Morgunblaðið - 12.11.1974, Blaðsíða 10

10 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. NÓVEMBER 1974
Sýning Grímu 1
Klausturhólum
Klausturhólar heitir nýr
sýningarstaður í hjarta borgar-
innar, á horni Austurstrætis og
Lækjargötu. Þar er nú haldin
önnur málverkasýning á þessu
hausti, og var það franskur
málari, sem reið á vaðið. Nú er
þar sýning á verkum Ólafar
Grimeu Þorláksdóttur
(Gríma). Þetta sýningarhús-
næði er ekki sérlega gott, hvað
lýsingu snertir, en er að öðru
leyti vistlegt óg vinalegt, vel
búið húsgögnum, og minni
myndir geta farið þar vel á
veggjum, en stór málverk held
ég að njóti sín ekki í þessu
húsnæði. Enda held ég, að sýn-
ing Frakkans hafi sannað það,
vegna þess að stærðir málverka
hans báru húsnæðið gersam
lega ofurliði.
Þetta er fyrsta sýning Ólafa:
Grimeu, en hún byrjaði að máb
fyrir einum tíu árum, þá komin
fast að sjötugu. Því var forvitni
legt að sjá hvað hér var á seyði
Þessi verk er hún sýnir ber i
það með sér, að hún hefur notio
tilsagnar og er því ekki hægt a S
setja hana í flokk með algerum
naivistum, eins og svo margt
fólk verður, sem ekki nýtur til-
sagnar og byrjar að stunda
myndgerð á efri árum, eins og
t.d. ísleifur heitinn Konráðs-
son, svo að nærtækt dæmi sé
tekið.
Gríma hefur vissulega sér-
staka litameóferð í verkum sír-
um, sem stundum verður séi-
lega trúverðugur þeim hug-
myndaheimi, sem henni er eðli-
legur og sannur. Næmt auga og
mikið hugmyndaflug. Heimi,
sem er byggður upp af blómum
og fólki, sem hún vinnur inn í
myndbyggingu sína á sérstæð-
an og persónulegan hátt. En því
er heldur ekki að leyna, að
stundum mætti myndbygging
hennar vera svolíti ákveðnari
og myndrænni. Sérstakt fyrir-
bæri er einnig sjáanlegt í þess-
um verkum, en það eru austur-
lensk áhrif, sem skýrast verða
fyrir sjónum manns í meðferð
hennar með sjálfa línuna. Eða
réttara sagt i teikningu hennar,
og ég man ekki eftir að hafa séð
slíkt í myndlist Islendinga. Það
eru að sjálfsögðu nokkuð mis-
jöfn verk á þessari sýningu, en
þegar best lætur, er þetta
skemmtileg sýning, sem hefur
eitthvað elskulegt og mannlegt
við sig, sem er að verða raritet í
myndlist nútímans. Það mætti
segja mér, aó þarna væri skáld
á ferð, sem setur ljóð sín saman
f litum á léreft.
Ég hafði skemmtun af að sjá
þessa sýningu, og hún kom mér
svolítið á óvart: ég bjóst sem
sagt ekki við að sjá þá myndlist,
sem raun bar vitni. Frábrugðin
myndlist því, sem maður er
vanur aó sjá á sýningum hér í
borg, og óhætt er að segja, að
þessi sýning er eftirtektarverð.
Hún er ekki ein af þessum
fyrirbærum, sem hrúgað er upp
án nokkurrar reynslu og þekk-
ingar, það er auðséð, að Gríma
Myndllst
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
vinnur af alúð og þörf fyrir að
tjá þann heim, er henni stendur
svo nærri í myndlist. Sá heimur
er ekki bölsýnn og þrúgandi,
heldur fullur ástar á jörðinni,
gróðrinum og manneskjunni.
Þetta er ef til vill persónulegur
óður til fagurs umhverfis og
mannlifs á komandi tímum, eða
þakklæti fyrir sólríka lífdaga?
Ég veit það ekki, en mig grunar
það.
Þorsteinn skáld Valdi-
marsson hefur gert ljóð, sem
hann kallar Myndveður og er
prentað í sýningarskrá Grímu.
Finnst mér það falla sérlega vel
að myndlist Grímu og fyrsta
erindið er þannig:
Mjallkollar, gullkollar
mild er tíðin
í málverkunum ykkar, —
og hvorki frostið
né fjármannahríðin.
Mynd No. 13. Kinverskt Ijóð.
Hvers konar slys?
Loftur Guðmundsson.
ÞRAUTGÓÐIR Á
RAUNASTUND.
VI. 160 bls.
Örn og Örl. 1974.
LOFTUR Guðmundsson segir í
formála þessarar bókar:
„Þess var farið á leit við mig,
að ég reyndi að brúa bilið, á
meðan yfir stæði söfnun efnis í
nýtt bindi sjóslysasagna. Virð-
ist þá nærtækast að gera helztu
forystumönnum slysavarna hér
á landi fyllri skil, en áður hefur
verið gert, og var horfið að því
ráði."
Forystumenn þeir sem höf-
undur leitast síðan við að gera
ski! eru Séra Oddur V. Gísla-
son, Sigurður Sigurðsson frá
Arnarholti og Jón E. Berg-
sveinsson.
En formála sinn, svo aftur sé
vikið að honum, endar höf-
undurá þessum orðum:
„Loks skal fram tekið, að þar
sem til þess var ætlast að eink-
um yrði fjallað um starf þessara
manna sem brautryðjenda á
sviði slysavarna og björgunar-
starfsemi, er lítið eða ekki
minnst á ýmis önnur mSI, sem
þeir létu til sín taka, eöa ævi-
atriði, sem ekki snertu fyrrnefnt
brautryðjendastarf þeirra, þótt
vert mundi að gera slíku skil á
öðrum vettvangi og rýmri."
eftir ERLEND
JÓNSSON
Þessi orð gefa Ijómandi fyrir-
heit. Auðvitað á „björgunar- og
sjóslysasaga" að fjalla um
bjarganir og sjóslys fyrst og
fremst. Gallinn er aðeins sá að
orð formálans segja alrangt frá
efni bókarinnar að svo miklu
leyti sem hægt er að segja að
hún fjalli um tiltekið efni. Til
dæmis er svo nákvæmlega
skýrt frá brúðarráni séra Odds
að ekki mun gerr frá öðru sagt í
bókinni. Er þó vant að sjá að
það „snerti fyrrnefnt braut-
ryðjandastarf" séra Odds
nema telja skyldi að hann flutti
brúði sína sjóleiðis alllanga
leið, en þó slysalaust sem betur
fer.
Fylliríissaga mikil er sögð frá
Stað á Reykjanesi sem ekki
snertir sjóslys og bjarganir
fremur en brúðarránssagan að
öðru leyti en því að þjórað var
sjórekið koníak.
Brúðarrán og fyllirí getur að
vísu verið prýðisefni í bók út af
fyrir sig, það verður að játa. En
jafnvel slík æsiefni verða furðu-
lítið spennandi í meðhöndlun
höfundar- það er eitthvert hik
og vandræðagangur í frásögn
hans, einhver linka sem veldur
því að nauðalitið verður úr ævi-
sögum þessara merku braut-
ryðjenda. Hvað er Loftur til að
mynda að fara í þessari klausu:
„Það er gömul saga, að
mönnum fyrirgefist því aðeins
að vera á undan samtíð sinni,
að samtíðin geti kallað þá
óraunsæja draumóramenn,
skýjaglópa og þar fram eftir
götunum; séu þeir að auki svo
sérkennilegir og utan við sig,
eins og á sér stað á stundum,
að samtíðinni þyki þeir hlægi-
legir, geta þeir jafnvel orðið
vinsælir."
Hér er annað sýnishorn:
„Fyrst eftir að síra Oddur
settist að á Stað, gerðist hann
ölkær svo orð var á gert, enda
mun hann ekki hafa farið í
launkofa með það, fremur en
annað sem hann fékkst við."
Þetta er klúður þó skiljist.
Einnig þetta um Sigurð frá
Arnarholti: „Bæði var það, að
hann bar vín flestum betur, og
ofurölvun særði fegurðarskyn
hans og stórlæti, og hélst
hvoru tveggja meðan hann var
og hét."
„Séra Oddur" er nefndur svo
í fyrirsögn, slðan alltaf „síra
Oddur". Z ritar höfundur stöku
sinnum, en virðist þó nær nýju
reglunni með hliðsjón af notk-
un þess bókstafs.
Sums staðar virðist efnis-
þurrð knýja höfund til mála-
lenginga. T.d. tilfærir hann
hluta úr bréfi, skrifuðu af séra
Oddi, en tekur síðan til við að
útlista sama bréf með þarf-
lausum athugasemdum frá eig-
in brjósti.
Loftur Guðmundsson.
Staðhæfing höfundar að
betur hefði mátt gera „ef tími
hefði verið nægur" má taka
trúanlega. En hví er maður að
semja bók ef hann hefur ekki
tíma til þess?
Sárafátt nýtt kemur fram í
þessari bók. Staðreyndir þær,
sem Loftur hefur dregið
saman, eru víða tiltækar, og er
brúðarrán síra Odds, sem bókin
byrjar á, engin undantekning
frá því. Sama má segja um
útlistanir og ályktanir
höfundar, þær gegna ekki
mikilvægara hlutverki en að
lengja texta bókarinnar. Verst
er þó að heiti bókarinnar er
fullkomið rangnefni (undirtitill
hennar er: Björgunar- og sjó-
slysasaga íslands) og gefur því
villandi upplýsingar um inni-
hald hennar. Er leitt til þess að
vita með hliðsjón af að verk
þetta hefur hingað til gengið
slysa- og áfallalaust, en öll
fimm bindin sem áður voru
komin ritaði Steinar J. Lúðvíks-
son blaðamaður.