markúsarguðspjalls
um mannssonarhugtakið og
kanna nánar þróun mannssonar-
hugmyndanna í frumkirkjunni.
Sigurður B. Stefánsson
M.Sc. — 200.000,00
til að serhja doktorsritgerð í hag-
mælingarfræðum (Econometrics)
Sólrún B. Jensdóttir
B.A. — 200.000,00
til-að vinna að doktorsritgerð um
samskipti Breta og Islendinga
1914—1945, með megináherzlu á
stjórnmálahliðinni í báðum
heimsstyrjöldunum.
— Milljónatjón
Framhald af bls. 28
Jónas sakaði ekki, en Gránufé-
lagsgatan sunnan stöðvarhússins
er þakin glerbrotum og svæðið
sunnan og austan þess einnig.
Rúður brotnuðu í sláturhúsi
KEA, sem stendur austan stöðv-
arinnar, og brak þeyttist víðs
vegar. Norðan á húsi stöðvarinnar
eru víðar dyr og stálhurð fyrir, en
á henni eru tvö göt eins og eftir
byssukúlur og steinveggur
kringum dyrnar er allur sprung-
inn og skekktur, þó að hann sé um
50—60 metra frá sprengingar-
staðnum.
Eyðileggingin inni í húsinu er
ógurleg og minnir helzt á loftárás.
Húsið, sem er aðeins fárra ára
gamalt og eitthvert hið fullkomn-
asta og vandaðasta sinnar teg-
undar hér á landi, er nú ýmist
hrunið og ónýtt ellegar þakið
múrbrotum, spýtnabraki, slitnum
og kengbeygðum rörum og ónýt-
um tækjum. Tiltölulega lítill hluti
hússins virðist vera alveg laus við
brak og skemmdir, en skrifstofur
og pökkunarsalur hafa sloppið
bezt.
Könnun er vitanlega skammt á
veg komin á því, hve skemmd-
irnar eru miklar og raunar ekki
hafin að ráði, en ljóst er þó, að
syðsti hluti hússins er ónýtur með
öllu. Vinnslusalurinn, þar sem
40—50 manns unnu daglega, er
mjög illa útleikinn og þora vfst
fáir að hugsa þá hugsun til enda,
hvernig farið hefði ef spreng-
ingin hefði orðið á vinnutím-
anum. Þó má hugsa sér, að líkur á
sprengingu í vatnsgeyminum
hefðu þá verið minni vegna af-
töppunar hans, en annars eru or-
sakir sprengingarinnar ókunnar,
svo að ekkert verður um það full-
yrt. Rannsókn þess máls er þegar
hafin.
„EKKERT VITAÐ
UM ORSAKIR“
Fréttamaður Mbl. hitti stöðvar-
stjórann, Harald Ólaf Valdimars-
son, að máli í gærmorgun, þar
sem hann var að virða fyrir sér
viðurstyggð eyðileggingarinnar.
— Við vitum ekkert um orsakir
þessarar sprengingar og skiljum
reyndar ekki, hvernig hún gat
orðið, en ég þakka bara fyrir, að
enginn skyldi verða fyrir slysi. Að
öðru leyti get ég ekkert um þetta
sagt á þessu stigi málsins.
LÁN AÐ EKKI
VARÐ MANNTJÓN
Valur Arnþórsson fram-
kvæmdastjóri KEA hafði þetta að
segja:
— Við þökkum forsjóninni, að
hér varð ekki manntjón. Ég var að
koma með flugvél frá Reykjavík
rétt áðan, svo að ég get ekki sagt
— Urgangsefni
Framhald af bls. 1
þessara úrgangsefna nemi ekki
meira en einum þúsundasta
hluta þess magns, sem alþjóð-
lega viðurkennd hættumörk
eru miðuð við þegar um er að
ræða úrgangsefni, sem fleygja
á í sjó. Er fullyrt, að þau geti
engu tjóni valdið í Atlantshaf-
inu.
Þetta er a.m.k. í fjórða sinn,
sem svona stór farmur geisla-
virkra úrgangsefna er fluttur
frá Sviss með það fyrir augum
að flytja þau til hafs.
Talsmaður lögreglunnar í
Ijmuiden sagði, að þessir flutn-
ingar væru ekkert óvenjulegir,
síðast í fyrra hefði hið sama
verið uppi á teningnum og sér-
stakar ráðstafanir væru gerðar
til þess að tryggja, að efnin yllu
ekki tjóni.
— Vextir
Framhald af bls. 28
landi um meira en eins árs skeið.
Er enginn vafi á þvf, að almenn-
ari skilningur er á því nú en oft-
ast áður, að nauðsynlegt sé að
tryggja eigendum sparifjár eðli-
lega ávöxtun. Hefur þetta m.a.
komið fram í notkun verðtrygg-
ingarákvæða, t.d. í útgáfu opin-
berra verðbréfa og vaxandi fylgi
við þá stefnu, að upp yrði tekin
verðtrygging sparifjár. Enginn
eðlismunur er hins vegar á þvf,
hvort hagur sparifjáreigenda er
tryggður með vaxtabreytingum,
er taki tillit til verðlagshreyfinga,
eða með einhvers konar vfsitölu-
bindingu. Þá vaxtahækkun, sem
nú hefur verið ákveðin, má skoða
sem skref í átt til verðtryggingar
sparifjár ef talið verður að athug-
uðu máli æskilegra að taka upp
það kerfi f framtíðinni fremur en
sveigjanlega vexti. Slík ákvörðun
verður hins vegar ekki tekin fyrr
en aðstæður hafa skapazt til þess
að marka heildarstefnu í efna-
hagsmálum.
Á það skal bent, að f öðrum
Evrópulöndum, þar sem verð-
bólga hefur farið vaxandi undan-
farin ár, hafa vextir einnig farið
hækkandi og eru þeir nú vfða
13—18% á almennum viðskipta-
lánum, t.d. f Danmörku, Bret-
landi, Frakklandi og Italfu, enda
þótt verðbólga í þessum löndum
sé mun minni en hér á landi.
Rétt er að taka það fram, sem
reyndar er þegar kunnugt, að
Seðlabankinn hafði talið tfma-
bært að hækka vexti mun fyrr, en
þeirri ákvörðun var slegið á frest
vegna óska rfkisstjórnarinnar. Nú
er að bankans dómi ekki verjandi
að fresta þeirri ákvörðun Iengur
og hefur fráfarandi rfkisstjórn
ekki talið eðlilegt að hafa afskipti
af málinu við núverandi að-
stæður, enda hefur bankinn Iög-
um samkvæmt ákvörðunarvald
um vexti og lánskjör innláns-
stofnana. Hins vegar leggur
bankastjórnin áherzlu á, að hún
telur sjálfsagt, að stefnan f vaxta-
málum og ákvarðanir um verð-
tryggingu sparifjár verði teknar
til athugunar jafnskjótt og ný
rfkisstjórn hefur markað varan-
legri stefnu f stjórn efnahags-
mála.
Augljóst er, að vaxtabreyting
ein saman hrekkur skammt til að
leysa þau efnahagsvandamál, sem
nú er við að glíma. Þar þurfa til
að koma öflugar ráðstafanir í
opinberum fjármálum auk að-
gerða til að stöðva vfxlhækkanir
verðlags og kaupgjalds. Engu að
sfður er nauðsynlegt, að vaxta-
breyting komist til framkvæmda
sem fyrst, svo að hún geti átt
nokkurn þátt f þvf að minnka
spennuna á peningamarkaðnum
og draga úr þvf óréttlæti, sem
sparifjáreigendur hafa orðið fyrir
að undanförnu.
Hér fer á eftir lauslegt yfirlit um breytingar á vöxtum hjá innláns-
stofnunum frá 15. júlf 1974. Nýjr vextlr Eldri vexl
Er miðað við ársvexti: Innlánsvextir % %
Almennar sparisjóðsbækur Sparisjóðsbækur með 6 mánaða 13 9
uppsögn Sparisjóðsbækur með 12 mánaða 14M ÍOM
uppsögn 16 12
Sparisjóðsávfsanabækur 5 4
Innstæður á hlaupareikningi Utlánsvextir 5 3
Forvextir af vfxlum 16 11—12H
Yfirdráttur á hlaupareikningi Afurðalán, endurseljanleg f 16 12
Seðlabanka 8 7
önnur afurðalán (endurseljanleg) 10 9
Ymis rekstrarlán Afborganalán, skuldabréfalán 11 9M
og ýmis önnur lán 16—18 11V4—13
Dráttarvextir (ámánuði) 2 1H
mikið um þetta nú. Tjónið á hús-
inu er sýnilega mikið. Suðurhlut-
inn er ónýtur og hann þarf að
byggja upp aftur frá grunni.
Strax verður svo farið í það að
kanna, hvort byggingin hefur að
öðru leyti beðið tjón á styrkleika,
en ég er að vona, að aðrir hlutar
hússins séu viðgerðarhæfir. Ef
svo reynist vona ég, að vinnsla á
daglegri neyzluvöru geti hafizt
fljótlega fyrir markað á Akureyri
og næsta nágrenni. — Á þvf hlýt-
ur að verða nokkur bið, að fram-
leiðsla annars kjötvarnings geti
hafizt aftur. En eins og ég sagði
get ég lítið fullyrt að svona lítt
athuguðu máli.
— Um orsakir sprengingarinn-
ar veit ég ekkert ennþá frekar en
aðrir, en vatnsgeymirinn var með
þrýstimæli og tvöföldum öryggis-
búnaði, en sá útbúnaður virðist
ekki hafa komið að gagni.
„SEGÐI EKKI FRÁ,
HEFÐI ÉG VERIÐ INNI“
Þá náði fréttamaður tali af
næturverðinum, Jónasi Þórðar-
syni, og bað hann segja frá tfðind-
unum.
— Hvar varstu staddur, þegar
sprengingin varð?
— Eg var staddur úti við, var að
smeygja mér f gegnum gönguhlið
á girðingunni og sneri þess vegna
hlið að húsinu rétt í þessari
andrá. Eg var í úlpu og með hett-
una fram yfir höfuð, því að kalt
var í veðri og hún hefur sjálfsagt
hlfft mér vel, þegar glerbrota-
ruslinu rigndi þarna yfir mig, því
að ég meiddist ekki hið minnsta.
— En brá þér ekki?
— Öjú, ekki get ég neitað þvf,
en ekki svo mjög. Þetta var mikill
hvellur og ég hélt fyrst, að orðið
hefði ketilsprenging. Ég átti sízt
von á þessu. Ég var búinn að fara
þarna inn nokkrum sinnum í nótt,
meðal annars inn í ketilhúsið og
hafði ekki orðið var við nokkurn
skapaðan hlut óvenjulegan. Hefði
ég verið staddur inni, segði ég
ekki frá tfðindum nú. Enginn
hefði sloppið lifandi úr ketilhús-
inu og sennilega ekki úr vinnslu-
salnum heldur.
— Hvað gerðirðu svo?
— Það fyrsta, sem ég gerði, var
að þjóta í símann og hringja f
lögregluna. Þeir komu óðara og
svo kom slökkvibíll líka, en til
hans þurfti þó ekki að taka, nóg
var nú samt. — Annars hafði
þetta verið sérlega róleg nótt. Ég
hef næturumsjón með sláturhús-
inu, skipasmfðastöðinni, frysti-
húsinu og olíustöð ESSO auk
kjötiðnaðarstöðvarinnar, fer
þetta á milli og inn í húsin nokkr-
um sinnum á nóttu. I nótt var ég
ekki var nokkurra mannaferða,
hvorki úti né inni eftir að kom
fram yfir miðnætti, enda kalt f
veðri eins og ég sagði og fáir á
ferli. — En svona nokkuð átti
ekki að geta komið fyrir. Þetta er
ægilegt tjón á góðu og vönduðu
húsi og dýrum vélum, fyrir utan
rekstursstöðvunina.
— Kissinger
Framhald af bls. 1
Organization), að hún kynni að
ganga til samningaviðræðna við
Hussein konung Jórdaníu með
það fyrir augum að útkljá deilu-
mál þessara aðila áður en Genfar-
ráðstefnan um þessi mál hefst.
Leiðtogi skæruliðasamtakanna
SAIKA, sem njóta suðnings Sýr-
lendinga, Zohair Mohsen að
nafni, — sem jafnframt er yfir-
maður hernaðarsamtaka PLO,
sagði f Beirut f yfirlýsingu, sem
blað vinstri sinna þar, SAFIR,
birti í dag, að færi svo, að
Palestfnu-Arabar teldu sér hag f
að semja við Hussein mundu þeir
gera það svo framarlega sem
hann viðurkenndi réttindi þeirra
og kæmi til móts við kröfur
þeirra. Ekki var nánar tilgreint
hverjar kröfurnar væru, en talið
er, að PLO muni krefjast viður-
kenningar á þvf, að samtökin hafi
fullan rétt til að ákvarða stjórnar-
skrárlega og pólitíska framtíð
hernumdu svæðanna á vestur-
bakka Jórdanár og Gaza. Frá þvf
vopnahlé komst á milli Sýrlend-
inga og ísraela hafa þeir fyrr-
nefndu unnið að þvf ásamt stjórn
Egyptalands að koma á sáttum
milli Jórdana og Palestínu-Araba.
— Það eitt er...
Framhald af bls. 26
mörk, sem þeir dvelja á um
þessar mundir á botni deildar-
innar. Framarar eru alltof gott lið
til að falla niður í 2. deild og
undirritaður neitar að trúa þvf, að
Framarar eigi ekki eftir að vinna
nokkra leiki f seinni umferðinni.
Það er svo aftur annað mál hvort
Víkingar liggja fyrir Frömurum á
mánudaginn.
I 2. deild leika í dag á Húsavík
Völsungur og Haukar. Hefst
leikurinn klukkan 14 og ætti að
geta orðið skemmtilegur þar sem
tvö áþekk lið eigast við. I 3. deild
fara eftirtaldir leikir fram í dag
og hefjast þeir allir klukkan
16.00.
Grundarfj: Grundarfjörður —
Snæfell
Borgarnes: UMSB — Víkingur
Þingeyri: HVl — Stefnir
Blönduós: USAH — UMSS
Siglufjörður: KS — Leiftur
Arskógsströnd: Reynir— Magni.
— FRÍ velur
Framhald af bls. 26
400 m hlaup:
Lilja Guðmundsdóttir og Sigrún
Sveinsdóttir
800 m hlaup:
Lilja Guðmundsdóttir og Ragn-
hildur Pálsdóttir
1500 m hlaup:
Ragnhildur Pálsdóttir og Anna
Haraldsdóttir
100 m grindahlaup:
Ingunn Enarsdóttir og Lára
Sveinsdóttir
Hástökk:
Lára Sveinsdóttir og Björk Eirfks-
dóttir
Langstökk:
Lára Sveinsdóttir og Hafdfs
Ingimarsdóttir
Kúluvarp:
Guðrún Ingólfsdóttir og Arndís
Björnsdóttir
Spjótkast:
Arndís Björnsdóttir og Hafdis
Ingimarsdóttir
4x400 m boðhlaup:
Ingunn, Lilja, Lára, Sigrún
4x100 m boðhlaup:
Lára Erna, Sigrún, Ingunn
Þjálfari:
Guðmundur Þórarinsson
Fararstjórar frjálsíþróttafólks-
ins:
Magnús Jakobsson og Einar Frf-
mannsson.
— Bandaríkin
og 200 mílur
Framhald af bls. 13
ekki næðist samstaða um málið í
Caracas. Var þetta haft eftir
Thomas R. Downing, sem var ráð-
gjafi bandarísku nefndarinnar á
Genfarráðstefnunni um haf-
réttarmál á sl. ári. Downing mun
síðar á árinu taka sæti á Caracas-
ráðstefnunni. Hann hefur látið
hafa eftir sér, að enda þótt 200
mílna efnahagslögsögu aukist
fylgi þá sé lærdómur, sem hann
hafi dregið af Genfarráðstefn-
unni, sá, að langur tfmi kunni að
líða unz alþjóðlegt samkomulag
næst um hana.
200 mílurnar
eitt af aðalatriðunum
1 fréttatilkynningu frá utan-
ríkisráðuneytinu í dag um
Caracasráðstefnuna eru taldir
upp fulltrúar þeirra ríkja, sem
þegar hafa tekið til máls. Síðan
segir:
„I ræðunum kemur fram hjá
langflestum krafa um, að aðrir
séu fáanlegir til að ræða heildar-
lausn, þar sem efnahagslögsaga
allt að 200 mílur sé eitt af aðal-
atriðunum. Inn f þá mynd bland-
ast síðan kröfur um yfirráð
strandrikisins yfir hafsbotni um-
fram 200 mílur og mótmæli ann-
arra gegn því, kröfur um aðgang
landluktra og annarra þróunar-
ríkja að efnahagssvæði annarra
rfkja á svæðinu, fiskveiðiréttindi
annarra ríkja, sem hagsmuna eiga
að gæta á svæðinu, umferð um
alþjóðleg sund, mismunandi
skoðanir á stjórnun alþjóðahafs-
botnssvæðisins og svo framvegis."