Morgunblaðið - 18.05.1976, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. MAl 1976
Guðmundur E. Sigvaldason:
Takmörkun frelsis til bflaum-
ferðar um öræfin eina lausnin
VEGNA umræðna I Mbl. á sunnu-
dag, þar sem sjö menn ræða um
náttúruvernd og umferðar-
mennsku á öræfum f framhaldi af
grein Guðmundar E. Sigvaldason-
ar um það efni, hafði Morgun-
blaðið samband við Guðmund,
sem I eftirfarandi svargrein legg-
ur m.a. fram tillögur til kerfis-
bundinnar stefnumörkunar um
öræfaferðir.
Lítill greinarstúfur, sem ég rit-
aði fyrir tæpu ári, umkringdur
erlendum öræfatúristum í litlum
fjallaskála og birti í Morgunblað-
inu þann 12. maí, hefur vakið
umræðu um mál, sem mér lá á
hjarta. Sá var tilgangurinn.
Sjö menn leggja orð í belg, allir
gagnkunnugir málinu og hafa
hver um sig mikilsverð gögn fram
að færa með og móti þeim þönk-
um sem settir voru fram i grein-
inni þann 12. maí. Vegna þess, að
sumir þessara manna fara nokkuð
út fyrir það efni, sem ég hafði
ætlað að vekja máls á, er rétt að
skilgreina umræðuefnið nánar.
Það sem ræða skal er umferð
vélknúinna farartækja um ís-
lenzk öræfi. Staðreyndir málsins
eru í fyrsta lagi gífurlegur flutn-
ingur á útlendingum um öræfin í
stórum langferðabílum og í öðru
lagi þung umferð Islendinga og
útlendinga um hálendið í litlum
torfærubifreiðum. Ég vil slá fram
þeirri spurningu hvort þetta
ástand sé æskilegt eða óæskilegt.
Svarið verður að sjálfsögðu að
taka mið af mörgum hliðum máls-
ins, bæði jákvæðum og neikvæð-
um. Jákvæðar hliðar eru t.d. þær,
að með opnum bílaleiðum til feg-
urstu og sérkennilegustu staða
hálendisins gefst öllum, sem
áhuga hafa á, tækifæri til skoðun-
ar. Hitt verður einnig að teljast
jákvætt, að hægt er að veita
auknu peningastreymi inn í efna-
hagslífið með því að laða að er-
lenda ferðamenn til þessara
staða. Áþreifanlegir ókostir eru
fyrst og fremst spilling lands
vegna þess að á hálendi hangir
allt líf á veikum þræði. Btllinn er
hrjúft tæki, skemmir og auðveld-
ar frekari skemmdir af vindi og
vatni. Þetta á einkum við um
smærri torfærubíla, sem allt of
oft fara langt út fyrir troðnar
slóðir flytja mannsöfnuð til við-
kvæmra gróðurvinja, þar sem
stöðugt traðk getur ekki endað
með öðru en algerri auðn. Þessu
er hægt að lýsa með ljótum dæm-
um. Ferðalög útlendra og inn-
lendra um byggðir þjóðgarða i
byggð og friðlýst útivistarsvæði
eru þessu máli óviðkomandi.
Af ummælum þeirra sex
manna, sem voru svo vinsamlegir
að leiða hugann að þessu máli má
ráða tvennt.
1 fyrsta lagi eru allir á einu
máli um það, að náttúru hálendis-1
ins sé hætta búin og hana beri að
vernda. I öðru lagi að finna verði
leiðir að þessu marki án þess þó
að til komi skerðing á frjálsræði
til bilaferðalaga um öræfin. Þetta
er sú lausn, sem gerir alla
ánægða. Ég hygg hins vegar að
þetta sé óframkvæmanlegt. Lítum
fyrst á hópferðirnar. Öllum ber
saman um, að átroðningur á við-
kvæmum gróðurvinjum sé þegar
orðinn úr hófi. Náttúruverndar-
ráð og Ferðafélag tslands hafa
komið upp vörzlu á þeim stöðum,
sem eru í mestri hættu en síaukin
umferð vex öllum slíkum aðgerð-
um yfir höfuð. Nokkrir tala um að
takmarka þurfi ásókn ferða-
manna til þessara staða, og þvi er
rétt að íhuga þann möguleika
nánar. Takmörkun þýðir skerð-
ingu á frelsi. Hverjir eru hinir
útvöldu, sem fá leyfi til að ferðast
með hópa um hálendið og hvað
segja hinir, sem er synjað um
slikt leyfi? Það er upplýst i þess-
ari umræðu (Kastljós 14. maí) að
verulegur hluti hópferða um há-
lendið eru skipulagðar af útlend-
ingum. Eigum við að banna þeim,
en leyfa okkar mönnum? Hætt er
við að það yrði léleg landkynning,
og enginn bannar íslenzkum hóp-
um að leigja sér bíl til ferðalaga
erlendis. Hér verður eitt yfir alla
að ganga. Takmörkun frelsis til
bílaumferðar um öræfin er eina
haldbæra lausnin og að sjálfsögðu
verður að kalla til völdustu menn
á borð við Guðmund Jónasson og
Úlfar Jacobsen til að vega og
meta hvernig bezt verði að slíkum
takmörkunum staðið, en þar eiga
hagsmunir náttúrunnar að sitja í
fyrirrúmi.
Bezt er að gera sér grein fyrir
málinu ef ákveðnar tillögur eru
bornar fram:
1. Allar hálendisleiðir skulu
lokaðar umferð bifreiða til 15.
júli ár hvert eða lengur ef aur-
bleyta er enn i jörð á þeim tíma.
(Verstu skemmdirnar verða á
vorin, þegar bílar festast I blaut-
um slóðum og margfaldar slóðir
eru eknar hlið við hlið til að forð-
ast verstu pytti.)
2. Fjallvegirnir um Kjöl og
Sprengisand skulu greinilega
merktir og lagfærðir að því
marki, að þeir séu færir öllum
bílum um hásumarið. Akstur á
slóðum, sem liggja frá þessum
meginleiðum verði stranglega
bannaður öllum bílum og án til-
lits til erindis, hvort heldur er
túrismi eða rannsóknir, nema líf
liggi vió. (Með þessu móti er öll-
um gefinn kostur á því að ferðast
á auðveldan hátt um hálendið, án
þess að nota torfærubifreið.)
3. Fjallvegirnir frá Hrossa-
borg á Mývatnsöræfum að Linda-
horni (ekki í Lindir) og frá
Möðrudal í Kverkfjöll verði
greinilega merktir og opnir um-
ferð bifreiða. Vegurinn frá Lind-
arhorni til Herðubreiðarlinda
verði aflagður og ófær ger öllum
farartækjum.
4. Fjallabaksleið verði greini-
lega merkt og lagfærð að þvf
marki að leiðin verði fær öllum
bifreiðum um hásumarið. Akstur
á slóðum, sem liggja frá þessari
meginleið verði stranglega bann-
aður öllum bílum án tillits til er-
indis, nema líf liggi við (þar með
talinn vegur til Landmanna-
lauga). Austari hluti leiðarinnar
frá Kýlingum til Skaftártungu
verði ekki opnuð fyrr en tryggt er
að jörð sé þurr og gildi um þetta
strangara eftirlit en á öðrum leið-
um.
5. Allar aðrar bílaslóðir en
þær, sem hér voru taldar skulu
aflagðar, nema veigamikil rök
mæli á móti þvf. Flutningur efnis
til byggingar og viðhalds göngu-
skála skal fara fram á snjó að
vetri til. Sú meginregla skal gilda
um bílaumferð á hálendi, að ein-
ungis þær leiðir séu opnar, sem
unnt er að komast á venjulegum
fólksbíl.
Með þessum tillögum er komið
til móts við óskir hópferðamanna
að mjög verulegu leyti. Það, sem
kann að vera þeim þyrnir í aug-
um, er lokun þvertengingar milli
Sprengisandsleiðar og Herðu-
breiðalinda, en hér tel ég að eigi
að vera nokkurs konar friðlýstur
þjóðgarður, sem nái um allt
Ódáðahraun. Á þessu svæði verði
reistir gönguskálar með þægilegu
millibili.
Á hinn bóginn ganga tillögurn-
ar í þveröfuga átt við þá stefnu,
sem Nattúruverndarráð hefur
markað og byggist á dreifingu
umferðar til að létta á viðkvæm-
ustu stöðunum. Ástæðan fyrir því
að ég get ekki fallizt á sjónarmið
Náttúruverndarráðs er annars-
vegar sú, að með dreifingu um-
ferðar er hætta á nýjum vanda-
málum og hins vegar er þensla
ferðamálaiðnaðarins það hröð, að
þrátt fyrir dreifingu umferðar-
straumsins verður ætíð um yfir-
mettun að ræða á þeim stöðum
sem eru hvort tveggja í senn við-
kvæmir og eftirsóttir.
Á hitt ber að líta að komi þessar
Framhald á bls. 29
Verksmidju —
utsaía
Álafoss
Opió þridjudaga 14-19
fimmtudaga 14-21
á útsolunm:
Flækjulopi
Hespulopi
Flækjuband
Endaband
Prjónaband
Vefnaðarbútar
Bílateppabútar
Teppabútar
Teppamottur
ÁLAFOSS HF
MOSFELLSSVEIT
Til
stúdenta-
gjafa
Stúdentastjarna.
14 k. gull. Verð 4.800 -
Stúdinan hálsmen.
stúdentinn bindisprjónn.
Við viljum einnig minna
á hið glæsilega úrval
okkar til stúdentagjafa
Fagur gripur
er æ til yndis.
&iflnuin4M«a
Iðnaðarhúsið
v/1 ngólfsstræti.
I S
FLÓKAGÖTU 1
SÍMI24647
Einbýlishús — Eigna-
skipti
Til sölu einbýlishús í Garðabæ
180 fm. 6 — 7 herb. tvöfaldur
bílskúr. Falleg og vönduð eign.
Ræktuð lóð. Skipti á einbýlishúsi
æskileg. Upplýsingar á skrif-
stofunni, ekki í síma.
Eignaskipti
4ra herb. ibúðir við Eiriksgötu
og í vesturborginni i skiptum
fyrir 2ja og 3ja herb. ibúðir.
Sér hæð
A Seltjarnarnesi með bilskúr.
Vönduð ibúð.
Einstaklingsibúð
Við Ránargötu, sér hiti, sér inn-
gangur.
Hveragerði
Einbýlishús i smiðum 5 herb.
bilskúrsréttur. Útb. 700 þús.
Helgi Ólafsson
löggiltur fasteignasali
kvöldsimi 211 55.
19070
5 herb. ibúð
á 4. hæð á bezta stað i Háaleitis-
hverfi til sölu. Samliggjandi stof-
ur, 3 svefnherbergi, þvottahús
og búr innaf eldhúsi. Sér-
geymsla, sameiginlegt þvottahús
og vagnageymsla i kjallara. Góð
eign með'óvenjulegu útsýni. Út-
borgun 7,5 milljónir, sem geta
skipzt. Verð 10,5 milljónir —
eða tilboð.
Óttar Yngvason hdl.,
Eiriksgötu 19, sími
19070.
Smálönd
Litið einbýlishús við Hitaveitu-
veg. Húsið skiptist þannig:
Stofa, eldhús, snyrtiherb. hol, 2
svefnherb. Bílskúr. Verð 4.5
millj til 5 millj. Útb. 2.5 til 3
millj.
Urðarstigur
3ja herb. íbúð um 75 fm. íbúðin
er á 1. hæð i steinhúsi.
Heimahverfi
Góð 4ra herb. ibúð við
Álfheima. íbúðin er á 3.
hæð i fjölbýlishúsi. Tvö-
fallt verksmiðjugler.
íbúðin getur verið laus
fljótlega.
Álftahólar
Úrvals góð 4ra herb. ibúð um
105 fm. Suður svalir. Bilskúrs-
réttur. íbúðin skiptist þannig:
Rúmgóð stofa, 3 svefnherb. eld-
hús og bað. Mikið skáparými.
íbúð og stigar teppalögð. Sam-
eign frágengin.
Rauðilækur
5 til 6 herb. íbúð um 135 fm í
fjölbýlishúsi. íbúðin skiptist
þannig: Rúmgóð stofa, eldhús, 3
svefnherb. og bað á sérgangi
ásamt forstofuherb. íbúðin er
teppalögð emeð tvöföldu verk-
smiðjugleri. Laus fljótlega.
Mosfellssveit
2ja herb ibúðarhús i smiðum
við Merkjateig. Húsið skiptist
þannig: Á efri hæð er 4ra til 5
herb. íbúð um 140 fm. Bilskúr
fylgir. Á neðri hæð er 2ja herb.
ibúð um 70 fm. Húsið selst
fokhelt eða lengra komið eftir
samkomulagi.
Mosfellssveit
Byggingarlóð á góðum stað i
Helgarfellslandi.
Álfaskeið
Sérstaklega vönduð 3ja herb.
ibúð um 90 fm. Þvottaherb og
geymsla á hæðinni. Bílskúrsrétt-
ur.
Þverbrekka
3ja herb. ibúð i háhýsi. íbúð i
góðu standi.
Asparfell
3ja herb. ibúð um 87 fm. Stofa,
2 svefnherb. eldhús og bað.
Ibúðin er teppalögð með
vönduðum innréttingum
Blikahólar
3ja herb. ibúð um 97 fm. íbúðin
er ekki fullfrágengin. Útb. um 4
millj.
Mávahlið
4ra herb. risibúð um 125 fm.
íbúðin er í góðu standi. Skipti
möguleg á minni íbúð.
Nýbýlavegur
5 herb. sérhæð um 145 fm
ásamt geymslu og herb. i
kjallara. Bilskúr.
Hringbraut Hf.
4ra herb. sérhæð um 1 15 fm
ásamt bilskúr. Sérgeymsla.
Þvotta- og þurkherb. í kjallara.
í smiðum
Einbýlishús um 186 fm ásamt
bílskúr á Seltjarnarnesi. Húsið
selst fokhelt með gleri. Ein-
angrað og fullfrágengið að utan.
Uppl. aðeins í skrifstofunni.
Selfoss
Einbýlishús um 130 fm. ásamt
48 fm bílskúr. Húsið er frá-
gengið að mestu.
Kópavogur
2ja herb. íbúð á jarðhæð. íbúðin
er fokheld. Útb. um 2 millj. sem
má skipta.