Morgunblaðið - 22.05.1976, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. MAl 1976
Helgi Olafsson kennari
frá Sólvangi - Mhming
Eitt sinn skal hver deyja, og
enginn veit með vissu, hvenær
komið er að þessum margum-
töluðu og dularfullu landa-
mærum lífs og dauða.
Vafalítið valda dauðsföll
ýmsum breytingum hjá aðstand-
endum hins látna, sorgin setur
svip sinn á lifið, söknuðurinn er
sár, — en það er til að milda þann
söknuð, þegar vitað er, að sá látni
á sér góða heimkomuvon, allt
hans lif var á eina hók lært, guðs-
ótti og góðir siðir settu mark sitt á
lif hans.
Fyrir fáum dögum heimsótti ég
tengdaföður minn Helga Ólafsson
kennara, þar sem hann lá á Land-
spítalanum, æðrulaus að vanda,
sama rósemin einkendi hann,
hann virtist engu kviða, talaði
við okkur aðstandendur sína, sem
komnir vorum í heimsókn til
hans, og þótt við vissum, að hann
var mikið veikur, datt okkur sízt í
hug þá, að dauðinn væri svo
nálægur, eins og reyndist, þvi að
þremur dögum síðar var Helgi
Ólafsson látinn.
Andlát hans bar að kvöldi
fimmtudagsins 13. maí s.l. Helgi
Ólafsson fæddist 10. október 1899
og var því að 77. aldursári, þegar
hann lézt. Helgi var Skag-
firðingur að ætt og uppruna.
Fæddist hann að Keldum í Sléttu-
hlíð, sonur hjónanna Guðlaugar
Guðnadóttur og Ólafs Jóhanns-
sonar.
Olafur var sonur Jóhanns
bónda Ólafssonar í Háagerði Þor-
kelssonar, Ólafssonar br.vta á
Hólum en móðír Ólafs var
Guðrún Magnúsdóttir frá
Reykjarhóli en foreldrar Guð-
laugar voru Guðni bóndi Guðna-
son í Villinganesi og Ingiríður
Eiriksdóttir frá Breið í Lýtings-
staðahreppi. Guðlaug, móðir
Helga, var kunnur hagyrðingur,
og kom út eftir hana kvæðakverið
Veikir þræðir, 1960 og í aukinni
útgáfu 1968 og 1969 í sambandi
við 90 ára afmæli hennar.
Guðlaug og Óiafur kynntust í
Sléttuhliðinni, þegar Guðlaug fór
þangað að Bræðraá til náms í
saumaskap. Ólafur var námfús, og
var langdvölum hjá séra Einari
Jónssyni í Felli. Fékk hann þar
góða undirstöðumenntun í ensku
og dönsku. Eftir nokkra dvöl á
Siglufirði við verzlunarstörf og
sjósókn, gerðist hann á vetrum
farkennari á ýmsum bæjum í
Sléttuhlíð. Gat hann sér hið bezta
orð sem kennari, og ekki siður
sem sjómaður.
Um tvítugt réðst hann i það
fyrirtæki ásamt öðrum manni að
kaupa danskt eikarskip, sem hét
Svanurinn, og var það gert út á
handfæraveiðar fyrst út af Vest-
fjörðum og var Ólafur skipstjór-
inn.
Guðlaug og Ólafur bjuggu á
Keldum 1899—1901 og þá fæddist
sonur þeirra Helgi. Siðan fluttust
þau að Gilsbakka í Austurdal, og
loks að Hryggjum í Göngu-
skörðum, en hið mikla fellisvor
1906 varð til þess, að þau misstu
flest fé sitt, og ákváðu þau þá að
bregða búi og flytjast til Sauðár-
króks, en þar stundaði Ólafur
kennslu og sjóróðra, og eignaðist
bátinn Grána, og sóttu þeir feðgar
Helgi og Ólafur sjó saman á hon-
um.
Leið Helga lá svo suður til
Reykjavíkur til náms í Kennara-
skólanum, og lauk hann þaðan
kennaraprófi árið 1923.
Var hann síðan og allt til ársins
1931 heimiliskennari i Staðar-
hreppi í Skagafirði. Hinn 16. maí
árið 1926 kvæntist Helgi eftirlif-
andi konu sinni, Valý Ágústsdótt-
ur bryta og húsgagnasmiðs í
Reykjavík, Benediktssonar og
konu hans Halldóru Halldórs-
dóttur. Valý og Helgi höfðu átt
saman langan hjúskap sem bæðí
var farsæll og gleðiríkur a fjöl-
mennu heimili þeirra.
Árið 1931 flytjast þau svo til
Akureyrar, þar sem Helgi gerðist
barnakennari við Barnaskóla
Akureyrar og mátti segja, að þar
hafi hann innt af höndum lffs-
starf sitt, því að hann var þar
kennari, þar til hann flyzt búferl-
um til Reykjavikur. Hann var
einnig formaður barnaverndar-
nefndar Akureyrar um skeið.
Á Akureyri byggði hann sér
snoturt timburhús, sem stóð ofan-
vert við lystigarðinn, nefndi það
Minning:
Laugardaginn 15. maí fór fram
frá Stafholtskirkju í Borgarfirði
útför Pálminu Sigríðar Guð-
mundsdóttur, fyrrum húsfreyju
að Litla-Fjalli í Borgarhreppi.
Hún var fædd 26. mars 1890 að
Hvallátrum á Skógarströnd, dótt-
ir hjónanna Hugborgar Magnús-
dóttur og Guðmundar Ikaboðsson-
ar sem þá bjuggu þar. Barn að
aldri fluttist hún með foreldrum
sínum suður i Dalasýslu, að Vatni
í Haukadal, og dvaldist hjá þeim
þar til 1910 að hún giftist Hirti
Þorvarðarsyni frá Leikskálum.
Þau hófu búskap að Litla-Fjalli og
eignuðust sjö börn, misstu tvö
þeirra i frumbernsku en foreldra
sína lifa Anna, Guðmundur, Hug-
borg, Guðrún og Emil, öll búsett í
Reykjavik nema Anna sem býr á
Stokkseyri. Hjörtur dó 1937,
aðeins 59 ára að aldri, og skömmu
síðar flutti Pálmína til Reykja-
víkur og átti þar heimili upp frá
því, að nokkru í skjóli barna sinna
og ættmenna, sem virtu hana og
elskuðu.
Sársaukalaust mun það ekki
hafa verið fyrir sveitakonu á góð-
um aldri að flytja á mölina en um
þetta leyti felldi mæðiveikin fé
borgfirskra búenda og ég hygg að
Sólvang og var siðan jafnan
kenndur við Sólvang, jafnvel fjöl-
skyldan öll kölluð Sólvangsfjöl-
skyldan.
Með þeim hjónum fluttust líka I
foreldrar Helga, og bjuggu á Sól- |
vangi. Ólafur andaðist 1941, og
eftir það bjó Guðlaug móðir hans
i skjóli þeirra, þar til hún andað-
ist í hárri elli í Reykjavík.
1 Reykjavík hafa þau lengst af
áttheimaað Langholtsvegi 149, og
eigi nokkurt heimili skilið að
heita gestrisið, þá var það heimili
þeirra Helga og Valýjar. Þangað
voru allir velkomnir, fyrst allir
sveitungar þeirra, meðan þau áttu
heima fyrir norðan, og ekki síður
hafa gestakomur verið tíðar að
norðan á Langholtsveginn, fyrir
utan alla vinina hér syðra.
Helgi og Valý eignuðust 8 börn,
svo að einhvern tíma hefur verið
þröngt á þingi þar á Sólvangi, því
að fyrir utan börnin og foreldra
Helga, þá höfðu þau lengi vel
vetrarmenn til að hjálpa til við
búskapinn, en Helgi drýgði
kennaralaunin með allmiklum
búrekstri, og mun hann hafa haft
í fjósi 12 mjólkandi kýr, þegar
flest var, auk þess um 70 kindur.
En eins er ógetið um fjölda
heimilismanna á Sólvangi á
vetrum, en það voru skólapiltar
við Menntaskólann á Akureyri,
sem voru þar i fæði og húsnæði,
enda stutt að fara í skólann. Mér
er kunnugt um það, að þessir
skólapiltar létu mjög vel af þessu
heimili og héldu tryggð við fjöl-
skylduna, löngu eftir að skóla-
námi þeirra lauk, en margir
þessara pilta eru nú meðal
merkismanna íslendinga.
Hefur það vafalaust ekki verið
ónýtt að vera i vist á slíku skóla-
heimili, sem Sólvangur var. Fjöl-
skyldan var einstaklega samhent,
einmitt það, ásamt öðru, hafi
valdið því að hún hætti búskap.
Þá erfiðleika, ástvinamissi, veik-
indi eða annað það sem mótdrægt
var, bar Pálmína Guðmundsdóttir
ekki á torg, aldrei heyrði ég hana
kvarta eða vorkenna sjálfri sér.
Illt umtal var henni fjarri skapi
en það sem vel var gert og gladdi
hana talaði hún gjarnan um. Hún
unni landi sínu og þjóð, smáferða-
lag um Island, heimsókn upp í
Borgarfjörð eða austur fyrir Fjall
var henni yndisauki, enda var
hún mannblendin félagshyggju-
kona.
Áhugi hennar fyrir frændfólki
og vinum var heill og einlægur,
hún gladdist yfir velgengni þeirra
en var þeim líka mikils virði á
erfiðum stundum. Þegar ég
kynntist henni var hún þegar
nokkuð við aldur og ég minnist
þess er hún kom fyrst á heimili
mitt með gjöf frá sér og börnum
sínum. Frá þeirri stundu hefur
hún verið mér kær, svo sterkur
var persónuleiki hennar.
Pálmína dvaldi síðustu ár ævi
sinnar á Hrafnistu, þreytt og far-
in að heilsu. Þá var oft erfitt að
tjá sig en með ögn af þolinmæði
skildum við hvor aðra. Síðast er
og þar var mikið sungið, enda
sum barnanna lærð á píanó og
önnur hljóðfæri.
Hvort sem það nú hefur verið
nábýlið við Menntaskólann sem
olli því, að öll börnin gengu
menntaveginn, sum urðu
stúdentar og héldu síðan áfram
námi, en börn Helga og Valýjar
eru þessi, talin hér í aldursröð:
Ágúst Hörður læknir í Houston í
Texas, kvæntur Marjorie, enskri
konu, Herdís, gift séra Ragnari
Fjalar Lárussyni, sóknarpresti i
Hallgrímsprestakalli, Ólafur
Haukur, kennari, ókvæntur,
Halldóra, gift Friðrik Sigur-
björnssyni lögfræðingi, Guð-
laugur, flugstjóri hjá Loftleiðum,
kvæntur Ernu Kristinsdóttur,
Anna, gift Pétri Baldurssyni,
verkstjóra Akranesskaupstaðar,
Hálfdán kennari, kvæntur Hjör-
dísi Magnúsdóttur og Gizur Isleif-
ur kennari, kvæntur Maríu Svein-
björnsdóttur.
Svo þarf ekki að taka það fram,
að barnabörnin eru orðin fjöl-
mörg og nokkur barnabarnabörn.
Helgi afi var í miklu afhaldi hjá
yngri kynslóðinni. Þau kunnu að
meta rólega framkomu hans,
þetta jafnlyndi, sem hann var
þekktur fyrir.
Helgi var elskur að náttúrunni.
Á skólaárum sínum safnaði hann
fjölda af plöntum, og átti stórt og
vandað grasasafn, enda held ég,
að hann hafi þekkt velflestar
plöntur íslenzkar.
Helgi var vel á sig kominn
líkamlega, svipfallegur og
afrendur að afli,-og kom slíkt vel
fram, þegar hann stundaði
sjóróðra, eða fór til lunda í
Drangey. Hann var þá líka stakur
reglu- og bindindismaður.
Þegar hann var heimiliskennari
i Staðarhreppnum, átti hann
unnustu sína á Sauðárkróki, en
Valý var alin upp hjá séra Hálf-
dáni Guðjónssyni vígslubiskupi
og konu hans Herdisi.
En þá var fátt um bílferðir, en
Helga var ekki að skapi aó láta
það á sig fá, heldur gekk út á
Krók lengst framan úr Staðar-
hreppi, eða þá hann spennti á sig
skauta, og fór á skautum eftir
fsilögðu Miklavatni til að hitta
sína heittelskuðu að loknu dags-
verki hverju.
Hann var mikill göngumaður og
er mér í minni ferð á Súlur við
Akureyri sem við fórum tveir
einir. I fyrstu var ferðinni heitið
inn að Lambárdalsjökli á Glerár-
dal til að hyggja að steingerving-
um, sem þar áttu að finnast.
En svo fannst okkur ekkert
muna um, að skreppa á Súlur í
leiðinni. Okkur sóttist ferðin vel,
Framhald á bls. 23
ég sá hana minnti hún mig á lítið
barn, svo hreinn og bjartur var
svipur hennar og tillit augna
hennar var jafn hýrt og áður. Ég
er þakklát fyrir að hafa kynnst
slíkri konu sem Pálmína Guð-
mundsdóttir var og stolt yfir að
hafa eignast vináttu hennar.
Blessuð sé minning hennar ætt-
ingjum, tengdafólki og vinum.
O.J.
Úlfaraskreytingar
blómoual
Groðurhusið v/Sigtun simi 36779
+
Hjartkær sonur okkar
INGVAR KOLBEINN INGASON
Austurbrún 6
lézt af slysförum 20 þ m
Jóhanna Kolbeínsdóttir, Ingi Ólafsson
+
Eigmmaður mmn,
SIGURJÓN JUNÍUSSON,
Gnoðarvogi 22,
andaðist á Borgarspitalanum 21 mai
Fyrir hönd vandamanna.
Hallbera Sigurðardóttir.
+
Eiginmaður minn og faðir okkar.
JÓNAS BJORGVINSSON.
Furugrund 38, Akranesi.
lézt í Landspítalanum, aðfararnótt 20 mai sl
Rannveig Guðmundsdóttir
og böm.
+
Maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi
ÁGÚST HALLDÓRSSON,
Sólmundarhöfða, Akranesi,
andaðist að kvöldi 20 maí
Ingibjörg Ingólfsdóttir,
Ingunn Ágústsdóttir,
Ingólfur Ágústsson,
Marfa Ágústsdóttir,
Huldar Ágústsson,
Lára Ágústsdóttir,
Asmundur Pálsson,
Ólöf Magnúsdóttir,
Arnór Ólafsson,
Helga Aðalsteinsdóttir,
Hafsteinn Sigurbjörnsson,
Sigurlaug Ágústsdóttir, barnabörn og barnabarnabörn.
+
Útför eiginkonu minnar
VALGEROAR GUÐRÚNAR HJARTARDÓTTUR,
Safamýri 44, Reykjavík,
fer fram frá Fossvogskirkju þriðjudaginn 25 maí kl 1 3 30
Blóm vmsamlegast afþökkuð. þeim sem vildu minnast hennar er
vinsamlegast bent á líknarstofnanir
Ingólfur Guðmundsson.
Móðir okkar og tengdamóðir
INGIGERÐUR DANIVALSDÓTTIR
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju mánudaginn 24 maí kl 1 5 00
Þormóður Torfason Sigrfður Sandholt
Sigurrós Torfadóttir Þorsteinn Björnsson
Torfi Torfason Ástríður Ólafsdóttir
Jóhann Guðmundsson Sigrfður Árnadóttir
Svandís Guðmundsdóttir Walter Hjaltested
+
Þökkum auðsýnda samúð við andlát og útför eiginmanns míns, föður
okkar, tengdaföður og afa,
GUÐMUNDAR JÓHANNESSONAR,
málara
Margrét Jósefsdóttir,
Jóhannes Guðmundsson, Guðrún Jóhannsdóttir,
Margrét Guðmundsdóttir, Lúðvík Fahning Hansson
og barnabörn.
Pálmína Sigríður
Guðmundsdóttir