Morgunblaðið - 05.02.1976, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. FEBRUAR 1976

0 Sanjay Gandhi, yngri sonur
Indiru Gandhi, forsætisráðherra
Indlands, hefur að undanfórnu lát-
ið allnokkuð að sér kveða. Hann
er einn skeleggasti stuðningsmað-
ur móður sinnar og það sem vekur
sérstaka athygli er einbeitni hans
og hreinskilni.
Svo atkvæðamikill hefur Sanjay
gerzt að undanfornu að and
stæðmgar hans — og jafnvel vmir
hans — eru farnir að kalla hann ..krónprinsmn'' Gamalreyndir
stjórnmálamenn í Indlandi hafa margir hverjir mikið álit á yngis-
manninum og umgangast hann með virðingu Um þetta vitna ummæli
manns í Nýju — Delhi, sem gerkunnugur er stjórnmálalífi Indlands, en hann
sagði nýlega ,.f byrjun ársins 1975 voru áhrif Sanjay nánast engin, en nú
er almennt álmð að hann kunni að verða þriðji forsætisráðherra Indlands af
Nehru ættmni
Saniay Gandhi er 29 ára að aldri Áður en hann snen sér að stjórnmálum
hafði hann getið sér frægðarorð fyrir hönnun og smíði Maruti, smábils, sem
framleiðsla er nýlega hafin á í Indlandi
Stjórnarandstæðingar hafa haldið því fram, að framleiðsluleyfi hafi
Sanjay fengið fyrir klikuskap
Á vettvangi scjórnmálanna er það tvimælalaust emn helzti ávinmngur
Sanjays að milljonir Indverja þekkja nafn hans Nýlega var hann kjörinn i
framkvæmdanefnd æskulýðssamtaka Konngressflokksms, og á landsfundi
flokksins, sem nýlega var haldmn í Chand.garh, var honum hampað mjög
Þegar hann birtist óvænt á veitingastað landsfundarfulltrúa i hádegmu einn
fundardaginn var hann hylltur með fagnaðarópum ..Lengi lifi Sanjay
Gandhi '' Venjulega er aðems þjóðarleiðtogum fagnað á þennan hátt i
Indlandi
„Krónprins”
Indiru Gandhi
Fréttamenn Time áttu nýlega viðtal við Sanjay Gandhi í bústað forsætis-
ráðherra landsins, þar sem hann býr ásamt konu sinni, Menaka
Flestir jafnaldrar Sanjays klæðast að hætti vestrænna manna, en hann
ber hins veqar hinn hefðbundna kyrtil, ..kurta ", yfir hvitum baðmullarfötum
Fréttamenmrnir segja Sanjay nokkuð feiminn, en vel máli farmn Hann
bauð þeim í okuferð í lok ferðarinnar kom þeim saman um. að bíllinn væri
gremilega sterkbyggður. en nokkuð hávær
Hér á eftir fara ummæli Sanjay Gandhis um tiltekm mál ..Tvofeldnin er
dæmalaus Ef eitthvað er gert í Bandarikjunum, þá er það mjög lýðræðis-
legt Ef það er hms vegar gert hér, þá er talað um endalok lýðræðisins
Mundu Bandaríkjamenn líða stjórnarandstæðingum að taka kjörna þing-
menn, berja þá og brenna hús
þeirra, eins og gert var i Gujarat?
Liðu Bretar stigmögnun átaka á
IrLandi? Þeir lýstu yfir neyðarástandi
og sendu þangað herlið Hafa
Bandaríkjamenn nokkurn tíma sagt,
að lýðræðið í Bretlandi væri liðið
undirlok? Af minna tilefni hefur her-
l.ð verið kallað á vettvang í Banda-
rikjunum — hundum hefur verið
sigað á múgmn Þetta höfum við
ekki gert hér, jafnvel ekki siðan
gripið var til neyðarráðstafana Því
er haldið fram, að lýðræðið sé fyrir
borð borið hér, en það er þó svo
öflugt, að við gætum hreinlega ekki
beitt hervaldi við slíkar aðstæður
„Ég held. að ritskbðun sé hér minni
en i flestum löndum heims. Yfirráð
fjölmiðla var það hlutverk, sem
þessir aðilar fengu þeim í hendur,
en það var að umturna sem mestu
Þeir gerðu ekki annað en að dreifa
haugalygi "
„Ég tel, að hvorki eigi að ganga
milli bols og höfuðs á einkaframtak-
inu eða ríkisreknum framkvæmda-
aðilum Það á að láta þessa aðila
keppa á jafnréttisgrundvelli, og lofa
þeim betri að hrósa sigri. Ég tel, að
ríkisreknum fyrirtækjum séu settar
of miklar skorður."
„í hreinskilni sagt, þá sé ég ekki
hver hún ætti að verða Ég hóf ekki
stjórnmálaafskipti vegna stjórnmál-
anna Ég lagði hönd á plógmn af því
að ástandið krafðist þess Ég veit
ekki hvort ég held áfram þegar hæg-
ist um Mér þætti ekki síður verðugt
verkefni að standa við steðja " Þegar
Sanjay var inntur eftir afstöðu sinni
til embættis forsætisráðherra, sagði
hann „Það mál er alls ekki á döf-
mni Hér búa 600 milljónir manna,
og fjölmargir hafa meiri reynslu á
þessu sviði en ég.' (ÚrTime)
Indira og Sanjay á lands-
fundi Kongressflokksins.
„Stúlkur
geta ekki
síður
stjórnað flug-
vélum en
smíðað þær”
- segir Helga Whitmore
flugvélafræðingur sem
er íslenzk í móðurætt
0 Helga Whitmore heitir fyrsta stúlkan, sem
ráðin er í starf flugvélaverkfræðings við Hawk-
ers-flugvélaverksmiðjurnar í Bretlandi Helga er
af íslenzku bergi brotin, og er móðir hennar
Hulda Jóhannesdóttir Hún er borm og barn-
fæddur Reykvíkingur, en kynntist manni sinum,
Edward Whitmore. lögfræðingi hér í Reykjavík,
er hann var í brezka flughernum á striðsárunum
Þau giftust árið 1944 og hafa síðan búið i ’
Bretlandi
Helga lauk námi i flugvélaverkfræði frá Kings-
ton-verkfræðiháskólanum i septembermánuði
s I og hefur síðan starfað i Hawkers-
verksmiðjunum.
í viðtali, sem Surrey Comet átti við Helgu fyrir
nokkru segir hún m a
„Ég fékk snemma mikinn áhuga á flugvélum
Eldri bróðir minn var vanur að draga mig með
sér á flugvélasýningar og það varð til þess að ég
vildi allt vita um tæknileg atriði Upphaflega
ætlaði ég ekki að fara í háskóla. heldur langaði
mig til að verða flugumferðarstjóri i Gatwick eða
á Heathrow-flugvelli Vinkonur mínar stríddu
mér með því, að þá mundi ég bara enda í
Aberdeen eða á öðrum afskekktum stað Það
fannst mér vera hin versta tilhugsun, af því að
mér fannst ekki annað koma til greina en að vera
í London
Guðmundur G. Hagalín:
„Þetta er lífið”
— „Þetta er bara
hversdagslífið”
Ungmennafélag
Reykdæla
sýnir „Skírn”
eftir Guðmund
Steinsson
UNGMENNAFELAG R.‘ykdæla
hefur flesta vetur, sírtan ég flutt-
ist hingað I dalinn og raunar oft
ártur, synt eitt allviðamikið leik-
rit í hinu rúmgóða félagsheimili
sínu I.ogalandi. Og sunnudaginn
25. jan var þar frumsvnt SKlRN
eftir Guðmund Steinsson. Leik-
stjórn hafði á hendi frú Inga
Bjarnason. Ilún er ung að árum,
og mér hefur verið tjáð, að hún sé
nýkomin frá námi í erlendum
leikskóla — og að æfingar svið-
setning og leikstjórn á Skírn sé
fvrsta viðfangsefni hennar.
Þær sögur fóru af efni og formi
þessa leikrits, að ýmsum þótti
vafasamt, að vel tækist til um
sýningar og að það hlyti almenna
hylli. Það var sagt mjög á annan
veg en þau leikrit, sem hér hafa
verið sett á svið, og varla þótti
góðri lukku stýra, að persónurnar
væru hvorki fleiri né færri en 19.
Raunar segðu flestar þeirra
hvorki margt né mikið, en hins
vegar mætti þó helzt ekki neitt út
af bera um framkomu neinna
þeirra á sviðinu, án þess að það
raskaði þeim sérlega heildarsvip,
sem á sýningunni þyrfti að vera
til þess að höfundurinn næði til-
gangi sínum. Það hlaut svo að
vera ærnum vandkvæðum bundið
að fá nothæft fólk í hin mörgu
hlutverk og leikstjórinn verða að
renna nokkuð blint í sjóinn um
valið. Niðurstaðan varð sú, að frú
Inga Bjarna valdi 16 leikendur —
og skyldu þrír þeirra hafa á hendi
tvö hlutverk. í hópi hinna sextán
voru aðeins þrír, sem höfðu áður
hlotið nokkra teljandi þjálfun
sem leikarar, ein kona og tveir
karlmenn, en sumir höfðu aldrei
komið fram á leiksviði, og virtist
því engan veginn auðunnið það
verk, sem frú Inga átti fyrir
hendi. En ekki leið á löngu, unz
mjög var rómað, af hve mikilli
atorku og festu hún gengi að
starfi sínu, og Ijóst varð, að hún
hlyti að vera nokkur mannþekkj-
ari, því að von bráðar var hún
orðin ýkja vinsæl hjá hópnum,
sem hún þurftí að þjálfa og hafði
þar vakið jafnt áhuga og einingu.
Það er ekki lítill viðburður í
menningarlífi sveitarfélags, að
þar sé sýnt nýtt og umfangsmikið
leikrit sérstæðs höfundar —■ með
þátttöku frá meira en tuttugu
heimilum, ef með er talið það
fólk, sem vinnur að tjaldabaki.
Eins og þegar er drepið á bárust
fregnir um sveitina, bæði af gerð
leikritsins og störfum leikstjóra,
og auðvitað hefur því vaknað al-
menn forvitni um hvort leikstjóri
og hópur hennar hafa „erindi sem
erfíði,“ — enda var frumsýningin
mjög vel sótt, og uppselt var á þá
sýningu og hina næstu.
Um leikritið er fyrst það að
segja, að fyrir höfundinum vakir
að forma vægðarlausa og bein-
skeytta ádeilu á þau heimili, þar
sem ríkir tómleiki og áhugaleysi
um allt milli himins og jarðar
nema að hafa föt og fæði. Heimil-
isfólkið, sem höfundur sýnir eru
hjón, sem heita Karl og Hulda.
Þau eiga eina dóttur, Siggu, sem
er jafngömul hjónabandi þeirra,
en það verður fimmtán ára tiltölu-
lega skömmu eftir að höfundur
leiðir þau fram á sjónarsviðið. Þá
er á heimilinu unglingsstúlka,
sem er kölluð Didda. Hana hefur
Hulda átt áður en hún giftist
Karli. Leikritið er í átta atriðum,
og í nokkrum þeim fyrstu er leik-
húsgestum kynntur sá bragur,
sem er á heimilislífinu. Við sjáum
fyrst frúna reika fram og aftur
um stofuna, sem er eina sviðið í
leiknum. Hún þurrkar I burt ryk,
en annars er hún í hálfgildings-
ráðaleysi með sjálfa sig. Þá hend-
ir það happ, að grannkonan lítur
inn til hennar og þær geta sam-
glaðst við að skoða nýja kjóla.
Næst er sýnt borðhald fjölskyld-
unnar. Þar gefst höfundinum
tæl.ifæri til að sýna agaleysið á
heimilinu — og á auðveldan, en
ærið skoplegan hátt ósamlyndi
systranna. Fátt er sagt, en þó er
þarna dregið fram í dagsljósið, að
Didda er með barni. Móðir henn-
ar vill helzt ekki trúa öðru en að
hún sé trúlofuð, en dóttirin tekur
af um það, og þá er að taka því.
Næst leiðir höfundur í ljós, að eitt
er þó til, sem nýtur sameiginlegs
áhuga fjölskyldunnar. Það er
sjónvarpið. Frúin er jafnvel svo
gagntekin af glæpamynd, sem
hún horfir á, að hún fær ekki orða
bundizt, en lætur I ljós sína hryll-
ingshrifni í æsilegum upphrópun-
um. Þá er atriði, sem kostulega
kynnir grannkonuna og bónda
hennar, sem koma í heimsókn.
Þar er svo sem ekki masið, vekst
ekki einu sinni upp slúðursaga.
Rétt aðeins er drepið á veðrið og
vinnuna, en ekki vikið að neinu,
sem efst er á baugi í blöðum og
öðrum fjölmiðlum.
Svo er þá komið að mjög eftir-
minnilegu atriði í leiknum. Didda
hefur alið barn sitt og gestum hef-
ur verið boðið í skírnarveizlu. Að
meðtöldum húsráðendum og dótt-
ur þeirra er saman kominn þó
nokkur hópur i stofunni. Prestur-
inn lætur heldur betur á sér
standa, en ekki er því að heilsa að
fjörugar samræður hefjist, meðan
beðið er. Imprað er á veðrinu,
eitthvað er sagt af einsatkvæðis-
orðum, og einnig heyrast ræsking-
ar, en annars er leikinn þögull
látbragðsleikur, sem verður ærið
skoplegur, því að ein af persónun-
um leikur með minnisstæðum
ágætum og allar hinar svo vel, að
vandræðalegur og andlaus tóm-
leikinn nýtur sín svo fyllilega, að
tómahljóð verður jafnvel í berg-
máli salarins á hjartanlegum
hlátri leikhúsgesta. Ég tel vafa-
laust, að leikstjórinn hafi haft
mikið fyrir því að aga únga og
óvana leikendur þannig, að þeim
yrðu ekki á Ieikspjöll í þessu atr-
iði ... En loks kemur presturinn
og framkvæmir skírnina virðu-
lega og hátíðlega með lítt breyttu
orðalagi handbókar íslenkra
klerka. Að því loknu fellur tjald-
ið.
Aftur eru hjónin sýnd við sjón-
varpið, sem óvænt tekur upp á að
drepa á sér, þegar verst gegnir.
Þetta er frúnni beinlínis áfall, en
nokkra fróun hlýtur hún sakir
þeirrar einstæðu hugkvæmni
sinnar að rjúka út í glugga, þar
sem sér inn til nágrannans og
hans sjónvarp blasir við sýn. Hún
gefst þó fljótt upp á þessum
gluggagægjum, og þá er hjónun-
um mikill vandi á höndum. Hvað
skal nú hafa til afþreyingar? Hús-
bóndinn stingur upp á bóklestri,
en frúin er ekki fyrir slíka
skemmtan. Hann grípur þó af
handahófi bindi af íslendingasög-
um, sem skreyta i fagurgylltri röð
snotra hillu á einum vegg stof-
unnar. Frúna væmir við slíkri
bók, og þegar bóndi hennar, sem
hefur lent á rækilegri ættartölu
Guðmundar rika, fer að þylja
upphátt, tekur hún af skarið af
mikilli rögg. Hvað svo? Jú skyndi-
lega er eins og séttur hafi verið
fjörstraumur á eitthvert tæki í
líkama eiginmannsins. Hann rýk-
ur á fætur og leitar heldur en
ekki gerðarlega eftir ástum konu
sinnar. Henni kemur þetta mjög á
óvart, og hún bregst illa við, svo
að eiginmaðurinn móðgast og
vindur sér yfir á bekkinn framan
við svikasjónvarpið. Nú list
frúnni ekki á blikuna. Hún stend-
ur upp flýgur í fang bónda síns og
gerist engu siður fjölþreifin og
fundvis en hann hefur verið. En
hjá honum hafa orðið straumrof,
og hann er engan veginn upp á
nein atlot kominn. Það horfir
meinlega um samlyndið, en sá er
vinur, sem í raun reynist: Allt í
einu kemur skjannabirta og hljóð-
gusa úr sjónvarpstækinu, og þar
með eru lund hjónanna og ást-
hneigð komnar i sinn deyflufar-
veg, þar sem skyldan og vaninn
ráða.
Lokaatriðið er partý á heimili
þeirra Karls og Huldu. Þau hafa
farið í veitingahús i tilefni 15 ára
hjónabandsafmælis sins og feng-
ið sér duglega í staupinu. Eftir
lokun veitingastaðarins hafa þau
ákveðið að stofna til partýs heima
hjá sér, og með sér hafa þau
nokkra fljótfengna vini, sem hafa
það ekki sízt til sins ágætis, að
þeir eru allbirgir af ýmsum teg-