Alþýðublaðið - 30.09.1958, Blaðsíða 6

6 1 ■ V í i , Alþýðablaðid Þriðjudagur 30. sopt. .1953
Hversu lengi lifa villt dýr? ELZTA DYR A
JÖI tÐU FRÁ ÍÞRÓITASKÓLA JÓNS ÞORSTEINSSONAR. Vetrarstarfsemi skólans hefst 1. október.
ÓVEFEJMGJANLEGIR öld-
ungar eru jafn sjaldgæfir með-
al dýra og manna. Sannleikur-
inn er sá, að það eru aðeins trén.
ein, sem lifa miklu lengur en
mennimir. Og hvað dýrarikið
áhrærir, eru það einungis viss-
ar tegund.r af risaskjaldbökum,
sem að jafnaði geta státað af
lengrá lífi en meðai manns-
aldri.
Elzta tréð, sem vissa er fj'rir
að nú sé lifandi á jörðinni, er
að líkindum risavaxið kýprus-
viðartré, sem vex í víðáttú-
miklum k.rkjugarði í þorpinu
Santá Maria de Tule, nálægt
Oaxaca í Suður-Mexíkó. Það er
mjög- stórvaxið og hefur Það
eðli að svo er sem það felli
stundum tár í stórum stíl.
Stofn þess er 52 fet að þver-
máli. Það er þó ekki nema 150
feta hátt og er því langtum
lægra en mörg sekvíutré í Kali-
forníu, eða rauðaviður.
Saga kýprusviðarins í Tule
nær aftur í móðu hinnar mexí-
könsku sögualdar og týnist þar,
en engum vafa er bundið, að
tréð er að minnsta kosti fimm
þúsund ára gamalt. Hæsti aldur
á risafuru, sem vissa er fyrir,
samkvæmt nákvæmri talningu
árhringa, hefur reynzt vera
4000 ár, og mörg þeirra, sem |
enn eru í vexti, eru meira en |
3000 ára að aldri. Þúsund ára |
gömul risafura má því með
réttu kallast unglingur.
Leiðaýr verður oft yfir þús-
und ára gamall. En auk þeirra
trjáa, sem hér hafa verið nefnd,
er það einungis enska eikin,
sem eftir nákvæmum rannsókn
um. Venjulega verða þær 100
til 150 ára.
Af öllum spendýrum, allt frá
músum til hvala, er það aðeins
fíllinn einn, sem stundum lifir
lengur en maðurinn, þótt
margir þeirra verði að láta sér
nægja Venjulega mannsævi eða
minna. Samkvæmt skýrsium
Bombay-Burma verzlunarfé-
lagshs, um 17 000 virinufila, er
þeir höfðu í sinni þjónustu,
Eftir
David Gunston
• *»» »■ ■ »
hafa það aðeins verið 9 af
hundraði er náðu 55 til 65 ára
aldri; og innan við 2 af hundr-
aði komust yfir 65.
Vitað er um allmarga fíla í
dýragörðum, sem komnir eru
yf.r fimmtugt, og þar á meðal
var einn í Bandaríkjunum, er
með sanni var talinn 85 ára, þeg
ar hann dó. Það er aðeins und-
antekning ef fíll verður aldar-
gamall, og sögur þær um tamda
fíla, er segja- að þeir haf: borið
„nokkrar kynslóðir barna'* á
baki sér, hljóta að vera dálítið
ýktar.
Sé tömdum hestum leyft að
lifa allt t l elli, verða þeir
sennilega næstelztir allra spen-
dýra. Er oss kunnugt um
nokkra hesta, sem náð hafa
fimmtugsaldri, og einn, er
Sæskjaldbökur í dýragarði
um að dæma getur að öllum
jafnaði lifað fimm hundruð ár
eða lengur. Beykitré verða
sjaldan eldri en 400 ára, og með
alaldur annarra trjáa af svip-
aðri tegund er yfirleitt ekki
hærri en 250 til 300 ár. Mörg
tré önnur deyja áður en þau ná
150 ára aldri.
Skjaldbökurnar á Galapagos.
og Seyehelle eyjum eru þeir
einu öldungar dýraríkisins, er
ná 200 ára, aldri, í .stöku tilfell-
komst upp í 62 ár, en það er
undantekning.
Jafnve], þótt einn og einn
hestur lifi í 47 ár, eins og ný-
lega kom fyrir, er það í raun-
inni athyglisvert, því flestir
hestaeigendur farga hrossum
sínum löngu fyrir þann aldur.
Vitað er og um apa, sem einn
ig lifði í 47 ár, og í ýmsum
dýragörðum hafa vatnahestar
crðið 41 árs, nashyrningar 40
ára, birnir 30 til 34 ára, maura-
birnir 42 og simpansapar 42
ára. Allt munu þetta vera til-
tölulega algeng dæmi um aldur
dýranna.
Elzti hundur, sem öruggar
heimildir eru til um, varð 34
ára, en tilviljun er það þó, ef
hundar verða yfir 20 ára gaml-
ir, og 18 ár er yfirleitt ágætur
meðalaldur á hundi. Kettir
verða venjulega nokkru eldri,
og vissa er fyrir að þeir hafa
orðið 39, 31 og 27 ára gamlir.
Margir kettir komast yfir 20
ára aldur.
Hæsti aldur á hval, sem ná-
kvæmlega hefur verið fylgzt
með svo öruggt megi telja er 37
ár. En annars er sú skoðun
uppi, að hin stærri hvalakyn
nái þrítugsaldri og þar yfir, e£
þeir sleppa svo lengi við skut-
ul hvalveiðimannsins. Á hinn
bóginn eru skordýrin sérlega
skammlíf. Þó hefur það komið
fyrir, að bandormur hefur lifað
í manni um 35 ára skeið.
í öllum þeim tilfellum er
skýrslur ná yfir kemur í Ijós að
aldur þeirra dýra, sem haldið
er föngnum, verður hærri en
hinna, sem lifa í villtu frjáls-
ræði. Hættúrnar í eðlilegu um-
hverfi þeirra eru svo miklar. að
tiltölulega sjaldgæft er, að þau
nái háum. aldri. Verði svo, má
það miklu fremur heita þeirra
lán, eða sem sagt hundaheppni.
Orkutap, sjóndepra og þó
fyrst og fremst tannmissir
herja mjög á villidýr, svo að
það verður aðeins fátt eitt af
upphaflegum fjölda hverrar
dýrategundar, sem getur hrós-
að hárri elli.
Góðar heimildir eru fyrir því
að tígrisdýr hafi orðið 17 ára,
en meðal hinna smærrj veiði-
dýra má geta þess, að hreysi-
kötturinn er orðinn örvasa öld.
ungur um átta ára aldur. Greif-
ingjar geta orðið 16 vetra, eða
þar um bil, og þótt furðu sæti,
koma karteðlur þar næst að
áratölu. Þær lifa til dæmis
miklu lengur en froskar. og ná
hærri aldrei en almenningur
hefur álitið.
Yfir höfuð er reglan sú. að
því smærra og frjósamara sem
dýrið er, því skemmri má gera
ráð fyrir að meðalaldur þess sé.
Um það verður ekki deilt, að
eitthvert samband er milli lík-
amsstærðar dýrsins, tímgunar-
máttar þess og langlífis.
Að líkindum er hrafninn
fugla langlífastur. Vitað er, að
hrafn hefur orðið 69 ára gam-
all. Aðrir fuglar, sem lifað geta
yfir hálfa öld, eru meðal anri-
ars pelikanar og gammar, um
52 ár, hornugla 63 ár, fullinörn
56 ár. |
Meðal taminna fugla ná páfa
gaukar hæstum aldri. Vitað ald
ursmet hjá þeim fugli er 140
ár, en fjöldi páfagauka lifir ann
ars nokkuð á aðra öld.
Kakadúar njóta einnig lang-
lífis, og ná sumir þeirra níræð-
isaldri og eru þó sperrtir vel.
Aftur á móti er algengt að þeir
verði fjaðurlausir og missi
minni. Gagngera elli er erfitt
að sannprófa meðai villtra
dýra, en vafalaust er hún sjald-
gæf.
Eftirtalinn árafjöldi er að
líkindum hámarksaldur á þess-
um fuglum: Skjórinn 30 ár,
kjóinn 25 ár og nokkrar anda-
tegundir 17 ár.
Það er vissulega einstætt ef
Framhald á 8. líðn.
Leikfirríi fýrir stúlkur á mánudögum og fimmtudög-
um kl. 8—9 síðd. — Innritun er hafin. Kennari: Anna
Gísladóttir, sími 32-532.
Baðstofan verður til afnota frá kl. 10 árd. t l kl.
10 síðdegis. Hún er opin fyrir almenning sem hér segir.
Á mánudöyum kl. 4—6 síðd. fvrir konur. Á laugardög-
um kl. 6—9 síðd. fyrir karla.
•Eldri baðflokkar mæti á veniulegum tímum.
Nokkrir ný.r baðflokkar geta fengið ákvsðinn bað-
tíma á morgnana eða um miðian daginn.
Nánari upplýsingar í skólanum, Lindargötu 7,
sími 13-738.
JÓN ÞORSTEINSSON.
ÞAR SEM KENNSLA ER AÐ HEFJAST
í skólum bæiarins og miklar breytiTigar fyrirsjáan-
legar á starfsliði því, sem borið hefur út Alþýðu-
blaðið í sumar, þá má búast við, að erfitt verði að
koma blaðinu reglulega til áskrifenda næstu daga.
Eru kaupendur bláðsins beðnir vélvirðingar á því.
Um leið er rétt að vekia athygli á því, að nú eru
mörg hverfi laus til blaðaútburðar, ættu börn,
sem ekki eru í skóla á morgnana, að athuga það.
Sím.j 14-900.
Afgreiðsla Alþýðublaðsins.
Innritað verður í Miðbæjarskólanum kl. 5—7 og 8—9
síðdegis alla virka daga til 2. okt. (Gengið irrn í norður-
álmu skólans).
Námsgreinar:
Upplestur, skrift, teikning,. sálarfræði, sniðteikning
(1—2), reikningur (1—3), bókfærsla (1—2), vélritun,
kjólasaumur (1—2), barnafatasaumur (1—2), útsaumur,
föndur (1—2), íslenzka (1—3), danska (1—4), enska (1—
6), þýzka (1—3), franska (1).
Ef nægileg þátttaka fæst verða kenndar fleiri náms-
greinar, svo sem eðlisfræði, spásska, ítalska, norska,
sænska og esperantó.
Innritunargjald, sem greiðist við innritun, er kr. 40,00
fyrir hveria námsgrein, nema kr. 80,00 fyrir flokka í
saumum, föndri, sniðte.kningu og vélritun.
Ritvélar verða til afnota í kennslustundum.
Aðrar upplýsingar gefnar við innritun.
vantar unglinga til að bera út blaðið í þessi
hverfi:
RARÓNSSTÍG
ÁSVALLAGÖTU
VESTURGÖTU
MELUNUM
LAUGATEIG
GRÍMSSTAÐAHOLTI
ÁLFHÓLSVEGI
HVERFISGÖTU.
HÖFÐAHVERFI
Talið við afgreiðsluna. — Sími 14-900.
Alþýðublaðið