Morgunblaðið - 26.06.1976, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. JUNÍ 1976
Landbúnaður og byggðaþróun á Norðurlandi
Ráðstefnu Fjórðungssambands Norðlendinga á
Blönduósi sóttu um 160 þátttakendur.
Ljósm. Mbl. t.g.
FJÓRÐUNGSSAMBAND Norðlendinga gekkst dag-
ana 21. og 22. júní sl. fyrir ráðstefnu um landbúnað
og byggðaþróun á Norðurlandi. Ráðstefnuna sóttu
um 160 þátttakendur og voru þeir úr hópi bænda og
forsvarsmanna framleiðslufyrirtækja landbúnaðar-
ins á Norðurlandi auk fulltrúa frá ýmsum stofnun-
um landbúnaðarins. Að lokinni setningarræðu Að-
albjörns Benediktssonar, formanns landbúnaðar-
nefndar Fjórðungssambandsins, flutti landbúnað-
arráóherra, Halldór E. Sigurðsson, ávarp og fjallaði
um hinar ýmsu hliðar landbúnaðarmála þjóðarinn-
ar. Þessu næst voru flutt framsöguerindi og voru
þau alls sjö. Hér í blaðinu í dag verður gerð grein
fyrir tveimur af þessum erindum en á næstu dögum
verður nánar greint frá ráðstefnunni.
Egill Bjarnaspn:
Hraðbraut-
ir fá 36%
af vegafénu
eru rúmlega 7% af lengd vegakerfisins
FÉLAGSLEG aðstaða til búsetu I
sveitum var yfirskrift á erindi, sem
Egill Bjarnason, ráðunautur og
framkvæmdastjóri Búnaðarsam-
bands Skagafjarðar, hélt á ráð-
stefnunni. Fjallaði Egill einkum
um vegamál, símaþjónustu og raf-
magnsmál. í erindi sinu lagði Egill
á það áherzlu að snúa yrði við
þeirri þróun síðustu ára að leggja
allt kapp á lagningu hraðbrauta en
láta þjóðbrautir og landsbrautir
eða þá vegi sem mestu skipta
hvað snertir samgöngur í strjálbýl
inu sitja á hakanum
E^MI tók í upphafi fram að ef
lengd vegakerfisins á Norðurlandi
væri skoðuð kæmi í Ijós að hrað
brautir væru innan við 10% af
lengd vegakerfisins en samtals er
lengd ríkisvega i fjórðungnum tæp
lega 2 400 km Rúmlega 90% vega
í fjórðungnum tilheyra þjóð og
landsbrautum, þ.e.a.s. 34% tilheyra
þjóðbrautum en 66% landsbraut
um
Þá vék Egill að lengd og flokkun
sýsluvega og gæðum þeirra I N
Þmgeyjarsýslu er ástand sýsluvega
lakast en þar eru 39,4 km af sýslu
vegakerfinu taldir óakfærir eða um
fjórðungur sýsluveganna en aðeins
27,5% eru lagðir vegir í S-Þing er
um 48% af sýsluvegunum aðeins
ruddir vegir og 44% lagðir en 8%
óakfærir í Eyjafirði eru 80% af
vegum lagðir en hinn hlutinn rudd
ur 66% af vegum í Skagafirði eru
lagðir en 28% ruddir í A-Hún er
81% veganna lagðir vegir en 17%
ruddir Lagðir vegir í V-
Húnavatnssýslu eru 62%, 13% eru
ruddir vegir og 23% af vegum í
sýslunni eru vegir að eyðibýlum,
sjúkraflugvöllum og fjallvegir til af-
rétta og beitilanda
I umfjöllun Egils um fjárveitingar
ti! vega á Norðurlandi kom fram að á
árinu 19 75 hefði verið frestað vega
framkvæmdum á Norðurlandi fyrir
29 milljónir króna en í heild nam
frestun vegaframkvæmda á öllu
landinu 61 milljón króna Til hrað-
brauta á Norðurlandi var á sl. ári
varið 152,7 milljónum eða 36,1%
af heildarfjármagni til vegagerðar í
fjórðungnum en hraðbrautir eru
aðeins 7,85% af ríkisvegakerfi
fjórðungsins Til þjóðbrauta var var-
ið 7,6% af fé vegaáætlunar til vega-
gerðar á Norðurlandi og auk þess
því fé, sem notað er til nýbygginga
vega skv Norðurlandsáætlun Egill
sagði að þannig mætti áætla að
43,8% af fé til nýbygginga vega í
fjórðungnum hefði farið til þjóð
Egill Bjarnason
brauta en þær væru '32% af vega-
kerfinu Til landsbrauta var varið 85
milljónum eða 20% af vegafénu
þrátt fyrir að lengd landsbrauta sé
60,15% af lengd ríkisveganna á
Norðurlandi. Hvað snertir fjárveit-
ingar á árinu 1976 hefur heldur
sigið á ógæfuhliðina fyrir lands-
brautirnar.
Egill gagnrýndi að fé til brúar-
gerðar væri tekið af fjármagni til
vegagerðar og gæti þetta komið
mjög niður á uppbyggingu vega í
þeim sýslum, þar sem mikið væri
um brúarframkvæmdir.
Þessu næst gerði Egill nokkurn
samanburð á skiptingu vegafjárins
1975 og 1976 og hlutfallslegri
lengd vegakerfisins á Norðurlandi
eftir sýslum Hlutfallslega mestu
fjármagni er varið til vega í Eyja-
fjarðarsýslu Árið 1 975 er unnið þar
fyrir 30% af vegafénu á Norðurlandi
og samkvæmt áætlun ársins 1 9 76 á
að verja um 20% fjármagnsins i
Eyjafirði Þar er hins vegar aðeins
16,7% af lengd vegakerfis fjórð-
ungsins* Næst í röðinni verður A-
Húnavatnssýsla með 2 1 % 1 9 75 og
tæp 18% 1976 á móti 13 6% af
lengd vegakerfisins. Hlutfallslega
minnstar eru fjárveitingarnar til vega
í Skagafjarðarsýslu þessi ár eða
15,38% 1975 ogaðeins 11,59%
1976 en þar er 21,3% af vegakerf-
inu Egill benti á að hvað snerti
vegagerð i Skagafirði, þá væru brú-
arframkvæmdir fjármagnaðar með
fé af Norðurlandsáætlun og kæmi
Framhald á bls. 31.
MYND III: Hundraðstala símnotenda í sveitum á Norðurlandi eftir sýslum
og þeim tima, sem sími er opinn hvern virkan dag 1 976.
Talsímasamband, klst á virkum degi.
Sýslur 4—5 6—7 œ I co 10— 1 1 1 2 (24 sjálfv )
V Hún 12 4 23 2 56 5 7.9
A-Hún 10 3 40 8 16 0 32 9
Skagafj 20 4 40 3 1 16 12 2 1 5.5
Eyjaf| 10 0 37 8 13 2 24 0 1 5.0
S Þmg 8 1 52 0 5.4 13 6 20 9
N Þing 27 28 9 40 9 2 7
Samtals 12 0 29 8 11.7 18 6 1 1 2 16 9
Jóhannes Sigvaldason:
Lítil fjölgun nautgripa og sauðfjár
en hrossum hefur fjölgað verulega
ÁSTAND og þróun landbúnaðar á
Norðurlandi nefndist framsögu-
erindi, sem Jóhannes Sigvalda
son, framkvæmdastjóri Ræktunar-
félags Norðurlands, flutti á ráð-
stefnunni. í erindi sínu gerði hann
grein fyrir niðurstöðum upplýs
inga, sem ráðupautar í fjórðungn
um höfðu safnað á sl. vetri um
hvernig búskap væri háttað á
Norðurlandi.
Fyrst gerði Jóhannes grein fyrir
eignarhaldi á jörðum á Norðurlandi
og kom þar fram að af 1 488 jörðum
eru 85% í eigu bænda sjálfra, 6% í
eigu aðila utan hrepps eða innan,
sem ekki búa á jörðunum, 7% eru i
eigu rikisins og 2% í eigu opinberra
sjóða í sjálfseign eru flestar jarðir í
A-Húnavatnssýslu eða 94% en i
V Húnavatnssýslu eru flestar jarðir í
einni sýslu norðanlands í eigu
manna utan hrepps eða 1 2% Ríkis-
jarðir eru flestar i N-Þingeyjarsýslu
eða 10% af jörðum í sýslunni.
Búrekstrarform á jörðum á
Norðurlandi er að mestum hluta
einyrkjabúskapur en á 78% jarða er
stundaður einyrkjabúskapur, á 12%
jarða búa foreldrar og barn, fjöl-
skyldubú systkina er við lýði á 8%
jarðanna og félagsbú með öðrum
skyldleika en upp hefur verið talinn
er á 2% jarðanna
MYND II: Samanburður á tekjum þriggja bænda, sem allir hafa
bústæróina 20 k<r og fá 60 krónur fyrir hvern mjólkurlítrann.
lióndi Afurdir Lrsinn- Ársinn- Brúttó- Þar af N'ettó
af hvorri ! IPRK í tckjur aukinn tekjur
Ari kú ( Itr. ! 3000 tr. millj. kr. B «g I) umfram A fóðurk. B og D umfram A
Björn 4000 1.2 0.35 850.000
I)a\íó 50(K) G.O 2.4 0.70 1.900.000
Hjá Jóhannesi kom fram, að kúa-
búin eru stór í Eyjafirði en smá í
N Þingeyjarsýslu. í Eyjafjarðarsýslu
eru fimm hreppar með bú sem hafa
meira en 1 5 kýr á ábúanda en í
N-Þingeyjarsýslu eru fjórir hreppar
með bú, sem hafa færri en tvær kýr
á ábúanda Yfir 50% býla á Norður-
landi eru með bústærðina 5 til 10
mjólkurkýr Hvað snertir sauðfjár-
búin, þá eru þau stærst í Húnavatns-
sýslum og Norður-Þingeyjarsýslu
í yfirliti Jóhannesar um fjölgun
búfjár á Norðurlandi hin síðustu ár
kom m.a. fram að kúm hefur fækkað
í V-Húnavatnssýslu og Norður-
Þingeyjarsýslu, þrátt fyrir nokkuð
góð skilyrði til kúabúskapar a m.k í
V-Húnavatnssýslu. Kúm hefur
fjölgað mest í Eyjarfjarðarsýslu, um
4 70 kýr, og í Skagafjarðarsýslu um
373 og er þá miðað við tímabilið frá
1 965 til 1 975 Sauðfé hefur fjölgað
verulega í fjórðungnum, einkum í
A-Hún og S Þing og sagði
Jóhannes að vera yrði vel á verði
gagnvart því að hagar reyndust
nægir handa öllu þessu fé Hrossum
hefur fjölgað verulega í Skagafirði
og Eyjafjarðarsýslu en einnig hefur
þeim fjölgað hlutfallslega í Þing-
eyjarsýslum Jóhannes tók fram að í
Eyjafirðinum stafaði þessi fjölgun
fyrst og fremst af aukinni hrossaeign
þéttbýlisbúa en í heild sinni væri hér
um að ræða vandamál, sem finna
yrði lausn á Tekjur af hrossum eru
nú sáralitlar og benti Jóhannes á að
þau dægju úr afurðum af öðru búfé
Þessu næst vék Jóhannes að bú
fjárfjölgun á Norðurlandi í heild og
bar hana saman við fjölgunina á öllu
landinu Sjá mynd I
Við athugun kemur í Ijós að fjölg-
un nautgripa og sauðfjár á öllu land-
mu var mjög mikil áratuginn
1955—1965 Hms vegar fækkaði
hrossum það tímabil en er þó senni-
lega farið að fjölga aftur 1965 því
fæst urðu þau einhvern tíma um
1 960. í heild er fjölgun nautgripa
og sauðfjár 1965 til 1975 tiltölu
lega lítil yfir landið en fjölgun hrossa
Fratnhald á bls. 31.
Jóhannes Sigvaldason
MYND I: Samanburður á fjölda búfjár 1955, 1965 og 1975 á öllu
landinu og Norðurlandi. 1955 1965 1975 Fjölgun 1955-65 Fjölgun 1965-75
Nautgripir á N.l. 14.598 21.118 22.235 6.520 1.117
“ áölluland. % á Norðurl. 45.501 32,1 59.543 35.5 61.785 36.0 14.043 2.242
Sauöfé á N.l. 244.434 266.563 292.229 22.129 25.666
“ áölluland. % á Norðurl. 657.572 37.2 846.674 31.5 860.778 34.0 189.102 14.104
Hross á N.l. 14.885 13.579 17.212 - 1.306 3.633
“ áölluland. % á Norðurl. 35.217 42.3 34.083 39.8 46.925 36.7 - 1.134 12.842