Morgunblaðið - 23.09.1975, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 1975
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
fyrir því hvaða hag við höf-
um að því að veiða innan
fiskveiðimarka annarra
þjóða. í þriðja lagi verðum
við að meta hverju við töp-
um á því að geta ekki selt
fiskveiðiafurðir á þeim
mörkuðum, sem við helzt
kjósum. í fjórða lagi hljót-
um við að vilja stuðla að
eðlilegri verkaskiptingu
milli þjóða og draga úr
þeirri viðleitni, sem vart
AÐ SEMJA EÐA
EKKI SEMJA
Jafnan þegar við Is-
lendingar höfum fært
út fiskveiðimörk okkar
hefur sú spurning vaknað,
hvort hagkvæmara væri að
semja um veiðiheimildir
erlendum þjóðum til handa
um tiltekinn tíma, eða
halda stríðinu áfram. Nið-
urstaðan hefur jafnan
orðið sú, að samið hefur
verið og þeir stjórnmála-
flokkar, sem stutt hafa
samninga og haft forystu
um þá hafa hlotið traust
þjóðarinnar í þeim kosn-
ingum, sem fram hafa farið
næst á eftir samningum.
1 viðtali við Sjómanna-
blaðið Víking, sem nýlega
er komið út, víkur Geir
Hallgrímsson, forsætisráð-
herra, að þessari spurn-
ingu, sem við stöndum
frammi fyrir, enn einu
sinni. í viðtali þessu segir
Geir Hallgrímsson:
„Spurningin er hér ann-
ars vegar, hvort og að hve
miklu leyti aðrar þjóðir
munu virða útfærsluna og
hins vegar i versta falli, að
landhelgisgæzla okkar geti
knúið þær til þess með
valdi. I öðru lagi verðum
við að gera okkur grein
verður hjá öðrum að
styrkja sjávarútveg sinn.
Slík þróun leiðir til þess, að
markaðsverð á fiski verður
óraunhæft, og við sem ekki
getum styrkt okkar sjávar-
útveg, hljótum, að bera þar
skarðan hlut frá borði. ÖIl
þessi mál verðum við að
ræða við þær þjóðir, sem
telja sig hafa hagsmuni að
því að stunda veiðar í lög-
sögu okkar. Samningar við
þær, ef til þeirra kemur,
eiga ekki að verða einhliða
á þann veg, að við látum af
hendi og fáum ekki neitt í
staðinn. Menn verða að
gera sér fulla grein fyrir
því, að viðræður verða að
byggjast á gagnkvæmni.“
Með þessum orðum hef-
ur forsætisráðherra sett
fram þau sjónarmið, sem
hljóta að liggja til grund-
vallar mati okkar á því,
hvort hagkvæmara sé að
semja, eða semja ekki, er
fiskveiðimörkin verða færð
út í 200 sjómílur, og er
ástæða til að hvetja al-
menning til að íhuga málið
út frá þessum forsendum.
SÁLARKREPPA
LÚÐVÍKS
Lúðvík Jósepsson, á
ákaflega erfitt með að
sætta sig við, að fiskveiði-
lögsaga íslendinga verður
færð út i 200 sjómílur hinn
15. okt. n.k. án þess að
hann komi þar við sögu.
Hann þolir heldur alls
ekki, að annar maður skuli
sitjaí stólisjávarútvegsráð
herra en hann sjálfur. Sú
staðreynd, að afstaða
Lúðvíks til útfærslu fisk-
veiðimarkanna fer algjör-
lega eftir því, hvort hann á
sjálfur hlut að máli, kom
berlega í ljós, þegar ávarp
kom fram um útfærslu í
200 mílur fyrir tveimur ár-
um og hann brást þá við á
þann veg, að útfærsla í 200
mílur gæti komið til
greina, einhvern tíma eftir
að hafréttarráðstefnu lyki.
1 kjölfar ávarpsins lét
hann Þjóðviljann hefja
rógsherferð á hendur þeim
mönnum sem að því stóðu.
Sálrænir erfiðleikar
Lúðvíks Jósepssonar yfir
því, að annar maður situr
nú í stóli sjávarútvegsráð-
herra koma hins vegar
fram í því, að við og við á
síðustu 12 mánuðum hefur
hann látið Þjóðviljann
gera mjög persónulegar og
rætnar árásir á Matthías
Bjarnason.
Þeim manni er vissulega
vorkunn, sem bersýnilega
hefur sannfært sjálfan sig
um, að enginn geti fært út
fiskveiðimörk nema hann
og enginn geti verið sjávar-
útvegsráðherra á Islandi
nema hann. Hins vegar er
óþarfi að bera sálar-
kreppur af þessu tagi á
borð fyrir almenning.
Við þörfnumst ekki eingöngu skiln-
ings heldur og stuðnings vina okkar
Rœða Geirs Hallgrímssonar forsœtisráðherra
í veizlu norsku forsœtisráðherrahjónanna í Akershus
Ég vil hefja mál mitt með því að
þakka Trygve Bratteli forsætis-
ráðherra fyrir vinsamleg og hlý-
leg orð.
Kona mín og ég og samferðar-
fólk okkar þökkum boð forsætis-
ráðherra Noregs að heimsækjá
Noreg og þá virðulegu og ánægju-
legu veizlu, sem forsætisráðherra
og frú Bratteli gera okkur hér í
kvöld.
Við gerum okkur grein fyrir að
saga Noregs um margar aldir Iifir
hér i Akershus höll og hefur sín
hughrif á okkur, sem sitjum hér í
kvöld. Breytir hér engu fyrir
okkur Islendinga, að Akershus
hefur einnig verið fangelsi. Við
könnumst víð slíkt. Skrifstofur
forseta íslands og forsætisráð-
herra eru einmitt í einu elzta húsi
Reykjavíkur, sem byggt var sem
tukthús fyrir 200 árum og var þá
veglegasta hús í bænum.
Þegar Islendingur kemur til
Noregs minnist hann upphafs
sins. Ekki vil ég draga úr virðu-
leik opinberrar heimsóknar, en
persónulega er mér miklu fremur
innanbrjósts eins og ég sé í fjöl-
skylduboði. — Og ég er ekki einn
af þeim sem finnst fjölskylduboð
leiðinleg.
Við íslendingar höfum verið
hreyknir að rekja ættir okkar til
Norðmanna, eins og forfeður
okkar skýra i Landnámu, til þess
að svara kunna útlendum mönn-
um, þá er þeir bregða oss því, að
vér séum komnir af þrælum og
illmennum. Hér i Noregi hefur
það einnig verið sagt: „Stor arv er
det for mannen av godtfolk være
född“.
Haft er fyrir satt að fyrstu land-
námsmennirnir hafi farið frá
Noregi til Islands vegna skatta-
áþjánar. Nú er því miður tekið
fyrir búferlaflutninga Norð-
manna til íslands, ef til vill af
þeirri ástæðu að Noregi er svo vel
stjórnað, eða við höfum lært svo
mikið af Norðmönnum i skatta-
málum, að við erum tæpast
lengur eftirbátar þeirra.
Á söguöld var Noregur stór-
veldi er lagði önnur lönd undir
sig og gerði þau sér háð, þ.á m.
ísland. islendíngar hafa í raun
aldrei láð Norðmönnum það,
væntanlega vegna þess að íslend-
ingar gera sér grein fyrir að um
sjálfskaparvíti var að ræða, en
ekki síður vegna hins, að Norð-
menn misstu eigið frelsi síðar og
sjálfstæðisbarátta þeirra bæði á
fyrri öld og þessari, þ.á m. í seinni
heimsstyrjöldinni, varð okkur Is
lendingum fögur fyrirmynd. For-
dæroi Norðmanna í frelsisbaráttu
hefur eflt okkur islendinga til
dáða og vakið okkur til umhugs-
unar, hvað í veði getur verið, ef
ekki er staðið á verði.
Samstarf íslands og Noregs í
utanríkismálum hefur löngum
verið náið og gott. Lega landanna
leiðir til þess, að þau hafa mjög
svipaðra hagsmuna að gæta. Kem-
ur þar ekki sízt til hagur beggja,
að öryggið sé tryggt á Norður-
Atlantshafi. Náið samráð var
milli landanna þegar ákvörðun
var tekin um aðild þeirra að
Norður-Atlantshafsbandalaginu.
Siðan hefur æ betur komið I ljós,
hve öryggishagsmunirnir eru
samtvinnaðir. En hagsmunir
Norðmanna og íslendinga falia
ekki einungis saman á Norður-
Atlantshafi i viðleitninni við að
tryggja þar frið og öryggi.
Þjóðirnar hafa engu minni áhuga
á að vernda fiskstofna og fiskimið
á hafinu.
Trygve Bratteli forsætisráð-
herra hefur nýlega flutt merka
ræðu um öryggismál, þar sem
segir: „Det mest fundamentale
menneskelige behov er maten.
Etter det har sikkerhet og
beskyttelse mot ytre farar alltid
spilt dominerende rolle sável for
enkeltmennesker sável som for
nasjonene".
Fiskur er okkarmatur á Islandi
í bókstaflegum skilningi og því
gleður það okkur, að fulltrúar
Noregs og íslands hafa haft náið
og árangursríkt samstarf á haf-
réttarráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna, sem ég vil hér sérstaklega
þakka. 1 þessum efnum er mark-
miðið eitt og hið sama hjá báðum
þjóðum. Við höfum að vísu ekki
farið að öllu leyti eins að til að ná
markmiðinu, en væntum þess að
báðar þjóðir hafi valið þær leiðir,
sem árangursrikastar eru fyrir
hvora um sig og málstaðinn í
heild.
íslenzka ríkisstjórnin hefur nú
ákveðið, að fiskveiðilögsagan við
ísland verði færð út í 200 sjómil-
ur 15. október n.k. Ástæðurnar
fyrir þessari ákvörðun eru aug-
ljósar, þegar litið er á sérstaka
stöðu Islands og lífsnauðsyn Is-
lendinga á þvi að vernda fisk-
stofna við ísland með raunhæfum
aðgerðum. Staðreyndin er sú, að
fiskstofnarnir við ísland eru i
bráðri hættu og ekki má dragast
að vernda þá.
Þetta veit ég, að vinir okkar
erlendis skilja, þegar þerr vita að
80% af útflutningi okkar eru fisk-
afurðir, og ég skal vera hreinskil-
inn: Við þörfnumst ekkí eingöngu
skilnings heldur og stuðnings
vina okkar við útfærslu fiskveiði-
lögsögu okkar í 200 milur.
Skilnings og stuðings höfum við
vissulega notið hjá Norðmönnum
á mörgum mikilvægum sviðum.
Gleggst kom það í ljós þegar
eldur brauzt út í Vestmannaeyj-
um. Norðmenn hafa auk þess að
leggja okkur lið í baráttu gegn
eyðileggingaröflum, ekki síður
lagt fram verðmætan skerf til
gróðurverndar og skógræktar.
Það minnir mig reyndar á, að
einn fyrirrennari minn og mikill
vinur Noregs, Ólafur Thors, sagði
aðspurður um skóglendi Noregs
ef til vill ekki alveg án afbrýðis-
semi. „I samanburði við ísland
lítur Noregur út eins og maður,
sem ekki hefur rakað sig“. .
Við nrinnumst og þjóðargjafar
Norðmanná til að styrkja menn-
ingartengsl þjóða okkar með
gagnkvæmum heimsóknum og
styrkjum og góðum aðbúnaði
námsmönnum okkar til handa.
Allt þetta metum við og þökk-
um og túlka má það óneitanlega
svo, að samskipti þjóðanna séu
fyrst og fremst rækt af Norð-
manna hálfu, en ekki okkar. Ég
fullvissa ykkur um að vilji okkar
er sá hinn sami og í verki endur-
speglast hann i þeirri staðreynd,
að það, sem af er þessu ári höfum
við keypt vörur frá Noregi næst
mest allra landa, sem við höfum
viðskipti við, en því miður þurfa
Norðmenn ekki að kaupa fisk frá
okkur, en borða vonandi því
meira lambakjöt.
Við höfum haft mikla ánægju
af þeirri dagskrá, sem undirbúin
hefur verið meðan á heimsókn
okkar hefur staðið. Við höfum
ekki sízt orðið hrifin af að skoða
oliuborpall i byggingu, sem sýnir
aðdáunarvert frumkvæði og
tæknikunnáttu Norðmanna, sem
tryggja mun stöðu landsins I
framtíðinni og sambærilegt er við
landvinninga fyrir trúna. Það er
táknrænt, að öðru megin hér við
víkína er Akershus höll og hinu
megin olíuborpallur í smíðum.